دریاچه زریوار مریوان | یک دریاچه افسانه‌ای!

دریاچه زریوار مریوان یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین است که در شهر زیبای مریوان واقع شده. این شهر و این دریاچه، یک جاذبه گردشگری ویژه در منطقه غربی ایران است که همیشه گردشگران زیادی را به خودش جلب می‌کند. این دریاچه همچنین یکی از مناطق تفریحی جذاب مریوان است. در ادامه به معرفی این دریاچه می‌پردازیم.

دریاچه زریوار کجاست؟

دریاچه زریوار مریوان در استان کردستان و شهرستان مریوان قرار دارد. این دریاچه در بین کوه‌های بلند، در یک دره قرار گرفته است و افسانه‌های زیادی درباره علت شکل‌گیری و حتی نام آن وجود دارد. دریاچه زریوار ویژگی‌های جالب زیادی مانند وجود جزایر متحرک دارد و یک مکان تفریحی و گردشگری مناسب به شمار می‌آید.

با دریاچه زریبار یا زریوار بیشتر آشنا شویم

دریاچه زریبار یا زریوار، یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین ایران است که از مناطق گردشگری غرب ایران به شمار می‌آید. این دریاچه ۵/۴ كيلومتر طول و حدوداً ۲ كيلومتر عرض دارد.  همچنین دریاچه مساحتی معادل  ۸۵۰ – ۹۰۰ هكتار دارد. ارتفاع این دریاچه از سطح دریا 1258 متر و عمق متوسط این دریاچه ۳ متر (بین ۲ تا ۵ متر) است. در مجموع دریاچه زریبار از نظر عمق، وسعت و حجم آب، برای تفریحات و ورزش‌های آبی مناسب است. این دریاچه هفتمین دریاچه ثبت‌شده ایران در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به شمار می‌رود. همچنین در بهمن 1389 با شماره 102 در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است.

یکی از ویژگی‌های‌ جالب دریاچه زریوار، جزیره‌های متحرکی است که در آن وجود دارند و با جریان آب و باد از کناره‌های دریاچه جدا می‌شوند و به وسط آن می‌رسند. مساحت این جزیره‌های کوچک در زریوار به ۲۰ مترمربع هم می‌رسد. نکته جالب دیگر درباره این دریاچه این است که هیچ رودخانه‌ای به دریاچه زریبار نمی‌ریزد. حتی این دریاچه سرچشمه رود‌ مریوان یا تازه‌آباد است که از میان این شهر عبور می‌کند و به رودخانه سیروان می‌رسد. آب این دریاچه، از چشمه‌هایی که در کف آن می‌جوشد و بخشی نیز از بارش‌های فصلی تأمین می‌شود.

علت شکل‌گیری دریاچه زریبار چیست؟

دریاچه زریوار مریوان در بین کوه‌های بلندی قرار دارد. این دریاچه در یک دره یا فرونشست زمین میان دو گسل طولی شمال‌غربی و جنوب‌شرقی واقع شده است. برخی زمین‌شناسان معتقدند این دو گسل در تشکیل این دریاچه نقش دارند. همچنین بعضی از مطالعات هم قدمت این دریاچه را به 20هزار سال پیش از میلاد تخمین می‌زند.

نام دریاچه زریوار از کجا آمده است؟

دریاچه زریوار که با نام دریاچه زریبار هم شناخته می‌شود، نامش را از دل تاریخ کسب کرده است. بعضی‌ها معتقدند که نام دریاچه، به یک افسانه قدیمی بر می‌گردد که طبق آن در زیر این دریاچه گنج‌ بزرگی مدفون شده. به همین علت هم دریاچه به زریوار (مشتق‌شده از کلمه زر به معنای طلا) مشهور است. البته تاریخدان‌ها معتقدند که این نام، یک واژه کردی یا پهلوی در زمان اشکانیان است که از ترکیب «زری» یا «زریا» به معنای دریا با پسوند «وار» به وجود آمده و عبارتی مثل «مانند دریا» یا همان دریاچه را ساخته است.

افسانه‌ها درباره این دریاچه چه می‌گویند؟

تاریخ پر است از افسانه‌هایی که مربوط به مکان‌های خاص و مهم هستند. درباره دریاچه زریوار هم افسانه مشهوری وجود دارد. مردم مریوان معتقدند که در سال‌های خیلی دور، درویشی عارف و پاک همراه با همسرش مسافر این منطقه بوده یا از آنجا گذر می‌کرده است. معلوم نیست به چه دلیلی، اما این درویش با مأموران حکومت درگیر می‌شود و آن‌ها او و خانواده‌اش را، یعنی همسرش و طفلی که در شکم داشته، دستگیر می‌کنند و به شهر می‌برند. مردم شهر و مأموران، این درویش و همسرش را بسیار آزار دادند و با اعمال شاقه شکنجه کردند و از هیچ ستمی کم نگذاشتند. کار به جایی رسید که دم الاغ درویش که در واقع تنها دارایی بود کنده شد، و طفل نیز در رحم مادر کشته شد.

در نهایت درویش خسته از این همه ظلم، نزد حاکم منطقه که نامش فیله قوس بود می‌رود و از مردم و مأموران شکایت می‌کند؛ اما حاکم به جای برپایی عدالت، او را مسخره می‌کند. درویش که کارد به استخوانش رسیده بود، به سمت کوهی در شرق آن شهر می‌رود و به رازونیاز و گله به درگاه خدا می‌پردازد. حتی مردم و شهر را نفرین می‌کند و سر به سجده می‌گذارد و می‌گوید: «سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا وقتی که این شهر را زیر آب نکنی و قوم ظالم آن را نابود نسازی.»

این گونه دریاچه زریوار به وجود می‌آید و آن شهر و مردم و حاکمش هم از بین می‌روند. امروزه حتی قبر درویش نیز در همان نزدیکی دریاچه وجود دارد و می‌توانید از آن دیدن کنید. همچنین قله یکی از کوه‌های مشرف به دریاچه نیز با نام «قله فیله قوس» مشهور است. بعضی از محلی‌های این منطقه معتقدند که دریاچه زریوار، نشان‌دهنده عدالت خدا و رسیدن ظالم به سزای عملش است.

اینجا چه گیاهان و حیواناتی می‌بینیم؟

دریاچه زریوار یکی از تالاب‌های مهم و مناطق حفاظت‌شده برای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری است. پوشش گیاهی بیشتر زمین‌های این منطقه را جنگل و بیشه‌زارهای نیمه‌انبوه تشکیل می‌دهد که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی است و گونه‌های جنگلی دیگری همچون گلابی وحشی، زالزالک و بادام در نقاط مختلف آن دیده می‌شود. همچنین گیاهان شناوری مانند سراتوفیلیوم و گونه‌هایی از گیاهان خاردار و گونه‌های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌بند، پیچک‌ها و نعناع پوشش گیاهی این تالاب را می‌سازند.

همان طور که گفته شد، دریاچه زریوار یکی از مناطقی است که زیر نظر محیط زیست، برای حفاظت از گونه‌های جانوری خاص در نظر گرفته شده است. در این منطقه گونه‌های مختلفی از حیوانات به چشم می‌خورند. گونه‌هایی از پرندگان، آبزیان، پستانداران و خزندگان در این ناحیه وجود دارند. در این دریاچه و اطراف آن، گونه‌های مختلف پرندگان بومی و مهاجر زندگی می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به پرستوی دریایی گونه سفید، اردک بلوطی، اردک سرحنایی، لک‌لک، حواصیل خاکستری، چنگر و گونه‌های کمیابی چون کوکوی خالدار نیز اشاره کرد.

همچنین در دریاچه زریوار گونه‌های مختلف ماهی مانند سیاه‌ماهی خالدار، سیاه‌ماهی معمولی، عروس‌ماهی، شاکولی و گامبوزیا زندگی می‌کنند. در کنار آن‌ها ماهیان غیربومی هم مانند ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ هد) و فیتوفاک وجود دارند. اطراف این دریاچه هم انواع و اقسام مارها و خزندگان هم وجود داردند و در بین پستانداران، سگ آبی گونه نسبتاً نادری است که در این منطقه به چشم می‌خورد.

در کنار دریاچه زریبار چه تفریحاتی هست؟

همان طور که گفته شد، این دریاچه به سبب عمق و مساحت مناسبی که دارد بهترین انتخاب برای تفریحات و ورزش‌های آبی است. از جمله تفریحات موجود در این دریاچه و اطراف آن می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد.

قایق سواری در دریاچه زریوار

شاید برایتان جالب باشد که بدانید تیم‌های ملی قایقرانی در رشته‌های مختلف، تمرینات خود را در این دریاچه انجام می‌دهند. البته گردشگران هم فرصت دارند که در دریاچه زریوار قایق‌سواری کنند. دو نوع قایق در آنجا وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید: قایق پدالی و قایق موتوری. هدایت قایق پدالی بر عهده خودتان است و با پدال‌های مخصوص می‌توانید قایق را حرکت دهید؛ اما هدایت قایق موتوری به دست مسئول آن است که شما را تا میانه دریاچه نیز جلو می‌برد تا از زیبایی آن به وجد بیایید.

اسکی روی آب

همان ویژگی‌های خوب دریاچه زریوار که امکان قایقرانی در آن را میسر می‌کرد، باعث شده که این دریاچه محل خوبی برای تجربه اسکی روی آب نیز باشد.

ماهیگیری

وجود گونه‌های مختلف ماهی‌ها و همچنین بستر مناسب برای ماهیگیری، دریاچه زریوار مریوان را یکی از پاتوق‌های ماهیگیری برای گردشگران و محلی‌ها ساخته است. یکی دیگر از افتخارات این دریاچه این است که این دریاچه میزبان نخستین جشنواره بین‌المللی گردشگری- ورزشی و ماهیگیری در اردیبهشت 1397 بود و حتی شرکت‌کنندگانی از 9 کشور خارجی داشت.

اسکی زمستانه

در زمستان روی دریاچه زریوار مریوان یخ می‌زند؛ ولی این امر باعث نمی‌شود که تفریحات این منطقه لغو شود. با یخ‌زدن لایه روی دریاچه، می‌توان اسکی روی یخ را نیز در این محل تجربه کرد که در نوع خودش بی‌نظیر است.

پاراگلایدر بر فراز دریاچه زریوار

یکی دیگر از تفریحات لذت‌بخش این دریاچه، پرواز با پاراگلایدر بر فراز دریاچه است. اگر ترس از ارتفاع ندارید یا دوست دارید بر آن غلبه کنید و همین طور از هیجان هم خوشتان می‌آید، پرواز با پاراگلایدر، آن هم از بالای دریاچه‌ای چون دریاچه زریوار مریوان، یکی از بهترین گزینه‌هاست. از هزینه این تفریح اطلاع درستی در دست نیست؛ زیرا امکانات تفریحی منطقه در دست بخش خصوصی این منطقه است.

پرنده نگری

شاید اسمش کمی عجیب به نظر بیاید؛ اما منظور از پرنده نگری در واقع مشاهده پرندگانی است که در دریاچه حضور دارند. این منطقه یکی از مناطق ویژه حفاظت‌شده توسط محیط‌زیست است. از این رو گونه‌های مختلف پرندگان بومی و مهاجر در این منطقه وجود دارند که بعضی از آن‌ها نیز از کمیاب‌ترین گونه‌های موجود هستند.

رستوران گردی در اطراف دریاچه زریوار

هرجایی که انسان به آن پا گذاشته و آباد شده باشد، ردپایی از غذا وجود دارد. در اطراف دریاچه زریوار هیچ نگران تهیه غذای خود نباشید. آنجا انواع رستوران‌های مختلف وجود دارند که می‌توانید غذایتان را انتخاب کنید. ما پیشنهاد می‌کنیم غذاهای دریایی مانند انواع ماهی‌ها را انتخاب کنید؛ چرا که ماهی‌های کبابی این منطقه به شکل تازه از دریاچه زریوار صید می‌شود و بسیار لذیذ هستند.

امکانات گردشگری در اطراف دریاچه زریوار

در اطراف این دریاچه انواع و اقسام امکانات تفریحی و گردشگری و رفاهی دیده می‌شود، از ورزش‌ها و تفریحات آبی گرفته تا نمازخانه و سرویس بهداشتی و رستوران‌های متنوع. همچنین در نزدیکی این دریاچه پارکینگ عمومی برای وسیله نقلیه‌تان هم هست تا با خیال راحت از تفریح لذت ببرید. در کنار تفریحات آبی، شهربازی و نمایشگاه صنایع‌دستی و محلی نیز وجود دارد.

اقامت در اطراف دریاچه زریوار

برای اقامت در نزدیکی دریاچه زریوار، می‌توانید در اطراف دریاچه چادر بزنید و شب را در طبیعت بگذرانید. این انتخاب تبدیل به یکی از به‌یادماندنی‌ترین خاطرات شما خواهد شد؛ اما اگر از خوابیدن در طبیعت لذت نمی‌برید، می‌توانید در اطراف دریاچه ویلا یا سوییت اجاره کنید و شب را در آنجا بگذرانید. اگر هم می‌خواهید در هتلی اقامت کنید، حواستان باشد که هتلی را انتخاب کنید که چشم‌انداز خوبی به دریاچه داشته باشد. این‌طوری می‌توانید از استراحت‌کردن همراه با منظره دریاچه لذت ببرید. در اطراف دریاچه هتل‌های زیادی وجود دارند که می‌توانید به آن‌ها سر بزنید. هتل‌هایی همچون هتل قصر، هتل زریوار، هتل نوروز، هتل جهانگردی زریوار در این منطقه وجود دارد.

جاهای دیدنی نزدیک به دریاچه زریبار

جاده‌ای که مانند یک حلقه دورتادور دریاچه كشیده شده است، از دیگر جاذبه‌های دیدنی شهر مریوان است. در اطراف این جاده، روستاهای زیبایی همچون برده‌رشه، ینگیجه، كانی‌سپیكه، پیرصفا، دره‌تفی و كانی‌سانان خودنمایی می‌کنند كه طبیعت بكر این روستاها و همچنین سرسبزی و چشمه‌های آب فراوان در كنار دریاچه، همان چیزی است که گردشگران به دنبالش هستند. از دیگر جاهای دیدنی در اطراف این دریاچه، به جاذبه های زیر نیز می‌توان اشاره کرد:

بازارچه مرزی باشماق مریوان

بازارچه باشماق مریوان در 16کیلومتری دریاچه زریوار (به سمت عراق) قرار دارد و یکی از بازارچه‌های زیبا و شگفت انگیز شهر مریوان است و از مهم‌ترین بازارچه های مرزی ایران است. می‌توانید روز خود را بعد از گردش در فضای دریاچه زریوار مریوان، با خرید سوغات مریوان برای دوستان و آشنایان به پایان برسانید.

آبشار گویله

در مسیر مریوان به سمت سقز، یک آبشار زیبا و دیدنی به نام گویله قرار دارد. بهترین زمان برای دیدن آبشار گویله، اوایل فصل بهار است. این آبشار در دل جنگل‌های سرسبز و انبوه منطقه مرزی کردستان، در محور سقز به مریوان جای گرفته است و ارتفاع آن به بیش از ۵۰ متر می‌رسد. وقتی در فاصله 1کیلومتری از جاده بایستید می‌توانید این آبشار را ببینید که چطور با خروش به اعماق دره می‌ریزد. اگر در فصل بهار به دیدن دریاچه زریوار می‌روید، دیدن آبشار گویله، از جاهای دیدنی اطراف سنندج را هم در برنامه‌تان بگذارید.

دشت سرسبز بیلو

وقتی از مریوان به سمت جنوب حرکت کنید، بعد از حدود 15 کیلومتر یک دشت بزرگ و سرسبز خواهید دید که اطرافش پر از جنگل‌های انبوه و چشمه‌های جوشان است. در دشت سرسبز بیلو امکانات چندانی وجود ندارد؛ اما می‌توانید از آن به‌عنوان یک جاذبه طبیعی برای گردشگری و عکاسی در طبیعت استفاده کنید.

 قلعه مریوان یا قلعه ایمام

در 3کیلومتری جنوب مریوان، یک قلعه باستانی وجود دارد که قدمت آن حدوداً به قرن 10 هجری بر می‌گردد. گفته می‌شود که این قلعه در زمان حکمرانی اردلان‌ها در حکومت صفوی، بر روی کوهی به نام کوه امام که حدود 1500 متر ارتفاع داشت، ساخته شد. در سال 902 هجری شمسی، سرخاب بیگ اردلان قلعه را مجدداً بازسازی کرد و تا مدت‌ها بعد از آن قلعه ایمام مقر اصلی حکومت‌های محلی بابان و اردلان‌ها بود. امروز بخش زیادی از این قلعه از دست رفته و فقط بقایای انبار و پلکان آن باقی مانده است؛ اما کل اثر به‌عنوان یکی از آثار باستانی ویژه ایران، به ثبت ملی رسیده است.

نکات مهم در هنگام بازدید از دریاچه زریوار

بازدید از خود دریاچه و محیط اطراف آن، هیچ هزینه‌ای ندارد. همچنین فاصله این دریاچه از شهر زیبای مریوان هم کم است و می‌توانید نیمی از روز را به گردشگری در آن اختصاص دهید. فصل بهار و پاییز، دو فصل خیلی خوب برای بازدید از دریاچه زریوار است. در فصل بهار، طبیعت مریوان در سرسبزترین و دل‌پذیرترین حالت خود است. رنگ سبز درختان و شکوفه‌های تازه، جلوه زیبایی به منطقه دریاچه می‌دهد و زیبایی آن را چندبرابر می‌کند.

در فصل پاییز هم درختان به هزار رنگ در می‌آیند و این تنوع رنگ‌ها منظره‌ای شبیه عکس‌های روی کارت پستال می‌سازد. در تابستان هم آب‌و‌هوای مریوان همچنان معتدل است؛ اما در فصل زمستان دمای هوا بسیار کاهش می‌یابد و بارش برف و باران، باعث یخ‌زدگی زمین خواهد شد و بازدید از دریاچه را سخت می‌کند. بازدید از کل مجموعه تفریحی دریاچه زریوار بیشتر از نصف روز زمان می‌برد؛ از این رو ما پیشنهاد می‌کنیم که یک روز را برای دیدن دریاچه و احیاناً سرزدن به جاهای دیدنی اطراف آن، در نظر بگیرید.

مسیر دسترسی به دریاچه زریوار

برای رسیدن به این دریاچه باید در کردستان، خودتان را به شهر سنندج برسانید. سپس از آنجا، حدود 130 کیلومتر به طرف شهر مریوان حرکت کنید. در 3کیلومتری غرب مریوان، دریاچه زریوار را خواهید دید که تلألؤی آفتاب روی آن هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. این دریاچه با مریوان 3 کیلومتر و با سنندج حدود 133 کیلومتر فاصله دارد.

در این مقاله از مجله گردشگری ره بال آسمان، به معرفی و بررسی یک دریاچه خاص و زیبا پرداختیم. دریاچه زریوار یا زریبار یکی از مناطق گردشگری ویژه در کردستان است که دیدنش را به همه مسافران و گردشگران شهر سنندج توصیه می‌کنیم. نکته آخر در خصوص بازدید از این دریاچه و دیگر نقاط گردشگری طبیعی کشورمان، یادآوری اهمیت محیط زیست است؛ خوب است در نگهداری از

سرمایه خدادادی خود، زمین، کوشا باشیم.