قامت راست قله تفتان گویی سقف فلک را شکافته و سینه آسمان را نشانه گرفته است. این قله که بلندترین قله استان سیستان و بلوچستان به‌حساب می‌آید، کوه‌پیمایان را برای عرض اندام به مصاف می‌کشاند. همچنین فضایی دنج و خلوت برای گردشگران اهل دل فراهم می‌کند تا در آرامش و سکوت این کوه پناه بگیرند و با جان و دل به تماشای هنرنمایی مادر طبیعت بنشینند.
جاذبه های رشته کوههای تفتان فقط به بلندای قله‌های این کوه‌ها خلاصه نمی‌شود. وجود ۳ دهانه آتشفشان در این رشته کوه‌ها، قدرت طبیعت را به رخ گردشگران می‌کشد. به دلیل همین جذابیت هاست که قله تفتان به‌عنوان یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان معرفی می‌شود و گردشگران را از دور و نزدیک به خود فرا می‌خواند. شما هم اگر می‌خواهید خلوت و زیبایی کوهستان را به معنای واقعی احساس کنید، در اولین‌فرصت سری به رشته کوههای تفتان بزنید. پیشنهاد می‌کنیم برای برنامه‌ریزی سفر به قله تفتان ابتدا در ادامه همراه این مطلب از ره بال آسمان باشید تا برای شما بگوییم که شهر تفتان کجاست.
قله تفتان کجاست؟
برای رسیدن به رشته‌کوه‌‌های تفتان باید راه شهرستان تفتان را در پیش بگیرید، این شهرستان چیزی حدود ۹۴۰۰ کیلومتر مساحت دارد و از شمال به قسمت «کورین زاهدان»، غرب و جنوب غربی به بخش «بزمان شهرستان ایرانشهر» و از جنوب و جنوب شرقی با «خاش» و «میرجاوه» همسایه است.
جذابیت این کوه زیبا از دامنه آن پیداست. اگر کوه‌نورد حرفه‌ای نیستید، پیشنهاد می‌کنیم فکر صعود به قله تفتان را از ذهن خارج کنید؛ چرا که ارتفاع بلندترین قسمت تفتان برابر با ۳،۹۴۱ متر است و فقط کوه‌نوردان حرفه‌ای پنجه در پنجه صخره‌های این کوه می‌اندازند و از آن بالا می‌روند.
چرا چهل تن؟
رشته کوههای تفتان با ۴ قله و ۳ دهانه آتشفشانی از استان سیستان و بلوچستان تا پاکستان امتداد دارند و مرتفع‌ترین قله این رشته‌کوه‌ها، قله شمالی آن است که با نام «چهل تن» یا «زیارت» معروف است. این‌گونه که معروف است سالیان دور چهل نفر از مخلصان ایزد یکتا در این قله گم شده‌اند و به همین دلیل نیز این قله با نام «چهل تن» شناخته شد.
قله‌های تفتان یکی از دیگری تماشایی‌تر هستند. قله جنوبی این کوه که با نام «مادر کوه» شناخته می‌شود، آتشفشانی خاموش را در خود نهان دارد و قله‌های «صبح کوه» و «نر کوه» از دیگر قله‌های تماشایی رشته‌کوه‌‌های تفتان به‌حساب می‌آیند. هر کدام از این قله‌ها جاذبه‌های خاص خودشان را دارند و گردشگران از گشت‌و‌گذار در این مناطق سیر نمی‌شوند.
رودخانه‌ها و دریاچههای دیدنی قله تفتان
در گشت‌و‌گذار به ارتفاعات تفتان فقط با کوه و کمر روبه‌رو نیستید. رودخانه‌ها و دریاچههای دیدنی در این سفر انتظار شما را می‌کشند. در دل این کوه‌ها سه دریاچه زیبا آرام گرفته‌اند که دریاچه «دریا سر» معروف‌ترین این دریاچه‌هاست. از طرف دیگر رودخانه‌های زیبای «لادیز» و «گزد» هم از دل کوه می‌جوشند و به دامنه‌های پایین جریان پیدا می‌کنند. در سفری که به تفتان خواهید داشت چشمه‌های آب گرم گوگردی و آب شیرین وجود دارد تا در این چشمه‌ها تنی به آب بزنید و حسابی تفریح کنید.
کوه‌پیمایی در قله تفتان
صعود به کوه تفتان کار راحتی نیست و حتماً باید با راهنمای کوهنوردی و تجهیزات کامل راهی این منطقه شوید. برای بالارفتن از تفتان چهار مسیر اصلی در پیش‌روی شما است: «روستای ترشاب» که در قسمت شرقی واقع است، «روستای تمین» در سمت شمال، «دو راهی سنگان و روستای خنجک» در قسمت شمال شرقی و در پایان مسیر پناهگاه. این مسیر در جبهه غربی تفتان قرار دارد و راحت‌ترین و پرترددترین مسیر برای صعود به کوه تفتان است.
در این کوه‌ها ۲ صخره بزرگ با نام‌های «گراش خان» و «شصت خدا» صخره‌نوردان را به چالش می‌کشند. اگر اهل صخره‌نوردی هستید، برای رسیدن به صخره گراش خان مسیر جاده زاهدان خاش را در پیش بگیرید. اگر هم می‌خواهید پنجه در پنجه‌های صخره «شصت خدا» بیاندازید، راهی «جمچین» شوید.
بهترین فصل سفر به قله تفتان
جالب است بدانید تفتان از واژه «تپتان» ریشه گرفته و جمع کلمه تَپت است. واژه تپت در زبان بلوچی به معنای بسیار گرم است. شاید یکی از دلایل آن وجود آتشفشان‌های غیرفعال باشد یا گرمای سوزانی در تابستان‌های این منطقه وجود دارد. در نتیجه بهتر است دور سفر به تفتان را در ماه‌های گرم سال خط بکشید.
از طرف دیگر با فرارسیدن پاییز و زمستان، بادهای محلی بسیار شدیدی در دامنه کوه جریان پیدا می‌کند و برف و یخ جلوی صعود به قله کوه را می‌گیرد. در نتیجه اواخر اسفند و اوایل بهار بهترین زمان برای مسافرت به این قله است. مدت زمان حضور شما در تفتان به انتظاری که از گردشگری در این منطقه دارید باز می‌گردد.
اگر می‌خواهید در دامنه کوه در حد پیک‌نیک ساده تفریح کنید، یک روز زمان برای گردشگری در این منطقه کفایت می‌کند؛ اما اگر می‌خواهید از کوه بالا بروید و قله را فتح کنید، پس از حدود ۴ ساعت کوه‌پیمایی به پناهگاه می‌رسید. در این پناهگاه شب را به صبح برسانید. در روز دوم پس از حدود ۵ ساعت کوهنوردی، قله بلندترین کوه جنوب کشور را فتح خواهید کرد.
جاذبه های گردشگری نزدیک قله
پیشنهاد می‌کنیم پس از صعود به این قله، دست‌خالی از این منطقه خارج نشوید و از جاذبه های گردشگری همجوار مانند «مسجد جامع خاش»، «قلعه حیدر آباد»، «چشمه آب معدنی دوشینگ»، «قلعه ایرندگان»، «غار چاهک»، «غار گواتامک»، «زیارتگاه مرتضی علی»، «سرو زربین سنگان» و «دریاچه سه دریا» دیدن کنید. همچنین می‌ارزد در این سفرتان به سیستان و بلوچستان، سری هم به دریا و سواحل مکران، شهرستان سراوان، چابهار و… بزنید.
تجهیزات لازم برای سفر به قله تفتان
همان‌گونه که بهتر از ما می‌دانید در سفر به مناطق کوهستانی، باید حتماً لباس گرم، بادگیر، چادر مسافرتی، کفش مناسب و چوب‌دستی مخصوص کوهنوردی همراه داشته باشید. عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب و کلاه نیز از دیگر ملزومات سفرهای کوهستانی به‌حساب می‌آیند.
ازآنجایی‌که رشته کوههای تفتان در منطقه‌ای آتشفشانی قرار گرفته‌اند، گوگرد زیادی در ارتفاعات این منطقه وجود دارد؛ در نتیجه حتماً دستمال یا ماسک مخصوص کوهنوردی همراه داشته باشید و جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. گوگرد بوی نامطبوعی دارد و در برخی مواقع باعث مسمومیت و خفگی فرد می‌شود. حتماً قبل از صعود به این قله، دوره‌های تمرینی را از سر بگذرانید و همراه با خود تجهیزات احیا یا امدادگر ماهر داشته باشید.
مسیر دسترسی
برای آن دسته از علاقه‌مندانی که می‌خواهند بدانند قله تفتان کجاست باید بگوییم نزدیک‌ترین شهر به این قله، شهر خاش است و برای رسیدن به این قله باید جاده خاش به زاهدان را در پیش بگیرید و به طرف شمال خاش سفر کنید تا پس از حدود ۲۰ کیلومتر به تابلوی بزرگی برسید که راه رسیدن به تفتان را مشخص می‌کند.
| ارتفاع از سطح دریا | ۳٬۹۴۱ متر |
| بهترین زمان سفر | بهار و پاییز |
| آدرس | جنوب شرقی ایران، سرحد بلوچستان، شهرستان خاش. |
قله تفتان سالیان سال است که حریف می‌طلبد و کوه‌نوردان را به خود می‌خواند. رشته کوههای تفتان در کنار جاذبه‌های کوهنوردی، مکانی آرام و دیدنی پیش روی گردشگران قرار می‌دهند و خاطره‌ای خوش از کوه‌پیمایی در ذهن علاقه‌مندان کوه و دشت باقی می‌گذارند. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم در اولین فرصت سری به تفتان بزنید و هنر خود در کوهنوردی را به ورطه آزمایش بگذارید. اگر هم از آن دسته کوه‌پیمایان ماجراجویی هستید که به دلِ بلندترین قله جنوب ایران زده‌اید و لذت حضور در ارتفاعات ایران‌زمین را با دل و جان درک کرده‌اید، در قسمت نظرات برای ما و بقیه همراهان ره بال آسمان از خاطره‌های شیرین سفر به این منطقه بگویید.
جنوب شرقی ایران واقع در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.
مسجد جامع خاش، قلعه حیدر آباد، چشمه آب معدنی دوشینگ، قلعه ایرندگان، غار چاهک، غار گواتامک، زیارتگاه مرتضی علی، سرو زربین سنگان و دریاچه سه دریا.