چشمه مرتضی علی | جوشش آب از دل کویر طبس

همه ما این گونه تصور می‌کنیم که چشمه‌ها باید از دل کوهستان بجوشند و جاری شوند؛ اما همیشه هم این گونه نیست. چشمه مرتضی علی طبس با زیبایی‌های فوق‌العاده خود از دل کویری گرم و خشک می‌جوشد. شاید همین از دل کویر جوشیدن بهانه خوبی باشد تا از خانه و کاشانه خود بیرون بزنید و رهسپار شهرستان طبس و تماشای این پدیده طبیعی منحصربه‌فرد شوید. چشمه مرتضی علی طبس از دو آب سرد و گرم تشکیل می‌شود که در نوع خود آدمی را در اسرار خلقت به تفکر وامی‌دارد. این چشمه در نوع خودش یکی از عجایب طبس محسوب می‌شود. در ادامه مقاله به معرفی این جای دیدنی کشورمان پرداخته‌ایم.

چشمه آبگرم مرتضی علی کجاست؟

چشمه مرتضی علی در استان خراسان جنوبی واقع شده است. برای دسترسی به این چشمه باید خود را به طبس برسانید. پس از آن با حرکت در بلوار معلم وارد جاده روستای خرو خواهید شد. وقتی به روستای خرو رسیدید باید 2 کیلومتر از روستا حرکت کنید. پس از آن به پارکینیگی خواهید رسید. پس از آن ادامه مسیر را باید با پیاده‌روی طی کنید. از این رو لازم است خودروی خود را در پارکینگ پارک کنید. از پارکینگ که شروع به حرکت کنید، فقط با 5 کیلومتر پیاده‌روی که بیشتر مسیر را آب فرا گرفته است، به مقصدتان که چشمه مرتضی علی است خواهید رسید.

وجه تسمیه چشمه مرتضی علی چیست؟

مردم محلی این منطقه بر این باور هستند که روزی امام علی (ع) از این مکان در حال عبور بودند. به امر خداوند کوه از هم شکافته شده و چشمه‌ای از دل‌ آن به بیرون جوشید. تا فرشتگان برای غسل‌دادن امام علی (ع) از آب پاک و زلال این چشمه استفاده کنند. به دلیل آب گرم این چشمه، به ‌آن حمام مرتضی علی هم گفته می‌شود.

آشنایی با مسیر چشمه مرتضی علی

از پارکینگ روستای خرو که شروع به حرکت کنید در مسیر پله‌هایی را مشاهده خواهید کرد که تا دره‌ای که چشمه علی در آن واقع است وجود دارند. وقتی در مسیر حرکت می‌کنید از دیدن دیواره‌های رسوبی دره شگفت‌زده می‌شوید. این دیواره‌های رسوبی که به علت پدیده‌ای به نام کنگلومرا یا ماسه سنگ ایجاد شده‌اند در نوع خود تماشایی و حیرت‌انگیز هستند. وقتی مسیر را ادامه می‌دهید، ارتفاع دره‌ها هم بلندتر و سخت‌تر می‌شود؛ به طوری که دیگر خزه‌های سبز رنگ را کمتر می‌بینید. وقتی به میانه‌های چشمه مرتضی علی می‌رسید، دره باریک‌تر می‌شود و سنگ‌های بزرگ هم در مسیرتان می‌بینید که گذر از آن چندان هم آسان نیست.

دیواره‌های بلند و صخره‌ای چشمه مرتضی علی از ویژگی‌های بارز آن محسوب می‌شود. به گونه‌ای که در مسیرتان تا چشمه علی با هیبت خاصی دیده می‌شوند. پس از دقایقی پیاده‌روی، به مکانی خواهید رسید که در آن از دیدن چشمه‌های آب سرد و گرم شگفت‌زده خواهید شد. این چشمه‌ها که در نوع خود یک پدیده بسیار جالب و خارق‌العاده طبیعی است جاذبه منحصربه‌فرد گردشگری هم به شمار می‌رود.

سرچشمه چشمه

چشمه مرتضی علی از چندین چشمه اصلی و فرعی ایجاد شده است. همگی این چشمه‌ها از دامنه غربی کوه کش سیاه جوشیده و به سمت غرب جریان دارند. چشمه نخست که آب آن سرد است قنبر نام دارد. حدود 6 کیلومتر پس از آن حمام مرتضی علی واقع شده است که آب گرم دارد. پس از ملحق شدن 2 چشمه قنبر و مرتضی علی به همدیگر در مسیر به چشمه جعفری می‌رسند که آب هر 3‌ آن‌ها به سد خاکی نهرین منتهی می‌شود. از آب این سد به منظور آبیاری مزارع کشاورزی و باغ‌های شهر طبس استفاده می‌شود.

بزرگ‌ترین چشمه آبگرم آن، به حمام مرتضی علی شهرت دارد و جایی است که برای آب‌تنی بسیار مناسب است. عمق این قسمت معمولاً برای شنا و آب‌تنی نسبتا زیاد است. پس اگر وقتی به حمام مرتضی علی رفتید، هوا هم نسبتا گرم بود، تنی به آب بزنید و از آب‌تنی در آن لذت دوچندانی ببرید.

آب گرم و سرد در کنار هم

یکی از پدیده‌های نادر و شگفت‌انگیز چشمه مرتضی علی آن است که آب سرد و گرم در رودخانه با هم تا طول 300 متری ترکیب نمی‌شود. آب گرم چشمه آبگرم مرتضی علی از طرف راست به درون چشمه اصلی ریخته می‌شود. این آب گرم سبب می‌شود که آب رودخانه نسبتاً گرم شده و در حدود 10 درجه سانتی گراد دما داشته باشد. ولی به دلیل ساختار متفاوت و غلظت زیادی که دارد با آب سرد چشمه کاملاً ترکیب نمی‌شود.

کافی است تا برای درک این موضوع به درون رودخانه قدم بگذارید. یک پایتان را در مسیر آب گرم و پای دیگر را در مسیر آب سرد قرار دهید. در کمال تعجب خواهید دید که پاهایتان آب گرم و سرد را حس می‌کنند. چنین پدیده‌ای در کشور نادر است. حتی ممکن است نظیر آن را هم در هیچ جایی در کشور ندیده باشید. حدود 40 دقیقه وقت لازم دارید تا مسیر رودخانه را طی کنید و نهایتاً به چشمه مرتضی علی برسید.

خواص درمانی آب چشمه مرتضی علی

فقط زیبایی‌های منحصربه‌فرد چشمه مرتضی علی باعث معروف‌شدن آن نیست. آب این چشمه خواص درمانی هم دارد. یکی از دلایل اصلی اینکه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری رهسپار این مکان می‌شوند، همین خاصیت درمانی آن است. املاح معدنی موجود در آب چشمه مرتضی علی خاصیت مفید و مؤثر در درمان بعضی از بیماری‌ها را دارد.

لذت آب بازی و آب تنی

بی‌تردید یکی از مهیج‌ترین و در‌عین‌حال لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های گردش و تفریح در چشمه مرتضی علی، آب‌بازی و آب‌تنی در آن است. قدم زدن در آب و آب‌تنی در مسیر رودخانه که در آن سنگ‌های درشت و بزرگی قرار دارند در نوع خودش هیجان‌انگیز است. به هنگام آب‌تنی در آب چشمه، از شنیدن صدای خیال‌انگیز جوشش آب از دل صخره‌های سخت واقعاً به هیجان خواهید آمد.

آب‌تنی و آب‌بازی به قدری در چشمه مرتضی علی جذاب و دوست‌داشتنی است که لحظات مفرح و دلچسب آن برای همیشه در ذهنتان ثبت خواهد شد. با جلوتررفتن در مسیر، میزان عمق آب بیشتر می‌شود. در طول این مسیر حوضچه‌هایی مخصوص آب‌تنی ساخته‌اند که با دیدن آب زلال و شفاف آن بی‌تردید وسوسه خواهید شد شیرجه زده و تنی به آب بزنید.

لذت تماشای ماهیان کوچک در چشمه مرتضی علی

وقتی به آب چشمه مرتضی علی خیره می‌شوید، ماهیان کوچکی را خواهید دید که در جنب‌وجوش هستند. کافی است مقداری خرده نان در کف رودخانه بریزید. بلافاصله ماهی‌ها آنجا جمع می‌شوند و از نزدیک جنب‌وجوش تماشایی آن‌ها را خواهید دید. اگر پاهایتان را به‌آرامی در آب چشمه قرار دهید، این ماهیان به طرف پاهای شما می‌شتابند و آن را نوازش می‌دهند. این کار هم در نوع خود بسیار لذت‌بخش و دیدنی است. در جاهایی که عمق آب زیاد است نوعی ماهی به نام دکتر ماهی زندگی می‌کند که با خوردن سلول های مرده پوست به درمان بعضی از بیماری پوستی کمک می‌کند.

حفره‌هایی در دل صخره

با حرکت در مسیر چشمه مرتضی علی، به صخره‌های اطراف دره که نگاه کنید روی آن‌ها حفره‌ها و سوراخ‌هایی را مشاهده خواهید کرد. این حفره‌ها همگی به ترتیب خاصی روی صخره‌ها ‌ایجاد شده و از درون صخره‌ها با تونلی به هم اتصال دارند. نام این سوراخ‌ها گبر بوده است. قدمتشان هم در حدود هزار و ۵۰۰ سال است و به دوران ساسانیان بازمی‌گردند. باید بگوییم دسترسی به این حفره‌ها کار چندان آسانی نیست و نیازمند استفاده از تجهیزات کامل کوه‌نوردی و دره‌نوردی است. علاوه بر این، داشتن مهارت کافی برای این کار نیز ضروری است.

طاق عباسی چشمه مرتضی علی

وقتی به‌ انتهای چشمه مرتضی علی برسید بنایی تاریخی را مشاهده خواهید کرد که به‌ آن طاق یا سد شاه عباسی گفته می‌شود. این اثر تاریخی متعلق به دوره صفوی است. طاق عباسی که در حدود 60 متر ارتفاع دارد، قدیمی‌ترین سد قوسی جهان هم محسوب می‌شود. علاوه بر این مرتفع‌ترین سد جهان از حدود 550 سال پیش تاکنون بوده است. از این نظر این اثر تاریخی در نوع خود پدیده‌ای کم‌نظیر است. بازدید از طاق عباسی، بی‌گمان برایتان خاطره‌انگیز خواهد بود.

بالای طاق را به حالت قوسی ساخته‌اند تا بتواند قسمت وسیعی از دهانه دره را پوشش دهد. به ‌این سبب می‌تواند مقاومت فراوانی در مقابل فشار آب داشته باشد. به کناره‌های سد که بنگرید، نقاشی چند بز کوهی را مشاهده خواهید کرد که روی سنگ‌ها حکاکی شده است. این حکاکی‌ها نماد تقاضای فراوانی، آب زیاد و زایندگی محسوب می‌شود. کارشناسان، قدمت این سنگ‌نگاره‌ها را چیزی بیش از 7هزار سال تخمین می‌زنند.

بهترین زمان سفر به چشمه مرتضی علی

منطقه‌ای که چشمه مرتضی علی در آن واقع شده، کویری است. از این رو فصل پاییز و اواخر زمستان بهترین موقع از سال برای مسافرت به این مکان است. در این فصل می‌توانید در هوای نسبتاً خنک و مطبوع منطقه، از آب‌بازی و آب‌تنی در آن بیشتر لذت ببرید. فصل بهار به دلیل پرآب‌شدن چشمه‌ها حرکت در مسیر آب دشوار می‌شود. فصل تابستان هم به دلیل کویری‌بودن منطقه، گرمای طاقت‌فرسایی در این محل حاکم می‌شود که حتی ممکن است برخی دچار گرمازدگی شوند.

امکانات رفاهی اطراف چشمه مرتضی علی طبس

در اطرف چشمه مرتضی علی به دلیل محصور‌بودن در دل کوه‌ها و دره‌ها امکانات رفاهی وجود ندارد. البته در روستای خرو امکانات رفاهی همانند اقامتگاه‌های موقتی برای اسکان مسافران ایجاد شده است. علاوه بر این، وجود آب آشامیدنی سالم، خط تلفن، برق، پوشش تلفن همراه و آب گوارای قنات و دکه‌های بقالی از جمله امکاناتی است که گردشگران و مسافران می‌توانند از آن استفاده کنند.

تجهیزات ضروری در بازدید از چشمه مرتضی علی

برای رفتن به چشمه مرتضی علی اولین چیزی که ضروری است با خود به همراه داشته باشید کفش مناسب برای پیاده‌روی است. پیاده‌روی در مسیر رسیدن به چشمه و حتی درون آب رودخانه  به یک کفش مناسب نیاز دارد. یک دست لباس اضافی هم به همراه داشته باشید؛ زیرا آب‌تنی و پیاده‌روی در مسیر آب ناگزیر خیس‌شدن لباس‌ها را به دنبال دارد. از این نظر داشتن یک دست لباس اضافه ضروری است.

علاوه بر این‌ها به همراه‌بردن وسایل شخصی، آب و غذای کافی، کوله پشتی و غیره لازم است. گذشته از این‌ها برای ثبت لحظات به‌یادماندنی در محیط بسیار زیبای چشمه مرتضی علی، داشتن دوربین عکاسی یا گوشی‌های دوربین‌دار برای گرفتن عکس‌های یادگاری امری کاملاً ضروری است. با گرفتن عکس‌های یادگاری در این چشمه می‌توانید لحظات خاطره‌انگیز خود را برای همیشه در آلبوم عکس‌های یادگاریتان نگهداری کنید.

البته امکان برپایی کمپ در اطراف روستای خرو به منظور بازدید از چشمه مرتضی علی هم فراهم شده است. از این نظر می‌توانید با داشتن تجهیزاتی همانند چادر اقدام به برپایی کمپ کرده و شب را تا صبح در چادرها سپری کنید. لذت باهم‌بودن در چادرها و تماشای آسمان شب در سکوت و آرامش مطلق چیزی است که مسلماً در خاطرتان همیشه محفوظ خواهد ماند.

جاهای دیدنی اطراف چشمه مرتضی علی

اگر گذرتان به چشمه مرتضی علی طبس افتاد و مسیر جذاب و خاطره‌انگیز در طول چشمه را طی کردید، خوب است از دیگر جاهای دیدنی و تفریحی نزدیک به ‌آن هم دیدن کنید. به این ترتیب سفرتان به این منطقه را تکمیل کنید. در ادامه به معرفی مختصری از این جاهای دیدنی و تفریحی پرداخته‌ایم تا با آن‌ها آشنا شوید.

• روستای خرو طبس

روستای خرو پیش از چشمه مرتضی علی و در 2کیلومتری آن در شرق ایران قرار دارد. این روستای کوهستانی، خوش‌آب‌وهواست. وقتی به روستا می‌روید باغ های میوه چشمانتان را به خود خیره می‌کند. علاوه بر این درخت سرو کهن سالی هم وجود دارد که قدمت آن به بیش از هزار سال هم می‌رسد.‌ این درخت در فهرست آثار ملی کشور هم به ثبت رسیده است. از دیگر جاهای دیدنی روستای خرو که ‌آن هم به ثبت آثار ملی رسیده است، قلعه خرو یا قلعه اسماعیلیه است که از دوره صفویان به یادگار مانده است.

• روستای ازمیغان طبس

یکی دیگر از روستاهای دیدنی شهرستان طبس که از جاهای دیدنی در نزدیکی چشمه مرتضی علی بوده روستای ازمیغان است. این روستا در بخش مرکزی شهرستان طبس و در 40کیلومتری شرق آن قرار دارد. شغل اهالی این روستا کشاورزی و دامداری است. این روستای زیبا به‌عنوان یکی از دیدنی‌ترین مناطق گردشگری شهرستان طبس محسوب می‌شود.

شاید برایتان جالب توجه باشد که در این روستا با توجه به کویری‌بودن منطقه رودخانه‌هایی دائمی وجود دارد. مردمان روستا از آب این رودخانه‌ها برای مصارف کشاورزی و باغداری استفاده می‌کنند. روستایی سرسبز و زیبا که تنوع گیاهی آن در استان خراسان جنوبی زبانزد است. به گونه‌ای که محصولات جالیزی، درختان نخل و مرکبات که همگی محصولات فصلی متنوعی دارند، در این روستا کشت می‌شود.

• روستای اصفهک

روستای اصفهک از جمله دیگر جاهای دیدنی نزدیک چشمه مرتضی علی طبس است که در فاصله 70کیلومتری آن قرار دارد. شهرت عمده‌ این روستا به دلیل وجود بافت‌های خشت و گلی آن است که زیباترین نوع خود در ایران محسوب می‌شود. این روستا به‌عنوان یک مقصد گردشگری به شمار می‌رود. آب‌وهوی مطبوع و خنک، وجود رصدخانه کویری، چشم‌انداز بسیار دیدنی و پوشش گیاهی سرسبز و خاص آن سبب گردشگرپذیر بودن آن شده است. در بازدیدتان از جاهای دیدنی نزدیک چشمه مرتضی علی خوب است سری هم به این روستا زده و از دیدن چشم‌انداز فوق‌العاده آن لذت ببرید.

• کال جنی

یکی از جاهای دیدنی در نزدیکی چشمه مرتضی علی طبس، منطقه کال جنی است. این منطقه جذاب و اسرارآمیز در دل کویر طبس جای گرفته است. برای رفتن به این منطقه یک دور دره‌نوردی هم در انتظارتان است. این منطقه با چشمه مرتضی علی در حدود 60 و با شهر طبس هم 35 کیلومتر فاصله دارد. کال جنی تنگه‌ای است در شهر طبس. دیدن نقش‌ونگارهایی که روی دیواره‌های بلند حک شده، تنورها و دودکش های جن، حفره‌های حیرت‌انگیز و جریان آبی که از تنگه در حال جریان است خالی از لطف نخواهد بود.

کال جنی از ترکیب دو کلمه کال و جنی ساخته شده است. کال به معنای دره‌ای است که با عبور جریان آب در طول سالیان دراز ایجاد شده است. این دو کلمه روی هم رفته معنای دره جنی را می‌دهد. جنی هم از آن جهت به این دره می‌گویند که به هنگام وزش باد صداهای غیرعادی و عجیبی شنیده می‌شود، همین موضوع سبب شده است مردم محلی این تصور را داشته باشند که در این محل موجوداتی از جمله جن‌ها زندگی می‌کنند.

• کویر حلوان

در گشت وگذارتان از جاهای دیدنی نزدیک چشمه مرتضی علی طبس بازدید از کویر حلوان هم خالی از لطف نخواهد بود. این کویر که در شمال شرقی استان خراسان جنوبی و در فاصله 90کیلومتری شمال غربی طبس واقع شده است، از جمله جاهای دیدنی طبس محسوب می‌شود. کویر حلوان را ریگزارهایی پوشانده است که در گستره‌ای شمالی به جنوبی کشیده است. در نواحی شرقی این کویر می‌توانید بلندترین تپه‌های آن را مشاهده کنید.

زیبایی‌های کویر حلوان در نوع خود بی‌مثال بوده و با دیدن آن‌ها حس آرامش فوق‌العاده را تجربه خواهید کرد. از جمله زیبایی‌های این کویر تماس تپه‌های ماسه‌ای با ارتفاعات عاشقان است. محل این تلاقی‌ها در نواحی جنوب شرقی کویر حلوان بوده و چشم‌اندازی فوق‌العاده تماشایی از برخورد ماسه و کوه را به وجود آورده است. تفریحاتی همانند شترسواری، پیاده‌روی روی شنزارها، رصد ستارگان در آسمان شب، حمام شن، آفرود سواری، کمپینگ و همایش کویرنوردی در انتظار گردشگرانی است که کویر حلوان را مقصد سفر خود قرار می‌ده ند.

• باغ گلشن طبس

بی‌تردید از جاذبه‌های منحصربه‌فرد و مشهور شهر طبس باغ گلشن این شهر است. در گذشته‌ها امیرحسن خان حاکم وقت طبس دستور ساخت این باغ سرسبز را داده بود. وقتی به این باغ می‌روید از دیدن سرسبزی چشم‌نواز و وجود تنوع گیاهی زیاد شگفت‌زده می‌شوید. در این منطقه گیاهان متنوعی همانند کاج، پرتقال، نخل، گیاهان تزیینی، انگور، نارنج و … چشمان شما را به خود جلب می‌کند. صدای دلنشین آب جاری پدیده جالب توجه دیگری است که به‌صورت همیشگی در باغ گلشن طبس جاری است. این باغ که به نوعی نماد شهر طبس هم محسوب می‌شود در بلوار امام خمینی و در نزدیکی‌های میدان پلیکان جای گرفته است.

• کاروانسرای خان

 

یکی از جاهای دیدنی طبس که در حین بازدید از چشمه مرتضی علی می‌توانید سری به‌ آن بزنید کاروانسرای خان است. این کاروانسرا در فاصله 30کیلومتری کاروانسرای کلمرود و در جاده طبس به یزد واقع شده است. آن چیزی که با تماشای کاروانسرای خان نظرتان را جلب خواهد کرد، معماری منحصربه‌فرد و زیبای آن است که به شکل چهارگوش احداث شده است.

بادگیر و شاه‌نشین این کاروانسرا هم در نوع خود جالب توجه است و دیدگان گردشگران را به خود جلب می‌کند. به نمای داخلی کاروانسرا که نگاه ‌کنید از دیدن آجرکاری‌های استادانه‌ آن شگفت‌زده می‌شوید. در این آجرکاری‌ها از گل‌چین‌های بسیار زیبا استفاده شده است که در نوع خود شاهکار معماری محسوب می‌شود.

مسیر دسترسی

هزینه بازدید	رایگان
ساعت بازدید	24 ساعته
آدرس	استان خراسان جنوبی، طبس، ۲۷ کیلومتری طبس، روستای خرو

کلام آخر

هر جا آب باشد آبادانی هم با خود به دنبال می‌آورد. چشمه‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌هایی که در جای جای کشورمان جا خوش کرده‌اند با خود حیات و آبادانی را به ارمغان آورده‌اند. چشمه مرتضی علی طبس نمونه‌ای منحصربه‌فرد است؛ زیرا در دل کویر سوزان طبس از دل دره‌ای سنگی می‌جوشد و با صدای دلنشین خود نوای طبیعت زنده را به گوش می‌رساند. کافی است کوله‌بار سفر را بسته و رهسپار شهرستان طبس شوید تا از نزدیک با چشمان خود این پدیده خارق‌العاده را به تماشا بنشینید.

بی‌تردید لحظات سرشار از خاطره و نشاط را با سفر به چشمه مرتضی علی تجربه خواهید کرد. چنانچه قبلاً این چشمه را از نزدیک تماشا کرده‌اید، سبب خوشحالی بسیار است تا تجارب و خاطرات سفرتان را با ره بال آسمان به اشتراک بگذارید.