بازار تبریز | بزرگترین بازار سنتی سرپوشیده دنیا

امروز قصد داریم تا درباره یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز یعنی بازار سنتی آن با شما صحبت کنیم. تبریز یکی از دیدنی‌ترین شهرهای ایران است. همه‌ساله صدها‌هزار گردشگر از این شهر دیدن می‌کنند. جاهای دیدنی آذربایجان شرقی و به‌صورت کلی شمال غرب ایران بی‌بدیل هستند. مثال این جاذبه‌ها را در هیچ کجای ایران نمی‌توان یافت. در این میان بازار تبریز همانند الماسی در دل شب می‌درخشد. با ما همراه باشید تا بازار قدیمی و سنتی تبریز را بهتر بشناسید.

بازار تبریز کجاست؟

بازار قدیم تبریز یکی از بزرگترین مراکز خرید تبریز به حساب می‌آید. زمانی که سری به نقشه بزنید، متوجه می‌شوید که بخش وسیعی از تبریز به این بازار اختصاص دارد. این بازار از شرق به عالی قاپو، از غرب به مسجد جامع و از شمال به رودخانه میدان چایی منتهی می‌شود. این بازار بین خیابان‌های دارایی، شهدا، چای کنار، مطهری، فردوسی و جمهوری واقع شده است. دسترسی به این بازار از هر یک از این خیابا‌ن‌ها امکان‌پذیر است.

معرفی بازار تبریز

بازار قدیم تبریز یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده در تمام جهان است. بسیاری از کارشناسان، این بازار را جزء زنده‌ترین آثار تاریخی تبریز می‌دانند. بازار قدیم تبریز به‌حدی شهرت دارد که نام آن در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران نیز به ثبت رسیده است. این بازار شامل مجموعه‌های مختلفی می‌شود. این مجموعه نه فقط یک دالان طولانی، بلکه یک منطقه بسیار بزرگ است. بازار قدیم تبریز از تیمچه‌های مختلف و کوچه‌پس‌کوچه‌های پرپیچ‌وخم تشکیل می‌شود.

بازار سرپوشیده تبریز در مساحتی بالغ‌بر یک کیلومتر مربع قرار دارد. این بازار وسیع‌ترین مجموعه به‌هم‌پیوسته آجری در تمام دنیاست. بازار قدیم تبریز شامل ۵ هزار و 500 حجره، 25 تیمچه، 20 راسته، 35 سرا، حمام، مدرسه، کاروان‌سرا و مسجد است. با وجود قدمت فراوان این بازار، خوشبختانه هنوز زندگی در آن جریان دارد. بازار قدیم تبریز را می‌توان یکی از مهم‌ترین مراکز خریدوفروش در شمال‌غرب ایران دانست. سال‌هاست این بازار قدیمی منبع کسب روزی حلال برای مردم تبریز است. افرادی که یک حجره نسل به نسل بین آن‌ها به ارث رسیده است و هنوز هم در همان صنف قدیمی مشغول به کار هستند.

این بازار نه فقط از نظر اقتصادی، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت بسیاری دارد. از گذشته تا به امروز، بازار بزرگ تبریز از نظر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اهمیت بسیاری داشته است. اعتراضات، گردهمایی‌ها، مراسم عزاداری و سایر اجتماعات تبریز، همه در این مکان برگزار می‌شوند. پس در حقیقت می‌توان گفت که بازار قدیم تبریز، قلب تپنده و شاهرگ اصلی این شهر بزرگ محسوب می‌شود.

قدمت بازار

در هیچ یک از منابع، تاریخ دقیق ساخت این بازار بزرگ مشخص نیست. به همین خاطر برای درک بهتر قدمت این بازار باید به کتب مختلف مراجعه کرد. جالب است بدانید در اکثر سفرنامه‌های معتبر دنیا، از این بازار نام برده شده است. به‌عنوان مثال افراد مشهوری همانند مارکوپولو، ابن بطوطه، یاقوت حموی، ژان شاردن، گاسپار دروویل، حمدالله مستوفی و سایر جهان‌گردان، همگی از این بازار دیدن کرده‌اند. قدیمی‌ترین سفرنامه به قرن چهارم هجری قمری باز می‌گردد. همچنین در دوران قاجار نیز این بازار رونق و شهرت بسیاری داشته است. پس می‌توان نتیجه گرفت که قدمت این بازار حداقل به حدود 1000 سال پیش باز می‌گردد.

متأسفانه در طول تاریخ، بر اثر زلزله و سایر عوامل طبیعی، آسیب بسیاری به این بازار رسیده است. در حقیقت بازار قدیم تبریز در محل بازار بزرگ امروزی آن قرار دارد؛ اما از نظر ظاهری دستخوش تغییرات بسیاری شده است. به‌صورت کلی می‌توان گفت که سازه اصلی این بازار در دوران قاجار به وجود آمده است. البته با کمی دقت می‌توان متوجه شد که در گذشته از بناهای خشتی استفاده می‌کردند؛ در حالی که این بازار یک بنای آجری بسیار بزرگ است. پس باید گفت که از هزار سال قبل، بازار اصلی تبریز در این محل قرار داشت؛ اما سازه‌ای که امروز شاهد آن هستیم به دوران قاجار تعلق دارد.

دلیل رونق اقتصادی بازار بزرگ تبریز

در گذشته مسیری با نام «جاده ابریشم» وجود داشت. این جاده یک شاهراه ارتباطی بین کشورهای آسیایی بود. در حقیقت این جاده بود که خاور و جنوب آسیا و باختر را به یکدیگر متصل می‌کرد. از طرف دیگر این مسیر به شمال آفریقا و خاور اروپا نیز ارتباط داشت. به مدت هزار و 700 سال، این جاده بزرگ‌ترین شبکه ارتباط بازرگانی در جهان به حساب می‌آمد. این جاده از شهرها و کشورهای مختلفی عبور می‌کرد. همواره تاجران مختلف در این جاده حضور داشتند. تاجرانی که دارای ملیت‌های متفاوتی بودند و به‌دنبال دادوستد می‌گشتند. در نتیجه این جاده از هر شهری عبور می‌کرد، باعث رونق آنجا می‌شد. تبریز نیز یکی از شهرهایی بود که در نزدیکی جاده ابریشم قرار داشت. از همان دوران، تبریز به یک شهر اقتصادی تبدیل شد. حتی دروازه بازار بزرگ تبریز را به‌عنوان دروازه اصلی شهر انتخاب کردند.

از طرف دیگر در دوران ایلخانی، تبریز برای مدتی پایتخت ایران بود. در همان دوران شهر تبریز رونق بسیاری پیدا کرد. تا اواخر دوره صفویه این رونق اقتصادی ادامه داشت. این روند تا جایی پیش رفت که بسیاری از تجار بزرگ از شهرهای دیگر برای دادوستد به تبریز می‌آمدند. در دوران صفوی، کمی از این رونق کاسته شد؛ اما از اواخر دوران زندیه، بازار اصلی تبریز دوباره به دوران اوج خود بازگشت.

تبریز در نزدیکی مرز اروپا قرار دارد. در دوران قاجار شاهزاده‌های قجری علاقه بسیاری به فرنگ داشتند. از‌این‌رو بازار قدیم تبریز نقش شاهراه حیاتی صادرات ایران به اروپا را ایفا می‌کرد. در دوران قاجار، بسیاری از تاجران انگلیسی برای تجارت به تبریز می‌آمدند. بد نیست بدانید حدود 30درصد از مراودات تجاری ایران با اروپا در بازار تبریز انجام می‌شد.

معماری بازار تبریز

خب همان طور که اشاره کردیم، ساختمان قدیمی بازار تبریز تخریب شده است. سازه‌ای که امروز شاهد آن هستیم، به اواخر دوران زندیه و اوایل قاجار تعلق دارد. طراحی این بازار یک مهندسی بی‌نظیر به حساب می‌آید. ظاهر بیرونی بازار با بافت شهری هماهنگی کامل دارد. در حقیقت می‌توان گفت که انگار یک ساختمان کاملاً معمولی است و تفاوتی با سایر بخش‌های شهر ندارد. در ساخت این بنا از معماری ایرانی به‌درستی استفاده شده است. استفاده از دیوارهای آجری قطور باعث می‌شوند تا این بازار به‌نوعی عایق حرارتی داشته باشد. به همین خاطر در فصل زمستان خبری از سرمای شدید در داخل بازار نیست. در طول مسیر بازار، گنبدهایی کوچک به چشم می‌خورند. در بالای هر گنبد، یک نورگیر تعبیه شده است. این نورگیرها علاوه‌بر تأمین نور داخل بازار، وظیفه تهویه هوا را نیز به عهده دارند.

علاوه‌بر وسعت، ظرافت تزئینات و کیفیت مصالح، این بازار از نظر تفکیک فضا نیز یک هنر معماری به حساب می‌آید. در این بازار تاریخی بخش‌هایی با نام تیمچه، سرا و راسته وجود دارد. همچنین در دل این بازار بی‌نظیر، مدرسه، مسجد و بخش‌های متعدد دیگر نیز به چشم می‌خورند. در ادامه شما را با این اصطلاحات بیشتر آشنا خواهیم کرد.

• تیمچه

اگر از بازارهای سنتی بزرگ مانند بازار بزرگ تهران دیدن کرده باشید، حتماً اصطلاح تیمچه به گوش شما خورده است. تیمچه نوعی تفکیک فضا در سبک معماری ایرانی برای طراحی بازارها است. تیمچه‌ها به فروش یک کالای خاص اختصاص دارند. جالب است بدانید قیمت اجناسی که در تیمچه وجود دارد، در مقایسه با سایر بخش‌های بازار، گران‌تر است. به‌عنوان مثال در بازار تبریز، تیمچه‌های مختلف پارچه‌فروشان، کفاشان، چینی‌فروشان، کلاهدوزان، میوه‌فروشان، حلاجان، مسگران و غیره وجود دارد.تیمچه مظفریه محل عرضه فرش‌های نفیس دستباف تبریز است. در تیمچه امیر می‌توانید شاهد انواع حجره فروش طلا و جواهر باشید. تیمچه کلاهدوزان انواع کلاه‌های سنتی پشمی آذری را ارائه می‌دهند. خب شاید این مسئله را در بازارها و پاساژهای متعدد نیز دیده باشید؛ اما هر تیمچه در بازار تبریز از نظر معماری با سایر تیمچه‌ها تفاوت دارد.

شاید تصور کنید که تیمچه‌های این بازار از نظر ظاهر تفاوتی با هم ندارند. در حقیقت از نظر تعداد اضلاع و همچنین کادربندی، تفاوتی بین تیمچه‌های این بازار نیست؛ اما الگوهای هر یک از این تیمچه‌ها با یکدیگر متفاوت هستند. به‌عنوان مثال برخی از تیمچه‌ها فرم طولی دارند. در این نوع تیمچه، پراکندگی نورگیرها باعث ایجاد ریتم سایه و روشن در فضا می‌شود. در عین حال برخی تیمچه‌ها دارای سقف گنبدی و آجرکاری هستند. پس با کمک دقت می‌توانید متوجه تفاوت بین الگوهای مختلف این تیمچه‌ها شوید. این مسئله یک هنر ظریف در معماری ایرانی به حساب می‌آید.

• راسته

به‌صورت کلی در بازار بزرگ تبریز، دو نوع راسته اصلی و فرعی وجود دارد. راسته‌های اصلی از طریق راسته‌های فرعی به یکدیگر متصل می‌شوند. تیمچه‌ها و سراها هم در حدفاصل بین این راسته‌ها قرار دارند. در محل تقاطع راسته‌های مختلف، سه‌راهی یا چهارراه به وجود می‌آید. سه‌راهی‌ها و چهارراه‌ها همواره تزئینات به‌خصوصی دارند. پس اگر قصد تماشای هنر معماری خاص آن دوران را دارید، هنگامی که به این تقاطع‌ها می‌رسید، سر خود را بالا بگیرید و از گنبدهای تماشایی آن دیدن کنید. به زبان ساده می‌توان گفت که راسته‌های بازار، معابری عمومی، مسقف و فاقد درب ورودی هستند. راسته کفاشان، بازار صفی، بازار یمنی دوز، بازار جمعه مسجد، بازار دله زن بزرگ و کوچک و بازار ابولحسن جزء مهم‌ترین راسته‌های بازار تبریز هستند.

از نظر معماری، این راسته‌ها به‌صورت کامل مهندسی شده‌اند. هر راسته بین 4 تا 5 متر عرض دارد. این مسئله عبور‌ومرور مشتریان را ساده‌تر می‌کند. همچنین به‌خاطر سرمای هوای تبریز و بارش فراوان باران، این راسته‌ها فاقد هرگونه روزنه هستند. از طرف دیگر ارتفاع سقف هر راسته بین 5 تا 6 متر متغیر است. این در حالی است که سقف بازارهای مناطق گرمسیری ایران به حدود 8 تا 10 متر می‌رسد. انتخاب سقف کوتاه راسته‌ها، مختص مناطق سردسیر همانند تبریز است. با این کار گرمای هوای داخل راسته‌ها به‌خوبی حفظ می‌شود. پس در راسته‌های بازار حتی در فصل زمستان نیز متوجه شدت سرمای هوا نخواهید شد.

• سراها

سراها در بازار تبریز، واحد‌هایی کوچک همراه با حیاط روباز هستند. در حقیقت کاربرد اصلی سراها را می‌توان تخلیه بار دانست. بارگیری و همچنین تخلیه بار عمده معمولاً در سراها انجام می‌شود. سراها اغلب دوطبقه هستند. طبقه دوم به‌عنوان دفتر تجارتخانه و طبقه اول نقش حجره اصلی را ایفا می‌کند. در بازار قدیم تبریز، چندین سرای مختلف وجود دارد. سرای میرزا مهدی، سرای گرجی‌لر،، سرای امیر، سرای حاج محمدقلی، سرای کچه‌چی‌لر جزء سراهای معروف این بازار به حساب می‌آیند. از نظر معماری نیز این سراها هواخور اصلی بازار هستند. به‌سبب وجود حیاط در این بخش‌ها، می‌توان گفت که هوای تازه در بازار از این قسمت تأمین می‌شود.

بخش‌های مختلف بازار

همان طور که اشاره کردیم، بازار تبریز یکی از بزرگترین بازارهای ایران است. در این بازار چندین و چند تیمچه، سرا و راسته وجود دارد. اگر برای اولین‌بار است که قصد بازدید از این بازار را دارید، با ما در این بخش همراه باشید. از لحظه ورود به بازار، شاید دچار سردرگمی شوید؛ اما حتی گردش بدون‌هدف در این بازار نیز می‌تواند بسیار جذاب و تماشایی باشد.

• تیمچه مظفریه

تیمچه مظفریه یکی از معروف‌ترین تیمچه‌های بازار به حساب می‌آید. قدمت این تیمچه به سال 1305 هجری قمری باز می‌گردد. از آن دوران تا به امروز، تیمچه مظفریه بورس خرید‌و‌فروش فرش‌های نفیس دستباف تبریزی است. در این تیمچه شما می‌توانید از فرش‌هایی دیدن کنید که از نظر زیبایی، بیشتر شبیه به یک اثر هنری هستند. همچنین در این بازار تابلوفرش‌هایی به چشمتان می‌خورند که از یک تابلوی نقاشی گران‌قیمت‌تر هستند؛ اما می‌توان روی آن‌ها به‌عنوان نفیس‌ترین سوغات تبریز حساب باز کنید. در این تیمچه خبری از فرش‌های ماشینی و بی‌کیفیت نیست. هر آنچه در تیمچه مظفریه وجود دارد، حاصل هنر دست مردم کشورمان است. پس اگر قصد خرید فرش‌های نفیس دستباف ایرانی را دارید، این تیمچه برای شما بهترین انتخاب خواهد بود.

شاید برای شما جالب باشد که چرا این تیمچه را با نام «تیمچه مظفریه» می‌شناسند؟ در حقیقت ساخت این تیمچه با دوران سلطنت مظفرالدین شاه مصادف بود. گویا پس از پایان ساخت این تیمچه، مظفرالدین شاه از این تیمچه دیدن می‌کند. مظفرالدین شاه از تماشای زیبایی این تیمچه به وجد آمده و زبان به تحسین می‌گشاید. در آن زمان چنین رسم بود که در جواب این تحسین باید آن مکان را پیشکش شاه یا شاهزاده می‌کردند. به این ترتیب حاج شیخ جعفری قزوینی که بانی ساخت این تیمچه بود، آن را «مظفریه» نامید. همین مسئله باعث خشنودی شاه شد و امتیازات ویژه‌ای را به وی بخشید.

• تیمچه و سرای امیر

تیمچه و سرای امیر که بسیاری آن را با نام بازار امیر تبریز می‌شناسند، مرکز خریدوفروش طلا و جواهرات است. این بازار همان جایی است که اگر در بازدید از آن همسرتان را با خود ببرید، باید قید موجودی حساب، چک‌های بانکی و شاید اعضای بدن خود را نیز بزنید! در این بازار طلا و جواهراتی بی‌نظیر و تماشایی وجود دارد. جواهراتی که آنقدر زیبا هستند که به‌سختی می‌توانید چشم از آن‌ها بردارید. پس حتی اگر همسرتان به شما قول داد که فقط قصد تماشای ویترین حجره‌ها را دارد، به‌سرعت صحنه را ترک کنید! در این بازار حدود 12 مغازه مشغول به کار هستند. لازم به ذکر است در میان مغازه‌های زیبای طلا و جواهرات، فروشندگان انواع لوازم آرایشی و بهداشتی، پارچه و ادکلن نیز به چشم می‌خورند. البته تعداد این مغازه‌ها انگشت‌شمار است.

قدمت بازار امیر تبریز به دوران قاجار باز می‌گردد. این تیمچه در ابتدای بازار قدیم تبریز قرار دارد. از نظر معماری و ظرافت طراحی، این تیمچه را می‌توان یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بخش‌های بازار تبریز دانست. تیمچه امیر از نظر کلی، یک پلان هشت‌ضلعی دارد. علاوه‌بر کادربندی‌های زیبا و همچنین مقرنس‌کاری‌های سقف، بزرگ‌ترین گنبد آجری بازار نیز در همین بخش قرار دارد. این تیمچه در دوطبقه طراحی شده است. در اکثر مواقع، طبقه دوم حجره به دفتر کار کسبه اختصاص دارد.

سرای امیر بزرگ‌ترین بخش بازار تبریز است. صحن بزرگ آن ۳هزار و 350 مترمربع وسعت دارد. میرزا محمدخان امیرنظام، در دوران ولیعهدی عباس میرزا نایب‌السلطنه، این سرا را بنا کرد. به همین خاطر هنوز هم آن را با نام سرای امیر می‌شناسند.

• راسته بازار تبریز

راسته بازار تبریز یا همان «بازار ملی» یکی از بزرگترین بازارچه های تبریز به حساب می‌آید. همان طور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم، راسته به زبان ساده همان مسیرهای عبور‌ومرور مشتریان است. در دو طرف راسته، حجره، سرا و تیمچه‌های مختلف به چشم می‌خورد. این راسته، راسته اصلی بازار تبریز است. در این راسته می‌توانید خریدی متنوع از فروشندگان مختلف را تجربه کنید.

• راسته بازار صادقیه تبریز

راسته بازار صادقیه تبریز یکی از معروف‌ترین بخش‌های این بازار قدیمی است. این راسته به موازات راسته بازار جدید آن قرار دارد. راسته صادقیه از چهارسوق صادقیه آغاز می‌شود و تا تیمچه صادقیه ادامه دارد. در این راسته می‌توانید از بخش‌های مختلف بازار همانند تیمچه ملک، کاروان‌سرای حاج حسین اول، دالان خونی، دالان میرزا جلیل، مسجد صادقیه و بازار کلاهدوزان دیدن کنید.

• تیمچه شیخ کاظم

تیمچه شیخ کاظم از یک تیمچه بزرگ، یک تیمچه کوچک و یک سرای نسبتاً کوچک تشکیل شده است. برای دسترسی به این تیمچه باید خودتان را به محل تقاطع راسته جدید بازار و راسته کفاشان برسانید. این تیمچه سقفی گنبدی شکل و بسیار بزرگ دارد. در این گنبد چندین و چند پنجره یا نورگیر به چشم می‌خورد. در طراحی این سقف به‌خوبی از انواع تزئینات استفاده شده است. تیمچه شیخ کاظم را می‌توان بورس خریدوفروش انواع لباس زنانه و بچه‌گانه دانست. البته چند مغازه صنف حوله‌داران نیز در این تیمچه مشغول به کار هستند. در این تیمچه می‌توانید خریدی باکیفیت و عالی را تجربه کنید.

• مدرسه علمیه طالبیه

پیش از این اشاره کردیم که در محدوده بازار قدیم تبریز، یک مدرسه‌ نیز قرار دارد. این مدرسه، مدرسه علمیه طالبیه نام دارد. بد نیست بدانید در این مدرسه چهره‌های سرشناسی همانند علامه جعفری، علامه امینی و علامه طباطبایی تحصیل کرده‌اند. به همین خاطر مدرسه علمیه طالبیه، معروف‌ترین مدرسه در تمام تبریز است. این مدرسه در مجاورت مسجد جامع بازار تبریز قرار دارد. قدمت این مدرسه به اواخر دوره صفویه و اوایل دوره قاجار باز می‌گردد. در ورودی مدرسه نیز دو سنگ‌نبشته مرمری نفیس به چشم می‌خورد. بر روی این کتیبه‌ها، فرمان بخشش مالیات از سوی فتحعلی شاه قاجار دیده می‌شود.

در میان حیاط اصلی مدرسه، حوضی سنگی و بزرگ قرار دارد. لازم به ذکر است که این سنگ یک‌تکه است و ارزش بسیاری دارد. در عمارت شرقی این مدرسه، کتابخانه آن واقع شده است. در این کتابخانه از 350 جلد کتاب سنگی، سربی و خطی نگهداری می‌شود. همچنین 30هزار جلد کتاب مرجع نیز در این کتابخانه وجود دارد. به همین خاطر کتابخانه این مدرسه یکی از معروف‌ترین کتابخانه‌های تبریز و حتی ایران است. اگر سری به بخش غربی و شمالی این مدرسه بزنید، حجره‌های کوچکی را مشاهده خواهید کرد. این حجره‌ها محل اقامت شبانه طلابی هستند که در مدرسه تحصیل می‌کنند.

• مسجد جامع تبریز

مسجد جامع تبریز یکی از جاهای دیدنی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. قدمت این مسجد به دوران سلجوقی باز می‌گردد. این اثر در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. برای دسترسی به این مسجد باید خودتان را به بخش جنوبی مدرسه طالبیه برسانید. از نظر معماری این مسجد جزء آثاری برجسته و هنرمندانه به شمار می‌آید. بد نیست بدانید از نظر ساخت، در معماری مسجد جامع از کاخ اختصاصی فیروزآباد الگوبرداری شده است. در شبستان اصلی این مسجد، فضایی بسیار بی‌نظیر به چشم می‌خورد.

ستون‌هایی سنگی به‌شکلی منظم در کنار یکدیگر قرار دارند. بین هر دو ستون، یک طاق قوسی‌شکل دیده می‌شود. گنبدهای کوچک بین هر دو ستون، آجری هستند. در پایین هر ستون، یک پایه سنگی هشت‌ضلعی تعبیه شده است. در حقیقت ساخت این مسجد با بهترین مصالح انجام شده بود؛ اما با این وجود زلزله مهیب سال 1193 هجری، آسیب بسیاری به مسجد جامع وارد کرد. در نتیجه در دوران قاجار، مسجد جامع تبریز را به‌صورت کامل بازسازی کردند. پس می‌توان گفت که بسیاری از بخش‌های این مسجد به دوران قاجار تعلق دارند که همگی در محل مسجد جامع قدیمی تبریز گرد هم آمده‌اند.

• امامزاده جمال تبریز

مقبره امامزاده جمال بخشی از جاهای دیدنی بازار بزرگ تبریز است. نسب این بزرگوار به امام موسی بن جعفر می‌رسد. مقبره امامزاده جمال در نزدیکی مدرسه علمیه طالبیه قرار دارد. مقبره امامزاده از جنس آهن، سنگ، آجر، چوب و گچ ساخته شده است و 835 مترمربع وسعت دارد. مقبره این امامزاده شامل بخش‌های مختلف همانند گنبدخانه، حسینیه و مسجد حاجت می‌شود. در نمای جنوبی این امامزاده دو گلدسته مرتفع به چشم می‌خورند. قدمت این امامزاده مشخص نیست؛ اما می‌توان با توجه به ظاهر بنا، قدمت آن را به دوران قاجار نسبت داد. نمای بیرونی این امامزاده از آجر ساخته شده است. بد نیست بدانید این امامزاده برای بسیاری از مردم تبریز مقدس است. به همین خاطر در ایام عزاداری، سیلی از مردم در این امامزاده حضور پیدا می‌کنند.

• بازار کفاشان

کفش‌های چرم تبریز یکی از معروف‌ترین انواع کفش در تمام ایران محسوب می‌شوند و زبانزد خاص و عام هستند. این کفش‌ها مقاومت بسیار و ظاهری زیبا دارند. در حقیقت یک جفت کفش تبریز را می‌توانید تا زمانی که از آن خسته شوید و دور بیندازید، بپوشید و لذت ببرید. اگر به‌دنبال خرید باکیفیت هستید، بازار کفاشان تبریز برای شما بهترین گزینه خواهد بود. این بازار شامل تیمچه و سرای امید، تیمچه و سرای حاج ابوالقاسم می‌شود. کفش‌هایی که در این بازار ارائه می‌شوند، همگی دست‌دوز هستند. پس در این تیمچه نباید انتظار یک خرید ارزان را داشته باشید. از قدیم گفتند که هرچه قدر پول بدی همون قدر آش می‌خوری!

• حمام خان بازار تبریز

حمام خان یکی از حمام‌های تاریخی تبریز است. قدمت این حمام به دوران قاجار باز می‌گردد. همان طور که اشاره کردیم، این بازار یک مکان چندمنظوره است. به همین خاطر در کنار مسجد و مدرسه، ساخت یک حمام نیز دور از انتظار نخواهد بود. از نظر طراحی این حمام بسیار چشم‌نواز و زیبا است. در این حمام از تزئینات و هنر معماری ایرانی به‌خوبی استفاده کرده‌اند. در ضمن قرارگیری حمام در کنار باغی دل‌باز، زیبایی آن را دوچندان کرده است. متأسفانه امکان بازدید از فضای داخلی حمام وجود ندارد. پس باید به تماشای نمای بیرونی آن بسنده کنیم.

• زورخانه گرشاسب بازار تبریز

زورخانه یکی از قدیمی‌ترین مکان‌های ورزشی در ایران است. بد نیست بدانید حتی در ارگ بم نیز بخشی به‌عنوان زورخانه وجود دارد. زورخانه مکانی برای تجربه ورزش‌های باستانی ایرانی به حساب می‌آید. همه ما ‌کم‌وبیش با ورزش‌های سنتی آشنایی داریم. « یکی و دو تا، سه‌تا و چهارتا …» و سایر ضرب‌های ایرانی که شاید هم‌اکنون در ذهن شما پیچیده‌اند را همه ما می‌شناسیم. ورزش‌های سنتی در فرهنگ ایرانی جایگاه خاصی داشتند و هنوز هم دارند. این زورخانه یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌های تبریز است. متأسفانه در این زورخانه دیگر خبری از پهلوانان ایرانی نیست. بلکه پس از بازسازی آن را به یک رستوران سنتی تبدیل کرده‌اند. اگر می‌خواهید فرزند خود را با فرهنگ ورزش باستانی ایرانی آشنا کنید، بهتر است سری به این زورخانه بزنید.

• رستوران حاج علی

رستوران حاج علی یکی از رستوران‌های معروف تبریز است. این رستوران در بازار کلاهدوزان یا همان بازار بوهچی واقع شده است. احتمالاً قدمت ساختمانی که این رستوران در آن قرار دارد، به دوران قاجار باز می‌گردد. همچنین باید بدانید رستوران حاج علی بیش از نیم قرن سابقه دارد. حاج‌ علی نام مدیریت اصلی و قدیمی این رستوران است. در حال حاضر، حاج علی دار فانی را وداع گفته و فرزند ارشد وی مدیریت رستوران را به عهده دارد.

فضای داخلی این رستوران شما را به یاد رستوران‌های دهه 40 و 50 شمسی می‌اندازد. فضا و تزئینات این رستوران از گذشته تا به امروز تغییر خاصی نکرده است. مردم تبریز هم که به مردمانی خوش‌خوراک شهره هستند. زمانی که وارد رستوران می‌شوید، عطر خوش برنج ایرانی در مشام شما می‌پیچد. در حقیقت اگر حتی از جلوی این رستوران عبور کنید، از بوی خوش کباب آن در کمتر از چند ثانیه خودتان را پشت یکی از میزهای این رستوران خواهید یافت!

• بازار بلورفروشان

از نام این بازار کاملاً واضح است که چه صنفی در آن فعالیت دارند. بازار بلورفروشان، مخصوص فروش انواع شیشه و بلور است. این بازار از بخش‌های مختلفی همانند دالان حاج شیخ، دالان بامچی لر، بازار گرجیلر ، تیمچه مظفریه، دالان میرزا محمد و سرای میرزا محمد تشکیل شده است. اکثر بلورهای این بازار تولید داخل هستند و کیفیت عالی دارند. در بین حجره‌های مختلف این بازار، خبری از کالای بی‌کیفیت و ارزان نیست. البته اگر قصد خرید از این بازار را دارید، باید حتماً اجناس خود را به‌خوبی بسته‌بندی کنید. این بلورها بسیار ظریف و حساس هستند و قطعاً نمی‌خواهید زمانی که به شهر خود بازگشتید، با صحنه بلورهای شکسته مواجه شوید.

• موزه قرآن و کتابت

موزه قرآن و کتابت یکی از مهم‌ترین موزه‌های شهر تبریز است. این موزه در خیابان دارایی و داخل مسجد شاه طهماسب قرار دارد. در این موزه از قرآن‌های بسیار نفیس، آثار خوشنویسی و نفیس هنرمندان تبریزی همچون علاءالدین بیگ تبریزی و درویش عبدالمجید، پلاک‌های فلزی قلمدان و آثار مرتبط نگهداری می‌شود. جالب است بدانید قرآنی تاریخی و دست‌نویس به خط کوفی در این موزه وجود دارد. بسیاری مدعی هستند که این قرآن به دست حضرت علی نوشته شده است. البته این مسئله هنوز هم از نظر تاریخی تأیید یا تکذیب نشده است.

بهترین زمان بازدید از بازار تبریز

محدودیتی در انتخاب بهترین زمان بازدید از بازار تبریز وجود ندارد. تبریز به‌صورت کلی یکی از شهرهای سردسیر ایران به حساب می‌آید. به همین خاطر در شش ماه دوم سال تعداد مسافران عازم تبریز کاهش پیدا می‌کند. اگر با سرمای هوای تبریز مشکلی ندارید، می‌توانید زمستان را برای سفر خود انتخاب کنید. در این فصل معمولاً بازار از رونق می‌افتد. به همین خاطر می‌توانید در آرامش و خلوتی کامل از بخش‌های مختلف بازار دیدن کنید. البته بین خودمان باشد که در این فصل حتی شاید بتوانید تخفیف بیشتری از فروشندگان دریافت کنید. همچنین هزینه اقامت و حمل‌ونقل به تبریز نیز کاهش پیدا می‌کند. البته این فقط برای افرادی که به قصد خرید و بازدید از بازار تبریز عازم این شهر می‌شوند، صدق می‌کند.

اگر قصد بازدید از همه جاهای دیدنی تبریز را دارید، بهتر است تبریزگردی در نوروز را تجربه کنید یا به‌طور کلی 6 ماه اول سال را برای سفر خود انتخاب کنید. در این فصل شاید بازار کمی شلوغ باشد؛ اما بازدید از جاذبه‌های طبیعی تبریز به‌مراتب شیرین‌تر خواهد بود. پس بهترین زمان سفر به تبریز و بازدید از بازار آن بر اساس شرایط و قصد شما از سفر متغیر خواهد بود.

جاهای دیدنی نزدیک به بازار تبریز

• مقبره الشعرا تبریز | در فاصله تقریبی 3‌ کیلومتر؛
• موزه آذربایجان تبریز | در فاصله تقریبی 2‌ کیلومتر؛
• مسجد کبود | در فاصله تقریبی 2‌ کیلومتر؛
• میدان ساعت | در فاصله تقریبی 2.1‌ کیلومتر.

مسیر دسترسی به بازار تبریز

بازار تبریز در نزدیکی میدان عالی قاپو قرار دارد. برای دسترسی به این خیابان می‌توانید از بلوار شهدا، ارتش شمالی، خیابان دارایی و شفاییه استفاده کنید. همان طور که انتظار می‌رود، فضای پارک خودرو در نزدیکی این بازار وجود ندارد. البته این مسئله کاملاً طبیعی است. پس باید وسیله نقلیه خود را در نزدیک‌ترین فاصله به بازار رها کنید و مابقی مسیر را به‌صورت پیاده ادامه دهید. برای ورود به این بازار می‌توانید از خیابان‌های جمهوری، راسته کوچه و دارایی استفاده کنید. همچنین ایستگاه مترو میدان ساعت نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به بازار تبریز است.

ساعت کار بازار	از ۱۰ صبح تا ۷ عصر
آدرس	استان آذربایجان شرقی، تبریز، بازار بزرگ تبریز

خب دوستان عزیز و همراهان ره بال آسمان، به نظر شما آیا این بازار باز هم در آینده نزدیک نیاز به بازسازی دارد؟ آیا تاکنون از این بازار دیدن کرده‌اید؟ به نظر شما زیباترین بخش بازار کدام است؟ نظرات خود را با ما و سایر همراهان به اشتراک بگذارید.