وقتی از جزیره کیش صحبت می‌شود، همه به‌یاد خلیج فارس، خرید و تفریح می‌افتند. قبول دارید؟ خب! این کاملاً طبیعی است. منتها ماجرا از این قرار است که کیش نقاط دیدنی و جذاب دیگری هم دارد که باید بیشتر از این‌ها معروف و البته معرفی شوند؛ مثلاً خانه بومیان کیش در این جزیره دوست‌داشتنی از جمله مکان‌هایی است که در سفرتان به جنوب باید حتماً آن را ببینید. چرا؟ به‌دلیل اینکه جلوه و نِمایی از زندگی مردمان جزیره در گذشته‌ها ارائه می‌کند و از تاریخ کیش برایتان می‌گوید. در این مقاله، به‌سراغ خانه مردم شناسی بومیان کیش می‌رویم. با ما همراه باشید.
خانه بومیان کیش کجاست؟
خانه بومیان کیش مکانی برای درک بهتر تاریخ و بازدید از فرهنگ و آدابی است که در جزیره کیش رواج داشته و حتی هنوز هم دارد. منتها ماجرای آن چیست و خانه چه‌کسی بوده است؟ این خانه متعلق به فردی است به نام حاج عبدالله بن شاهین. او از تاجران موفق جزیره و مشغول به تجارت مروارید بوده است. حاج عبدالله به‌جز فعالیت در حوزه تجارت مروارید، صاحب یکی از بزرگ‌ترین لنج‌های بادبانی هم بوده و از افراد مشهور کیش و جنوب ایران به شمار می‌رفته است. نجاری و لنج‌سازی از جمله حرفه‌هایی بوده که تاجر معروف کیش در آن‌ها فعالیت می‌کرده است.
خانه بومیان خیلی قدیمی است. صاحب آن هم خانه را از سه نسل پیش از خود به ارث برده بوده و اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، قدمت ملک به حدود ۲۰۰ سال پیش می‌رسد. این خانه که امروز حکم موزه را پیدا کرده و یک اقامتگاه بومگردی محسوب می‌شود، ۱۵ اتاق دارد و در محله سفین کیش قرار دارد. محله سفین از مکان‌های قدیمی جزیره است. مساحت منزل حاج عبدالله حدود ۱۲۰۰ متر است و در آن بخش‌های مختلفی طراحی و ساخته شده بوده که دیدنشان خالی از لطف نیست.
آشنایی بیشتر با خانه مردم شناسی بومیان کیش
معماری به‌‌کاررفته در بنای خانه مردم‌شناسی کاملاً بومی است. صاحب بنا یعنی آقای محمد جاسم‌پور نخستین کسی بود که ایده تبدیل‌کردن بنا به موزه را مطرح کرد. جوانان بومی و تعداد دیگری از بستگان آقای جاسم‌پور در عملی‌شدن ایده راه‌اندازی موزه نقش داشته‌اند.
در شکل‌گیری و حفظ این اقامتگاه و موزه، افراد دیگری هم دخیل بوده‌اند؛ برای مثال، حاج ابراهیم سالم حسینی هم از چهره‌های اثرگذار در خصوص حفظ و نگهداری موزه بومیان بوده است. ایشان با نگهداری از منزل و تعمیر بموقع آن موجبات حفظ بنا را فراهم کرده‌اند. همان طور که گفته شد، خانه بومیان کیش واقعاً از اسلوبی بومی در انتخاب مصالح و معماری بهره برده و از جمله مصالح موجود در بافت آن می‌توان به مصالح زیر اشاره کرد:
- گِل: گل ملات اصلی معماری بومی کیش گل است.
- چندل: چندل ترکه چوب‌هایی محکم و بادوام برای ساخت سقف‌اند.
- منگور: منگور حصیرهای مخصوصی است که از چوب نِی بافته می‌شود.
- دعن: از بافت شاخه‌های نخل به هم دعن برای پوشاندن سقف درست می‌شود.
- ساروج: با تلفیق خاک آهک، ماسه، خاک رس و تکه‌های مرجانی و مواد دیگر درست می‌شود.
- یدع: تنه درخت‌های نخل برای مسقف‌کردن برخی نواحی خانه‌های محله های بومی کیش استفاده می‌شده و به آن یدع می‌گفته‌اند.
بخش‌های مختلف خانه بومیان کیش
اگر بخواهیم دسته‌بندی کلی برای معرفی خانه بومیان داشته باشیم، باید بگوییم که فضاها به ۳ بخش کلی تقسیم می‌شوند:
- اتاق‌ها؛
- انبارها؛
- فضاهای عمومی.
۱. اتاق‌های خانه مردم شناسی بومیان کیش
اتاق‌های مختلفی در خانه بزرگ حاج عبدالله وجود داشته است:
- اتاق مهمانی مردان: این اتاقِ رو به حیاط برای مهمانان مردان در تابستان کاربرد داشته است.
- اتاق زمستانه: این اتاق رو به آفتاب بوده و در فصل‌های سرد از آن استفاده می‌کرده‌اند.
- اتاق تابستانه: این اتاق هم پشت به آفتاب ساخته شده بوده و در تابستان‌ها خنک می‌مانده است.
- آشپزخانه: آشپزخانه این خانه هم با وجود دریچه‌ها و تهویه‌هایی حساب‌شده برای خروج بوی غذا بسیار جالب‌توجه است.
- اتاق‌خواب: این اتاق هم طاقچه‌ها و آینه‌های رنگارنگ و زیبایی دارد. وسایل و اشیایی قدیمی هم در این اتاق دیده می‌شود.
- اتاق مهمانان زن: زنان هم در مهمانی‌ها و دورهمی‌هایشان در این اتاق مخصوص به خود جمع می‌شده‌اند.
- حجله: یکی از اتاق‌خواب‌های خانه بومیان برای نشان‌دادن گذشته‌ها و فرهنگ قدیمی به‌عنوان حجله عروسی آماده شده است.
۲. انبارهای خانه بومیان کیش
انبارهای مختلفی هم در خانه بومیان وجود دارد که در بازدید خود باید سری به آن‌ها بزنید:
- انبار خرما؛
- انبار مواد غذایی؛
- انبار ابزار صید؛
- انبار علوفه گاو و گوسفند.
-
انبار خرما
در انبار خرما ضمن اینکه خرما نگهداری می‌شده، شیره خرما هم تهیه می‌کرده‌اند. شیوه به‌دست‌آوردن شیره خرما در کیش بسیار قدیمی و مخصوص خود این منطقه است. با انبارکردن خرما در انبار، مانع از خشک‌شدن آن می‌شده‌اند. در انبار، زنبیل‌هایی پُر از خرما را نگهداری می‌کرده‌اند. پس از مدتی، شیره خرماها به بیرون تراوش می‌کرده و برای اینکه از شیره استفاده شود، کف را با ساروج صاف می‌کرده و شیره‌ها را به یک مسیر و جوی هدایت می‌کرده‌اند. شیره خرما را هم هر چند روز یک بار جمع‌آوری و مصرف می‌کرده‌اند. داخل خانه بومیان کیش هم دو انبار خرما وجود دارد. در زبان بومی به این انبارها چنداول می‌گویند.
-
انبار مواد غذایی
در گذشته‌ها برای نگهداری مواد غذایی ضروری در ماه‌های مختلف سال، انباری در خانه‌های بزرگ وجود داشته است. در این انبار، موادی مانند برنج، آرد، خمره‌های ماهی شور، صندوق‌هایی از ماهی خشک‌شده و مواد غذایی دیگر موجود بوده است. به انبار مواد غذایی در زبان بومی بخار می‌گویند.
-
انبار ابزار صید
صاحب خانه بومیان کیش تاجر بوده و با دریا سروکار داشته است. داشتن لنجی بزرگ و دریانوردی باعث شده بوده که بخشی از خانه را به انباری برای نگهداری تجهیزاتی مانند ابزارهای ماهیگیری، صید، تجهیزات و ابزارهای مرتبط با لنج و… اختصاص بدهد.
-
انبار علوفه گاو و گوسفند
انبار علوفه برای گاو و گوسفند هم در خانه‌ای به بزرگی خانه مردم شناسی بومیان کیش عجیب نیست. در گذشته، علاوه بر اینکه از دام‌ها برای گوشت و محصولات لبنی‌شان استفاده می‌کرده‌اند، برای اهدافی مانند قربانی‌کردن در مراسم مذهبی هم آن‌ها را نگه می‌داشته‌اند.
بهترین زمان بازدید از خانه بومیان کیش
بهترین زمان برای سفر به کیش بهار است. ۲ ماه نخست بهار و اواخر زمستان جان می‌دهد برای رفتن به جزیره و بهره‌بردن از هوای عالی و خوشایندی که دارد. البته در فصل‌های دیگر مثلاً پاییز هم می‌توانید راهی کیش شوید. منتها ماجرا از این قرار است که در هر حال زمانی که هوای کیش خوب است، امکان شنا و استفاده از انواع تفریحات آبی کیش هم برایتان وجود خواهد داشت.
پس بهتر است اواخر زمستان یا اوایل بهار را برای بازدید از جاهای دیدنی کیش انتخاب کنید. سرزدن به بافت قدیمی کیش و دیدن مکان‌هایی مانند خانه بومیان را هم در برنامه‌تان قرار بدهید. گشت‌وگذار در محله های قدیمی کیش یا هر شهر دیگری می‌تواند مکانی را که بازدید می‌کنید از زاویه‌ای تازه به شما معرفی کند و برای دقایقی شما را به زیر پوست فرهنگ و تاریخ ببرد.
تفریحات کیش در نقاط دیگر جزیره
هتل های کیش با خدمات متنوعی که ارائه می‌کنند، جاهای دیدنی متعدد و البته تفریحات کیش از آن مقصدی ایدئال برای مسافرت می‌سازد. از دیگر نقاط دیدنی کیش در کنار خانه بومیان می‌توان به جاذبه‌های زیر اشاره کرد:
- درخت سبز کیش؛
- آب‌انبار دوقلو کیش؛
- کشتی یونانی؛
- شهر زیرزمینی کاریز؛
- شهر باستانی حریره؛
- خانه اعیانی کیش.
خدمات ویژه در خانه بومیان کیش
زمانی که به دیدن خانه بومیان کیش می‌روید، امکاناتی برای شیرین‌ترشدن تجربه‌تان از این بازدید هم وجود دارد. از جمله خدماتی که برای گردشگران و بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده، باید به خدمات زیر اشاره کرد:
- عکاسی و تصویربرداری؛
- طراحی و نقش حنا؛
- تهیه نان و شیرینی؛
- طبخ و پذیرایی غذای محلی.
اگر دوست داشته باشید، امکان اینکه لباس‌های محلی جنوبی به تن کنید و عکس بگیرید، برایتان وجود خواهد داشت. در خانه مردم شناسی بومیان کیش عکس‌های حرفه‌ای و جالبی با لباس‌های محلی از شما گرفته می‌شود. بانوانی که دوست دارند طرح و نقش محلی مانند بته‌جقه روی دست‌هایشان زده شود هم می‌توانند از خدمات طراحی حنا روی دست استفاده کنند. نان و شیرینی و غذاهای محلی هم در خانه بومیان وجود دارد و اگر دلتان بخواهد می‌توانید از آن‌ها هم بچشید و امتحان کنید.
مسیر دسترسی
| هزینه ورودی | ۲۵هزار تومان |
| ساعت بازدید | از ۴ بعدازظهر تا ۹ شب |
| شماره تماس | 09373705665 09337691812 07644432844 |
| آدرس | جزیره کیش، محله سفین، بعد از بازار ماهی، روبه‌روی اسکله صیادی |
ما در ره بال آسمان توصیه می‌کنیم جنوب ایران را برای گردش فراموش نکنید. البته در سال‌های اخیر، میل به گشت‌وگذار در مکان‌هایی مانند جزیره هرمز در جنوب افزایش یافته است. این خبر خوشی به نظر می‌رسد؛ به‌شرطی که با رعایت و همراهی گردشگران با طبیعت صورت بگیرد. کیش را بگردید و دیدنی‌های تاریخی و طبیعی‌اش را از نزدیک حس کنید. اگر خانه بومیان کیش را دیده‌اید، حتماً از تجربه‌تان در آنجا برایمان بگویید. اصلاً اهل سرزدن به خانه‌های قدیمی و باستانی هستید؟ قبول دارید که این مکان‌ها حس‌وحال بسیار عجیب و در عین حال جذابی را برایمان به وجود می‌آورند؟
خانه مردم شناسی بومیان کیش در محله سفین قدیم و در ۲۰۰متری بازار ماهی به‌سمت کشتی یونانی روبه‌روی بندرگاه صیادی واقع شده است.
خانه متعلق به یکی از تجار معروف کیش یعنی حاج عبدالله بن شاهین بوده است.
در خانه بومیان، علاوه بر گشت‌وگذار در نقاط مختلف منزل، می‌توانید از خدماتی مانند غذاها و شیرینی‌های محلی هم استفاده کنید. طراحی حنا روی دست و عکس‌گرفتن با لباس‌های محلی هم در آنجا مقدور است.
خانه بومیان را در هر فصلی می‌توانید ببینید؛ اما به‌طور کلی بهتر است که در بهار یا اواخر زمستان به کیش بروید.
وسعت و قدمت در کنار استفاده از مصالح و معماری بومی جنوب.