موزه رئیسعلی دلواری | نمادی از مقاومت در برابر استعمار

سفر به جنوب همیشه پر از شگفتی است و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی‌اش دیدن دارد. موزه رئیسعلی دلواری از بناهای تاریخی جنوب است. این موزه و آثارش داستان زندگی بزرگ‌مردی را روایت می‌کند که آزاده بود و مقابل استعمار ایستادگی کرد. امروز قصد داریم به این موزه سری بزنیم و قصه‌هایش را بشنویم.

موزه رئیسعلی دلواری کجاست؟

برای بازدید از این موزه باید به جنوب ایران و استان بوشهر بروید. مقصد اصلی، شهرستان تنگستان است. این موزه در جنوب شرقی شهر بوشهر و در منطقه‌ای به اسم دلوار جا خوش کرده است.

معرفی موزه رئیسعلی دلواری

خانه رئیسعلی دلواری یکی از بناهای تاریخی و از جالب‌ترین موزه های بوشهر است که قدمتی طولانی دارد. این بنای قدیمی سال‌های زیادی را پشت سر گذاشته است و هنوز هم پابرجاست. امروزه این بنا، موزه‌ای تماشایی است و در هر بخشش اشیاء ارزشمندی وجود دارد. با بازدید از آن، به دل تاریخ می‌روید و و قصه افراد نامدار را می‌شنوید. موزه رئیسعلی از بهترین مقاصد برای گردشگرهایی است که به شنیدن سرگذشت ایران در گذشته علاقه دارند.

معرفی رئیسعلی دلواری

رئیسعلی از مشروطه‌خواهان دوره قاجار

در هر دوره از تاریخ ایران، مردان و زنانی شجاع زندگی می‌کردند که مقابل ظلم و استعمار ساکت نماندند. رئیسعلی دلواری از مشروطه‌خواهان ایران در دوره قاجار بود. «زائرمحمد» پدر رئیسعلی، کدخدای شهر دلوار بود. دلواری‌ها او را به «معین‌الاسلام» می‌شناختند. او  با زنی اهل تنگستان ازدواج کرد. حاصل این ازدواج پسری بود که در سال 1261 هجری شمسی و در روستای دلوار به دنیا آمد. رئیسعلی و خانواده‌اش یکی از طایفه‌های لر بودند. او از 25سالگی در راه آزادی و مبارزه با ظلم قدم برداشت. در همان زمان بود که گروهی از مشروطه‌خواهان علیه حکومت «محمدعلی شاه» قیام کردند. رئیسعلی هم همراه با آن‌ها مخالفتش را نسبت به حکومت شاه اعلام کرد. او در سال 1287 هجری شمسی توانست حکومت بوشهر را به‌مدت 9 ماه از حاکمیت محمدعلی شاه خارج کند. در این مدت خودش حکومت شهر را به عهده گرفت.

رهبری قیام تنگستان

رئیسعلی دلواری در جوانی یکی از رهبرهای قیام تنگستان بود. بعد از تمام‌شدن جنگ جهانی اول، کشور ایران اعلام بی‌طرفی کرد؛ اما استعمارگرهایی مثل انگلیس و روسیه به ایران حمله کردند و انگلیسی‌ها در جنوب ایران ساکن شدند. رئیسعلی و هم‌رزم‌هایش حدود هفت سال مقابل نیروهای انگلیسی ایستادگی کردند. آن‌ها برای حفاظت از بوشهر، تنگستان و دشتستان می‌جنگیدند. همچنین برای جلوگیری از ورود انگلیسی‌ها و استقلال کشور از دست آن‌ها تلاش می‌کردند.

«ملا محمدکاظم آخوند خراسانی» که آن زمان در نجف زندگی می‌کرد، دستور جهاد با انگلیسی‌ها را داد. رئیسعلی و یارهایش تصمیم گرفتند که این کار را عملی کنند. «مجتهد برازجانی»، «عبدالحسین لاری» و «علم الهدی اهرمی» رئیسعلی را در این مبارزه همراهی ‌کردند. انگلیسی‌ها تلاش کردند تا با رشوه 40هزار پوندی رئیسعلی را از جنگ منصرف کنند؛ اما تلاش آن‌ها نتیجه‌ای نداشت. به همین خاطر چهار کشتی به بندر بوشهر فرستادند و جنگ را در 17 مرداد 1294 هجری شمسی شروع کردند. رئیسعلی و یارهایش در این مبارزه سپاه 5هزار نفری انگلیس را شکست دادند.

ماجرای کشته‌شدن رئیسعلی

«غلامحسن تنگکی» در 12 شهریور 1394 هجری شمسی رئیسعلی دلواری را به شهادت رساند. در همان روز رئیسعلی و گروهش در «تنگک صفر» به ارتش انگلیس حمله کرده بودند. غلامحسین تنگکی از پشت سر به رئیسعلی تیراندازی کرد. او قصد داشت انتقام مرگ پسر عمویش را بگیرد که جد رئیسعلی آن را کشته بود. همچنین اعتراف کرد که این کار را برای خون‌خواهی انجام داده است؛ البته انگلیسی‌ها هم او را برای قتل رئیسعلی تحریک کرده بودند. این مرد بزرگ را در امامزاده‌ای در روستای «کله بند» دفن کردند؛ اما خانواده‌اش طبق وصیت او قبر رئیسعلی را به قبرستان «وادی السلام» نجف انتقال دادند.

رئیسعلی در متن وصیت‌نامه‌اش قسم خورده بود که برای دفاع از کشورش می‌جنگد. او معتقد بود اگر این کار را نکند، خدا و پیامبر از او راضی نیستند. متن وصیت‌نامه او را در بخش‌های مختلف شهر بوشهر حکاکی کرده‌اند تا یاد این مبارز زنده بماند. بعد از سال 1389 هجری شمسی، روز شهادت رئیسعلی را «روز مبارزه با استعمار انگستان» معرفی کردند.

تاریخچه موزه رئیسعلی دلواری

موزه رئیسعلی دلواری از خانه های تاریخی بوشهر است که بیشتر از 100 سال قدمت دارد. ساخت این خانه به اواخر حکومت قاجار و سال 1286 هجری شمسی می‌رسد. رئیسعلی و خانواده‌اش در این خانه زندگی می‌کردند. در دوران جنگ با انگلیسی‌ها، خانه او محل تجمع، برگزاری جلسه‌ها و تصمیم‌گیری‌های گروه تنگستان بود. نوادگان رئیسعلی این خانه را در سال 1378 هجری شمسی به سازمان میراث فرهنگی واگذار کردند. سازمان میراث فرهنگی بوشهر این بنا را به موزه مردم‌شناسی شهر تبدیل کرد؛ البته در آن آثار و اسنادی از دوره زندگی رئیسعلی و یارانش هم هست.

بخش های دیدنی موزه رئیسعلی دلواری

بنای موزه معماری ساده و دل‌نشینی دارد و دیوارهای سفید زیبایی این مجموعه را بیشتر کرده‌اند. مساحت این بنا به 3750 مترمربع می‌رسد. در این خانه 23 اتاق تودرتو  هست که امروزه در 17 تا از آن‌ها اسناد مهم را نگهداری می‌کنند. سقف این بنا چوبی است و با گچ‌بری‌ها ستون‌های آن را تزئین کرده‌اند. شیشه‌های رنگی روی شمسه‌ها جلوه بیشتری به این خانه داده است.

ساختمان و حیاط موزه

برای ورود به این موزه باید از دری چوبی بگذرید که قدمتی به اندازه بنا دارد. به این دروازه «هشتی» هم می‌گویند. روی در حیاط آثار گلوله‌های انگلیسی مشخص است که به ماجرای شبیه‌خون انگلیسی‌ها برمی‌گردد. آن‌ها در این واقعه به شهر حمله کرده بودند و به خانه‌ها تیراندازی می‌کردند. نخل‌های بلندقامت و استوار اولین چیزی است که در حیاط موزه همه را متحیر می‌کند. این نخل‌ها نشان از اصالت جنوب و ایستادگی جنوبی‌ها دارند. سن‌وسال این درخت‌ها به 100 سال می‌رسد.

حیاط خانه رئیسعلی دلواری بزرگ و دل‌گشاست. دیوارهای سفید و در و پنجره‌های چوبی زیبایی این بنا را دوچندان کرده است. سایه نخل‌ها هم روی دیوار می‌افتد و تصویر جذابی از این موزه می‌سازد. در بخشی از حیاط چند توپ‌ جنگی گذاشته‌اند که جنگ‌های گذشته را یادآوری می‌کند. در گوشه‌ای از حیاط مجسمه‌ای از رئیسعلی هست که او را در حال سوارکاری نشان می‌دهد. می‌توانید در حیاط مجموعه هم کمی قدم بزنید و زیبایی‌هایش را در قاب دوربینتان ثبت کنید.

ورودی خانه رئیسعلی دلواری

در ورودی موزه رئیسعلی دری چوبی و دولنگه وجود دارد. دو ستون در دوطرف در هست که به آن «شه‌نشین» می‌گویند. بالای سردر آن تصویری از دو شیر و یک دسته گل خودنمایی می‌کند. کتیبه‌ای هم کنار این تصویر هست که روی آن نوشته‌اند:

راهرو

از ورودی که بگذرید به راهرویی تماشایی می‌رسید. در دوطرف راهرو دو فضای مختلف هست که کاملاً متقارن هستند. سطح راهرو کمی پایین‌تر از سطح دیگر بخش‌های موزه رئیسعلی دلواری است. با هر قدمی که جلو می‌روید، می‌توانید وقایع اشغال شهر بوشهر در گذشته را بخوانید. همه اتفاق‌ها از زمان حمله انگلیسی‌ها تا پیروزی تنگستانی‌ها را به‌ترتیب روی تابلوها نوشته‌اند. این راهرو در انتها به دهلیز می‌رسد.

اتاق جلسات

به سمت راست موزه رئیسعلی دلواری که بروید، اتاقی شیشه‌ای می‌بینید. جلسه‌های مهم را در این اتاق برگزار می‌کردند. امروزه در این اتاق مجسمه تعدای از رهبرهای مهم قیام تنگستان و دو نگهبان را به نمایش گذاشته‌اند. این مجسمه‌ها به «سید عبدالله مجتهد بلادی بوشهر»، «رئیسعلی دلواری»، «حیدرغلام»، «غلام شاه حیدر» و «خالو حسین دشتی» تعلق دارد.

آثار دیدنی موزه رئیسعلی دلواری

اسناد و ابزارهای مهم جنگی از آثار اصلی موزه هستند. در بخشی از اتاق‌ها می‌توانید اسناد مهم تاریخی و نامه‌های مربوط به جنگ‌های بوشهر را ببینید. نقشه‌های جنگی، تقویم مربوط به مبارزه‌ها، تصوایر و عکس‌های جنگجوها هم در همین بخش هست.

در دیگر اتاق‌ها هم از ابزار و سلاح جنگی قدیمی نگهداری می‌کنند. حدود 95 جنگ‌افزار در این موزه وجود دارد. در بین این آثار، دوربین چشمی رئیسعلی و شمشیرش را به ثبت ملی رسانده‌اند. دیگر وسایل شخصی و جنگی رئیسعلی هم از اشیاء مهم موزه است. وصیت‌نامه او را روی سنگی حک کرده‌اند و در گوشه‌ای از این موزه به نمایش گذاشته‌اند. اتاقی از موزه رئیسعلی دلواری را به اتاق فیلم اختصاص داده‌اند. ماکت‌ها و مجسمه‌های اشخاص مهم موزه، روزهای گذشته را شبیه‌سازی می‌کند. در بین وسایل، لباس رزم بوشهری‌ها در آن زمان هم هست که دیدن دارد. به اتاق رئیسعلی که برسید، کتیبه‌ای در بالای سردر آن می‌بینید. در این کتیبه شعر زیر را نوشته‌اند:

در  قسمتی از موزه تمبرهای قدیمی را نگهداری می‌کنند. این تمبرها برای زمانی است که انگلیس حکومت جنوب را به دست گرفته بود. روی آن‌ها عبارت «بوشهر تحت اشغال بریتا» را حک کرده‌اند. گلدانی قدیمی در خانه رئیسعلی به یادگار مانده است که زیر آن عبارت «یا مفتاح الباب» را نوشته‌اند.

امکانات موزه رئیسعلی دلواری

وجود راوی از بهترین امکانات موزه است. این شخص از بستگان دور رئیسعلی دلواری است و داستان جنگ‌ها و وقایع گذشته را تعریف می‌کند. به همین خاطر گشت‌وگذار و بازدید از این موزه برایتان خسته‌کننده نمی‌شود. موزه دلواری مجهز به سرویس بهداشتی است. اگر با خودروی شخصی می‌روید، نگران پارکینگ نباشید. این موزه پارکینگی خصوصی دارد.

جاهای دیدنی اطراف موزه رئیسعلی دلواری

بوشهر از زیباترین استان‌های جنوبی در ایران است که هرساله گردشگرهای زیادی برای بازدید به آنجا می‌روند. هر چقدر از زیبایی این شهر و بندرهایش بگویم، کم است. جاهای دیدنی اطراف موزه رئیسعلی دلواری انتخاب خوبی برای گردش و تفریح هستند. می‌توانید بعد از تماشای موزه به آن‌ها هم سری بزنید.

 بوستان ساحلی دلوار

بوشهر و زیبایی‌هایش ما را به یاد خلیج همیشه فارس می‌اندازد. بوستان ساحلی دلوار یکی از ساحل‌های تماشایی و بکر در این استان است. این بوستان ساحلی، برخلاف دیگر ساحل‌ها محیطی آرام و دوست‌داشتنی دارد. می‌توانید ساعت‌ها به این آبی بیکران نگاه کنید و صدای دل‌نشین برخورد امواج با سنگ‌ها را بشنوید. قدم‌زدن در ساحل شنی دلوار آرامشی وصف‌ناپذیر دارد. در زمان غرب و طلوع آفتاب همه‌چیز رؤیایی‌تر می‌شود. این ساحل در فصل‌های پاییز و زمستان میزبان پرنده‌های مهاجر و مرغ‌های دریایی است. بوستان دلوار فاصله کمی با موزه رئیسعلی دلواری دارد و رفتن به آنجا آسان است.

ساحل محمد عامری از جاهای دیدنی اطراف موزه رئیسعلی دلواری

جنوب‌گردی بدون قدم‌زدن در سواحل و تماشای خلیج فارس لطفی ندارد. ساحل محمد عامری از دیگر سواحل بکری است که می‌توانید اوقات فراغتتان را در آنجا بگذرانید. شن‌های ساحل در انتها با دریا همراه می‌شوند و در دوردست تلاقی آسمان و دریا تصویری تماشایی می‌سازد. اگر صبح زود به ساحل سری بزنید، می‌توانید طلوع خورشید را از قلب دریا ببینید. با شروع بهار و گرم‌شدن هوا جوان‌ها دل به آب می‌زنند و صدای خنده و شادی سکوت ساحل را می‌شکند. فوتبال ساحلی و تایرسواری از تفریح‌های هیجان‌انگیز در ساحل محمد عامری است. کودکان هم می‌توانند در گوشه‌ای از این ساحل شن‌بازی کنند و سازه‌های ماسه‌ای بسازند. بادبادک‌ها در آسمان ساحل رقص‌کنان می‌چرخند و حس خوبی را به همه می‌دهند.

گورستان لنج های دلوار

گورستان لنج‌ها یکی از جاذبه‌های تماشایی و جاهای دیدنی بوشهر است. در این گورستان لنج‌هایی پهلو گرفته‌اند که قدمتی طولانی دارند. حدود 80 سال پیش لنج‌ها از نوع بادی بودند و در خورهای طبیعی به گل می‌نشستند. خور آبراهی است که آب‌های شیرین و سطحی از آن مسیر به دریا می‌رسند. با پیشرفت علم در صنعت کشتی‌سازی، لنج‌های قدیمی و چوبی جایشان را به لنج‌های فایبرگلاس دادند. به همین خاطر بازسازی لنج‌های چوبی به‌صرفه نبود و دیگر از آن‌ها استفاده نمی‌کردند. امروزه تعداد زیادی از لنج‌های قدیمی در گورستان لنج‌های دلوار وجود دارد. زمان زیادی از ساخت آن‌ها می‌گذرد و بیشتر آن‌ها آسیب دیده‌اند؛ اما هنوز هم می‌شود اصالت و زیبایی را در آن‌ها دید. هرکدام از این لنج‌ها در گوشه‌ای از ساحل قصه‌ای ناگفته دارند. اگر بین آن‌ها چرخی بزنید، سوژه‌های نابی برای عکاسی پیدا می‌کنید.

اطلاعات بازدید از موزه رئیسعلی دلواری

آدرس	استان بوشهر، 42کیلومتری شهر بوشهر، شهرستان تنگستان، بخش دلوار، موزه (خانه) رئیسعلی دلواری.
ساعات بازدید	همه‌روزه به‌جز روزهای تعطیل صبح‌ها از ساعت ۸ صبح تا 12، عصرها از ساعت 15 تا 18 عصر.
هزینه بلیط ورودی	به‌ازای هر گردشگر ایرانی 4هزار تومان، به‌ازای هر گردشگر خارجی 30هزار تومان. (بهتر است قبل از رفتن قیمت به‌روز بلیط را دوباره بررسی کنید.)
شماره تماس	07725622834

مسیر دسترسی

<iframe style=”border: 0;” src=”https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m14!1m8!1m3!1d13990.833557564523!2d51.0728394!3d28.7581223!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0x0%3A0x8eacfb7a77c10388!2z2YXZiNiy2Ycg2LTZh9uM2K8g2LHYptuM2LMg2LnZhNuMINiv2YTZiNin2LHbjA!5e0!3m2!1sen!2s!4v1671690255010!5m2!1sen!2s” width=”1200″ height=”300″ allowfullscreen=”allowfullscreen”><span data-mce-type=”bookmark” style=”display: inline-block; width: 0px; overflow: hidden; line-height: 0;” class=”mce_SELRES_start”></span></iframe>

در هر جای ایران که هستید، برای رفتن به این موزه باید به جنوب کشور سفر کنید. بعد از رسیدن به بوشهر مسیر را تا شهرستان تنگستان ادامه بدهید. فاصله شهر بوشهر تا خانه رئیسعلی دلواری حدود 42 کیلومتر است. بعد از رسیدن به تنگستان به بخش دلوار بروید. در این مسیر از هرکس آدرس موزه را بپرسید، راهنماییتان می‌کند. اگر خودروی شخصی ندارید، نگران نباشید. تاکسی‌های شهری شما را به موزه رئیسعلی دلواری می‌رسانند.

موزه رئیسعلی دلواری، از بناهای تاریخی در دور قاجار است. در این موزه رشادت و ایستادگی تنگستانی‌ها را در دوره استعمار به تصویر کشیده‌اند. تلاش کردیم در این سفر مجازی با ره بال آسمان برای بازدید از این موزه مشتاق بشوید. اگر در گذشته به آنجا رفته‌اید، در کامنت‌ها برایمان بنویسید.