خانه حاج رسولی ها اصفهان | بازمانده‌ای از دوران پرافتخار صفوی

حتی افرادی که در استان اصفهان زندگی می‌کنند هم تمام جاهای دیدنی اصفهان را نمی‌شناسند. برای همین در پیداکردن مکانی برا گردش سردرگم می‌شوند. اصفهان جاذبه‌های بسیاری دارد. اکثر این جاذبه‌ها بناهای تاریخی هستند. بناهایی که اصفهان را به نصف جهان تبدیل کرده‌اند. اصفهانی‌ها و مسافران برای بازدید از بناهای تاریخی هدف‌های مختلفی دارند. بعضی برای لذ‌ت‌بردن از هنر معماری اصیل ایرانی به این بناها سر می‌زنند. افرادی هم برای گرفتن عکس‌های هنری و ثبت زیبایی‌ها اصفهان را انتخاب می‌کنند. گروهی دیگر هم برای دیدن سیر تاریخ به سازه‌های کهن سر می‌زنند. هر کدام از این گزینه‌ها در نظرتان باشد، خانه حاج رسولی ها اصفهان مقصدی بی‌نظیر است. همراه ما باشید تا این خانه را بیشتر بشناسید.

خانه حاج رسولی ها کجاست؟

در مرکز ایران، پایتخت مردم صفوی، خانه‌ای تاریخی به نام خانه حاج رسولی ها وجود دارد. این خانه مقصد افراد هنر دوست و تاریخ دوست است. خانه حاج رسولی‌ های اصفهان در خیابان چهارباغ پایین واقع شده است؛ یعنی شما فاصله چندانی با دیگر جاهای دیدنی اصفهان ندارید؛ پس نگران زمان‌بندی سفرتان نباشید.

تاريخچه خانه حاج رسولی ها

نام خانه حاج رسولی ها برای گردشگران جالب است. نام این خانه برگرفته از بانی آن است. بزرگ خاندان حاج رسولی‌ها این خانه را ساخت. ایشان یکی از تجار به نام و معروف اصفهان در زمان صفوی بود. معماری خانه مربوط به اواخر دوران صفویه باز می‌گردد. با نگاهی دقیق‌تر متوجه می‌شویم که معماری خانه تلفیقی است از معماری صفویه و زندیه؛ یعنی این خانه آمدن و رفتن حکومت‌ها را از زمان تولدش دیده است. بعد از گذشت سالیان و با آسیب‌های فراوان بالاخره خانه حاج رسولی ها در سال 1364 با همت مهندس بدیع مرمت شد. باقی‌مانده خانه برای دوام‌آوردن در سختی‌های آینده آماده شد. به‌علت خدمتی که مهندس بدیع به این خانه کرد، خانه حاج رسولی ها اصفهان با نام سرای بدیع هم شناخته می‌شود.

معماری خانه حاج رسولی ها

ذکر کردیم که معماری خانه مربوط به دوران صفوی و زندیه است. ممکن است با خود بگویید از کجا مشخص است؟ در قدیم با تغییر حکومت‌ها معماری‌ها هم تغییر می‌کرد؛ یعنی مهندسان هر حکومت برای ساخت بنا از روش‌ خاص خود استفاده می‌کردند. برای مثال اینکه حیاط در وسط باشد و دورتادور آن اتاق باشد از زمان صفوی رایج شد. طاق‌های هندسی هم در زمان صفوی استفاده می‌شد. ورودی خانه حاج رسولی ها اصفهان طاقی هشت‌ضلعی دارد که سندی برای قدمت این خانه است.

تزئینات تالارهای سرای بدیع اصفهان گچ‌بری، نقاشی روی گچ، طلاکاری، مقرنس و قطارکاری است. پنجره‌ها و درهای خانه با پنجره‌های مشبک رنگی و گره چینی چوبی تزئین شده‌اند. تالارهای خانه چشم‌اندازی زیبا و دل‌نشین دارند. تالارها پنجره‌های بلندی دارند که به سمت حیاط باز می‌شوند. در حیاط حوضی بزرگ و مستطیل شکل قرار دارد که در 4 طرف آن 4 باغچه سرسبز قرار دارد. چشم‌انداز از این زیباتر؟ در ادامه با کلمه ارسی مواجه می‌شوید. شاید برایتان سؤال شود که ارسی چیست؟ ارسی پنجره‌های مشبکی هستند که روبه‌بالا باز می‌شوند. این پنجره‌ها از دوران صفویه در ایران رایج شد.

بخش های مختلف خانه حاج رسولی ها

رسیدیم به جزئیات خانه حاج رسولی ها اصفهان. خانه قبلاً شامل چهار قسمت مجزا بوده است؛ یعنی سرای بدیع درواقع شامل چهار خانه می‌شده است. در زمان مرمت، از این چهار خانه فقط یکی‌اش باقی مانده بود؛ پس همین یک خانه بدون هیچ تغییری مرمت و بازسازی شد. از دیگر قسمت‌ها فقط نشانه‌هایی باقی مانده است. ما معماری اصلی خانه را به شما معرفی می‌کنیم؛ پس همراه ما باشید.

تالار قسمت شمالی بزرگ‌ترین تالار خانه بوده است. قسمت اعظم خانه را این تالار به خود اختصاص داده بود. در دو طرف این تالار ارسی‌های بزرگی قرار داشت. این ارسی‌ها رو به حیاط خانه باز می‌شدند. در واقع این تالار بین دو حیاط خانه قرار داشت. امروزه بخش اندرونی تالار به قسمتی مجزا تبدیل شده است. برای رسیدن به تالار می‌توانید از کفش‌کن‌های دو سویه استفاده کنید. در طبقه دوم خانه درست بالای کفش‌کن‌ها، اتاق‌های گوشواری قرار دارند. این اتاق‌ها از طریق ارسی‌ها به حیاط و تالار اشراف دارند. معماری قسمت‌های جنوبی، شرقی و غربی خانه شبیه به هم است. در این قسمت‌ها تالاری در وسط و دو اتاق در طرفین تالار ساخته شده بود. اتاق‌ها به سه‌دری شهرت داشتند. قسمت‌های مختلف خانه با کمک کفش‌کن‌ها از یکدیگر جدا می‌شدند. در طبقه دوم در بالای اتاق‌های سه‌دری دو اتاق وجود داشت.

اتاق‌های بالا معادل سه‌دری‌ و کفش‌کن مربوط به آن در پایین می‌شدند. این اتاق‌ها به تالار و حیاط اشراف داشتند. در تالارها ارسی‌های مرتفعی رو به حیاط وجود داشت. در پشت فضاهای اصلی، مکان‌های خدماتی مانند آشپزخانه و محل پخت نان قرار داشت. این معماری باعث می‌شد هر فرد در هر قسمت خانه حریم مخصوص خود را داشته باشد. ورودی خانه در قسمت جنوب غربی قرار دارد. برای وارشدن به خانه باید از سر در خانه عبور کنید و هشتی را پشت‌سر بگذارید تا وارد حیاط شوید. در طبقه دوم هشتی، اتاقی گوشواری قرار دارد که با اتاق قسمت جنوبی ارتباط دارد. خانه ورودی دیگری دارد که در قسمت جنوب شرقی خانه است. این ورودی به اسطبل و حیاط خانه می‌رسد.

جاهای ديدنی اطراف خانه حاج رسولی ها

گفتیم که سرای بدیع در چهارباغ پایین قرار دارد؛ یعنی این خانه در مرکز مراکز تاریخی اصفهان قرار دارد. در اصفهان خانه‌های قدیمی بسیاری وجود دارند که مانند خانه بدیعی خوش‌شانس نبوده‌اند. بیشتر خانه های تاریخی اصفهان در کوچه‌پس‌کوچه‌هایی گمنام مانده‌اند. بگذریم. خوشبختانه بخت با خانه حاج رسولی‌ها یار بوده است و نظر گردشگران را به خود جلب کرده است. موقعیت خانه شاید مهم‌ترین علت شناخته‌شدن این خانه است. در راهنمای سفر اصفهان نزدیک‌ترین جاذبه‌ها به خانه حاج رسولی ها را معرفی کرده‌ایم؛ پس همراه ره بال آسمان باشید.

• خانه اخوان حقيقی

خانه اخوان حقیقی خانه‌ای متلعق به دوران صفویه است. اکثر جاذبه‌های اصفهان مانند میدان نقش جهان، سرای بدیع و عمارت عالی قاپو متعلق به همین دوران هستند. نام خانه از نام صاحب‌ آن گرفته شده است. خانه اخوان مساحت زیادی دارد. مساحت زیاد ویژگی اکثر خانه‌های دوران صفوی است. معماری خانه کاملاً ایرانی است. طلاکاری‌ها، کنده‌کاری‌ها و منقش‌هایی که برای تزئین خانه اخوان حقیقی استفاده شده‌اند، با تزئیناب دوران کریم خان زند مو نمی‌زند. به همین علت بعضی افراد این خانه را مربوط به دوران زندیه می‌دانند نه دوران صفوی. فاصله خانه حاج رسولی ها اصفهان تا خانه همسایه آن یعنی خانه اخوان حقیقی 214 متر است.

• بازارچه چهارسوق

بازارچه چهار سوق بازاری سنتی در اصفهان است. این بازار بیشتر به‌علت معماری سنتی و خاصی که دارد مشهور است. در بازار سنتی باید اجناس سنتی به فروش برسد. بله ماجرا در بازار چهارسوق همین طور است. صنایع‌دستی اصفهان مانند مسگری، خاتم‌کاری، فیروزه‌کوبی و دیگر هنرهای دست اصفهان در این بازار عرضه می‌شوند. در بعضی از مغازه‌ها نحوه ساخت این صنایع را هم مشاهده می‌کنید. جالب‌ترین قسمت بازار در سقف آن است. سقف بازار خیلی بلند است. این سقف بلند لانه پرنده‌های مختلف است. فاصله بازارچه چهار سوق تا خانه حاج رسولی ها اصفهان حدود 15 دقیقه است.

• کاخ چهل ستون

کاخ چهل ستون نمونه‌ای از باغ‌های سلطنتی دوران صفویه است. این باغ به دستور شاه عباس اول ساخته شد تا محلی برای استراحت پادشاه و اقامت مهمانان بلند مرتبه باشد. چهل ستون قسمتی از باغ وسیع جهان‌نماست. نگین حلقه جهان‌نما، چهل ستون است. با اینکه به این باغ آسیب‌های فراوانی وارد شده؛ اما هنوز برای گردشگران ایرانی و غیرایرانی جذابیت دارد. برای طرفداران طبیعت، درختان کهن این باغ جذاب است. برای افرادی که نقاشی را دوست دارند، این باغ مقصدی عالی است؛ چون بر دیوارهای ساختمان این باغ نقش‌های بسیاری وجود دارد. این نقش‌ها کهن و ارزشمند هستند. کاخ چهل ستون تا خانه حاج رسولی ها حدود دو کیلومتر فاصله دارد.

• عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو هم مانند کاخ چهل ستون قسمتی از جهان‌نما بوده و هست. این عمارت مشرف به میدان امام ساخته شد، تا از بالا رفت‌وآمدها کنترل شود. شاه از بالای این کاخ با مردم دیدار می‌کرد و نظارت بر امور را به عهده داشت. این عمارت هنوز جلال‌وجبروت خود را حفظ کرده و هر سال از گردشگران بسیاری پذیرایی می‌کند. تنها از بالای عمارت عالی قاپو عظمت میدان امام مشخص است. فاصله عمارت عالی قاپو با خانه حاج رسولی ها 4 کیلومتر است.

• عمارت هشت بهشت

عمارت هشت بهشت یکی از شکوهمندترین آثار زمان صفوی است. این کاخ مصادف با سومین سال سلطنت شاه سلیمان صفوی ساخته شد. بازدید از کاخ هشت بهشت حدود 2 ساعت زمان می‌گیرد؛ اما خاطرات آن تا سالیان همراه شماست. این کاخ یکی از هندسی‌ترین بناهای ایران است. هر قسمت از این باغ را که نگاه کنید به هشت‌ضلعی می‌رسید. از اتاق‌های عمارت بگیر تا طاق عمارت همه به شکل هشت‌ضلعی‌های بزرگ هستند. معماری این عمارت به شکلی است که در عین گستردگی فضا، از اتحادی بی‌نظیر برخوردار است. برای رسیدن به عمارت هشت بهشت باید 2 کیلومتر از خانه حاج رسولی‌ها فاصله بگیرید.

کاربری امروزی خانه حاج رسولی ها

سرای بدیع امروزه کاربردهای گوناگونی دارد. حیاط و قسمتی از خانه به کافی‌شاپ تبدیل شده است. خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های این خانه سنتی هستند که با فضای خانه همخوانی دارد. داخل خانه ۳۰۰ ویترین قرار داده شده است. این ویترین‌ها برای نمایشگاه‌های هنرها و صنایع‌دستی استفاده می‌شوند. زیباترین کاربرد خانه حاج رسولی ها اصفهان، کاربرد اقامتی آن است. واحدهای اقامتی خانه بنابر اهداف خاص در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.

اطلاعات بازديد از خانه حاج رسولی ها

آدرس	اصفهان، خیابان چهارباغ پایین، کوچه درب کوشک، کوچه حاجیان.
ساعت بازديد	از ساعت 10:00 تا 17:00
مدت زمان بازدید	2 ساعت
هزينه بليط ورودی	15هزار تومان

مسير دسترسی خانه حاج رسولی ها

اصفهان شهر شلوغی است. بعضی از قسمت‌های آن هم در طرح ترافیک قرار دارند. این مسائل ممکن است دسترسی شما به خانه حاج رسولی ها را سخت کند. به همین علت‌ پیشنهاد ما این است که برای رسیدن به سرای بدیع اصفهان از مترو یا اتوبوس کمک بگیرید؛ اگر تمایل به استفاده از این وسایل ندارید، مشکلی نیست. ما راه رسیدن به خانه را می‌دانیم. خیابان چهارباغ پایین یکی از معابر اصلی اصفهان است؛ پس پیداکردن آن راحت است. پیداکردن کوچه درب کوشک و کوچه حاجیان هم سخت نیست. می‌توانید از نقشه بالا هم کمک بیشتری بگیرید.

معرفی یکی دیگر از خانه‌های قصرمانند زمان صفوی انجام شد. امیدواریم کلمات ما را در توصیف و معرفی این بنا یاری کرده باشند. ره بال آسمان از شما خواهشمند است که مراقب این بناها باشید. این بناها میراث ما و امانت آیندگان هستند؛ پس با دل‌وجان مراقب این بناها باشیم. خانه حاج رسولی ها هنوز حرف‌هایی برای گفتن دارد. در آخر می‌رسیم به همان حرف همیشگی، نظرات و خاطراتتان را با گوش جان می‌شنویم. به امید دیدار.