میدان نقش جهان اصفهان | معرفی دومین میدان بزرگ جهان

نقش جهان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی در تمام ایران است. این میدان بیشترین تراکم بناهای تاریخی در یک مکان را دارد. شما فقط با قدم‌زدن دور میدان، می‌توانید از زیباترین جاهای دیدنی اصفهان دیدن کنید. امروز ما هم قصد داریم تا سری به میدان نقش جهان بزنیم تا ببینیم در این میدان چه می‌گذرد. با ما همراه باشید تا هر آنچه که باید را درباره میدان نقش جهان بدانید.

میدان نقش جهان کجاست؟

میدان نقش جهان در بخش شمالی شهر اصفهان قرار دارد. این میدان از شرق به خیابان حافظ و از غرب به خیابان سپه ختم می‌شود. این دو جزء مسیرهای ورودی میدان به حساب می‌آیند. خیابان سپه بر زاینده‌رود عمود است. پارکینگ عمومی بزرگی در این خیابان قرار دارد. از‌این‌رو خیابان سپه یکی از مهم‌ترین ورودی‌های میدان محسوب می‌شود. البته این دو ورودی برای رانندگان مناسب هستند. از خیابان استانداری، کوچه‌های بسیاری به نقش جهان ختم می‌شوند.

تاریخچه

این میدان حدود 400 سال قدمت دارد. این 400 سال زمان بسیاری است؛ پس باید انتظار تاریخی پرفرازونشیب را داشته باشید. به همین خاطر بررسی تاریخچه میدان نقش جهان را در دو بخش مختلف انجام می‌دهیم.

نقش جهان تا دوران اوج صفویه

قدمت میدانی که امروز شاهد آن هستیم، به دوران حکومت صفویه باز می‌گردد. شاید از خود بپرسید پیش از دوران صفویه چه بناهایی در مکان امروزی میدان قرار داشتند؟ در حقیقت پیش از احداث میدان، در مکان امروزی نقش جهان، باغی بزرگ بود. در مکان امروزی عمارت عالی قاپو، چند ساختمان نظامی بنا شده بود. قدمت این ساختمان‌ها به دوران تیموریان باز می‌گشت. گویا از این ساختمان‌ها برای ایجاد امنیت در منطقه استفاده می‌کردند.  پیش از تیموریان، در دوره سلجوقی داخل این باغ میدانی نسبتاً کوچک قرار داشت. بر اساس سفرنامه افراد مختلف، می‌توان ردپای این میدان را تا دوره سلجوقیان تعقیب کرد. گویا از این میدان برای برگزاری جشن‌های ملی مختلف همانند نوروز استفاده می‌کردند. البته مراسم اعداد نیز در این میدان برگزار می‌شد.

نهایتاً صفویان توانستند با شکست مغول‌ها، حکومت را از آن‌ها پس بگیرند. در آن دوران پایتخت ایران از قزوین به اصفهان تغییر پیدا کرد. همین مسئله را می‌توان عامل اصلی رشد و شکوفایی این شهر دانست. در اولین اقدامات سلطنتی صفویان، این میدان به محل استقرار ساختمان‌های دولتی و البته کاخ شاه تبدیل شد.

شاه عباس صفوی قصد توسعه شهر اصفهان را داشت. به همین خاطر دستور ساخت بنای امروزی میدان نقش جهان را صادر کرد. ساخت بنای امروزی میدان امام اصفهان در سال 1011 هجری قمری آغاز شد. پس از حدود 14 سال یعنی تا سال 1025، ساخت بخش عمده بناهای اطراف میدان نیز به پایان رسید. مسجد امام یکی از مهم‌ترین بخش‌های این میدان است. به همین خاطر از سال 1025 هجری قمری کار تزئینات آن آغاز شد. بد نیست بدانید تا زمان حکومت دو تن از جانشین‌های شاه عباس، کار تزئینات این مسجد ادامه داشت.

سرنوشت نقش جهان پس از سقوط صفویه

صفویان از سال 1501 میلادی پادشاهی خود را آغاز کردند. این سلطنت تا حدود 200 سال ادامه داشت. نهایتاً آخرین پادشاه صفویه یعنی شاه سلطان حسین، حکومت را به دولت افشاریان باخت. در حقیقت اواخر سلطنت صفویه تا اواخر دوران قاجار را می‌توان دوران سیاه نقش جهان دانست. در آن دوران آب‌هایی راکد در جوی‌هایی کدر به چشم می‌خورد. درختان خشک شدند و مرگ حتی روی این میدان نیز سایه افکند. این روند در دوران حمله اشرف افغان به اصفهان شدت گرفت. متأسفانه در همین دوران، به بخش‌های مختلف میدان آسیب بسیاری رسید. حتی پادشاهان قاجار نیز رسیدگی خاصی به این میدان نکردند. به همین خاطر در این دوران شاهد نابودی عمارت نقاره‌خانه بودیم. بعد صفویه اصفهان دیگر پایتخت ایران نبود. از‌این‌رو اصلاً توجه ویژه‌ای به آن نمی‌شد.

پادشاهان قجری مشغول خوش‌گذرانی بودند و فقط به تهران اهمیت می‌دادند. پس از سقوط قاجار و تاج‌گذاری رضاخان، بازسازی این میدان آغاز شد. انگار که دوباره خون به رگ‌های خشک این میدان تزریق شده بود. رضاخان تلاش بسیاری کرد تا این میدان را احیا کند. در همان دوران بود که میدان نقش جهان در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسید.

در حال حاضر وظیفه پاسداری از این میدان تاریخی به عهده ماست. متأسفانه در سال‌‌های اخیر، ساخت برج جهان‌نمای اصفهان در نزدیکی میدان، حاشیه بسیاری به‌همراه داشت. در نهایت با فشار سازمان میراث فرهنگی، دو طبقه از این برج تخریب شد تا به منظر فرهنگی این میدان آسیب وارد نشود. امروزه موزه بزرگ اسلامی در طبقه دوم میدان امام تأسیس شده است. کسبه بسیاری در حجره‌های دور میدان مشغول کسب روزی حلال هستند. بخش میانی میدان هنوز هم میزبان مسابقات چوگان است. در نهایت باید گفت که این میدان هنوز هم یک مرکز فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بسیار مهم برای مردم اصفهان محسوب می‌شود.

عجایب میدان نقش جهان اصفهان

ساخت چنین مجموعه منظم و بزرگی در حدود 400 سال پیش، یک اعجاز بی‌بدیل محسوب می‌شود. در حقیقت زمانی که درباره معماری هر یک از المان‌های داخل این میدان مطالعه کنیم، به عجایب واقعی آن پی خواهیم برد. تصور کنید در آن دوران با کمترین تجهیزات، چنین بنایی ساخته شده است. بد نیست بدانید هنوز هم میدان نقش جهان اصفهان، دومین میدان بزرگ در تمام دنیا به شمار می‌آید. همچنین بر اساس اسناد تاریخی، گویا یک تونل زیرزمینی زیر میدان نقش جهان قرار داشت که این روزها تخریب شده است.

اسناد نشان می‌دهند که این تونل به‌صورت مستقیم از عمارت عالی قاپو به مسجد شیخ لطف الله متصل بود. اگر اسناد صحت داشته باشند، تونل میدان نقش جهان فقط برای تردد بانوان تعبیه شده است. مسجد شیخ لطف الله، در واقع مسجد اختصاصی خاندان سلطنتی بود. پس احتمالاً این مسیر را برای عبور بانوان در نظر گرفته بودند تا تردد آن‌ها آسان باشد. تمامی این‌ها نشان‌دهنده هنر معماری ایرانی و نبوغ ایرانیان در آن دوران است.

ورودی‌های میدان نقش جهان

به‌صورت کلی می‌توان گفت که میدان نقش جهان دارای سه ورودی مختلف است. یک ورودی در شرق میدان و در خیابان حافظ قرار دارد. ورودی دوم در غرب میدان و در خیابان سپه واقع شده است. خیابان سپه دارای پارکینگ عمومی نسبتاً بزرگی است. به همین خاطر جزء ورودی‌های پرطرفدار به حساب می‌آید. همچنین از خیابان استانداری، کوچه پشت مطبخ و تمام کوچه‌های موازی با آن نیز به‌صورت پیاده می‌توان به میدان امام دسترسی پیدا کرد.

جاهای دیدنی میدان امام

شاید از خود بپرسید که در میدان امام چطور باید خودمان را سرگرم کنیم؟ بهتر است بدانید زمانی که در میدان امام حضور دارید، اصلاً متوجه گذر زمان نخواهید شد. دورتادور این میدان، چندین و چند بنای تاریخی و زیبا وجود دارد. مسجد جامع عباسی یا همان مسجد شاه در بخش جنوبی این میدان قرار دارد. این مسجد یکی از مهم‌ترین مراکز اجتماع مردم به حساب می‌آید. مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی، یکی دیگر از جاهای دیدنی این میدان است. عمارت عالی قاپو در غرب میدان هم که جزء مهم‌ترین آثار تاریخی اصفهان و میدان امام است.

دورتادور میدان نیز بازاری سرپوشیده و سنتی وجود دارد. زمانی که به دیدار این بازار بروید، اصلاً دلتان نمی‌خواهد از آن بیرون بیایید. در دو طرف این بازار سرپوشیده، صدها حجره به همان شکل سنتی حضور دارند. برخی مشغول فروش صنایع‌دستی هستند و برخی دیگر شیرینی‌های خوشمزه اصفهانی را عرضه می‌کنند. در ادامه شما را به‌صورت اختصاصی با هر یک از جاهای دیدنی میدان امام آشنا خواهیم کرد.

• مسجد جامع عباسی

مسجد جامع عباسی یا همان مسجد امام را می‌توان یکی از مهم‌ترین مساجد اصفهان و ایران دانست. ساخت این مسجد در سال 1020 هجری قمری آغاز شد؛ اما تکمیل تزئینات آن تا دوران شاه سلیمان به طول انجامید. در این مسجد از معماری سبک رازی استفاده شده است. از نظر زیبایی مسجد جامع عباسی را بیشتر می‌توان یک اثر هنری یا تابلو نقاشی دانست. استاد علی اکبر اصفهانی، هنرمند برجسته کشورمان، معمار این مسجد عظیم است. همچنین می‌توانید دست‌خط زیبای استاد علیرضا عباسیر را بر کتیبه این مسجد مشاهده کنید.

مسجد امام یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی دوران صفویه به حساب می‌آید. در آن دوران چنین رسم بود که مساجد را به‌شکلی بزرگ و باابهت بنا کنند. حاکمان با این کار شکوه و جلال حکومت خود را به رخ جهانیان می‌کشیدند. شکل مناره‌ها، گنبد و کاشی‌کاری‌های این مسجد بسیار هنرمندانه طراحی شده‌ است. مسجد امام به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد. به همین خاطر آن را با نام مسجد شاه نیز می‌شناسند. پس از انقلاب، این مسجد به مسجد امام تغییر نام پیدا کرد. لازم به ذکر است زیر گنبد اصلی این مسجد، صدا بازتابی مهندسی و هنرمندانه دارد. این بازتاب یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مسجد امام به شمار می‌آید.

• عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو در حقیقت ساخت اصلی و مقر حکومتی سلطنت صفویه بود. این عمارت را می‌توان همان کاخ شاهنشاهی دانست. پادشاهان صفوی در این کاخ زندگی می‌کردند. همچنین تمام تصمیمات مهم حکومتی نیز در این عمارت اتخاذ می‌شد. این کاخ یکی از زیباترین بخش‌های میدان نقش جهان به حساب می‌آید. عمارت عالی قاپو با حدود هزار و ۸۰۰ متر زیربنا، 6 طبقه دارد. این عمارت از بخش‌های مختلفی همانند تالار اصلی موسیقی، تالار پذیرایی و غیره تشکیل شده است. در این کاخ مجموعاً 53 اتاق وجود دارد. بد نیست بدانید هر اتاق کاربرد خاصی داشته است. از برخی اتاق‌ها برای برگزاری جلسات و از بعضی دیگر برای استراحت یا پذیرایی مهمانان استفاده می‌کردند. تزئینات و معماری عمارت عالی قاپو به‌حدی زیباست که مات‌و‌مبهوت آن خواهید شد. این عمارت در عین عظمت، ظاهری بسیار ظریف و زیبا دارد. یک نکته بسیار جالب در این عمارت همین ترکیب شکوه و ظرافت است.

• مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله بعد از مسجد امام، دومین مسجد مهم اصفهان به حساب می‌آید. این مسجد به دستور شاه عباس اول ساخته شد. بد نیست بدانید مسجد لطف الله به‌صورت اختصاصی در اختیار شاه عباس بود. در حقیقت مردم عادی اجازه استفاده از این مسجد را نداشتند. مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی میدان نقش جهان قرار دارد. در دوران حکومت قاجار، خسارت بسیاری به ساختمان اصلی این مسجد وارد شد.

خوشبختانه طی بازسازی انجام‌شده در دوران پهلوی، بخش عمده این مسجد احیا شد. این مسجد دارای گنبد 32 متری بزرگی است. لازم به ذکر است ساخت این مسجد حدود 17 سال به طول انجامید. کاشی‌کاری‌هایی که بر روی این مسجد مشاهده می‌کنید، حاصل بازسازی سال 1315 است. متأسفانه در حال حاضر بخشی از کاشی‌کاری‌های گنبد مسجد آسیب دیده است. بازسازی ناشیانه این مسجد در همین سال‌ها جنجال بسیاری را به همراه داشت.

• سر در قیصریه

سر در قیصریه در ضلع شمالی میدان امام قرار دارد. این سر در، ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان است. نقاره خانه مشهور میدان در طبقه سوم همین بازار قرار داشت. متأسفانه در دوران قاجار این بخش میدان از بین رفت و دیگر خبری از آن نیست. در نقاره خانه ساعات مختلف روز را همراه با موسیقی اعلام می‌کردند. سر در قیصریه دارای چهار درب فرعی و یک دروازه اصلی است. در سال 1340 بود که حوضچه مقابل این دروازه را تبدیل به باغچه کردند. البته امروزه این حوض مجدداً احیا شده است. شاید برایتان جالب باشد که چرا این بازار را با نام بازار قیصریه می‌شناسند؟ در حقیقت این بازار از بازاری واقع در شهر قیصریه الگوبرداری شده است. به همین خاطر آن را نیز با همین نام می‌شناسند. در این بازار می‌توانید انواع صنایع‌دستی سنتی اصفهان، شیرینی‌های خوشمزه و تابلو‌فرش‌های نفیس را خریداری کنید.

تفریحات میدان نقش جهان

در نقش جهان می‌توانید ساعت‌ها سرگرم شوید. در حقیقت اکثر گردشگران حداقل یک روز را به گشت‌وگذار در میدان نقش جهان اصفهان اختصاص می‌دهند. حتی مردم محلی اصفهان نیز حداقل هفته‌ای یک بار برای تفریح به این میدان می‌آیند. در این میدان می‌توانید تفریحات مختلفی را تجربه کنید. در ادامه شما را با بخشی از این تفریحات بیشتر آشنا خواهیم کرد.

• درشکه‌سواری در میدان نقش جهان

درشکه‌سواری یکی از تفریحات مرسوم در میدان امام است. بیش از چند دهه می‌شود که گردشگران با درشکه‌های قدیمی از بخش‌های مختلف میدان دیدن می‌کنند. میدان نقش جهان وسعت بسیاری دارد. برای قدم‌زدن دورتادور میدان باید حداقل 30 دقیقه زمان صرف کنید؛ اما درشکه‌سواری هم سریع‌تر و هم هیجان‌انگیز‌تر است. در درشکه می‌توانید تصاویر یادگاری و بسیار زیبایی را نیز ثبت کنید.

• بازارگردی

دورتادور میدان امام، بازاری سرپوشیده و طولانی وجود دارد. در این بازار صدها حجره قدیمی به چشم می‌خورند. برای گشت‌وگذار در این بازار حداقل باید 3 الی 4 ساعت زمان صرف کنید. ورودی بازار سنتی اصفهان یا همان بازار قیصریه نیز در میدان امام قرار دارد؛ پس اگر به خرید صنایع‌دستی سنتی اصفهان علاقه‌مند هستید، حتماً سری به این بازار بزنید.

• رستوران‌گردی

در کنار میدان، چند کافه و رستوران حضور دارند. این کافه رستوران‌ها انواع نوشیدنی، شیرینی و غذاهای سنتی مردم اصفهان را ارائه می‌دهد. دست‌پخت مردم اصفهان بسیار خوشمزه و لذیذ است. در اصفهان حتماً باید از انواع شیرینی گرفته تا غذاهای چرب و خوشمزه‌ای مثل بریان را تجربه کنید. معمولاً کافه و رستوران‌های این میدان، میز و صندلی‌های خود را در فضای باز قرار می‌دهند. همچنین برخی از آن‌ها در طبقه دوم میدان حضور دارند. این رستوران‌ها بسیار پرطرفدار هستند و منظره‌ای خیره‌کننده را به شما هدیه می‌دهند.

• خرید سوغات

خرید سوغات یکی از بخش‌های شیرین سفر به حساب می‌آید. در نزدیکی میدان شما می‌توانید انواع سوغات اصفهان را تهیه کنید. برای تهیه سوغات هیچ نیازی به جست‌و‌جو در بخش‌های مختلف شهر نیست. دورتادور میدان، انواع مغازه‌های فروش سوغات حضور دارند. برخی از آن‌ها انواع شیرینی اصفهان و برخی دیگر صنایع‌دستی مخصوص خود را عرضه می‌کنند. لازم به ذکر است صنایع‌دستی اصفهان احتمالاً بسیار گران هستند. در صورتی که قصد خرید سوغات اصیل و گران‌بها دارید، حتماً به فروشگاه‌های قدیمی بازار اصفهان سر بزنید.

اقامت در نزدیکی میدان

میدان امام یکی از مراکز مهم اصفهان به حساب می‌آید. به همین خاطر می‌توانیم در دورتادور میدان، شاهد حضور هتل‌ها و اقامتگاه‌های سنتی مختلف باشیم. فقط کافی‌ است کمی در اطراف میدان قدم بزنید، تا یک هتل یا اقامتگاه سنتی پیدا کنید. در ادامه چند هتل و اقامتگاه سنتی را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد:

• اقامتگاه سنتی کریاس

• هتل پیروزی اصفهان

• هتل ستاره اصفهان

• هتل سنتی اصفهان

• اقامتگاه سنتی قصر منشی اصفهان

جاهای دیدنی نزدیک به میدان

• مسیر پیاده‌روی خیابان حافظ؛
• موزه عصارخانه شاهی؛
• خانه تاریخی ملاباشی؛
• خانه تاریخی مشیرالملک؛
• خانه انگورستان ملک اصفهان؛
• عمارت چهلستون؛
• عمارت و بوستان هشت‌بهشت؛
• مسیر پیاده‌روی خیابان چهارباغ.

مسیر دسترسی به نقش جهان



برای دسترسی به نقش جهان روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر وسیله نقلیه شخصی دارید، باید خودتان را به خیابان سپه برسانید. در این خیابان یک پارکینگ عمومی بزرگ وجود دارد. اگر کمی در خیابان‌های اطراف نیز گشت‌وگذار کنید، می‌توانید پارکینگ مراکز خرید بزرگ مثل بازار حکیم را بیابید. به‌صورت کلی برای دسترسی به نقش جهان باید بیشتر مسیر را پیاده‌روی کنید. زیرا در نزدیکی میدان امکان پارک وسیله نقلیه وجود ندارد.

در صورتی که پیاده هستید، می‌توانید از خیابان سپه، حافظ و استانداری برای دسترسی به میدان استفاده نمایید. همچنین کوچه پشت مطبخ و تمامی کوچه‌های موازی با آن نیز به نقش جهان ختم می‌شوند. در ضمن ایستگاه اتوبوس شهرداری واقع در نزدیکی میدان امام حسین، در کمترین فاصله به نقش جهان قرار دارد. پس می‌توانید از اتوبوس‌هایی که در این ایستگاه توقف دارند نیز استفاده کنید. همچنین ایستگاه مترو امام حسین نیز در ضلع شمال‌غربی میدان قرار دارد. این ایستگاه نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به میدان نقش جهان محسوب می‌شود. توصیه ما به شما عزیزان این است که اصلاً همراه وسیله نقلیه شخصی به میدان امام نروید؛ زیرا در نزدیکی میدان، یافتن فضای پارک برای خودرو بسیار دشوار است.

هزینه بازدید	رایگان
ساعت بازدید	24 ساعته
آدرس	استان اصفهان، شمال شهر اصفهان

ساعت بازدید از میدان نقش جهان

برای بازدید از نقش جهان لازم نیست ساعت خاصی در نظر بگیرید. امکان بازدید از این میدان به‌صورت 24‌ساعته فراهم است. در هر ساعت شبانه‌روز می‌توانید به‌نوعی از این میدان لذت ببرید. در طول تابستان، هوای روزهای اصفهان بسیار گرم است. پس ترجیحاً باید ساعات بعد غروب را برای بازدید از میدان انتخاب کنید. بد نیست بدانید از غروب آفتاب تا پاسی از نیمه‌شب، می‌توانید مردم محلی را در این میدان ببینید که دور حوض‌ها و بر روی چمن مشغول تفریح و خوش‌گذرانی هستند.

البته اگر قصد خرید از بازار را دارید، باید بدانید بازار معمولاً ساعت 9 شب به بعد تعطیل می‌شود. همچنین برای گشت‌وگذار کامل در بازار باید حداقل 2 تا 3 ساعت زمان صرف کنید. پس طوری برنامه‌ریزی کنید که پیش از بسته‌شدن بازار، از آن دیدن نمایید. در ضمن اگر می‌خواهید تا در رستوران‌های اطراف میدان طعم واقعی بریان اصفهان را بچشید، باید بدانید که بریان بسیار چرب و سنگین است؛ به همین خاطر شب‌ها سرو آن توصیه نمی‌شود.

اگر قصد دارید تا از همه قسمت‌های نقش جهان دیدن کنید، باید یک روز کامل را به این کار اختصاص دهید. شما در طول روز می‌توانید از بازار، عمارت عالی قاپو، مسجد امام و مسجد لطف الله دیدن کنید. هنگام شب نیز از قدم‌زدن کنار حوض لذت ببرید.

خب دوستان عزیز و همراهان ره بال آسمان، نظر شما درباره میدان نقش جهان چیست؟ آیا تاکنون از این میدان دیدن کرده‌اید؟ به نظر شما آیا می‌توان این میدان را جزء 10 اثر تاریخی برتر ایران شناخت؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان به اشتراک بگذارید.