حمام وکیل کرمان | چایخانه‌ای به قدمت قاجار

شهر کرمان یکی از شهرهای تاریخی و کهن جنوب شرق ایران است که قدمت بناهای آن از دوران اشکانیان شروع می‌شود تا دوره‌های معاصرتر همچون قاجار. حمام وکیل کرمان یکی از همین بناهای تاریخی و دیدنی است که امروزه گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. این حمام جزئی از مجموعه بزرگ وکیل است و قدمت آن به بیش از 100 سال می‌رسد و کاشی‌های رنگارنگش، نماد معماری قاجار و هنر ایرانیان است. از آنجایی که در گذشته افراد در خانه خود حمام  شخصی نداشتند؛ حمام‌های عمومی مکان‌های بسیار مهمی تلقی می‌شده‌اند؛ از این رو حاکمان برای ساخت آن‌ها سنگ تمام می‌گذاشتند. ما در این راهنما قصد داریم به معرفی این مکان زیبا و تاریخی و جاهای دیدنی اطراف آن بپردازیم. اگر قصد سفر به این استان زیبا را دارید یا قبلاً به آن سفر کرده‌اید و از شگفتی‌های آن بی‌خبرید در ادامه همراه ما باشید.

حمام وکیل کجاست؟

اگر به مرکز شهر کرمان بروید؛ در حاشیه بازار بزرگ آن با مجموعه وکیل مواجه خواهید شد. حمام وکیل کرمان بخشی از این مجموعه بزرگ است که با مساحتی بالغ بر ۸هزارمتر در اواسط قرن 13 بنا شده است. این حمام هم اکنون در خیابان شریعتی کرمان واقع شده است. در حال حاضر این حمام به چایخانه‌ای زیبا و بی‌بدیل برای استراحت و تفریح گردشگران تبدیل شده است. چایخانه سنتی حمام وکیل، جزء منحصربه‌فردترین چایخانه‌های کشورمان ایران است. قطعاً لذت خوردن چایی قندپهلو در استکان‌های کمرباریک این چایخانه با معماری قجری همراه با نوای دلنشین موسیقی سنتی، شما را به سفری به‌یادماندنی در دل تاریخ مهمان خواهد کرد.

تاریخچه حمام وکیل

بهترین راه برای یافتن تاریخچه مکان‌های تاریخی مختلف نگاهی به شناسنامه‌های مندرج در آن‌هاست. در سردر ورودی این حمام کتیبه‌ای تاریخی با شمایل کمربندی نصب است که نام سازنده حمام بر روی آن درج شده است و او کسی نیست جز مؤتمن السلطان وکیل الملک محمد اسماعیل‌خان نوری. او این مکان را که حال به چایخانه سنتی حمام وکیل مبدل شده است؛ در فاصله سال‌های 1277 تا 1288 بنا کرده است. می‌توان گفت در ساخت این مکان، به نحوی از مجموعه گنجعلی خان که از بناهای تاریخی در نزدیکی آن و مربوط به زمان شاه عباس است، الگوبرداری شده است. در سال 1353 این حمام به لیست آثار ملی ایران اضافه شد و در سال 1369 بازسازی و مرمت‌هایی در قسمت‌های مختلف آن به‌ویژه در قسمت ورودی انجام شد.

معماری و بخش‌ های مختلف حمام وکیل

حمام وکیل نیز مانند تمام معماری‌های آن زمان از قسمت‌ها و بخش‌های مختلفی ساخته شده است که البته به مرور زمان برخی از این قسمت‌ها از بین رفته‌اند یا در دست تعمیر و مرمت قرار گرفته است. در ادامه با چهاربخش اصلی این حمام آشنا شوید.

ورودی و هشتی

درست در بدو ورودتان به حمام وکیل، با سردری به شکل هشتی و حوضی زیبا در وسط حمام مواجه می‌شوید که تابش نور خورشید از بالای آن و از قسمت نورگیر تعبیه شده در آن، زیبایی آن‌ها را دوچندان کرده است. بر روی قسمت هشتی سه رسم‌بندی به روی یکدیگر سوار شده‌اند و طاق نماهای کنار آن نیز با طرح‌های مختلفی از گل و بته به زیبایی منقش شده‌اند.

سربینه

سربینه حمام وکیل کرمان یکی از زیباترین سربینه‌های به‌جامانده در دل تاریخ است. در گذشته و در تمام حمام‌های عمومی سربینه‌ها نقش حیاتی و مهمی ایفا می‌کردند. سربینه در واقع به رخت‌کن حمام گفته می‌شد؛ جایی که برای درآوردن لباس‌ها در نظر گرفته شده بود. در این حمام نیز در زیر سکوهای آن محلی برای گذاشتن کفش‌ها و دیگر البسه افراد تعبیه شده است و روی سکو همچون انگشتری جواهرنشان با سنگ‌های فیروزه پوشیده شده است. وجود هشت ستون سنگی در سربینه حمام وکیل، زینت‌بخش آن شده است. همچنین وجود یک حوض دایره‌ای شکل در وسط آن و دو حوض مستطیل شکل در کناره‌های آن، به زیبایی این قسمت افزوده است. در آخر یادتان باشد حتماً به سقف رنگارنگ و مسحورکننده این قسمت نیز نگاهی بیندازید.

خزینه

این قسمت تقریباً مهم‌ترین بخش در تمام حمام‌های عمومی و فضای اصلی برای شست‌وشو و تمیزشدن افراد بوده است. خزینه حمام وکیل کرمان درست در روبه‌روی گرمخانه آن قرار دارد.

گرمخانه

گرمخانه از دیگر قسمت‌های حمام وکیل کرمان است که مخصوص مشت‌ومال و استراحت بوده است. گرمخانه این حمام فضایی مربعی شکل همراه با چهار ستون سنگی است که فضای این قسمت را به سه بخش تقسیم کرده‌ است. سقف گرمخانه نیز با رسمی‌بندی شکیل به زیبایی منقش شده است.

مراسم حمام وکیل

در گذشته حمام‌های عمومی مکان‌های بسیار مهمی بودند و بسیاری از جشن‌ها و مراسمات مختلف در آن‌ها برگزار می‌شده است. از جمله مهم‌ترین مراسماتی که در حمام‌ها برگزار می‌شده می‌توان به حنابندان، جشن زایمان مراسم خواستگاری، آشنایی و… اشاره کرد. شاید افرادی که در روستاها یا شهرستان‌های کوچک زندگی می‌کنند هنوز به‌خوبی این مراسم‌ها را به خاطر بیاوردند.

حمام وکیل چگونه گرم می‌شد؟

برای گرم‌کردن این حمام از دالان‌های باریک استفاده شده است که منجر به تبادل گرما در بین بخش‌های مختلف حمام می‌شده و همچنین کف حمام از سنگ ساخته شده تا گرما ماندگاری بیشتری داشته باشد.

جاهای دیدنی اطراف حمام وکیل

اطراف حمام وکیل کرمان پر از مناطق گردشگری و جاهای دیدنی مختلف است. توصیه می‌کنیم اگر به شهر کرمان سفر کردید، حتماً وقت بگذارید و از تک‌تک این مکان‌ها دیدن کنید. در ادامه به معرفی برخی از این مکان‌ها می‌پردازیم.

حمام گنجعلی خان یا موزه مردم‌شناسی کرمان

همان طور که پیشتر گفتیم حمام گنجعلی خان، یکی از مکان‌های نزدیک به مجموعه وکیل است که توسط گنجعلی بیک، یکی از حکام کرمان، در زمان حکومت شاه‌عباس صفوی ساخته شده است و در ساخت حمام وکیل کرمان نیز تا حد زیادی از معماری آن پیروی شده است.

بازار بزرگ کرمان

بازار بزرگ کرمان، طولانی‌ترین راسته بازار در ایران محسوب می‌شود. مختصات این بازار درست از میدان ارگ کرمان شروع شده و تا میدان مشتاقیه ادامه پیدا می‌کند. در هر بخش از این بازار که قدم بگذارید به تاریخی خاص قدم گذاشته‌اید؛ زیرا بخش‌های مختلف آن در زمان فرمانروایان و حکام مختلف ساخته شده‌اند و تفاوت معماری‌ها و بافت تاریخی ‌آن‌ها گواه این امر است. این مجموعه، شامل بازارهای مختلفی چون بازر ارگ، بازار گنجعلی خان، بازار مسگرها، بازار اختیاری، بازار وکیل کرمان، بازار مظفری و… است که مهم‌ترین مراکز خرید کرمان را تشکیل می‌دهند. در ادامه شما را با برخی از آن‌ها آشنا می‌کنیم.

بازار ارگ

قدیمی‌ترین بازار این مجموعه، بازار ارگ است که اگر آن را ادامه دهید به چهارسوق گنجعلی خان منتهی خواهید شد. خود چهارسوق بیش از 400 سال قدمت دارد و با گچبری‌های خاص، نقوش رنگ روغن و سقفی گنبدی شکل جاذبه زیادی برای گردشگران ایجاد کرده است. این مکان محل تقاطع و شاهراه رسیدن به تمام بازارهای اصلی است.

بازار گنجعلی خان

کمی بالاتر از چهارسوق و در بخش جنوبی میدان گنجعلی خان، به بازار گنجعلی خان خواهید رسید. قدمت این بازار به زمان صفویان می‌رسد و سبک معماری آن نیز یادگار همان زمان است. در سمت راست بازار 18 مغازه و در سمت چپ آن 18 طاق‌نماست که در زیر آن‌ها دست‌فروشان در حال کار هستند. حمام گنجعلی نیز در سمت راست همین بازار قراردارد.

بازار اختیاری

درست بعد از بازار گنجعلی خان، بازار اختیاری قرار دارد و یکی از نزدیک‌ترین مکان‌ها به حمام یا چایخانه سنتی وکیل است و در انتهای آن قرار دارد.

بازار وکیل کرمان

بازار وکیل یکی از جاهای دیدنی کرمان و یکی از اجزای مجموعه وکیل است که قسمت تجاری آن در حدفاصل مسجد جامع و ارگ قرار دارد. این بازار به سبک بازارهای اصیل ایرانی دراز و طویل است و هرکدام از اصناف مختلف جایگاه مخصوص خودشان را در آن دارند.

   کاروان‌سرای وکیل

کاروانسرای وکیل در حاشیه خیابان شریعتی و سه راهی شمال جنوبی شهر کرمان قرار دارد و دارای دوطبقه با 120 غرفه است که 81 حجره آن در طبقه اول و 31 حجره دیگر در طبقه دوم قرار دارد. این کارونسرا جزء بزرگ‌ترین کاروانسراهای جهان است. بادگیر موجود در این کاروانسرا و همین طور برج ساعت آن از منحصربه‌فردترین شاخصه‌‌‌های آن است.‌

یخدان مویدی

یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی نزدیک حمام وکیل کرمان، یخدان مویدی است که در گذشته محلی برای تأمین یخ ضروری اهالی کرمان بوده است. این مکان با معماری‌ای بی‌نظیر و هوشمندی‌ها و ظرافت‌هایی که در ساخت آن به کار رفته است نشان‌ از درایت سازنده‌هایش در اعصار گذشته دارد. این یخدان در محله مؤیدی واقع شده است و به همین دلیل به این نام خوانده می‌شود. محله مؤیدی در محدوده میدان تختی و خیابان خورشید کرمان قرار دارد.

موزه هنرهای معاصر صنعتی

موزه هنرهای معاصر صنعتی یکی از موزه های کرمان است که قدمت آن به دوران پهلوی برمی‌گردد و بسیاری از هنرها و آثار معاصر را در دل خود جای داده است. چیزی بالغ بر 1200 اثر هنری در این موزه جای گرفته است و می‌توان گفت بعد از موزه هنرهای معاصر تهران، بهترین گنجینه برای بازدید از آثار معاصرین محسوب می‌شود.

مسجد جامع کرمان

از دیگر مکان‌های تاریخی کرمان که در نزدیکی حمام وکیل قرار دارد، می‌توان به مسجد جامع کرمان اشاره کرد. این مسجد نیز مانند چایخانه سنتی وکیل در خیابان شریعتی قرار دارد. تاریخ بنای در کتیبه سردر ورودی‌اش 750 هجری قمری ذکر شده است. این مسجد چهار ایوان دارد همچنین دارای سردر، صحن و شبستان است.

بهترین زمان بازدید از حمام وکیل کرمان

از آنجایی که حمام وکیل کرمان، محیطی سرپوشیده همراه با تمامی امکانات لازم برای گردشگران است؛ هر فصلی از سال می‌توان به دیدن این مکان زیبا رفت و در چایخانه سنتی حمام وکیل دقایقی چند از تمام دل‌مشغولی‌ها فارغ شد. با این وجود همان طور که همه می‌دانیم اماکن گردشگری و تاریخی در اعیاد و روزهای تعطیل بسیار پرترافیک و شلوغ هستند. به این خاطر اگر روزهای خلوت‌تر را برای رفتن به این مکان انتخاب کنید، بیشتر می‌توانید از سفر خود لذت ببرید.

اطلاعات بازدید

شما می‌توانید همه روزه از ساعت 8:30 صبح تا 8:30 شب به دیدن چایخانه سنتی حمام وکیل بروید. بلیط ورودی این حمام نفری ۵هزار تومان است. این حمام در خیابان شریعتی، شریعتی 28 و در دل مجموعه وکیل واقع شده است.

آدرس	خیابان شریعتی، شریعتی 28، در مجموعه وکیل
ساعات بازدید	۸:30 تا 20:30
هزینه بازدید	۵هزار تومان

بایدها و نبایدهای سفر به شهر کرمان و حمام وکیل

ما در ره بال آسمان ضمن آرزوی سفری خوش برای شما به ذکر چند نکته برای کیفیت بیشتر سفرتان اشاره می‌کنیم.

• از آن‌جایی‌ که شهر کرمان، شهری نیمه کویری است ممکن است، در فصولی از سال گرمای طاقت‌فرسایی داشته باشد. حتماً قبل از شروع سفرتان وضعیت آب‌وهوا را چک کنید.

• در برخی از ماه‌های سال ممکن است به علت تعطیلی در اطراف مکان‌های گردشگری ترافیک سنگینی حاکم باشد. در این مواقع در صورت امکان وسیله نقلیه خود را کمی دورتر از محل مدنظرتان پارک کنید و پیاده به سمت آن بروید تا سریع‌تر به مقصد خود برسید.
• اگر مکان تاریخی مدنظرتان امکان تهیه بلیط به‌صورت مجازی را فراهم کرده است؛ حتماً از این امکان استفاده کنید تا در صف‌های طولانی معطل نمانید.
• در آخر فراموش نکنید که حفظ میراث فرهنگیمان وظیفه‌ای خطیر به دوش همه ماست و در این وظیفه خود کوشا باشید.

مسیر دسترسی به حمام وکیل کرمان

اگر برای رسیدن به حمام وکیل از خودروی شخصی خود استفاده می‌کنید؛ بهترین مسیر برای رسیدن به حمام وکیل کرمان، خیابان شریعتی است. ابتدا از سمت میدان آزادی به خیابان شریعتی وارد شوید؛ سپس تا رسیدن به خیابان چمران مسیر خود را ادامه دهید. حال درست در مقابل کوچه شریعتی 20 قرار دارید. اگر همین کوچه را تا انتها طی کنید، به حمام وکیل کرمان می‌رسید. البته برای رسیدن به حمام می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی هم استفاده کنید.

ما در تیم ره بال آسمان تمام سعی خود را کردیم تا شما را به‌خوبی با حمام وکیل کرمان یا چایخانه سنتی حمام وکیل و جاهای دیدنی نزدیک به آن آشنا کنیم. امیدواریم که این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتواند راهنمایی کاربردی برای طول سفرتان باشد. اگر شما هم تا به حال به این مکان یا به طور کلی شهر کرمان سفر کرده‌اید؛ خوشحال می‌شویم تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید و بگویید از چه مکان‌هایی در کرمان بیشتر لذت بردید؟ اگر هم هنوز نتواستید به این شهر زیبا سفر کنید می‌توانید سؤالات خود را با در میان بگذارید.