مسجد کبود ایروان | مسجدی که بوی ایران می‌دهد

مسجد کبود ایروان جایگاه ویژه‌ای در دل ایرانی‌ها دارد. حساب این مسجد از تمامی جاهای دیدنی ایروان جداست؛ زیرا با مسجدی روبه‌رو هستیم که حال‌و‌هوای معماری مذهبی ایرانی را در دل گردشگران زنده می‌کند. این مسجد به لحاظ تاریخی نیز یکی از جاهای دیدنی ارمنستان است. مسجد کبود نمادی از گستردگی قلمرو ایران در روزگاران قدیم به حساب می‌آید. در کنار تاریخچه‌ای غنی، مسجد کبود معماری ساده اما زیبایی دارد. تمامی این شرایط دست‌به‌دست هم داده تا مسجد کبود در ایروان به مقصدی محبوب بین گردشگران تبدیل شود. از آنجایی که گردشگری در این شهر زمانی خوش می‌گذرد که راهنمای سفر ایروان را مطالعه کرده باشیم و زیروبم این سرزمین را بشناسیم، در ادامه برای شما از زیبایی‌های مسجد کبود می‌گوییم. به شما قول می‌دهیم به لطف این اطلاعات گردشگری خاطره‌انگیزی در ایروان تجربه کنید.

مسجد کبود ایروان کجاست؟

ارمنی‌ها مسجد کبود را با نام‌های مسجد پارسی، مسجد گک جامی و مسجد آبی آسمانی می‌شناسند. این مسجد زیبا در خیابان مسروپ ماشتوتس واقع شده است. علاقه‌مندان گردشگری در ایروان به‌خوبی می‌دانند که میدان جمهوری، یکی از میادین اصلی این شهر است. به همین دلیل خبر خوشی برای شما داریم؛ زیرا مسجد جامع ایروان فقط ۱.۵ کیلومتر از میدان جمهوری دورتر است. از آنجایی که امکان ندارد گذار شما در ایروان به میدان جمهوری نیفتد، به لطف فاصله کم این میدان با مسجد کبود، فرصتی پیدا می‌کنید تا به یکی از مسجد های دیدنی ارمنستان سر بزنید.

اگر هم بلیط هواپیما ایروان گرفته‌اید، بد نیست بدانید فرودگاه ایروان حدود ۱۲ کیلومتر از شهر دورتر است. از فرودگاه به‌راحتی می‌توانید خودتان را به میدان جمهوری برسانید و از مسجد کبود بازدید کنید. با این حال برای گردشگرانی که دنبال بلیط قطار ایروان هستند، خبر بدی داریم. از تهران به ایروان مسیر راه‌آهن مستقیمی وجود ندارد. این سکه روی دیگری هم دارد و با بلیط اتوبوس ایروان می‌توانید از ایران به پایانه‌ مسافربری ایروان برسید. از پایانه مسافربری راه میدان جمهوری را در پیش بگیرید و ایروان‌گردی را از مسجد کبود آغاز کنید.

مسجد آبی ایروان چه ویژگی‌‌هایی دارد؟

تاریخ ساخت مسجد کبود به سده ۱۸ میلادی باز می‌گردد. جالب است بدانید در آن زمان تأکید بسیاری شد تا این مسجد، بنایی ساده و معمولی داشته باشد. به همین دلیل نیز در معماری بیرون و داخل آن، خبری از معماری اشرافی نیست. حتی در داخل مسجد نیز از لوازم اشرافی و تجملاتی استفاده نشده است. همان‌گونه که حتماً شنیده‌اید نهایت زیبایی در سادگی است. با این حساب مهم‌ترین ویژگی مسجد جامع ایروان را می‌توان سادگی این بنای قدیمی نام برد. مسجد کبود در دورانی ساخته شده که ایروان در قلمرو پادشاهی ایران قرار داشت.

به همین دلیل مسجدی است که نمازگزاران معتقد به مذهب شیعه ۱۲‌امامی در آن عبادت می‌کنند. برای آن دسته از گردشگرانی که می‌خواهند بدانند چرا به این مسجد، مسجد آبی یا مسجد کبود گفته می‌شود، باید بگوییم بیشتر کاشی‌های ورودی مسجد و گنبد آن آبی است. مسجدی که از آن صحبت می‌کنیم ۲۱هزار و ۳۰۰مترمربع مساحت دارد. به لطف این مساحت گسترده، فضای سرسبزی در اطراف مسجد ایجاد شده است. داخل مسجد آبی نیز با صحن اصلی بزرگی روبه‌رو هستیم. در این مسجد، مدرسه علمیه‌ای هم وجود دارد.

مسجد آبی ایروان چه تاریخچه‌ای دارد؟

برای آشنایی با مسجد کبود باید نقبی به تاریخ ایران در دوران نادرشاه افشار بزنیم. در آن زمان قلمرو ایران، ایروان را در بر گرفته بود. به همین دلیل نادر شاه، فردی با نام حسین‌‌ علی خان را به حکومت ایروان می‌گمارد. حسین علی خان برای گسترش اسلام در این سرزمین، فرمان ساخت مسجدی زیبا را صادر می‌کند. تاریخ دقیق ساخت مسجد کبود مشخصی نیست، با این حال برخی از مورخین، زمان ساخت آن را به سال ۱۷۶۹ هجری خورشیدی نسبت می‌دهند. این مسجد در آن زمان یکی از بزرگ‌ترین مساجد ارمنستان بود و مراسم دینی مهمی مانند نمازجمعه در مسجد کبود انجام می‌شد.

• شکوه مسجد کبود ایروان در دوران حکومت ایرانیان

اگر نگاهی به تاریخ بیندازید متوجه خواهید شد که جنگ‌های خونین میان ایران و روس، عهدنامه ترکمنچای را به دنبال داشت. در این عهدنامه، بخش‌های مهمی از ایران جدا شد. ایروان یکی از همین بخش‌ها بود. در زمان تسلط روس‌ها در ایروان، این شهر ۸ مسجد بزرگ داشت که در بین آن‌ها مسجد کبود از همه معروف‌تر بود.

• وضعیت مسجد کبود در دوران اتحادیه جماهیر شوروی

به دنبال تسلط اتحادیه جماهیر شوروی بر ارمنستان، روزگار با مسجد کبود از در دشمنی وارد شد. در آن زمان سیاست‌های غیردینی باعث تخریب مساجد و کلیساهای بی‌شماری در ارمنستان شد. مسجد کبود هم از این وضعیت دور نماند. به این مسجد اصلاً رسیدگی نمی‌شد. از طرف دیگر کاربری مسجد نیز به موزه تغییر پیدا کرد تا بساط گسترش اسلام در این منطقه جمع شود.

• رونق مسجد آبی ایروان در دوران پس از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی

پس از استقلال ارمنستان و فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی، سایه همای سعادت روی سر مسجد کبود افتاد و این مسجد رونق گرفت. بنیاد مستضعفان و جانبازان، سرمایه‌ای هنگفت برای مرمت مسجد کبود اختصاص داد. به لطف کمک‌های ایران، نمای بیرونی و داخلی این مسجد کاملاً مرمت شد. ناگفته‌ نماند زیباسازی‌هایی نیز در مسجد انجام شد که به مذاق مسلمانان ارمنستان خوش نیامد. آن‌ها مدعی بودند مرمت‌های اخیر، صفای روزگاران قدیم مسجد را از آن گرفته است. به هر روی پس از این مرمت‌ها، چراغ نماز جماعت و کلاس‌های درس مذهبی در مسجد کبود روشن شد. در قسمتی از این مسجد نیز زبان شیرین پارسی به علاقه‌مندان آموزش داده می‌شود.

مسجد جامع ایروان چه معماری دارد؟

قبل از اینکه به معماری مسجد ایروان اشاره کنیم، اجازه دهید یادآور شویم که مسجدی در تبریز با نام مسجد کبود وجود دارد. مسجد کبودی که در ایروان از آن صحبت می‌کنیم با مسجد کبود تبریز تفاوت‌های زیادی دارد. با این حال از آنجایی که به لحاظ زمان ساخت، تقریباً این ۲ مسجد در یک بازه زمانی حدودی ساخته شده‌اند، گفته می‌شود که مسجد کبود تبریز با مسجد کبودی که در ایروان وجود دارد به لحاظ معماری شبیه است. همان‌گونه که اشاره کردیم، مسجد کبود به قول امروزی‌ها معماری مینیمالی دارد. به همین دلیل به‌رغم اینکه کاشیکاری‌های حکاکی شده با خط ثلث در بیشتر مسجد‌های ایرانی مشاهده می‌شود، در این مسجد خبر چندانی از این خطاطی‌ها بر روی کاشی‌های آن نیست. گچبری‌های زیبای ایرانی نیز در محیط داخل مسجد مشاهده نمی‌شود. حتی محراب و منبر مسجد هم طراحی ساده‌ای دارد. ناگفته نماند نمای داخلی گنبد این مسجد، کاشی‌کاری شده و هنر ایرانی در آن مشاهده می‌شود.

مسجد آبی ایروان میزبان چه فعالیت‌هایی است؟

این مسجد از دیرباز تاکنون مکان عبادت نمازگزاران بوده است. به همین دلیل اولین فعالیت مسجد کبود، برگزاری نماز جماعت و جمعه است. دیگر رویدادهای مذهبی نیز در این مسجد برگزار می‌شود. از آنجایی که مسجد کبود به‌عنوان مرکز گسترش فرهنگ شیعه و زبان فارسی در ایروان نیز به حساب می‌آید، در این مرکز کلاس‌های آموزش ایران‌شناسی و زبان فارسی برقرار است. مسجد کبود کتابخانه‌ای بزرگ با ده‌ها جلد کتاب فارسی نیز دارد. در این مسجد نمایشگاهی برای عکس‌‌های ایرانی و ارمنی وجود دارد. این شرایط مسجد کبود را نه‌تنها برای گردشگران، بلکه برای ایروانی‌ها هم جذاب می‌کند.

مسجد جامع ایروان به کدام جاهای دیدنی ایروان نزدیک است؟

برای شما گفتیم که مسجد کبود فاصله‌ کمی با میدان جمهوری دارد. میدان جمهوری به اندازه‌ای تماشایی است که یکی از جاهای دیدنی ایروان به حساب می‌آید. فواره موزیکال این میدان شب‌ها نمایی تماشایی به ایروان می‌دهد. مغازه‌های لوکس در گوشه‌و‌کنار میدان جمهوری صف کشیده‌اند و رستوران‌های درجه‌یک سفره‌ای شاهانه پیش روی گردشگران قرار داده‌اند. به علاقه‌مندان گردشگری در موزه‌های ایروان هم پیشنهاد می‌کنیم سری به موزه تاریخ ارمنستان بزنند. اگر هم می‌خواهید در کنار مسجد، سری به یکی از کلیساهای معروف ایروان بزنید، گشت‌و‌گذار در کلیسای سارکیس مقدس را پیشنهاد می‌کنیم.

هنردوست‌ها هم بهتر است خودشان را در خانه اپرا ایروان، مهمان صدای خواننده‌های خوش‌الحان کنند. کاسکاد ایروان که ایرانی‌ها با نام هزارپله می‌شناسند نیز یکی دیگر از جاهای دیدنی ایروان نزدیک به مسجد کبود است. در نهایت برای اینکه از ارمنستان با دستی پر از سوغاتی باز گردید، خرید سوغاتی در بازار ورنیساژ ایروان را توصیه می‌کنیم. در این بازار بهترین سوغات ارمنستان با قیمتی مناسب پیش روی گردشگران قرار می‌گیرد. این مسجد فاصله چندانی با موزه سرگئی پاراجانف، موزه ملی حکاکی روی چوب و پل پیروزی ارمنستان ندارد.

مسجد آبی ایروان از کدام‌مسیر سرراست‌تر است؟

مسجد کبود در بافت جدید ایروان گم شده است. به همین دلیل حتی اگر آدرس این مسجد را بلد باشید، باز هم احتمال دارد راه آن را پیدا نکنید. ساختمان‌های بلند و مدرنی در اطراف مسجد ساخته ‌شده‌ است. در زمان بازسازی موقعیت شهری ایروان در دوران شوروی سابق، تمامی ساختمان‌های اطراف مسجد از نو ساخته شد تا حق مسجد کبود خورده شود و در کوچه‌پس‌کوچه‌های ایروان پنهان بماند. با این حساب بهتر است قبل از اینکه راهی مسجد جامع ایروان شوید، آدرسش را حتماً در گوشه‌ای یادداشت کنید.

مسجد کبود ایروان در سال ۱۳۹۴ به مدت ۹۹ سال برای مدیریت و اجرای برنامه‌های فرهنگی از جانب دولت ارمنستان به ایران واگذار شد. به همین دلیل انتظار داریم این مسجد در آینده روز‌به‌روز رونق بیشتری پیدا کند و زیباتر شود. در پایان از آنجایی که می‌دانیم همراهان ما در ره بال آسمان، خاطره‌های خوشی از گشت‌و‌گذار در ایروان دارند، پیشنهاد می‌کنیم تجربه‌های سودمند و خاطره‌های خوشی که در ایروان داشته‌اید را با ما و دیگر همراهان خود در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.