خانه های تاریخی بندرعباس | سالخوردی جاودان‌مانند از روزگاران غبارآلود

خانه های تاریخی بندرعباس آینه‌‌ای‌ تمام‌نما از زندگی و فرهنگ مردمان باصفای این منطقه را پیش روی گردشگران قرار می‌‌دهند. بسیاری از این خانه‌ها مرمت شده‌‌اند و در شرایط مناسبی برای گردشگری به‌سر می‌برند. دیرینگی بعضی از این خانه‌ها به دوران صفوی بر می‌گردد. علاقه‌مندان تاریخِ ایران‌زمین به‌خوبی درجریان هستند که دلاورمردان جنوب ایران سال‌ها در برابر دژخیمان پرتغالی و انگلیسی مقاومت کردند. رشادت اهالی جنوب در خانه‌ های قدیمی بندرعباس بازتاب دارد. از‌ آنجایی که همیشه خواسته‌‌ایم شرایطی برای گردشگران مهیا کنیم تا مسافرت به آن‌ها بیشتر خوش بگذرد، اطلاعات کاملی درباره این خانه های تاریخی آماده کرد‌ه‌‌ایم. به شما قول می‌دهیم با مطالعه این مطلب تا انتها، دید کاملی درباره خانه های قدیمی بندرعباس پیدا کنید و گردشگری در این منطقه به یکی از سفرهای فراموش‌نشدنی شما تبدیل شود.

خانه های تاریخی بندرعباس

اجازه دهید در همین ابتدا به این موضوع اشاره کنیم که تاریخچه کهن استان هرمزگان باعث شده تا در گوشه‌ و کنار این سرزمین خانه های تاریخی بی‌شماری وجود داشته باشد. با این حال از آنجایی که بندرعباس،‌ مهم‌ترین شهر هرمزگان به‌حساب می‌آید و افراد سرشناس زیادی در آن سکونت داشته‌اند، در ابتدا به خانه های قدیمی این شهر اشاره می‌کنیم. خانه‌‌هایِ ادامه این فهرست جایگاه ویژه‌‌ای در فرهنگ و تاریخ بندرعباس دارند.

خانه احمدی یا گله داری

حمزه گله‌ داری، یکی از شخصیت‌های برجسته بندرعباس قدیم بود. وی در روزگارانی دور برای خودش برووبیایی داشت و تمامی مردمان بندرعباس ایشان را می‌شناختند. شاید اگر به حمام گله داری بندرعباس سری زده باشید، متوجه منظورمان بشوید. وی عمارتی بزرگ در بندرعباس برای خودش دست‌و‌پا کرد. این عمارت در دوران قاجار ساخته شد. معماران قجری برای ساخت خانه احمدی چیزی کم نگذاشته‌اند. به همین دلیل هنرنمایی معماران دوران قاجار در گوشه‌و‌کنار خانه احمدی خودنمایی می‌کند. از آنجایی که با یکی از خانه‌های تاریخی جنوب ایران روبه‌رو هستیم، در معماری این خانه در کنار سبک قجری، سبک‌و‌سیاقی جنوبی دارد.

خانه احمدی به لحاظ مساحت یکی از وسیع‌ترین خانه های قدیمی بندرعباس به حساب می‌آید. با این حال دست طبعیت با خانه گله داری مهربان نبوده و طبقه اول این خانه به میزان زیادی تخریب شده است. شاید تا چند سال پیش، گشت‌و‌گذار در خانه گله داری فرصتی برای گردشگران فراهم می‌کرد تا با فرهنگ اهالی باصفای جنوب آشنا شوند. ان روزها نمای این خانه آن‌چنان که باید و شاید چنگی به دل نمی‌زند. کاملاً مشخص است این خانه در قسمت‌های داخلی از تزئینات زیبایی بهره می‌برده است. با این حال اکنون از این تزئینات چیزی باقی نمانده و روزگار این خانه را به سمت نابودی کشانده است. ساروج، چوب، سنگ و آهک مصالح اصلی خانه گله داری را تشکیل می‌دهد.

جالب است بدانید خانه احمدی در فهرست آثار ملی ایران به‌عنوان یکی از خانه های تاریخی بندرعباس به ثبت رسیده است. جالب‌تر اینکه این خانه پس از مدتی به درخواست مالک آن از آثار ملی ایران کنار گذاشته شد. خانه احمدی به لحاظ موقعیت مکانی در مکانی خوش‌مسیر قرار دارد از بسیاری از بازارهای بندرعباس به این خانه راهی نیست. به لطف این شرایط می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید و در کنار گشت‌و‌گذاری در خانه‌های قدیمی، پاساژگردی جانانه‌ای انجام دهید و با دستی پر از سوغات بندرعباس به دیار خود باز گردید.

خانه های تاریخی استان هرمزگان

همان‌گونه که اشاره کردیم، خانه های تاریخی در سرتاسر استان هرمزگان پراکنده‌ شده‌‌اند. اهمیت بعضی از این خانه‌ها به اندازه‌ای است که به‌راحتی نمی‌توان از کنار آن‌ها گذشت. خانه‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌‌کنیم به عنوان گل سرسبد خانه های تاریخی استان هرمزگان شناخته می‌شوند.

خانه زعفرانیه

امکان ندارد در سفر به استان هرمزگان آدرس یکی از خانه های تاریخی بندرعباس را بپرسید و خانه زعفرانیه را به شما معرفی نکنند. این خانه در بخش مرکزی، یکی از توابع بندرعباس، قرار دارد. خانه زعفرانیه یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های این منطقه به حساب می‌آید. دیرینگی خانه زعفرانیه به دوران صفویان باز می‌گردد. اگر به تاریخ علاقه‌ داشته باشید،‌ حتماً به‌خوبی می‌دانید که بندرعباس در دوران صفویان نقش مهمی در حکومت این پادشاهی داشت. به همین دلیل اتفاقهای تاریخی بی‌شماری در این دوران در بندرعباس رخ داد. این شرایط بندرعباس قدیم را به منطقه‌ای مهم تبدیل کرد که خانه‌های تاریخی ارزشمندی از آن دوران به یادگار مانده است.

خانه زعفرانیه از آن دسته جاهای دیدنی اطراف بندرعباس است که معماری زیبای صفوی در گوشه‌‌و‌کنار آن خودنمایی می‌کند. از آنجایی که یکی از خانه های تاریخی بندرعباس در همسایگی دریا روبه‌رو هستیم، مصالحی متفاوت نسبت به دیگر خانه های تاریخی ایران برای ساخت خانه زعفرانیه به کار گرفته شده است. برای نمونه می‌توان به سنگ‌های مرجانی اشاره کرد که زیربنای اصلی خانه زعفرانیه را تشکیل می‌دهد. این خانه با ملات ساروج ساخته شده و سبک‌و‌سیاق معماری جنوبی در آن مشاهده می‌شود. خانه زعفرانیه شرایط چندان مناسبی ندارد و قسمتهای زیادی از آن تخریب شده است. با این حال هنوز هم تماشایی است.

خانه بنی عباسی

شهری تاریخی و زیبا در غرب استان هرمزگان با نام بستک وجود دارد. این شهر در روزگاران دور مرکز حکومت جهانگیریه بود. اهمیت بستک باعث شد تا در این مکان خانه‌ها و بناهای قدیمی ارزشمندی وجود داشته باشد. یکی از این خانه‌ها، خانه بنی عباسی است. خانه‌ای که از آن صحبت می‌کنیم، از خشم طبیعت در امان نمانده و قسمت‌های زیادی از آن ویران شده است. خوشبختانه در ۱۳۸۱ خانه بنی عباسی به فهرست آثار ملی ایران راه یافت. خانه بنی عباسی از آن زمان به بعد به‌عنوان یکی از خانه های قدیمی بندرعباس شناخته می‌شود.

از بندرعباس تا شهر بستک چیزی حدود ۳ ساعت راه است؛ در نتیجه اگر با خرید بلیط قطار شهر بندرعباس به این دیار رسیده‌اید، باید قدم‌رنجه کنید و با تاکسی‌های بین‌شهری به بستک بروید. آدرس خانه بنی عباسی را از هر کدام از شهروندان بستک که بپرسید به شما نشان می‌دهند. خانه بنی عباسی در روزگاران دور کاربردهای مهمی داشت. چندین خانواده در آن زندگی می‌کردند.

از طرف دیگر این خانه به‌عنوان مکانی برای رسیدگی به کارهای روزمره اهالی بستک استفاده می‌شد. خانه بنی عباسی، عمارتی با حدود ۴۵۰۰ مترمربع مساحت است. دیوار بلندی گرداگرد این خانه را فرا گرفته بود که اکنون بقایای چندانی از آن به جای نمانده است.

خانه کاظم بستک

برای شما گفتیم که بستک، شهری مهم در بندرعباس قدیم بود. به همین دلیل خانه کاظم بستک، یکی دیگر از خانه‌ های تاریخی بندرعباس به حساب می‌آید. این خانه در محله بازارِ بستک خودنمایی می‌کند. خانه کاظم بستک جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و فرهنگ این دیار دارد. ارزش فرهنگی این خانه کار را به جایی رساند تا در ۱۳۸۵ به فهرست آثار ملی ایران راه پیدا کند. همان‌گونه که حدس زده‌اید،‌ شخصی با نام کاظم بستک در این خانه به همراه خانواده‌اش روزگار می‌گذراند. کاظم بستک یکی از توانگران بندرعباس قدیم به حساب می‌آمد؛ در نتیجه عمارتی بزرگ و مجلل داشت.

این روزها این عمارت وضعیت مناسبی ندارد و از بی‌رحمی مادر طبیعت در امان نمانده است. با این حال سبک معماری جنوبی هنوز هم در این خانه خودنمایی می‌کند. خانه کاظم بستک معماری جنوبی دارد و از چندین اتاق، اندرونی و حیاطی بزرگ تشکیل شده است. خانه‌ای که از آن صحبت می‌کنیم از بندرعباس حدود ۳ ساعت فاصله دارد. در اطراف این خانه خبری از امکانات رفاهی نیست. برای همین پیشنهاد می‌کنیم قبل از اینکه راهی خانه قاسم بستک شوید، ابتدا در یکی از رستوران های بندرعباس غذایی جانانه به بدن بزنید و با انرژی رهسپار گردشگری در خانه بستک شوید.

خانه جری پولاک

فرنگی‌ها سال‌ها پیش در بندرعباس برای خودشان برووبیایی داشتند. هنوز هم آثاری از حضور بیگانگان در این سرزمین وجود دارد. یکی از این آثار، خانه جری پولاک است. جری پولاک، هنرمندی اهل چک بود که در بندرعباس رحل اقامت گزید. وی عمارتی باشکوه در بندرعباس برای گذران زندگی ساخت. این خانه اکنون به یکی از خانه‌ های تاریخی بندرعباس تبدیل شده است. از آنجایی که با خانه‌ هنرمندی فرنگی روبه‌رو هستیم، سبک‌و‌سیاق معماری خانه جری پولاک تفاوت‌هایی با دیگر خانه‌های جنوب ایران دارد. با این حال هنوز با توجه به الهامی که جری پولاک از معماری ایرانی گرفته، در قسمت‌های مختلفی از این خانه معماری زیبای جنوبی خودنمایی می‌کند.

خانه جری پولاک در جزیره هرمز قرار دارد. این جزیره چیزی حدود ۱.۵ ساعت از بندرعباس دورتر است. خوشبختانه مشکلی برای دسترسی از بندرعباس به جزیره هرمز وجود ندارد. اگر با خرید بلیط هواپیما بندرعباس به این شهر رسیده‌اید، با طی مسافتی نسبتاً کوتاه به جزیره هرمز می‌رسید. از جزیره هرمز تا خانه جری پولاک راه چندانی ندارید.

بنگله کریکی

بنگله کریکی که محلی‌ها به آن عمارت کریکی هم می‌گویند، ساختمانی قدیمی در شهر بستک است. این ساختمان در ۳کیلومتری غرب بستک واقع شده است. بنگله کریکی در اواخر دوران پادشاهی قاجار و اوایل حکومت پهلوی ساخته شد. روزگار با بنگله کریکی از در ناسازگاری وارد شده و این عمارت وضعیت چندان مناسبی ندارد. از بنگله کریکی غیر از سر درِ ورودی چیزی باقی نمانده است. البته این وضعیت از ارزش عمارت بنگله کریکی به لحاظ باستان‌شناسی و تاریخی کم نمی‌کند. جایگاه عمارت بنگله کریکی در تاریخ بندرعباس باعث شد تا این خانه قدیمی در ۱۳۵۷ به‌‌عنوان یکی خانه های تاریخی استان هرمزگان به فهرست آثار ملی ایران راه پیدا کند.

بنای فکری

آخرین خانه از فهرست خانه های تاریخی بندر عباس را به عمارتی اختصاص دادیم که در شرایط بسیاری مطلوبی قرار دارد. خانه فکری که به آن عمارت فکری و بنای فکری هم گفته می‌شود، در بندر لنگه خودنمایی می‌کند. این خانه در اوایل دوران قاجار به فرمان یکی از تجارِ توانگرِ منطقه با نام عبدالواحد فکری ساخته شد. خانه فکری روزگار بسیار خوشی داشته است. عبدالواحد فکری در کنار زندگی با اهل‌و‌عیالش در این خانه، به تجارت مشغول بود. به لطف این شرایط بنای فکری به‌عنوان مرکز تجارت بندرلنگه شناخته می‌شد.

بنای فکری، عمارتی وسیع با دو بخش اصلی است. یکی از این بخش‌ها را اندرونی و بخش دیگری را بیرونی تشکیل می‌دهد. عبدالواحد فکری در بخش بیرونی این خانه بار عام به‌راه می‌انداخت و خوانی گسترده پیش روی تجار برجسته شهر قرار می‌داد. به لحاظ معماری نیز خانه فکری ویژگی‌های برجسته‌ای دارد. این خانه با بادگیرهای بزرگی ساخته شده که به‌عنوان الگوی اصیل معماری جنوب ایران شناخته می‌شود. خانه فکری ۳۴۰۰ مترمربع مساحت دارد. ۲ حیاط، اندرونی، بیرونی، ۵ بادگیر، ۲ زیرزمین، ۲۵ اتاق و ۱۰ چشمه سرویس بهداشتی به همراه ۲ سرسرا، قسمتهای اصلی بنای فکری را تشکیل می‌دهد.

عمارت فکری با ساروج، سنگ و گچ ساخته شده است. اکنون دفتر میراث فرهنگی بندرلنگه در این مکان قرار دارد. بنای فکری در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۶، مرمت شد. به لطف این شرایط، خانه فکری یکی از بهترین خانه های تاریخی بندرعباس برای آشنایی با فرهنگ این منطقه به حساب می‌آید.

سخن پایانی

خانه های تاریخی بندرعباس هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند. انصافاً باید گفت به‌راحتی نمی‌توان از کنار زیبایی این خانه‌ها گذشت. با توجه به اینکه وقت در سفر تنگ است، پیشنهاد می‌‌کنیم دست‌کم از خانه فکری و خانه جری پولاک بازدید کنید. از آنجایی که مطمئن هستیم شما هم تجربه‌های سودمند و خاطره‌های شیرینی از گردشگری در بندرعباس دارید، خواهشمندیم این اطلاعات را در قسمت نظرات با همراهان خود در ره بال آسمان و دیگر مخاطبان به اشتراک بگذارید.