امروز قصد داریم به استان بوشهر برویم. در میان تمام دیدنی‌های این شهر، عمارت دهدشتی بوشهر را انتخاب می‌کنیم. این عمارت درواقع یکی از موزه های بوشهر است که گذشته پزشکی را به تصویر می‌کشد. در این موزه وسایلی را می‌بینید و روایاتی را می‌شنوید که برایتان جدید است. اگر طرف‌دار موزه‌گردی هستید، بسم‌اللّه. ما در کنار هر ویترین این موزه توقف می‌کنیم و هرچه می‌دانیم را به شما می‌گوییم.
عمارت دهدشتی بوشهر کجاست؟
عمارت دهدشتی در بخش مرکزی و محله تاریخی بوشهر واقع شده است. این محله امروزه با نام کوتی شناخته می‌شود. این موزه یکی از مشهورترین جاهای دیدنی بوشهر است. کمتر کسی پیدا می‌شود که به بوشهر سفر کند و به بازدید از موزه پزشکی و عمارت تاریخی آن نرود. موزه آدرس سرراستی دارد و تقریباً به مراکز مهم مانند مراکز خرید و هتل های بوشهر نزدیک است.
مسیر دسترسی عمارت دهدشتی
به بوشهر که رسیدید به خیابان انقلاب بروید. در این خیابان طویل به دنبال مسجد امام باشید. در ضلع شمال‌غربی این مسجد چشمتان را برای یافتن تابلوی بانک مسکن بگردانید. عمارت دهدشتی درست پشت این بانک قرار دارد.
اطلاعات بازدید از عمارت دهدشتی
| آدرس | استان بوشهر، بوشهر، خیابان انقلاب، ضلع شمال‌غربی مسجد امام، پشت بانک مسکن شعبه مرکزی |
| ساعات بازدید | روزهای کاری از 8 تا 13 و از 16 تا 21 |
| هزینه بازدید | رایگان |
| شماره تماس | 07733350271 |
| آدرس سایت | medhistory.ir |
تاریخچه عمارت دهدشتی بوشهر
زمان قاجار برای تاریخ ایران تلخی‌های متعدد داشت؛ اما آثار و درس‌های گران‌بهایی از آن دوران به جا مانده است. عمارت دهدشتی در زمان قاجار ساخته شد. حاج غلام‌حسین دهدشتی فردی بود که دستور ساخت این عمارت را داد. به همین علت است که نام عمارت دهدشتی است. جناب دهدشتی تاجر روغن بود و به همین علت این بنا با نام عمارت روغنی هم شناخته می‌شود. در اتاق‌های بنای دهدشتی اسناد بسیاری یافت شد. این اسناد تجاری بودند و هم‌اکنون در موزه میراث فرهنگی نگهداری می‌شوند. در این اسناد نکات ارزشمندی وجود دارد.
بعضی اسناد به خط برجسته سیاق نوشته شده‌اند و ارزش هنری و تاریخی دارند. تمبر بعضی اسناد مربوط به 200 سال پیش است. این تمبرها متعلق به بریتانیا، آلمان، هندوستان و ایران زمان قاجار است. در گذشته ساختمان این عمارت کاربری تجاری و مسکونی داشته است. در سال 1377 بود که سازمان میراث فرهنگی ساختمان عمارت را مرمت کرد و عنوان موزه را به آن اضافه کرد. از آن روز بود که این عمارت به موزه تاریخ پزشکی عمارت دهدشتی تبدیل شد.
معماری عمارت دهدشتی
عمارت دهدشتی از نظر معماری خاص است. اکثر خانه های تاریخی بوشهر دو طبقه دارند و تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها دارای سه طبقه هستند. این درحالی است که عمارت دهدشتی چهار طبقه دارد. این بنا هنجار کلی ساختمان‌های شهر را شکسته بوده است. عمده مصالحی که در این بنا به کار رفته گچ، سنگ‌های مرجانی، آهک، چوب ساج و صندل (چندل) است. سقف عمارت پوششی چندلی دارد. هرجا بنایی سنتی وجود دارد، آن بنا پر از ویژگی‌های سنتی است. عمارت روغنی بوشهر هم این ویژگی را دارد. زمانی که در عمارت باز می‌شود، فرد پشت در با دیواری متوسط مواجه می‌شود. این دیوار در گذشته از حریم خانه محافظت می‌کرد و مانع از دید کامل داخل خانه می‌شد. این دیوار وظیفه جداسازی اندرونی از بیرون خانه را به عهده داشت. بعضی ساختمان‌ها از گلیم یا پرده‌های کلفت به جای این دیوار استفاده می‌کردند.
در کنار در ورودی سکویی وجود دارد که در تمام خانه‌های سنتی مشترک است. مانند تمام قسمت‌های خانه این سکو هم با هدفی ساخته شده است. این سکو برای فرد پشت در ساخته شده است. مهمانان خانه تا بازشدن در روی این سکو می‌نشستند تا خسته نشوند؛ مهما‌ن‌نوازی ما ایرانی‌ها از پشت در خانه شروع می‌شود.
اتاق‌های متعدد از دیگر ویژگی‌های این عمارت است. در عمارت دهدشتی یک شاه‌نشین بزرگ وجود دارد. در کنار سقف آینه‌کاری شده، پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگارنگ قرار دارد که به زیبایی این سقف افزوده است. اتاق پذیرایی سقفی رنگ‌روغن شده دارد که نقاشی‌های روی آن با الهام از نقش‌‌های اروپایی خلق شده‌اند. داخل هر اتاق گچ‌بری‌ها و تزیینات متعدد وجود دارد که بیننده را حیران می‌کند. تزیینات هلالی‌ها، کنده‌کاری روی پنجره‌های دیواری و شیشه‌های رنگی در کل عمارت به چشم می‌خورد.
از ساختمان که بیرون بیاییم به حیاط دل‌باز عمارت می‌رسیم. در وسط حیاط طبقه همکف حوضی بزرگ قرار دارد. در زیر این حوض آب‌انبار ساخته شده بود. این آب‌انبار محل ذخیره آب آشامیدنی اهل خانه بود. در سمت چپ حوض حفره‌ای دیده می‌شود. در گذشته کوزه‌ها را داخل این حفره قرار می‌دانند تا خنک شود. معماری عمارت دهدشتی بوشهر یکی از کامل‌ترین معماری‌های ایران است. در اکثر خانه‌های قدیمی قسمت‌هایی تخریب شده است. خوشبختانه عمارت روغنی از دست آسیب‌ها در امان بوده و سالم مانده است.
موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس
گفتیم که موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس بعداً به عمارت اضافه شد. در این موزه به سیر تحول پایه‌های پزشکی از دوران ایران باستان تا دوران معاصر پرداخته شده است. این دوره‌ها شامل دوره باستان، تمدن اسلامی، صفویه، قاجاریه و معاصر می‌شود. دوران معاصر هم شامل پهلوی و جمهوری اسلامی است. بازدیدکنندگان این ساختمان هم تاریخ پزشکی را می‌بینند و هم تاریخ معماری؛ به همین علت لقب دیگر این ساختمان موزه تاریخ پزشکی عمارت دهدشتی است. در این گنجینه ملی اسناد، تصاویر، اشیا پزشکی و کتب مختلف وجود دارد. در ادامه تعدادی از لوازم موزه را به شما معرفی می‌کنیم.
آثار موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس
تا اینجا نکات بسیاری درباره عمارت دهدشتی گفتیم. در این قسمت قصد داریم آثاری که در موزه وجود دارد را معرفی کنیم.
اسناد موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس
- اسناد تأسیس بیمارستان‌های اطراف خلیج فارس؛
- اسناد مربوط به قرنطینه‌ها در سواحل جنوب ایران؛
- مکاتبات پزشکان و اطبا مشغول‌به‌کار در جزایر و بنادر.
اشیای موجود در موزه
- مجسمه‌های ساخته‌شده از گل پخته با ظاهر حیوانات برای رسم شفاطلبی؛
- لوح‌های عیلامی کشف‌شده در زیگورات کی‌ری ریشا (مربوط به آیین‌های مذهبی پزشکی)؛
- ظروف نگهداری دارو و ترکیبات دارویی در زمان‌های مختلف با کاربرد در سواحل و بنادر خلیج‌فارس؛
- وسایل پزشکی استفاده‌شده در شناورهای تجاری و نظامی در آبراه خلیج فارس؛
- وسایل و ادوات و تجهیزات جراحی در زمان‌های مختلف.
- داروهای سنتی و ترکیبی؛
- وسایل مربوط به معاینات فیزیکی؛
- داروهای طب مدرن غربی از دوران قاجاریه و اوایل پهلوی؛
- انواع گوناگون متون دعا به منظور شفا (نویسنده این متون، دعانویسان سنتی و جادوگران طب سنتی منطقه بودند).
عکس‌ها و تصاویر موزه
- تصاویر و عکس‌های منحصر‌به‌فرد از اطبا و شیوه طبابت در دوران قاجار؛
- عکس و نقشه بیمارستان‌های سواحل جنوبی ایران از دوران گوناگون؛
- عکس‌های موضوعی مربوط به دوران قاجار و اوایل پهلوی؛
- تصاویر نقاشی مربوط به سیستم طب و طبابت در تمدن اسلامی.
کتاب‌های موجود در موزه
- کتب و نسخ خطی طبی دارالفنون که در زمان قاجار اطبا مدرن در بنادر خلیج فارس از این کتب استفاده می‌کردند.
- کتب خطی که اطبا مدرن و سنتی در بنادر خلیج فارس نوشته‌اند.
امکانات عمارت دهدشتی بوشهر
اگر درباره پزشکی و وسایل مربوط به آن اطلاعات ندارید، نگران نباشید. در موزه راهنماهایی هستند که برای بازدیدکنندگان توضیحات کامل و جامعی را ارائه می‌دهند. حتی اعضای جامعه پزشکی هم از تغییرات وسایل متعجب می‌شوند و تا قبل از خواندن توضیحات نمی‌توانند وسایل را شناسایی کنند. این موزه محیطی رسمی دارد و هیچ یک از رستوران یا کافه های بوشهر در درون عمارت دهدشتی قرار ندارند. البته با توجه به موقعیت جغرافیایی این عمارت تعدادی از رستوران های بوشهر در نزدیک عمارت واقع شده‌اند که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید. کیفیت این رستوران‌ها خوب است و گردشگران از آن‌ها رضایت داشته‌اند. نمازخانه و سرویس بهداشتی در این ساختمان پیدا می‌شود.
جاهای دیدنی اطراف عمارت دهدشتی بوشهر
شاید بازدید از عمارت دهدشتی بوشهر آ‌ن‌قدر سر ذوقتان بیاورد که بخواهید دور و اطراف آن را هم بگردید. مژدگانی بدهید که از قضا بسیاری از جاذبه‌های دیدنی بوشهر در نزدیکی این عمارت قرار دارند. اسم و نشانی هرکدام را برایتان می‌گذاریم تا در مسیر رفت‌وآمدتان به موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس از این جاذبه‌ها هم دیدن کنید.
بازار قدیمی بوشهر
بازار قدیمی بوشهر شاید بهترین محل برای خرید سوغات بوشهر نباشد؛ اما بازدید از آن ارزش معنوی دارد. این بازار قدیمی در محله تاریخی دهدشتی قرار دارد. این محله در گذشته مرکز شهر و پررونق‌ترین قسمت شهر به حساب می‌آمده است. تاجران و کاسبان بسیاری برای گردش چرخ زندگی در این بازار رفت‌وآمد می‌کردند. متأسفانه امروزه خبری از رونق در این منطقه از شهر نیست.
تنها چیزی که در این منطقه باقی مانده، ساختمان‌های کهن و خرابه است. از بازار قدیمی چند حجره خالی باقی مانده است. گردوخاک زمان، حسابی به تن این بازار نشسته است. مسیر بازار را تا آخر ادامه دهید تا به یکی از شلوغ‌ترین مراکز خرید بوشهر یعنی بازار مرکزی بوشهر برسید. زندگی درجریان در این بازار هر بیننده‌ای را سر کیف می‌آورد.
عمارت طاهری
عمارت طاهری دیگر جاذبه منطقه دهدشتی است. از این عمارت به‌درستی محافظت شده تا گزندی به آن نرسد. جنوب ایران از نظر سیاسی و استراتژیک اهمیت بسیاری داشته و دارد. بوشهر در گذشته مهم‌ترین قسمت در جنوب به حساب می‌آمده. به همین علت در این شهر ساختمان‌های اداری بسیاری وجود دارد. در زمان قاجار از عمارت طاهری به‌عنوان ساختمان بلدیه استفاده می‌کردند. بلدیه درواقع ساختمان شهرداری امروزی ماست.
بعدها شخصی به نام طاهری این ساختمان را خریداری کرد و از آن موقع این ساختمان با نام این شخص شناخته می‌شود. در سال 1384 میراث فرهنگی این ساختمان را خریداری کرد و بعد از مرمت، کاربری این ساختمان را به یکی از موزه های بوشهر تغییر داد. کاربرد جدید این ساختمان موزه مردم شناسی بود. داخل این موزه هرآنچه که باید درباره فرهنگ بوشهر بدانید وجود دارد. از نظر گردشگران لنج‌های این موزه جالب بوده‌اند. معماری این ساختمان چه از داخل و چه از خارج با اکثر بناهای اطرافش متفاوت است و چقدر این تفاوت به دل می‌نشیند.
موزه رئیس علی دلواری
موزه رئیسعلی دلواری از جالب‌ترین جاهای دیدنی بوشهر است. در سرتاسر این موزه افتخار جریان دارد؛ افتخار به فرهنگ ایرانی و افتخار به غیرت گذشتگانمان. این موزه با دیگر موزه‌های مردم‌شناسی تفاوت دارد. در این موزه آزادگی و جوانمردی به نمایش درآمده است. موزه رئيس علی در واقع خانه ایشان است. این خانه 110 سال پیش ساخته شده است و بعدها فرزندان رئیس علی آن را به سازمان میراث فرهنگی تقدیم کردند. مجسمه افراد مشهور از جمله خود رئیس علی، وصیت‌نامه ایشان و سوگندنامه مبارزه، سلاح‌های مختلف و اسناد گوناگون در این خانه به چشم می‌خورد. ما وجود بوشهر عزیزمان را مدیون رئیس علی و دیگر مبارزان تنگستان هستیم.
بهترین زمان بازدید از عمارت دهدشتی بوشهر
بوشهر است و هوای شرجی و گرمش. هوای این شهر درست مانند خون مردمانش، گرم و سوزان است. بهترین زمان سفر به بوشهر در اوایل بهار و پاییز است. در تابستان هم می‌شود از عمارت دهدشتی و جاهای دیدنی اطرافش بازدید کرد؛ اما زمان گردش شما باید شب باشد. البته هوا در شب هم گرمای چشمگیری دارد. این نکته هم وجود دارد که هیچ چیز گردش در روز نمی‌شود؛ پس اگر مدرسه نمی‌روید پاییز را برای گردش انتخاب کنید. اگر امکانش نیست تعطیلات بهار بهترین گزینه است.
سخن پایانی
هرآنچه که از گذشته برای ما باقی‌مانده است در واقع مهر آن‌ها برای ماست؛ مهری که نشان‌دهنده ریشه محکم دانش مردمان این سرزمین است. این مهر می‌تواند ساختمانی زیبا مثل عمارت دهدشتی بوشهر باشد یا یادگاری‌هایی ظریف؛ پس لطفاً با تمام توانتان از این ریشه‌ها مراقبت کنید. ره بال آسمان قدردان همراهی شما است. ما چشم‌انتظار نظرات و امتیازات شما به دست‌نوشته‌هایمان هستیم؛ پس آن‌ها را با ما به اشتراک بگذارید.
استان بوشهر، بوشهر، خیابان انقلاب، ضلع شمال غربی مسجد امام، پشت بانک مسکن شعبه مرکزی
قدمت این عمارت به زمان قاجار مربوط است.
بازدید از این جاذبه رایگان است.
بازار قدیمی بوشهر، عمارت طاهری و موزه رئیس علی دلواری.