مسجد ایاصوفیه استانبول یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ترکیه و برای بسیاری نماد این کشور محسوب می‌شود. این مسجد که زمانی کلیسا بوده، قرن‌هاست به‌عنوان یکی از باارزش‌ترین بناهای ترکیه و خاورمیانه پابرجاست. اهمیت این بنا به‌قدری است که در قرن ششم عنوان هشتمین شگفتی جهان را از آن خود کرد. موزه ایاصوفیه همواره در راهنمای سفر ترکیه درخشان‌تر از هر واژه‌ای ظاهر می‌شود و سالانه گردشگران بی‌شماری را مات‌ومبهوت خود می‌کند. تاریخ گسترده، جزئیات هنر معماری و وجه تسمیه این مسجد، تنها گوشه‌ای از مطالب شگفت‌انگیز درباره این مسجد است که حتی خواندن آن‌ها شما را به‌وجد خواهد آورد. پیشنهاد می‌کنیم پیش از اقدام برای سفر به ترکیه و بازدید از این بنای تاریخی بیشتر با آن آشنا شوید، تا از تماشا و لمس آن لذت بیشتری ببرید.
مسجد ایاصوفیه ترکیه کجاست؟
موزه ایاصوفیه در یکی از نقاط کلیدی و اصلی استانبول قرار دارد. این کلیسای تاریخی در میدان ایاصوفیه واقع در بخش اروپایی استانبول قرار گرفته است. این محله جزء مناطق شلوغ شهر محسوب شده و گردشگران، فروشگاه‌ها، اقامتگاه‌ها و دیدنی‌های متعددی در آن به چشم می‌خورند. از جمله دیدنی‌های نام‌آشنا اطراف ایاصوفیه می‌توان به کاخ توپکاپی و مسجد سلطان احمد اشاره کرد. جالب است بدانید کاخ توپکاپی اولین کاخ سلاطین عثمانی بوده که جزء بناهای تاریخی استانبول به‌شمار می‌رود.
نام‌گذاری مسجد ایاصوفیه استانبول | معنایی درخور شکوه بنا
کلیسای ایاصوفیه یکی از مشهورترین جاهای دیدنی استانبول به‌شمار رفته که به نام‌های متعددی خطاب می‌شود. از جمله نام‌های دیگر این کلیسا می‌توان به حاجیا صوفیا و هاگیا صوفیا اشاره کرد. عنوان اصلی یونانی این مسجد «هاگیا صوفیا» است که معنی این واژه حکمت خدا یا کلیسای حکمت مقدس است. این معنا پیوند عمیق مسیحیت و اسلام در تاریخ ترکیه را نشان می‌دهد. این مسجد که بیش از هزار و ۴۰۰ سال قدمت دارد، تاریخ گسترده‌ای را به چشم خود دیده است که نفوذ آن در دین مردم ترکیه را نشان می‌دهد. در ادامه این مطلب را دنبال کنید، تا بیشتر با تاریخ جذاب و شنیدنی این مسجد آشنا شوید.
تاریخچه مسجد ایاصوفیه استانبول | قصه‌های هیجان‌انگیز نماد ترکیه
شاید دلیل آنکه کلیسای ایاصوفیه جذاب‌ترین بخش راهنمای سفر استانبول است، تاریخ پرفرازونشیب آن باشد. برای آشنایی بیشتر با داستان‌های جذابی که این بنا به چشم خود دیده است، باید تاریخ آن را در چند قسمت بررسی کنیم:
تور مجازی مسجد ایاصوفیه
طلوع و غروب امپراتوری روم
پس از تقسیم امپراتوری روم توسط دیوکلسین به دو بخش شرقی و غربی، شهر استانبول به یکی از مهم‌ترین شهرهای این امپراتوری و منطقه تبدیل شد. این شهر که آن زمان بیزانس خطاب می‌شد، در راه کوتاه‌ترین مسیر شرق به غرب قرار داشت. موقعیت مناسب استانبول آن را به نقطه مشترک جهان شرق و غرب تبدیل کرده بود که تا امروز این ویژگی را حفظ کرده است. معماری و هنر بیزانس نیز تلفیقی از روم باستان و مشرق‌زمین بود.
مسجد ایاصوفیه ترکیه ابتدا در امپراتوری بیزانس به‌عنوان کلیسا فعالیت می‌کرد. این کلیسا به دستور امپراتور کنستانتین اول در سال ۵۳۲ میلادی بنا شد. بازسازی و ترمیم این کلیسا بعداً توسط جاستنیانوس انجام گرفت. پروژه بازسازی این کلیسا توسط دو معمار، زیرنظر ۱۰۰ استاد و به دستان ۱۰ هزار کارگر به اتمام رسید. دو معمار بازسازی این بنا آنتییوس (اهل تراللس یا آیدنلی امروزی) و ایسیدوروس (اهل میلتوس یا سوکلی امروزی) بودند. این پروژه ۵ سال به طول انجامید و در تاریخ ۲۷ آرالیک ۵۳۷ کلیسای ایاصوفیه افتتاح شد.
-
امپراتوری عثمانی و جمهوری ترکیه
با فتح کنستانتسنوپل (قسطنطنیه) امپراتوری بیزانس سقوط کرد و عثمانی‌ها به قدرت رسیدند. ابتدا کلیسای ایاصوفیه کلیسای بزرگ خطاب می‌شد. با به قدرت رسیدن عثمانی‌ها در ترکیه، اسلام جایگزین مسیحیت در این کشور شد و محمد دوم کلیسای بزرگ را به مسجد ایاصوفیه ترکیه تبدیل کرد. پس از آن سلاطین عثمانی در طی قرن‌ها توجه بسیاری به این مسجد نشان دادند.
پس از محمد دوم نقش و نگارهای مسجد توسط سلیمان اول پوشانده شد، تا نماز جمعه را در این مسجد برگزار کنند. سلیم دوم نیز سنان را مأمور بازسازی ایاصوفیه کرد. محراب، مناره و منبر ایاصوفیه که جزء زیباترین بخش‌های آن هستند، توسط مراد سوم به مسجد افزود شد. مصطفی چلبی در زمان مراد چهارم آیات قرآن را روی سقف و دیوارهای مسجد نگاشت. اگر امروزه به موزه ایاصوفیه بروید، با لوح‌هایی بر دورتادور سقف که نام‌های الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین روی آن‌ها نگاشته شده‌اند، روبه‌رو می‌شوید. این لوح‌ها نیز در همان زمان نصب شدند، تا اینکه در زمان عبدالمجید با خط ابراهیم فندی جایگزین شدند. با سقوط امپراتوری عثمانی، ترکیه به جمهوری تبدیل شد و آتاتورک به قدرت رسید. در این زمان به دستور آتاتورک، مسجد ایاصوفیه تبدیل به موزه شد و هم‌اکنون نیز به‌عنوان موزه فعالیت می‌کند.
معماری مسجد ایاصوفیه ترکیه | تلفیق هنر خاور و باختر
-
هنر معماری بیزانس
برای درک بهتر معماری ایاصوفیه باید با هنر معماری امپراتوری روم شرقی بیشتر آشنا شویم. معماری بیزانس تا قرن ششم میلادی با الهام از مسیحیت شاخ‌وبرگ می‌گرفت. با شروع حکمرانی ژوستی نیانوس در قرن ششم میلادی این سبک هنر معماری متولد شد. نیانوس همانند کنستانتین علاقه شدیدی به معماری و هنر داشت و همواره در پی تشویق هنرمندان به خلق باشکوه‌ترین و عظیم‌ترین آثار ممکن بود. این شوق‌وذوق باعث شد، زمان سلطنت او را «نخستین عصر طلایی» هنر امپراتوری روم شرقی بنامند.
دوره معماری بیزانس شامل سال ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ میلادی می‌شود که ویژگی‌های منحصربه‌فرد گوناگونی دارد. از جمله آن‌ها می‌توان به سادگی نمای بیرونی، ستون‌های ردیفی و راهروهای مرمری اشاره کرد. این بناها معمولاً سرستون‌هایی به‌شکل سبد و گنبدهایی عظیم روی نیم‌گنبدهای معلق داشتند. آثار مسیحیت را نیز می‌توان در نقشه صلیبی یونانی با دیوارهای آجری دید. این دیوارها طرح‌هایی به‌شکل مشبک، هفت و هشت یا پیچ‌دار داشتند.
-
ساختار و جزئیات موزه ایاصوفیه
مسجد ایاصوفیه استانبول از زمان ژوستینین باقی مانده و مهم‌ترین بنای بازمانده آن زمان محسوب می‌شود. طاق‌ها و ستون‌های منسجم و هماهنگ این مسجد جزء زیبایی‌های معماری آن به‌شمار می‌روند. این بنا با حدود شش هزار مترمربع مساحت، از آجر تشکیل شده و سطح آن با مرمر پوشانده شده است. ایاصوفیه ۱۰۷ ستون و ۹ درب دارد که درب اصلی آن دارای قاب مرمر و چارچوب برنز است.
موزه ایاصوفیه چهار طاق دارد که توسط چهار ستون عظیم و مجلل نگه‌داشته می‌شوند. گنبد مسجد نیز روی ستون‌های آن ایستاده است. ساقه گنبد بنا ۴۰ پنجره چسبیده‌به‌هم دارد. نور خورشیدی که از این پنجره‌ها به داخل می‌تابد، فضای رؤیایی و معنوی خاصی به مسجد می‌بخشند. گنبد مسجد ایاصوفیه نیز بخش مهم از شاهکار معماری این بنا به حساب می‌آید. این گنبد با ۱۸ متر عمق و ۳۳ متر قطر، ۵۶ متر از سطح زمین فاصله دارد و دو نیم‌گنبد همراه آن تعبیه شده است. طویل‌ترین قسمت مسجد ۸۲ متر طول و ۷۳ متر عرض دارد. به عقیده برخی مرتفع بودن این گنبد نشانی از نزدیک شدن به خدا و آسمان است.
هرچند این بنا سال‌هاست تبدیل به مسجد شده است؛ اما همچنان برخی از آثار مسیحیت درون آن دیده می‌شوند. تصاویری از حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم جزء بخش‌های تماشایی این موزه هستند. کاشی‌کاری‌هایی نیز از زمان مسیحیت این کلیسا باقی‌مانده که آن را شگفت‌انگیزتر می‌کنند. از جمله این کاشی‌کاری‌ها می‌توان به مسیح و لوئی ششم، سونو (حضرت مریم و مسیح)، دو فرشته و… اشاره کرد. این مناظر کنار هنر خطاطی اسلامی و معماری عثمانی تلفیقی بی‌نقص و کم‌نظیر از دو جهان مشرق و مغرب هستند که سالانه گردشگران بی‌شماری را به خود جذب می‌کنند. نقاشی‌ها، نگاره‌ها، ستون‌ها، گنبدها و دیگر هنرهای به‌کاررفته در ایاصوفیه جزء دیدنی‌های آن به‌شمار می‌روند که می‌توانند ساعت‌ها شما را سرگرم و شگفت‌زده کنند.
اطلاعات بازدید از مسجد ایاصوفیه | فوت‌وفن‌های گردشگری
پیش از عجله کردن برای بازدید از کلیسای ایاصوفیه اطلاعات زیر را باید بدانید، تا به مشکلی برنخورید:
- برخی از بخش‌های مسجد هنگام برگزاری نماز جمعه برای بازدیدکنندگان ممنوع است؛ پس حواستان باشد چه زمانی به این مسجد می‌روید.
- الزامی است که زمان برگزاری نمازهای روزانه سکوت رعایت شود.
- شما فقط می‌توانید بدون کفش وارد مسجد شوید و رعایت کردن پوشش اسلامی واجب است.
- بازدید از این مسجد هزینه‌ای ندارد و رایگان است.
- ایاصوفیه در طول زمستان از ۹ صبح تا ۵ عصر و در طول تابستان از ۹ صبح تا ۷ عصر باز است.
- آخرین زمانی که می‌توانید به این موزه وارد شوید، یک ساعت پیش از بسته شدن آن است.
- امکان عکاسی بدون فلش از بیشتر بخش‌های موزه وجود دارد؛ اما نمی‌توانید از پایه دوربین استفاده کنید.
- سرویس بهداشتی در مسجد ایاصوفیه ترکیه وجود ندارد و در صورت نیاز باید به کافه نزدیک به آن مراجعه کنید.
بهترین زمان بازدید از مسجد ایاصوفیه | شکار لحظه‌های خلوت
تا چند وقت پیش مسجد ایاصوفیه استانبول در روزهای دوشنبه بسته بود. خوشبختانه به‌تازگی ایاصوفیه در روزهای دوشنبه نیز فعالیت می‌کند؛ اما افراد بسیاری این موضوع را نمی‌دانند؛ ازاین‌رو دوشنبه‌ها می‌تواند زمان خلوت و مناسبی برای بازدید از این موزه باشد. در روزهای دیگر نیز بهترین زمان بازدید از ایاصوفیه ساعت‌های نزدیک به باز شدن موزه هستند. در این زمان‌ها با جمعیت کمتری روبه‌رو می‌شوید و نیازی نیست مدت‌ها در صف منتظر بایستید.
جاهای دیدنی اطراف مسجد ایاصوفیه | قصه‌های هزارویک‌شب استانبول
جاهای دیدنی استانبول به‌قدری فراوان است که هرگز در این شهر حوصله‌تان سر نخواهد رفت. خوشبختانه کلیسای ایاصوفیه نیز در محله‌ای تاریخی قرار گرفته و ازاین‌رو دیدنی‌های متعددی اطراف خود دارد. در ادامه به معرفی تعدادی از نزدیک‌ترین دیدنی‌های اطراف ایاصوفیه می‌پردازیم:
- آب انبار باسیلیکا؛
- حرم خرم سلطان؛
- چشمه احمد سوم؛
- مخزن ریحانا؛
- مسجد سلطان احمد یا مسجد آبی.
- کاخ توپکاپی؛
- فواره خرم سلطان.
مسیر دسترسی به مسجد ایاصوفیه | سفری راحت و بی‌دغدغه
همان طور که گفته شد، موزه ایاصوفیه در موقعیت مناسبی از شهر قرار گرفته است؛ ازاین‌رو شما می‌توانید از هر نقطه شهر به‌راحتی خودتان را به این بنا برسانید. برای رسیدن به ایاصوفیه می‌توانید راه زیر را پیش بگیرید:
ایستگاه سلطان احمد نزدیک‌ترین ایستگاه تراموا به ایاصوفیه است. برای رسیدن به این ایستگاه باید از خط T1 (باگجیلار-کاباتاش) استفاده کنید. اگر در تکسیم هستید، با قطار کابلی خودتان را کاباتاش برسانید. آنجا نیز سوار تراموا شوید تا به ایستگاه سلطان احمد برسید. پس از رسیدن به سلطان احمد، کافی است چند دقیقه پیاده‌روی کنند، تا با ایاصوفیه روبه‌رو شوید. برای کاهش هزینه مترو می‌توانید از استانبول کارت استفاده کنید.
| هزینه بازدید | 72 لیر ترکیه |
| ساعت بازدید | 9 صبح تا 7 شب |
| شماره تماس | 0902125221750 |
| آدرس | ترکیه، استانبول، محله اروپایی سلطان احمد، میدان ایا صوفیه، موزه ایا صوفیه |
این بار ره بال آسمان را در سفر به اوج هنر و معماری ترکیه، یعنی مسجد ایاصوفیه همراهی کردید. بی‌شک تجربه بازدید از این بنا شما را دگرگون خواهد کرد؛ پس هرچه زودتر بار سفر را ببندید و تجربه گشت‌وگذار در این بنای تاریخی را از دست ندهید. چه‌چیزی در موزه ایاصوفیه بیشتر شما را جذب کرد؟ لطفاً نظراتتان را با ما در میان بگذارید.
این مسجد در میدان ایاصوفیه واقع در بخش اروپایی استانبول قرار دارد.
این واژه از عنوان یونانی آن «هاگیا صوفیا» می‌آید که به‌معنای حکمت خدا یا کلیسای حکمت مقدس است.
این کلیسا به دستور امپراتور کنستانتین اول در سال ۵۳۲ میلادی بنا شد.
دوشنبه‌ها و ساعت‌های نزدیک به باز شدن موزه خلوت‌ترین و مناسب‌ترین زمان‌های بازدید از ایاصوفیه هستند.
بله؛ اما نباید از فلش یا پایه دوربین استفاده کنید.