خانه ملک مشهد | خاطره‌بازی از نوع قجری

خانه ملک مشهد عمارتی قجری است که در دل خیابان‌های مشهد در استان خراسان رضوی جا خوش کرده. این خانه زیبا، یادگاری از دوران خوش گذشته است که سیاحت در آن خاطره‌های خوش روزگاران قدیم را در ذهن گردشگران امروزی زنده می‌کند. عمارتی که از آن صحبت می‌کنیم به لحاظ موقعیت مکانی در یکی از خوش‌مسیرترین خیابان‌های مشهد قرار دارد. گردشگران اهل‌دلی که می‌خواهند حس‌و‌حال زندگی قجری را تجربه کنند،‌ سری به عمارت ملک می‌زنند. همان‌گونه که می‌دانید در ره بال آسمان سراغ بهترین جاهای دیدنی هر شهر می‌رویم. از آنجایی که از کنار عمارت ملک در مشهد به‌راحتی نمی‌توان گذشت، خالی از لطف نیست اگر در ادامه با هم ببینیم این خانه تماشایی در کجای مشهد واقع شده است. سپس با هم می‌بینیم عمارت ملک مشهد چه جاذبه های گردشگری دارد و به کدام جاهای دیدنی مشهد نزدیک است.

خانه ملک مشهد کجاست؟

عمارت ملک در خیابان امام‌ خمینیِ مشهد قرار دارد. علاقه‌مندان خانه های قدیمی مشهد به‌خوبی می‌دانند که این خیابان یکی از خیابان‌های اصلی در همسایگی حرم امام رضا (ع)، به حساب می‌آید. این خانه تقریباً در وسط خیابان امام خمینی خودنمایی می‌کند. خانه‌ای که از آن صحبت می‌کنیم حدود ۱۰ کیلومتر از حرم دورتر است. اگر حوصله داشته باشید می‌توانید این فاصله را پیاده طی کنید تا در مسیر رسیدن به عمارت ملک، از خیابان‌های معروف نزدیک حرم نیز بازدید کنید. این پیاده‌روی چیزی حدود نیم‌ساعت طول می‌کشد. در این خیابان‌ها مغازه‌هایی با ویترین‌‌های خوش‌رنگ‌ولعاب و پر از سوغاتی وجود دارد. اگر هم حوصله پیاده‌روی ندارید، می‌توانید با تاکسی یا اتوبوس این مسیر را در عرض ۵ تا نهایتاً ۱۰ دقیقه طی کنید.

عمارت ملک مشهد چه تاریخچه‌ای دارد؟

با اولین نگاه به عمارت ملک، یاد معماری زیبای قجری می‌افتید. به این ترتیب راحت می‌توان حدس زد که این خانه در دوران قاجار ساخته شده است. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، ساخت عمارت ملک به اواخر سلطنت خاندان قاجار در ایران باز می‌گردد. ساخت این خانه در سال‌های ۱۲۸۰ شمسی انجام شده است. خوشبختانه به‌رغم اینکه چیزی بیشتر از یک سده از ساخت عمارت ملک می‌گذرد، این عمارت به لطف مرمت‌های پیاپی، ساختمانی پابرجا دارد. این شرایط عمارت ملک را به یکی از خانه‌‌های قدیمی و تماشایی در شمال شرق ایران تبدیل کرده است.

برای اینکه از تاریخچه عمارت ملک مشهد بیشتر بدانید، باید نگاهی به زندگی مالک این خانه بیندازیم. حاج حسین ملک، یکی از ملاکان و توانگران یک سده پیش، در این خانه روزگار می‌گذرانده است. حاج حسین ملک از مال‌و‌منال دنیا چیزی کم نداشت و موقوفه‌های بی‌شماری از این مرحوم در مشهد وجود دارد. یکی از معروف‌ترین این موقوفه‌ها عمارت ملک است. جالب است بدانید یکی از بلوارهای معروف مشهد با نام ملک‌آباد نام‌گذاری شده. این نام‌گذاری از توجه حاج حسین به آبادی مشهد و اختصاص زمین‌های وقفی وی حکایت دارد. باغ بزرگ‌ ملک‌آباد و باغ وکیل‌آباد از دیگر موقوفه‌های مهم حسین آقا ملک به حساب می‌آید. این موقوفه‌ها از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۴۰ شمسی در قالب چندین فقره وقفنامه به آستان قدس رضوی واگذار شده است.

خانه ملک مشهد را چه کسی وقف کرد؟

خاندان ملک، سابقه‌ای درخشان در تاریخ ایران دارند. اصالت این خاندان به تبریز باز می‌گردد. ملا آقا بابا تبریزی، جد بزرگ حسین آقا ملک بود. به‌رغم یدطولای ایشان در فقه و اصول، فرزندش آقا محمدمهدی تبریزی، در نبرد میان ایران و روس، لباس رزم به تن کرد تا ایران را از دست‌درازی دژخیمان دور نگه دارد. در این بین روزگار برنامه‌های مهم‌تری برای محمدمهدی تبریزی در سر داشت. ایشان پس از جنگ، تجارت پیشه کرد. وی در این حرفه‌ به‌اندازه‌ای پیشرفت کرد که محمدشاه قاجار به وی لقب ملک‌التجاری ممالک محروسه داد. چرخ گردون درنهایت در سال ۱۲۸۷ هجری‌قمری به عمر محمدمهدی تبریزی پایان داد تا عنوان ملک‌التجاری به فرزند وی، حاج محمد کاظم برسد.

حاج محمد کاظم پس از مرگ پدر، به سمت ریاست صنف تجار تهران انتخاب شد. حاج کاظم دامنه موفقیت‌های اجداد خود را گسترش داد. ایشان زمین‌های بی‌شماری در تهران و مشهد خریداری کرد. از حاج محمد کاظم پسری با نام حسین ملک به جای ماند. این پسر که همان واقف عمارت ملک است، تجارت آباواجدادی خاندانش را ادامه داد و پول‌ روی پول گذاشت. در این بین همای سعادت همچنان بر سر این خاندان سایه می‌انداخت و حاج حسین آقا ملک به اندازه‌ای در مشهد زمین خرید که اداره آن‌ها از جانب حکومت وقت انجام می‌شد.

خانه ملک مشهد چرا وقف شد؟

حسین آقا ملک در کنار تجارت، علاقه وافری به ادبیات، خوشنویسی و فلسفه داشت. عشق او به کتاب باعث شد تا به‌واسطه یکی از دوستان پدرش با گنجینه‌های نفیس فرهنگی در آستان قدس رضوی آشنا شود. این آشنایی باعث شد تا حسین آقا ملک در مشهد رحل اقامت گزیند. وی دستور ساخت خانه‌ای بزرگ داد که آن را اکنون با نام عمارت ملک می‌شناسیم. حسین آقا ملک بیشتر از اینکه تاجر باشد، مردی عاشق فرهنگ و هنر بود. به همین دلیل نیز بسیاری از املاک و مستغلات خود در قسمت‌های مختلف ایران زمین را وقف کرد تا نامش جاودانه شود. شمع زندگی بزرگ‌ترین توانگر ایران در چهارم مرداد ۱۳۵۱ خاموش شد و در جوار امام رضا (ع)، برای همیشه آرام گرفت.

خانه ملک مشهد چه معماری دارد؟

برای شما گفتیم عمارت ملک در خیابان امام خمینی مشهد قرار دارد. از طرف دیگر اشاره کردیم که این خیابان به‌‌عنوان یکی از خانه های تاریخی مشهد به بارگاه امام رضا (ع)، نزدیک است. همسایگی این خیابان با حرم رضوی باعث شده تا خیابان امام خمینی پیشرفت چشمگیری داشته باشد. در این خیابان برج‌های بزرگی سربه‌فلک گذاشته‌اند. به همین دلیل عمارت ملک در میان این ساختمان‌های بزرگ، جلوه بیشتری پیدا کرده است. در اولین نگاه به این خانه، پنجره‌های چوبی، آجرکاری‌های زیبا و حیاط دلگشای عمارت خودنمایی می‌کند.

پس از اینکه قدم به داخل حیاط گذاشتید، با حوضی بزرگ و چندین باغچه کوچک روبه‌رو می‌شوید. عمارت ملک، خانه‌‌ای ۲‌طبقه است. همان‌گونه که حتماً می‌دانید توانگران دوران قاجار چنین خانه‌‌هایی می‌ساختند. به لحاظ معماری، سبکی از معماری روسی ایرانی در این خانه مشاهده می‌شود. چنین معماری کمتر در خانه‌‌های قدیمی مشهدی وجود داشت. به همین دلیل با گذشت بیشتر از یک سده از ساخت خانه، عمارت ملک هنوز هم رنگ‌و‌بویی اشرافی دارد. متاسفانه محل اصلی زندگی حاج حسین ملک در این خانه تخریب شده است. با این حساب رازهای زیادی از زندگی این بزرگ‌مرد مشهد برای همیشه پنهان خواهد ماند.

عمارت ملک چه بخش‌ هایی دارد؟

علاقه‌مندان معماری اصیل ایرانی در جریان هستند که طبقه اول، نشیمن‌ اصلی در خانه‌‌های ۲‌طبقه به حساب می‌آمد. این قانون در ساخت عمارت ملک هم صدق می‌کند. درواقع می‌توان گفت معماران برای ساخت طبقه اول این خانه سنگ‌تمام گذاشته‌اند. در سقف و دیوارهای طبقه اول عمارت ملک با منبت‌کاری زیبایی روبه‌رو هستیم. هنرمندان چیره‌دست منبت‌کار برای این ساختمان چیزی کم نگذاشته‌اند و علاقه‌مندان هنر اصیل ایرانی قطعاً از تماشای قسمت‌های داخلی این خانه لذت خواهند برد. گوشه‌ای دیگر از هنرنمایی این هنرمندان در شومینه قدیمی این خانه خودنمایی می‌کند. این روزها طبقه اول عمارت ملک حالتی موزه‌مانند دارد. در اتاق‌های این طبقه طاقچه‌هایی قرار گرفته است. آثار هنری هنرمندان خوش‌سلیقه مشهدی در این طاقچه‌ها نظر گردشگران را جلب می‌کند.

از زییایی‌های طبقه اول عمارت ملک که بگذریم، به طبقه همکف این ساختمان می‌رسیم که حالتی زیرزمین‌مانند دارد. در روزگاران قدیم در این قسمت سرویس‌بهداشتی، نمازخانه، گرمخانه، انبار و مطبخ قرار داشت. این روزها در طبقه همکف کارگاه‌های هنری برگزار می‌شود. جالب است بدانید مدتی پیش حفاری‌هایی در این منطقه انجام شد. به دنبال این حفاری‌ها، حمامی بزرگ از زیر خاک بیرون آمد. این حمام حدود ۱۲۷ مترمربع مساحت دارد. حمامی که از آن صحبت می‌‌کنیم نمونه‌ای منحصربه‌فرد از حمام‌های خصوصی در دوره قاجار شناخته می‌شود. عمارت ملک در مجموع ۶۰۰ مترمربع زیربنا دارد. این خانه در زمان قاجار بسیار بزرگ‌تر بود؛ اما با گذشت زمان، قسمت‌های مختلف آن از بین رفت. خوشبختانه مکان‌های باقی‌مانده از عمارت ملک، شرایط مناسبی دارد تا این خانه بازتابی از حس‌و‌حال مردمان دوران قاجار باشد.

خانه ملک مشهد چه امکانات گردشگری دارد؟

عمارت ملک اکنون کاربردی هنری فرهنگی دارد. با این حساب در این عمارت به‌غیر از بازدید از خانه‌ای قدیمی، چیز خاصی دستگیر شما نمی‌شود. البته انصافاً باید اعتراف کرد زیبایی‌های عمارت ملک به اندازه‌ای است که گشت‌و‌گذاری یکی‌دوساعته در این خانه داشته باشید. این روزها کارگاه‌های گلیم و فرش‌بافی، سفالگری، سرامیک، لعاب‌کاری، معرق‌کاری، منبت‌کاری، تذهیب، مینیاتور، صحافی سنتی و سوزن‌دوزی در عمارت ملک برگزار می‌شود. به لطف این شرایط در کنار بازدید از یکی از زیباترین خانه‌های دوران قاجار، فرصتی برای آشنایی با هنرهای اصیل ایرانی پیدا می‌کنید.

عمارت ملک چه زمانی برای بازدید مناسب است؟

مشهد‌گردها به‌خوبی می‌دانند که این شهر بهارهای تماشایی دارد. به همین دلیل اگر می‌خواهید حسابی در مشهدگردی به شما خوش بگذرد و خاطره‌های خوشی از بازدید در عمارت ملک داشته باشید، بهار را به برنامه گردشگری خود اضافه کنید. تابستان‌های مشهد حسابی گرم می‌شود، از طرف دیگر به دلیل تعطیلی مدارس، گردشگران از گوشه‌و‌کنار ایران راه دیار ضامن آهو را در پیش می‌گیرند. قیمت‌های گردشگری نیز در تابستان افزایش می‌یابد. پاییز که می‌رسد، مشهد خلوت‌تر می‌شود.

به لطف آب‌و‌هوای پاییزی، فرصتی پیدا می‌کنید تا در کنار زیارت، سیاحتی جانانه در ییلاق‌های مشهد داشته باشید. از اواسط  پاییز که بگذریم، هوای مشهد سرد می‌شود. سردی هوا جلوی عاشقان امام رضا (ع)، را نمی‌گیرد و این شهر پاییز هم حسابی تماشایی است. مشهد در زمستان خلوت‌تر از همیشه است. از آنجایی که عمارت ملک در مرکز مشهد قرار دارد، به لحاظ آب‌و‌هوا نگرانی برای گردشگری در این خانه ندارید. با این حساب برنامه گردشگری خود را به‌گونه‌ای بچینید که بیشترین بازدید از جاهای دیدنی مشهد را داشته باشید.

عمارت ملک مشهد به کدام جاهای دیدنی مشهد نزدیک است؟

مشهد جاهای دیدنی بی‌شماری دارد، به لطف این شرایط در هر کجای مشهد که باشید، چندین جای دیدنی به شما نزدیک است. این شرایط برای عمارت ملک نیز صدق می‌کند. این خانه دیدنی حدود ۴ کیلومتر با موزه نادری فاصله دارد. بازار فردوسی، یکی از بازارهای نسبتاً قدیمی و بورس پوشاک و پارچه مشهد در ۱کیلومتری عمارت ملک است. باغ ملی مشهد، ۸۰۰ متر با عمارت ملک فاصله دارد و گنبد سبز در ۵۰۰متری این عمارت دیدنی است.

خانه ملک مشهد به کدام هتل‌ها نزدیک است؟

با توجه به جاهای دیدنیِ نزدیک به عمارت ملک، چه بسا به این فکر افتاده باشید که در همسایگی این خانه، هتل بگیرید. خوشبختانه در اطراف حرم و خیابان امام خمینی تا دلتان بخواهد هتل وجود دارد. در بین این هتل‌ها، هتل آپارتمان فولادی و هتل رهپویان عدالت با ۴۰۰ متر فاصله نزدیک‌ترین هتل‌ها به عمارت ملک شناخته می‌شوند. هتل آپارتمان پرهام با فاصله‌ای ۵۰۰‌متری، هتل آپارتمان آذر در فاصله ۵۰۰‌متری و هتل آسیا در فاصله ۸۰۰‌متری از دیگر هتل‌های نزدیک به عمارت ملک مشهد به حساب می‌آیند.

برای آشنایی با سایر جاهای دیدنی مشهد نزدیک به حرم، روی لینک زیر کلیک کنید:

جاهای دیدنی مشهد نزدیک به حرم

عمارت ملک به کدام رستوران‌ها نزدیک است؟

اگر از گشت‌و‌گذار در عمارت ملک گرسنه شدید، سری به رستوران معین درباری در ۷۰۰ متری این منطقه بزنید. رستوران چهارفصل با فاصله‌ا‌ی حدود ۷۵۰ ‌متر و رستوران رضایی با فاصله ۸۰۰‌متری، از دیگر رستوران‌های معروف منطقه هستند.

خانه ملک از کدام‌ مسیر سرراست‌تر است؟

خیابان‌های اطراف حرم امام رضا (ع)، همیشه شلوغ است. با این حساب قبل از حرکت به سمت عمارت ملک، ترافیک احتمالی را در نظر بگیرید. برای رسیدن به این خانه قدیمی باید در هر کجای مشهد که هستید، خودتان را به قسمت شرقی خیابان امام خمینی برسانید. در این خیابان به سه‌راه دارایی بروید. عمارت ملک دقیقاً در جلوی اداره دارایی مشهد قرار گرفته است. این منطقه در گذشته میان مشهدی‌ها با نام «ارگ» هم شناخته می‌شد.

لازم به ذکر است خیابان‌های امام خمینی، تقاطع نواب صفوی، وحدت، بلوار راه آهن، طبرسی، میدان شهدا و چهارراه دانش بسته به شلوغی شهر در طرح ترافیک قرار می‌گیرند. در این شرایط طرح ترافیک مشهد همه روزه غیر از جمعه از ساعت ۸ صبح تا ۲۰ شب برقرار است. در این طرح بسته به زوج یا فرد بودن پلاک خودرو، اجازه تردد صادر می‌شود.

هزینه بازدید	رایگان
ساعات بازدید	۹ صبح تا ۵ عصر
آدرس	مشهد، ضلع‌ شرقی خیابان امام خمینی، مقابل ساختمان دارایی

خانه ملک مشهد در چند قدمی بارگاه امام رضا (ع) قرار دارد. به لطف این مسافت کم، حیف است که راهی مشهد شوید و از این عمارت دیدنی بازدید نکنید. از طرف دیگر گشت‌و‌گذار در این خانه نیز کاملاً رایگان است. این شرایط گردشگری در عمارت ملک را به خاطره‌ای خوش در ذهن مشهدگردها تبدیل می‌کند. در پایان خواهشمندیم اگر شما هم خاطره‌خوشی از مشهدگردی و سیاحت در عمارت ملک دارید، این خاطره‌های خوش و تجربه‌های سودمند را در قسمت نظرات با ما و دیگر مخاطبان ره بال آسمان به اشتراک بگذارید.