کلات نادری مشهد | محل گنج مخفی نادرشاه افشار

مشهد به نوبه خود دارای جاهای دیدنی متعددی است؛ اما اگر به ماجراجویی علاقه‌مند هستید، می‌توانید به جاهای دیدنی اطراف مشهد، مانند کلات نادری مشهد سر بزنید. در این مقاله قصد داریم تا شما را با یکی از جاهای دیدنی استان خراسان رضوی، یعنی کلات نادری آشنا کنیم، پس با ما همراه باشید.

کلات نادری مشهد کجاست؟

کلات نادری یکی از شهرهای ییلاقی معروف در شمال شرق ایران و خراسان رضوی است. این شهر در فاصله کمی از مشهد واقع شده است و در بخش شمالی آن قرار دارد. کلات نادری در مسیر جاده‌ای با نام جاده کلات و فاصله 159کیلومتری شمال مشهد واقع شده است. در کمتر از 3 ساعت می‌توانید خودتان را به آن برسانید.

برای مطالعه بیشتر، می توانید مقالات زیر را مطالعه کنید:
جاهای دیدنی مشهد
جاهای دیدنی درگز

معرفی کلات نادری مشهد

کلات نادری یکی از شهرهای خوش‌آب‌وهوای مشهد است که در منطقه شمالی آن قرار دارد. در این شهر آثار تاریخی مهمی همانند کاخ خورشید و بند نادری حضور دارند که قدمت آن‌ها به دوره افشاریان و نادر شاه افشار باز می‌گردد. علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، می‌توانید شاهد مناظر بکر طبیعی در اطراف این شهر باشید.

کلات نادری فقط 36هزار نفر جمعیت دارد و مردم آن به زبان فارسی و گویش کرمانجی، ترکی و خراسانی صحبت می‌کنند. خوشبختانه صنعت گردشگری کمک شایان توجهی به اقتصاد مردم این شهر کرده است؛ اما با این وجود هنوز هم بسیاری از مردم روستای کلات نادری مشهد به مشاغلی همچون کشاورزی و دامداری مشغول هستند. در این شهر جاذبه‌های گردشگری متعددی وجود دارد که در ادامه شما را با آن‌ها آشنا خواهیم کرد.

بهترین زمان سفر به کلات نادری

کلات نادری در هر فصل زیبایی منحصر به خود را دارد. در ادامه شما را با زیبایی‌های طبیعی این شهر در 6 ماه اول و 6 ماه دوم سال آشنا خواهیم کرد.

• کلات در بهار و تابستان

در فصل بهار آب‌وهوای کلات نادری بسیار مطلوب است و بارندگی‌های بسیاری در آن رخ می‌دهد. کلات در ارتفاع 2هزارمتری از سطح دریا واقع شده است و به همین خاطر باران‌های مستمر بهاری را تا خردادماه نیز در آن شاهد هستیم. همین مسئله باعث رونق کشاورزی و دامداری در این شهر شده است. هرچه به سمت تابستان نزدیک می‌شویم، دمای هوای کلات نیز افزایش پیدا می‌کند؛ اما حتی در مردادماه نیز دمای هوای کلات نادری چند درجه‌ای با شهرهای اطراف خود همانند مشهد تفاوت دارد. با نزدیک‌شدن به پایان تابستان و شهریور ماه، به‌تدریج هوا رو به سردی می‌رود و بارش‌های پاییزی نیز آغاز می‌شود.

• کلات در پاییز و زمستان

کلات نادری یک منطقه ییلاقی به شمار می‌آید. از این رو باید انتظار پاییز و زمستان‌های بسیار سرد را در این منطقه داشته باشید. اگر رابطه خوشی با سرمای هوا، برف و باران دارید، شاید بازدید از کلات در فصل زمستان نیز تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد برای شما باشد. مهم‌ترین مزیت سفر به کلات در شش ماه دوم سال، خلوتی بی‌حد و اندازه این شهر است.

جاذبه‌های تاریخی کلات نادری مشهد

• عمارت خورشید

عمارت خورشید یا همان کاخ خورشید یکی از زیباترین کاخ‌های تمام کشور است که به دستور شاه قدرتمند ایرانی، نادر شاه افشار بنا شده است. قدمت این کاخ به اوایل دوره سلطنت نادر شاه و سال 1108 خورشیدی باز می‌گردد. این عمارت یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری روستای کلات نادری مشهد و تمام استان خراسان به حساب می‌آید. عمارت خورشید سازه‌ای سه‌طبقه با معماری خیره‌کننده است که در باغی دل‌باز قرار دارد. بر اساس اسناد تاریخی، این مکان فقط به نیت آرامگاه نادر شاه افشار ساخته شده بود که متأسفانه با مرگ وی نیمه‌کاره باقی ماند.

پس از مرگ نادرشاه و سقوط سلطنت افشاریه، مدت‌ها این عمارت بلااستفاده باقی ماند. نهایتاً در دوران قاجار، تغییرات فراوانی در این کاخ اعمال کردند تا برای سکونت از آن استفاده کنند. جالب است بدانید که نادرشاه افشار با نفوذی که در هندوستان داشت، از بهترین سنگ‌تراشان و حجاران هندی در ساخت این عمارت کمک گرفته بود. طبقه پایین این کاخ محل نگهداری خزانه نادرشاه افشار بوده است. طبقه اول عمارت روی چهار ردیف پلکان هرمی شکل بنا شده و دسترسی به آن از طریق سالن اصلی صورت می‌گرفت. در طبقه دوم می‌توانید تالاری بزرگ با تزیینات طلاکوب‌شده را مشاهده کنید که بر اساس سبک معماری صفوی آن را تزیین کرده‌اند. طبقه سوم عمارت خورشید با 66 نیم‌ستون سنگی به شکل استوانه‌ای ساخته شده است و مهم‌ترین و شاخص‌ترین بخش عمارت به حساب می‌آید. بازدید از این عمارت به تمامی بازدیدکنندگان اکیداً توصیه می‌شود.

اطلاعات بازدید عمارت خورشید

هزینه بازدید	۴ هزار تومان (سال ۱۴۰۲)
ساعت بازدید	همه‌روزه از ساعت ۸:۰۰ تا ۱۶:۰۰
شماره تماس	05142224515
آدرس	خراسان رضوی، کلات، خیابان امام خمینی، بعد از کلانتری مرکزی، روبه روی کوچه امام خمینی ۳۸

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سفر مشهد، مقاله زیر را مطالعه کنید:
راهنمای سفر مشهد

• مسجد کبود گنبد

مسجد کبود گنبد یکی دیگر از جاهای تاریخی و جاهای دیدنی کلات نادری مشهد به حساب می‌آید. قدمت این مسجد تاریخی به دوران سلجوقی باز می‌گردد. در اطراف مسجد کبود گنبد می‌توانید شاهد کتیبه‌هایی سنگی با خط نستعلیق باشید که قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. این مسجد مجموعاً دارای چهار ایوان و گنبدی دو پوشه و نیلگون است.

ساقه گنبد ظاهری استوانه‌ای شکل دارد و فضای زیر گنبد، یک هشت‌ضلعی منظم است. طول هر ضلع این هشت‌ضلعی به حدود چهار متر می‌رسد. با توجه به زمان ساخت این مسجد، چنین سبکی از معماری بسیار بی‌بدیل است. صحن مسجد مستطیل شکل بوده و 19 متر عرض و 27 متر طول دارد. ظاهر این مسجد کاملاً ساده و بی‌آلایش است و از نقوش اسلیمی، بته‌جقه، گل و بوته و کاشی‌های هفت رنگ برای تزیین آن استفاده کرده‌اند.

• دربند ارغونشاه

دربند ارغونشاه یا همان دربند کلات نام تنگه‌ای در کلات نادری مشهد است که از آن به‌عنوان اولین ورودی شهرستان کلات یاد می‌کنند. به همین خاطر این مکان را با نام دروازه ارغونشاه نیز می‌شناسند. شهر کلات نادری مجموعاً دارای دو ورودی اصلی است. یکی از این ورودی‌ها دربند ارغونشاه و دیگری تونلی بود که به سمت مشهد باز می‌شد.

این دروازه، ورودی اصلی دژ کلات به شمار می‌آید و در سمت غرب آن قرار دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه این ورودی، در نزدیکی آن استحکامات خاصی برای نگهبانی سربازان به چشم می‌خورد. جالب است بدانید قدمت این دروازه به دوران ایلخانی باز می‌گردد؛ اما نادرشاه افشار در دوران حکومت خود آن را به‌صورت کامل مرمت و بازسازی کرد.

حمام نادری

حمام نادری یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی کلات نادری مشهد به شمار می‌آید. این حمام در نزدیکی مسجد کبود گنبد واقع شده است. جالب است بدانید که بر اساس اسناد تاریخی هدف از ساخت این حمام در نزدیکی مسجد این بوده که مراجعه‌کنندگان مسجد، پیش از ورود کاملاً طهارت بگیرند و پاکیزه باشند.

این حمام دارای سرحمام، سردخانه، گرم‌خانه و خزانه است و جزئی از مجموعه مسجد کبود گنبد به حساب می‌آید. آب انبار این حمام در بخش شمالی مسجد واقع شده است و از آن برای تأمین آب حمام استفاده می‌کردند. آب این آب انبار نیز از آبشار قره سو کلات و پس از عبور از باغ عمارت خورشید تأمین می‌شد. قدمت ساخت این حمام به دوران نادرشاه افشار باز می‌گردد و به همین خاطر آن را حمام نادری می‌نامند.

• بند نادری

در 4کیلومتری شرق کلات نادری مشهد می‌توانید شاهد سدی بزرگ و باشکوه با نام بند نادری باشید. بند نادری سدی عظیم از جنس آجر و ساروج است که تاج آن در حدود 95 متر ارتفاع دارد و ضخامت آن به 20 تا 27 متر می‌رسد. قدمت این سد به دوران سلجوقی باز می‌گردد. نادرشاه افشار آن را در طول مدت حکومت خود، به‌صورت کامل بازسازی کرد. ساخت چنین سدی در دوران سلجوقی با ابزارهای بسیار ابتدایی، کار کاملاً دشواری است و می‌توان آن را یک اعجاز در دنیای معماری دانست. خوشبختانه این سد هنوز هم پای برجا باقی مانده و امکان بازدید از آن وجود دارد. این بند روی رودی با نام ژرف رود ساخته شده بود که متأسفانه امروزه اثری از آن باقی نمانده است.

• کتیبه نادری

در بخش ورودی بند ارغونشاه، یعنی همان دروازه قدیمی شهر کلات نادری مشهد، کتیبه‌ای بر روی کوه به چشم می‌خورد. این کتیبه به دستور مستقیم نادرشاه افشار ایجاد شده است و آن را در دره گز خراسان حکاکی کرده‌اند. در سال 1155، نادرشاه افشار به گلبن افشار، شاعر دربار فرمان داد تا به زبان ترکی مدحی در وصف او بسراید. سپس دستور داد تا این مدح را روی کوه حکاکی کنند تا همیشه به یادگار باقی بماند. حکاکی این کتیبه عظیم بیش از 2 سال به طول انجامید و متأسفانه با مرگ نادرشاه نیمه‌کاره رها شد. کتیبه حدود 15 متر از رودخانه ارتفاع دارد و نمی‌توان نوشته‌های آن را به‌راحتی از دور خواند. روی این کتیبه 24 بیت شعر ترکی حک شده است که فقط بخشی از آن را می‌توان خواند.

• اقامتگاه نادر

در غرب منطقه خشت، آثاری به جای مانده است که آن را اقامتگاه نادر می‌نامند. این مکان تاریخی بر اساس اسناد به‌جای مانده، اقامتگاه نادرشاه افشار بوده است. این اقامتگاه در گذشته دیوار‌های سنگی عظیم و تالارهایی باشکوه داشته که امروزه چیزی از آن به جای نمانده است.

جاذبه‌های طبیعی روستای کلات نادری مشهد

شاید تصور کنید که کلات نادری مشهد تنها محدود به جاهای دیدنی تاریخی است و خبری از جاذبه‌های طبیعی در این نیست. این در حالی است که می‌توانید شاهد ده‌ها جاذبه گردشگری مختلف در کلات نادری مشهد باشید. در ادامه شما را با تمامی آن‌ها آشنا خواهیم کرد.

• آبشار قره سو

آبشار قره سو در 8کیلومتری کاخ خورشید واقع شده است. بر اساس روایات تاریخی، آب این آبشار با کمک شبکه مهندسی، از کاخ خورشید عبور می‌کند و در طول مسیر خود حتی آب انبار حمام نادری را نیز پر آب می‌نماید. آبشار قره سو 1هزار و 250 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و یکی از زیباترین آبشارهای استان خراسان به شمار می‌آید. برای دسترسی به این آبشار باید به‌سمت جنوب‌غرب کلات نادری و روستای قره سو حرکت کنید. این آبشار در روستایی با همین نام و در مسیر رودخانه سیاه دیده می‌شود. برای دسترسی به این آبشار و تماشای آن از راه دور، نیازی به آمادگی جسمانی نیست؛ اما اگر اهل ماجراجویی باشید، می‌توانید از پلکان تعبیه شده در دل کوه بالا بروید و خودتان را به بالای آبشار برسانید. این آبشار از روستای قره سو نیز حدود 4کیلومتر فاصله دارد. برای دسترسی به آبشار باید در امتداد رودخانه حدود 20 دقیقه پیاده‌روی کنید. این پیاده‌روی در مسیر نسبتاً مسطح است و نیازی به آمادگی جسمانی کامل ندارد.

• آبشار آبگرم

اکثر آبشارهایی که در دنیا وجود دارند، همگی دارای آبی بسیار سرد هستند. البته این مساله کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. آب آبشار، آب رودخانه است و قاعدتاً دمای نسبتاً کمی دارد؛ اما یکی از منحصر‌به‌فردترین جاذبه‌های طبیعی کلات نادری مشهد ، آبشار آبگرم آن است.

بله، تعجب نکنید. این آبشار دارای آبی گرم است و دمای آن به 30 تا 35 درجه سانتیگراد می‌رسد. آبشار آبگرم کلات نادری از چند کیلومتر بالاتر و چشمه آبگرم نشئت می‌گیرد. آب این آبشار برای آب‌تنی بسیار مناسب است. اگر زیر آب آبشار بایستید، قطعاً تمام خستگی و دردهای مزمن عضلانی خود را فراموش خواهید کرد. برای دسترسی به این آبشار تماشایی، باید حدود یک ساعت پیاده‌روی در طبیعت را به جان بخرید و دو بار از رودخانه عبور کنید. به همین خاطر دسترسی به این آبشار شاید برای کودکان و افراد کم‌توان خیلی مناسب نباشد. در طول مسیر دسترسی به این آبشار، می‌توانید از کاروانسرای تاریخی که در این روستا واقع شده است نیز بازدید کنید.

اطلاعات بازدید از آبشار آبگرم کلات

هزینه بازدید	رایگان
ساعت بازدید	24 ساعته
آدرس	خراسان رضوی، ۷۵ کیلومتری کلات، مجاورت روستای آبگرم

• آبشار ارتکند

آبشار ارتکند را با هیچ کدام از جاذبه‌های گردشگری ایران نمی‌توان مقایسه کرد. این آبشار یکی از زیباترین تصاویری است که در طبیعت می‌توانید شاهد باشید. این آبشار دارای بخش‌های متعددی است. بخش اول آبشار در یک غار واقع شده است. برای همین باید ابتدا خودتان را به غار برسانید و از منظره خیره‌کننده آن لذت ببرید.

بازدید از بخش دوم آبشار، به مهارت بالای صخره‌نوردی نیاز دارد. در حقیقت شما باید از دل آبشار اول بالا بروید و خودتان را به ارتفاعات بالای غار برسانید. آبشار دوم از دل کوه‌ به پایین می‌ریزد و حدود 35 متر ارتفاع دارد . فضای اطراف آبشار ارتکند شما را به‌حالتی بین خواب و بیداری می‌برد. اصلاً تصور نمی‌کنید که در نزدیکی کلات نادری، چنین مناظر زیبای طبیعی وجود داشته باشند.

برای دسترسی به این آبشار، به آمادگی جسمانی کامل نیازخواهید داشت. دسترسی به این آبشار برای کودکان و افراد کم‌توان اصلاً مناسب نیست. برای آنکه خودتان را به ارتکند برسانید، باید حدود یک ساعت در طبیعت پیاده‌روی نسبتاً دشوار داشته باشید. فراموش نکنید که برای سفر به ارتکند، حتماً به‌صورت گروهی اقدام کنید و لوازم مناسب همراه داشته باشید. اگر از ارتفاع یا محیط‌های بسته هراس دارید، این آبشار برای شما گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود. 

هزینه بازدید	رایگان
بهترین زمان سفر	فصل بهار و تابستان
آدرس	استان خراسان رضوی، جاده کلات نادری، ۴۰ کیلومتری شهرستان کلات، ۱۲ کیلومتری غرب روستای قطعه نو کلات

• آسباد خشت

در 13کیلومتری عمارت خورشید، روستایی با نام خشت وجود دارد. این روستا امروزه بخشی از شهر کلات به شمار می‌آید و مردم آن به زبان ترکی صحبت می‌کنند. خشت یک منطقه ییلاقی محسوب می‌شود و مناظر طبیعی بی‌نظیری را در دل خود جای می‌دهد. در میان جاهای دیدنی خشت، می‌توان به آسباد معروف این روستا اشاره کرد که بر فراز طاقدیسی واقع شده است که از سطح دریا حدود 2هزار و 200 متر ارتفاع دارد. متأسفانه امروزه از این آسباد قدیمی فقط خرابه‌ای باقی مانده است؛ اما در بازدید از منطقه خشت، می‌توانید از تماشای جاذبه‌های طبیعی بی‌بدیل لذت ببرید.

اقامت در کلات نادری مشهد

متأسفانه در این شهر خبری از اقامتگاه‌های مجلل، مسافرخانه و هتل نیست. به همین خاطر اکثر افرادی که قصد بازدید از این شهر را دارند، پس از بازدید روزانه، برای اقامت به شهر مشهد باز می‌گردند؛ اما تعدادی انگشت‌شمار اقامتگاه بوم‌گردی نیز در کلات نادری به چشم می‌خورند که امکانات رفاهی و اقامتی را در اختیار شما قرار می‌دهند.

تاریخچه کلات نادری و داستان گنج نادرشاه افشار

قدمت روستای کلات نادری بر اساس آثار به‌دست‌آمده از حفاری‌های انجام‌شده، به دوران ایلخانی باز می‌گردد. حتی در دوران غزنوی نیز از این کلات در شاهنامه فردوسی نام برده شده است؛ اما شروع تاریخ مهم کلات نادری، به دوران نادرشاه افشار باز می‌گردد.

نادرشاه افشار، پادشاه قدرتمند ایرانی، در منطقه «دربند»، یکی از بخش‌های شهرستان کلات نادری به دنیا آمده بود و به همین خاطر وابستگی خاصی به آنجا داشت. وی پس از به‌سلطنت‌رسیدن و زمانی که در جنگ کرنال غنائم بسیاری را از هندوستان به همراه آورد، تصمیم گرفت تا گنج خود را در جایی مخفی کند. به همین خاطر او به شهر خود یعنی کلات باز گشت تا دژی مستحکم و مخفیگاه عالی برای گنجینه مهم خود پیدا کند.

نادرشاه افشار به این شهر اعتماد کامل داشت، آن را به‌خوبی می‌شناخت و از طرفی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، امکان دفاع از آن به‌خوبی وجود داشت. حتی تیمور بارها و بارها تلاش کرده بود تا این شهر را تصرف کند؛ اما موفق نشدند. همه این دلایل باعث شد تا نادرشاه این مکان را برای مخفی‌کردن گنج خود انتخاب کند. او به همین خاطر تصمیم گرفت تا در سال 1151، عمارت خورشید را در همین شهر بنا کند. پادشاه در ساخت عمارت خورشید از اسرای هندی کمک گرفت و بخش قابل توجهی از جواهرات گران‌بهایی که از هندوستان غنیمت گرفته بود، از جمله کوه نور، دریای نور و تخت طاووس را در این عمارت مخفی کرد. در حقیقت می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از گنج نادرشاه هنوز هم در کلات نادری مخفی مانده است.

لباس محلی مردم کلات

جالب است بدانید فرهنگ مردم کلات، شباهت بسیاری به مردم کرد خراسان شمالی و ترکمن‌های ایران دارد. به همین خاطر لباس محلی مردم کلات نیز همانند کردها از رنگ‌های شاد و البته پارچه ابریشم تهیه شده‌اند. جالب است بدانید که آب‌وهوای منطقه کلات باعث شده تا این منطقه مکانی مناسب برای پرورش کرم ابریشم باشد و به همین خاطر تمامی لباس‌های محلی مردم کلات از ابریشم بافته می‌شود. رنگ لباس محلی مردم کلات بسیار زیبا است و اکثراً به رنگ‌های بنفش، زرد، سبز و قرمز بافته می‌شوند. بافت این لباس‌های محلی یکی از مشاغل بانوان روستایی کلات محسوب می‌شود.

سوغات کلات نادری

• گردو؛
• عسل؛
• کنجد؛
• برنج؛
• پارچه ابریشم؛
• محصولات چرمی؛
• پلاس؛
• نان فتیر مسکه یا همان قتلمه.

غذاهای محلی کلات نادری

• آش کوریا: ترکیبی از انواع سبزی کوهی با نام کوریا، گوشت و بلغور است.
• آش اوماج: ترکیب عدس با نوعی خمیر و سبزیجات. این آش تنها در فصل سرد سال طبخ می‌شود.
• آش جوش‌پره: برای تهیه این آش ابتدا نوعی خمیر را پهن می‌کنند و داخل آن را با گردو، گوشت و حبوبات پر می‌کنند و داخل حبوبات در حال جوش می‌اندازند و در آخر به آن کشک اضافه می‌کنند.
• جوش‌پره: جوشپره در حقیقت همان خمیری است که داخل آن را با گردو، گوشت و حبوبات پر کرده‌اند؛ اما آن را در آش نمی‌اندازند و درون روغن سرخ می‌کنند که تقریباً شبیه سمبوسه جنوبی است.
• گرماست: گرماست یک غذای ساده است که از ترکیب شیر و ماست به دست می‌آید و آن را با نان محلی میل می‌کنند.

جاذبه‌های اطراف کلات نادری مشهد

• خانه گبری یا همان غارهای دستکند در روستای سرود؛
• سد زاوین؛
• منطقه گردشگری اولنگ؛
• طبیعت سرسبز زاوین سفلی؛
• دره آل مشهد؛
• طبیعت بی‌بدیل محمدآباد.

دسترسی به کلات نادری

برای سفر به کلات نادری بهتر است ابتدا خودتان را به مشهد برسانید. در بخش شمالی مشهد، جاده‌ای با نام «جاده کلات» وجود دارد که شما را مستقیماً به کلات نادری می‌رساند. فاصله مشهد تا کلات نادری حدود 150 کیلومتر است و اگر با سرعت متوسط حرکت کنید، حدود دو ساعت و 45 دقیقه در راه خواهید بود. این جاده کوهستانی است و کیفیت جاده مناسبی ندارد.

خب دوستان عزیز و همراهان گرامی ره بال آسمان، نظر شما درباره کلات نادری مشهد چیست؟ آیا تا به حال از این شهر دیدن کرده‌اید یا اینکه آیا قصد بازدید از آن را دارید؟ به نظر شما چطور می‌توان این منطقه را تبدیل به یک منطقه گردشگری پررونق کرد؟ کدام یک از روستاهای اطراف مشهد را شما می‌شناسید؟