جاهای دیدنی بیرجند | تماشای زیباترین باغ‌های ایرانی

بیرجند جزو قدیمی‌ترین مناطق ایران به حساب می‌آید. این شهر زیبا مرکز استان خراسان جنوبی است و در شمال شرق ایران قرار دارد. متأسفانه به‌ندرت درباره جاهای دیدنی بیرجند صحبتی به میان می‌آید. این در حالی است که اگر جاهای دیدنی این شهر تاریخی را به‌خوبی بشناسید، به‌سرعت اقدام به خرید بلیط هواپیما بیرجند می‌کنید تا خودتان را به این شهر برسانید. پس در این مقاله با ما همراه باشید تا جاهای دیدنی بیرجند را بهتر بشناسید و از تماشای آن‌ها نهایت لذت را ببرید.

باغ اکبریه

باغ اکبریه یکی از نمونه‌های برتر باغ ایرانی به حساب می‌آید. نام این باغ در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به چشم می‌خورد. باغ اکبریه را می‌توان جزو اولین باغ‌های ایرانی دانست که در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفت. در دل این باغ، عمارتی بسیار زیبا و بی‌نظیر وجود دارد. زمانی که رو‌به‌روی حوض اصلی باغ بایستید و به عمارت نگاه کنید، مات‌و‌مبهوت عظمت و بزرگی آن خواهید شد. باغ اکبریه حدود 45هزار مترمربع وسعت دارد. قدمت این باغ به اوایل دوران قاجار بازمی‌گردد.

بر اساس اسناد تاریخی، بخش‌های مختلف باغ را در ادوار متفاوتی به آن اضافه کرده‌اند. عمارت مرکزی در بخش غربی باغ قرار دارد. از عمارت اصلی برای پذیرایی از مهمانان استفاده می‌کردند. در فضای بیرونی باغ، درختان مختلف توت، انار و کاج به چشم می‌خورند. جالب است بدانید بخشی از این باغ را به موزه مردم‌شناسی بیرجند و بخشی دیگر را به دانشکده هنر دانشگاه بیرجند اختصاص داده‌اند. برخی از بهترین هتل های بیرجند نیز در نزدیکی همین باغ هستند.

• بند دره

بند دره جزو قدیمی‌ترین سدهای بیرجند به حساب می‌آید. قدمت این بند به اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجار بازمی‌گردد. بند دره در میان دره‌ای زیبا واقع شده است. این بند قدمت تاریخی دارد. به همین خاطر نام آن در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد. جالب است بدانید بند دره جزو بزرگ‌ترین بندهای کوهستانی بیرجند به شمار می‌آید. بر اساس اسناد تاریخی، این بند را در سال 1294 به دستور امیر شوکت‌الملک بنا کرده‌اند. در حال حاضر بند دره به‌دلیل زیبایی منحصر‌به‌فرد، به یکی از زیباترین جاهای دیدنی بیرجند تبدیل شده است. خوشبختانه با ماشین شخصی می‌توانید تا کنار بند بیایید و نیازی به پیاده‌روی و عبور از مسیرهای سخت نیست. بند دره در تابستان بهترین گزینه برای آب‌تنی و خوش‌گذرانی محسوب می‌شود.

• ارگ کلاه فرنگی بیرجند

کلاه فرنگی یا همان کوشک، در حقیقت نوعی معماری سلطنتی به حساب می‌آید. از این نوع معماری در کشورهای مختلف خارجی نیز استفاده می‌کردند. برای مثال می‌توان به عمارت‌های مشابه در امپراطوری عثمانی و هندوستان اشاره کرد. ارگ کلاه فرنگی بیرجند در زمره مهم‌ترین جاهای دیدنی بیرجند قرار دارد. این ارگ دارای قدمت فراوانی است و به همین خاطر می‌توانیم شاهد نام آن در فهرست آثار ملی ایران نیز باشیم. برخی کارشناسان این عمارت را به فرم معماری زیگورات تشبیه می‌کنند. دقیقاً همانند زیگورات، این بنا نیز به‌صورت پلکانی طراحی شده است. از نظر طراحی کلی، ارگ کلاه فرنگی بیرجند شش طبقه دارد و در طبقه آخر رأس عمارت واقع شده است. از نظر تاریخی، بسیاری از کارشناسان آن را به دوران قاجار نسبت می‌دهند. بازدید از عمارت کلاه فرنگی بیرجند را حتماً باید در برنامه سفرتان قرار دهید.

• قلعه فورگ

قلعه فورگ جزو مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی بیرجند است. این قلعه در 110‌کیلومتری شرق بیرجند و در نزدیکی روستایی با همین نام واقع شده است. فورگ جزو روستاهای ییلاقی استان خراسان جنوبی به شمار می‌آید. برای بازدید از قلعه تاریخی فورگ، باید حدود 5‌ کیلومتر از این روستا دور شوید. وجود مناطق کوهستانی باعث شدند تا نیاکان ما تصمیم بگیرند در این منطقه قلعه‌ای بزرگ بنا کنند. قدمت این قلعه تاریخی و زیبا به دوران اسماعیلیان بازمی‌گردد.

جالب است بدانید از نظر تاریخی، قلعه فورگ بعد قلعه الموت، مهم‌ترین مقر حضور اسماعیلیان در ایران به حساب می‌آید. بخش‌های داخلی قلعه فورگ آسیب بسیاری دیده است؛ اما دیوارهای آن هنوز پایدار باقی مانده‌اند. به همین خاطر زمانی که از دوردست به این قلعه می‌نگرید، احساس می‌کنید که در فیلم‌های تاریخی حضور دارید. توجه داشته باشید که برای دسترسی به این قلعه، باید چند دقیقه‌ای در مسیرهای سخت کوهستانی پیاده‌روی کنید. البته مسیر مالرو است و می‌توانید با کمک الاغ یا اسب نیز خودتان را به بالای قلعه برسانید.

• بند عمر شاه

بیرجند دارای منابع آب بسیاری است. به همین خاطر در کنار بند دره، بند عمر شاه نیز در بین جاهای دیدنی بیرجند به چشم می‌خورد. این بند تاریخی در فاصله 2کیلومتری جنوب غرب بیرجند قرار دارد. قدمت بند عمر شاه، به دوران قاجار باز‌می‌گردد. این بند نیز در دوران حکومت امیر شوکت الملک بنا شده است. هدف از ساخت بند عمر شاه، ذخیره آب و همچنین مهار سیلاب‌ها بوده است. در ساخت این بند از مصالحی همانند سنگ، آجر و ملات ساروج استفاده کرده‌اند. بند عمر شاه حدود 27 متر طول، 4 تا 6 متر عرض و 13 متر ارتفاع دارد. بند عمر شاه جزو مهم‌ترین آثار تاریخی بیرجند است. به همین خاطر می‌توانیم شاهد نام آن در فهرست آثار ملی ایران نیز باشیم.

• روستای ماخونیک

بسیاری از گردشگران بعد بازدید از این روستا اعلام کرده‌اند که روستای ماخونیک جزو عجیب ترین جاهای دیدنی ایران به حساب می‌آید. به تصویر بالا نگاه کنید. آیا ظاهر خانه‌ها برایتان عجیب نیستند؟ خانه‌های این روستا ابعاد بسیار کوچکی دارند. به همین خاطر روستای ماخونیک را با نام روستای لی لی پوت‌ها نیز می‌شناسند. برای بازدید از این روستای عجیب باید خودتان را به نزدیکی مرز افغانستان برسانید. جالب است بدانید مردمانی محلی در این روستا زندگی می‌کنند. آن‌ها مهاجران افغان هستند که چندین قرن پیش به ایران مهاجرت کردند. آن‌ها به زبان فارسی و لهجه خاص خودشان صبحت می‌کنند. بازدید از این روستا به خاطرات فراموش‌نشدنی شما تبدیل می‌شود.

• بازار بیرجند

همیشه در سفر به هر شهری، باید سری به بازار قدیمی آن بزنید. بازارهای قدیمی را می‌توان شریان‌های اصلی شهرها دانست. چه در پایتخت و چه در شهری تاریخی همانند بیرجند، بازارهای سنتی بسیار باصفا و دوست‌داشتنی هستند. بیرجند در گذشته در مسیر تجاری هند قرار داشت. به همین خاطر تجارت در بیرجند بسیار رونق گرفته بود. از‌این‌رو بازاری بزرگ، کاروان‌سراهای متعدد و امکانات گردشگری مختلفی در بیرجند به وجود آمدند. بازار بیرجند جزو قدیمی‌ترین بازارهای استان خراسان جنوبی به حساب می‌آید. قدمت این بازار به دوران صفویه بازمی‌گردد. اگر به‌دنبال مکانی برای خرید سوغات هستید، بازار بیرجند برایتان بهترین گزینه خواهد بود. این بازار جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی بیرجند است و حتماً باید از آن دیدن کنید.

• آبشار گیوک

آبشار گیوک در بخش انتهایی دره‌ای سبز و تماشایی واقع شده است. البته مدتی است که احداث سد گیوک، باعث به‌وجود‌آمدن خشک‌سالی در منطقه شده‌. با این حال آبشار گیوک هنوز هم زیبا و پابرجا باقی مانده است و همه‌ساله صدها گردشگر را جذب خود می‌کند. این آبشار در 5کیلومتری جاده بیرجند – کرمان واقع شده است. برای دسترسی به این آبشار، باید به دل طبیعت بزنید. در طول مسیر از باغات بادام، زرشک، انگور، توت و زردآلو عبور خواهید کرد. فصل تابستان بهترین زمان بازدید از آبشار گیوک محسوب می‌شود.

• قلعه بیرجند

قلعه بیرجند را می‌توان هویت اصلی این شهر دانست. در بسیاری از منابع چنین روایت شده است که قلعه بیرجند در حقیقت هسته اصلی و اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود. این یعنی در ابتدا قلعه بیرجند بنا شده و به‌تدریج با گسترش آن، به بیرجندی که امروز شاهد آن هستیم تبدیل شده است. از‌این‌رو می‌توان گفت که قلعه بیرجند جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی این شهر به حساب می‌آید. این قلعه جزو قلعه‌های نظامی و مسکونی است. دورتادور شهر دیوارهای قطوری به چشم می‌خورند که در گذشته از مردم در برابر حمله دشمنان دفاع می‌کردند. قدمت این قلعه به دوران قاجار بازمی‌گردد. خوشبختانه پیش از آنکه بخش‌های اصلی قلعه از بین برود، در سال 1378 آن را به‌صورت کامل بازسازی کرده‌اند. زمانی که وارد محیط اصلی قلعه می‌شوید، احساس می‌کنید در تاریخ سفر کرده‌اید. بازدید از این قلعه را حتماً باید در برنامه سفرتان به بیرجند قرار دهید.

• روستای خراشاد

بیرجند به‌حدی زیباست که حتی روستاهای اطراف آن نیز دیدنی هستند. روستای خراشاد جزو زیباترین جاهای دیدنی بیرجند است. این روستا در فاصله 24‌کیلومتری جنوب‌شرق بیرجند قرار دارد. روستای خراشاد دارای خاکی حاصلخیز است. بسیاری از مردم روستا به باغداری و کشاورزی مشغول هستند. این روستا طبیعتی کوهستانی و آب‌وهوای معتدل دارد. مردم روستا نیز به‌تازگی خانه‌های خود را به گردشگران کنجکاو کرایه می‌دهند. پس اگر اهل سفرهای بوم‌گردی و آشنایی با سبک زندگی مردم روستایی هستید، حتماً سری به این روستا بزنید. کوچه باغ‌های روستای خراشاد بسیار زیبا هستند و در فصل بهار مناظری خیره‌کننده را به گردشگران هدیه می‌دهند. جالب است بدانید از نظر زیبایی، روستای خراشاد را با نام «طرقبه خراسان جنوبی» می‌شناسند.

• روستای گازار

شاید روستای گازار از نظر زیبایی به روستای خراشاد نرسد؛ اما جزو قدیمی‌ترین جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. طی کاوش‌های اخیر در این منطقه، آثار تاریخی متعلق به 1400 سال پیش، یعنی اوایل دوره اسلام کشف شده است. روستای گازار آب‌وهوایی خشک و سرد دارد. حتی در فصل تابستان نیز بادهای کوهستانی سردی در این روستا می‌وزد. پس می‌توان گفت که فقط تابستان بهترین زمان بازدید از این روستا محسوب می‌شود. در این روستا قلعه‌ای تاریخی و مستحکم قرار داشت که در حال حاضر فقط بقایایی ناچیز از آن به‌جای‌مانده است. بد نیست بدانید حتی در شاهنامه فردوسی نیز به این روستا و قلعه داخل آن اشاره شده. کشت زعفران، بادام، گردو، زرشک، آلو، شلغم، چغندر و عناب در این روستا بسیار رایج است. پس می‌توانید سوغاتی ارگانیک و عالی از مردم روستایی خریداری کنید.

• رشته کوه باغران

رشته کوه باغران با 100کیلومتر طول و 13‌کیلومتر عرض، در خط شمال‌غربی به جنوب‌شرقی و در نزدیکی شهر خوسف قرار دارد. این رشته‌کوه بعد عبور از بیرجند، تا شهر زیبای سربیشه ادامه پیدا می‌کند. در این رشته‌کوه، قله‌های مختلفی وجود دارند که باب دل کوه‌نوردان هستند. جالب است بدانید نام این کوه از یکی از نوادگان امام محمد باقر گرفته شده است. پیکر وی در انتهای دره بند عمر شاه مدفون است. جالب است بدانید در بخش شرقی این رشته‌کوه نیز آرامگاهی قرار دارد که آن را به خواهر امام رضا نسبت می‌دهند. عبور از رشته‌کوه باغران، تفریح محبوب ورزش‌کاران و کوه‌نوردان منطقه به حساب می‌آید.

• چشمه آب ترش سربیشه

چشمه آب ترش از دیگر جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. این چشمه آب معدنی در فاصله 70کیلومتری بیرجند و 20کیلومتری شمال شهر سربیشه و کنار روستای آب ترش قرار دارد. از میان سنگ‌های آندزیت بازالت و از دل خاک، آب چشمه آب ترش بیرون می‌زند. آب این چشمه حاوی مقادیر فراوانی گاز CO2 و سیلیس است. به همین خاطر اگر آن را بچشید، مزه‌ای ترش دارد. آب این چشمه کمی گرم است و در زمره چشمه‌های آب کلرور سدیم و همچنین سولفات کلسیم قرار می‌گیرد. جالب است بدانید حضور در این چشمه آب معدنی باعث کاهش مشکلات استخوانی و مفصلی می‌شود. همچنین نوشیدن آب آن به میزان توصیه‌شده، باعث کاهش مشکلات گوارشی خواهد شد.

• پارک جنگلی بیرجند

پارک جنگلی بیرجند جزو محبوب‌ترین جاهای دیدنی خانوادگی این شهر به حساب می‌آید. این پارک زیبا در کنار مصلای المهدی بیرجند قرار دارد. پارک جنگلی بیرجند حتی در بین مردم محلی نیز شهرت بسیاری دارد. در ایام آخر هفته و تعطیلات، بسیاری از خانواده‌های بیرجندی برای تفریح عازم این پارک می‌شوند. البته هنوز بخش‌های بسیاری از این پارک را افتتاح نکرده‌اند. امید به آنکه در آینده نزدیک شاهد افتتاح بخش‌های کامل این پارک باشیم. پارک جنگلی بیرجند دارای پتانسیل کافی برای تبدیل‌شدن به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم بیرجند است.

• روستای نازدشت

روستای نازدشت از دیگر روستاهای زیبای استان خراسان جنوبی محسوب می‌شود که از توابع بیرجند است. این روستا مناطق کوهستانی بسیار زیبایی را در خود جای می‌دهد. اگر به تماشای طبیعت بکر و کوهستانی علاقه‌مند هستید یا به دنبال اتراق ییلاقی می‌گردید، حتماً سری به روستای نازدشت بزنید. فصل تابستان بهترین زمان بازدید از‌ این روستا خواهد بود.

• غار چهل چاه

به تصویر بالا نگاه کنید. آیا شما هم مو به تنتان راست شد؟ غار چهل چاه را می‌توان در زمره ترسناک‌ترین جاهای دیدنی بیرجند قرار داد. این غار 1400 سال قدمت دارد. غار چهل چاه در فاصله 100متری غار چنشت واقع شده است. لازم به ذکر است طی حفاری و کاوش‌های اخیر، استخوان‌های 14 جسد مرد، زن و کودک را در این غار یافته‌اند. بر اساس وسایلی که در کنار این اجساد وجود دارد، آن‌ها به خاک سپرده نشده‌اند. بلکه گویا آن‌ها به این غار پناه آورده‌اند و به هر دلیل در همین غار جان باخته‌اند. برای بازدید از این غار نیاز به تجهیزات و مهارت غارنوردی خواهید داشت. همچنین بهتر است به‌صورت گروهی از آن دیدن کنید.

• موزه مردم شناسی بیرجند

همان طور که در بخش ابتدایی مقاله اشاره کردیم، بخشی از باغ معروف بیرجند، یعنی باغ اکبریه را به موزه مردم شناسی این شهر اختصاص داده‌اند. در سفر به هر شهری، باید حتماً سری به موزه مردم شناسی همان شهر بزنید. با بازدید از موزه مردم شناسی، می‌توانید با فرهنگ، تاریخ و آداب و رسوم مردم آن منطقه بیشتر آشنا شوید. این موزه زیبا در طبقه همکف عمارت مرکزی اکبریه قرار دارد. در این موزه با کمک مجسمه‌های مومی، فرهنگ مردم بیرجند را به مراجعان نشان می‌دهند. همچنین در این موزه از برخی آثار تاریخی یافت‌شده در شهر بیرجند نیز نگهداری می‌شود. بازدید از این موزه‌ها می‌تواند بسیار جذاب باشد. پس یک تیر و دو نشان بزنید و بعد بازدید از باغ اکبریه، سری به باقی موزه های بیرجند نیز بزنید.

• باغ امیرآباد

باغ امیرآباد در فاصله 5کیلومتری غرب شهر بیرجند قرار دارد. بر اساس اسناد تاریخی، این باغ به فردی با نام امیر معصوم خان شیبانی تعلق داشته است. قدمت این باغ و عمارت داخل آن به اوایل دوران قاجار بازمی‌گردد. عمارت داخل باغ دارای معماری اسلامی است. البته در سبک معماری آن نمادهای مختلف سنتی ایرانی نیز به چشم می‌خورد. اشکال چلیپایی در این عمارت نظر گردشگران را به خود جلب می‌کنند. متأسفانه این باغ مدت‌ها خالی از سکنه باقی مانده بود. به همین خاطر آسیب بسیاری را متحمل شد. در حال حاضر عمارت و باغ امیر آباد بیرجند در اختیار اداره کل میراث فرهنگی کشور قرار دارد. بخشی از عمارت داخل باغ به سفره‌خانه و رستوران سنتی، بخشی دیگر به موزه و قسمتی از آن به دانشگاه و کتابخانه اختصاص یافته است. رستوران سنتی این باغ شهرت ویژه‌ای میان رستوران های بیرجند دارد.

• باغ شوکت آباد

حال که صحبت از باغ امیرآباد به میان آمد، بهتر است کمی هم درباره باغ شوکت آباد صحبت کنیم. باغ شوکت آباد در فاصله 10کیلومتری شرق بیرجند و در کنار مسیر بیرجند – زاهدان و داخل روستای شوکت آباد قرار دارد. این باغ با حدود 6هکتار وسعت، جزو بزرگ‌ترین باغ‌های بیرجند است. قدمت این باغ و عمارت داخل آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. بر اساس اسناد تاریخی، این باغ به فردی با نام امیر اسماعیل خان شوکت‌الملک تعلق داشته است. گویا وی جزو ثروتمندان آن دوران بوده است و از این عمارت برای اقامت ییلاقی و تابستانی استفاده می‌کرده. وی هیچ فرزندی نداشت و به همین خاطر پس از مرگش این باغ به برادرش ارث رسید. ابراهیم خان شوکت‌الملک نیز باغ را وقف کرد. این باغ دارای بخش‌های مختلفی از جمله عمارت اصلی، برج‌های نگهبانی، فضای مخصوص خدمه، یخچال، اصطبل و… می‌شود.

• موزه مشاهیر و مفاخر ملی بیرجند

موزه مشاهیر و مفاخر ملی بیرجند جزو جاهای دیدنی بیرجند است که حتماً باید از آن دیدن کنید. این موزه در سال 1382 داخل خانه‌ای تاریخی با نام پردلی افتتاح شد. طبقه فوقانی این عمارت به موزه آثار مفاخر و مشاهیر بین قرون هفتم تا دهم هجری شمسی اختصاص یافته است. در طبقه اول نیز می‌توانید از آثار متعلق به قرن دهم تا سیزدهم هجری شمسی دیدن کنید. در این موزه می‌توانید با زندگی‌نامه مشاهیر و مفاخر ملی بیشتر آشنا شوید. همچنین امکان بازدید از لوح‌های قدیمی، وسایل شخصی بزرگان و مفاخر علمی، کتب خطی و…در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.

• آبشار هنگر

آبشار هنگر جزو زیباترین جاهای دیدنی طبیعی بیرجند به حساب می‌آید. این آبشار از بالای صخره‌های بالادست سد شوسف به‌سمت پایین سقوط می‌کند و منظره‌ای تماشایی را به وجود می‌آورد. آبشار هنگر در مسیر رودخانه هنگر قرار دارد. این رودخانه از بخش شمالی شهر شوسف سرچشمه می‌گیرد و به‌سمت جنوب جاری می‌شود. در طول مسیر، چند آبشار کوچک و بزرگ دیگر نیز به وجود می‌آورد و در نهایت داخل حوضچه‌ای سنگی و زیبا می‌ریزد. این آبشار فصلی نیست و در تمامی فصول سال خروشان و پرآب است. البته باید بدانید به‌خاطر سرمای محیط، تابستان بهترین زمان بازدید از این آبشار محسوب می‌شود.

• باغ بهلگرد

باغ‌های ایرانی بخش عمده جاهای دیدنی بیرجند را به خود اختصاص می‌دهند. در فاصله 15کیلومتری شرق بیرجند و فاصله یک کیلومتری روستایی با نام بهلگرد، باغی زیبا و تاریخی جا خوش کرده است. قدمت این باغ به اوایل دوران قاجار بازمی‌گردد. باغ بهلگرد شامل مجموعه 2 باغ، 2 عمارت بزرگ، یک اصطبل، یک یخدان طبیعی و سکونتگاه خدمه می‌شود. جالب است بدانید این عمارت روی 4 ستون آجری و مدور قرار دارد و همین موضوع آن را به یکی از مهم‌ترین باغ‌های بیرجند تبدیل می‌کند. باغ بهلگرد جزو آثار ملی ایران است و اهمیت بسیاری دارد. گویا از این باغ به‌عنوان سکونتگاه ییلاقی و تابستانی استفاده می‌کردند و جزو عمارت‌های اعیانی بیرجند است.

• موزه باستان شناسی بیرجند

همان طور که اشاره کردیم، بیرجند جزو قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. طی کاوش‌های انجام‌شده، هزاران اثر تاریخی مختلف را در این منطقه پیدا کرده‌اند. به همین خاطر در سال 1371، طبقه اول عمارت باغ اکبریه را به موزه باستان شناسی بیرجند اختصاص دادند. در سال 1374، این موزه یک بار به‌صورت کامل بازسازی شد. در حال حاضر موزه باستان شناسی بیرجند جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. در این موزه می‌توانید از آثار تاریخی متعدد که در منطقه بیرجند یافت شده‌اند دیدن کنید. در این میان می‌توان به انواع سکه، سفال، فلز، اسلحه، ابزارآلات جنگی، قرآن، کتب خطی و… اشاره کرد.

• آرامگاه ابن حسام خوسفی

آرامگاه ابن حسام خوسفی جزو جاهای دیدنی تاریخی بیرجند به حساب می‌آید. ابن حسام خوسفی جزو شعرای برجسته قرن نهم هجری قمری بود. آرامگاه وی بر فراز صخره‌ای سنگی و بزرگ در بخش شمالی شهر خوسف قرار دارد. قدمت این آرامگاه به بیش از 500 سال می‌رسد. با وجود این هنوز هم ظاهری بسیار سالم و زیبا دارد. آرامگاه ابن حسام خوسفی جزو آثار ملی ایران به شمار می‌آید و بسیار باارزش است.

• سنگ‌ نگاره لاخ مزار

در نزدیکی بیرجند، روستایی با نام روستای کوچ قرار دارد. در دل این روستا، سنگ نگاره‌ای ارزشمند و قدیمی با نام سنگ‌نگاره لاخ مزار جا خوش کرده است. قدمت این سنگ‌نگاره به اوایل دوران اسلام بازمی‌گردد. البته برخی بر این باور هستند که این سنگ نگاره حدود 1400 سال قدمت دارد. روستای کوچ نیز دارای جاذبه‌های منحصر‌به‌فرد و زیبایی است، بنابراین در بازدید از این سنگ نگاره می‌توانید یک تیر و چند نشان بزنید.

• کنسولگری انگلیس

ساختمان کنسولگری انگلیس را می‌توان جزو زیباترین جاهای دیدنی بیرجند دانست. قدمت این عمارت زیبا به دوران قاجار بازمی‌گردد. ساختمان کنسولگری انگلیس در روستای مظفریه قرار دارد که در نزدیکی بیرجند است. این عمارت داخل باغی زیبا و باصفا واقع شده است. از نظر سبک معماری، ساختمان کنسولگری انگلیس دارای سبک معماری ایرانی است. البته اگر کمی به جزئیات دقت کنید، متوجه تأثیر معماری فرنگی نیز بر ساختمان کنسولگری انگلیس خواهید بود. این عمارت تا دوران پهلوی هم کاربرد داشت. به همین خاطر در دوران پهلوی آن را به‌صورت کامل بازسازی کردند. عمارت کنسولگری انگلیس به رنگ سفید است و ظاهری بسیار باعظمت و زیبا دارد.

• بنای تاریخی خواجه خضر

بنای تاریخی خواجه خضر جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. این خانه قدیمی در کوچه پست قدیم بیرجند قرار دارد. قدمت این خانه تاریخی و زیبا به دوران قاجار بازمی‌گردد و بیش از 100 سال قدمت دارد. از نظر معماری باید بنای تاریخی خواجه خضر را در زمره انواع سازه تک ایوانی با نمای آجری قرار داد. دیوارهای این بنا به‌صورت کامل از خشت خام با رویه کار خشت پخته ساخته شده است. هشتی ورودی دارای فضای گنبدی همراه با طاق‌نماهای قرینه است. در بخش گنبد نیز از مقرنس‌کاری‌های هنرمندانه و زیبا استفاده کرده‌اند. این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد. خوشبختانه بنای تاریخی خواجه خضر در طول تاریخ آسیب کمی دیده است و همین موضوع آن را به یکی از زیباترین ابنیه تاریخی بیرجند تبدیل می‌کند.

• آبشارهای چهارده

آیا می‌دانستید در 4‌کیلومتری جنوب بیرجند، روستایی با نام چهارده وجود دارد؟ در دل این روستا، مجموعه آبشارهای زیبایی قرار دارند که آن‌ها را با نام آبشارهای چهارده می‌شناسند. مرتفع‌ترین آبشار دارای 7 متر ارتفاع است. کنار این آبشارها، بهترین مسیر برای کوه‌نوردی خواهد بود. به همین خاطر بسیاری از ورزش‌کاران مهارت خود را در این منطقه به چالش می‌کشند. توجه داشته باشید که تابستان بهترین زمان بازدید از آبشارهای چهارده بیرجند محسوب می‌شود.

• برج چشمه مولید

برج چشمه مولید نیز جزو جاهای دیدنی بیرجند است. قدمت این برج تاریخی به دوران صفویه بازمی‌گردد. برای بازدید از این برج تاریخی باید خودتان را به روستای چشمه مولید برسانید. این روستا از توابع بیرجند محسوب می‌شود. برج چشمه مولید جزو آثار ملی ایران است و اهمیت بسیاری دارد.

• قلعه حوض غلام کش

قلعه حوض غلام کش نیز جزو قدیمی‌ترین قلعه‌های تاریخی بیرجند است. قدمت این قلعه تاریخی به قرن هفتم یا هشتم هجری قمری بازمی‌گردد. قلعه حوض غلام کش بر فراز ارتفاعات رشته کوه‌ باقران قرار دارد. در بخش شمال‌غربی قلعه، فضایی با پلان مربعی به چشم می‌خورد که هر ضلع آن 50متر طول دارد. همچنین بخش خارجی آن را با ساروج پوشانده‌ا‌ند. به احتمال فراوان این بخش برج دیده‌بانی اصلی قلعه بوده است که از آن برای دفاع استفاده می‌کردند. همچنین بقایای آب‌انبار و بخش‌های دیگر قلعه نیز تا حدودی مشهود است. بر اساس همین بقایا می‌توان حدس زد که قلعه حوض غلام کش جزو قلعه‌های نظامی منطقه بوده است. این قلعه جزو آثار ملی ایران به حساب می‌آید.

• محله چهار درخت

برای آنکه بیشتر با جاهای دیدنی بیرجند آشنا شوید، بهتر است حتماً سری به محله چهار درخت بزنید. محله چهار درخت قدیمی‌ترین و معتبرترین محله در بیرجند به حساب می‌آید. این محله را نقطه مرکزی شهر می‌دانند. در این محله می‌توانید شاهد چندین و چند حمام، مسجد، آب‌انبار و میدانچه مختلف باشید. گویا در دوران گذشته، چهار درخت نارون دور میدان محل قرار داشته و به همین خاطر آن را به‌عنوان محله چهار درخت می‌شناسند. جالب است بدانید این محله در فهرست آثار ملی ایران نیز قرار دارد. حتی با قدم‌زدن در این محله می‌توانید با جاهای دیدنی تاریخی بیرجند هرچه بیشتر آشنا شوید.

• باغ رحیم آباد

باغ و عمارت رحیم آباد جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آیند. این باغ در ۴۰متری ۱۵ در خیابان پاسداران قرار دارد. باغ رحیم آباد دو ورودی اصلی دارد. این باغ شامل بخش‌های مختلف از قبیل عمارت اصلی، باغ، برج‌های نگهبانی، حصار، عمارت کلاه فرنگی، فضاهای خدماتی و اصطبل می‌شود. قدمت این باغ حداقل به دوران زندیه بازمی‌گردد و مالک اصلی آن مشخص نیست؛ اما با توجه به وجود عمارت کلاه فرنگی می‌توان گفت که مالک آن جزو درباریان بوده است. در آن دوران فقط افراد منتسب به دربار از معماری عمارت کلاه‌فرنگی استفاده می‌کردند. در مقابل عمارت اصلی این باغ، استخری بزرگ وجود دارد که خیابان اصلی باغ از میان آن عبور می‌کند. بازدید از این باغ در فصل بهار بسیار باصفا خواهد بود.

• مدرسه شوکتیه

مدرسه شوکتیه را می‌توان سومین مدرسه ایرانی به سبک جدید دانست. در حقیقت دوران گذار فرهنگی ایران شامل تغییر در سیستم آموزشی نیز بود. به این ترتیب مکتب‌خانه‌های قدیمی به مدارسی با شیوه تحصیلی جدید تبدیل شدند. مدرسه شوکتیه اهمیت تاریخی بسیاری دارد. این مدرسه از نظر سبک معماری مطابق با سبک معماری ایرانی است و شامل بخش‌های مختلفی می‌شود. در حال حاضر امکان بازدید از ورودی، دهلیزها، هشتی، ایوان‌ها، شاه‌نشین، حمام و حجره‌های اطراف صحن وجود دارد.

• آرامگاه حکیم نزاری

سعد الدین نزاری قهستانی، معروف به حکیم نزاری، جزو شاعران معروف قرن هفتم هجری بود. آرامگاه وی در کنار میدان شهدا شهر بیرجند و بافت سنتی این شهر قرار دارد. قدمت این آرامگاه نیز به قرن هفتم هجری بازمی‌گردد و جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. در طراحی این آرامگاه از سبک معماری ایرانی – اسلامی الگوبرداری شده است. آرامگاه حکیم نزاری جزو آثار ملی ایران است و ارزش بسیاری دارد.

• ارگ بهارستان

ارگ بهارستان جزو قدیمی‌ترین جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. قدمت این ارگ به دوران افشاریه بازمی‌گردد. بسیاری این ارگ را با نام باغ زرشکی نیز می‌شناسند. ساختمان اصلی این ارگ، کوشکی هشت‌ضلعی با نمایی آجری و ساده است. با کمی دقت متوجه تشابه بین تزئینات آجرکاری این ارگ با ارگ کریم خان زند شیراز خواهید شد. جالب است بدانید که لطفعلی‌خان‌زند و همراهان او به این ارگ پناهنده شده بودند. این ارگ اهمیت تاریخی بسیاری دارد و نام آن در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد.

• منطقه شکارممنوع جیک و زیدر

منطقه شکارممنوع جیک و زیدر جزو زیباترین جاهای دیدنی طبیعی بیرجند به حساب می‌آید. این منطقه 42هزار هکتار وسعت دارد و دارای اقلیم گرم و خشک است. منطقه شکارممنوع جیک و زیدر پوشش گیاهی نیمه‌بیابانی و کوهپایه‌ای دارد و میزبان انواع حیوانات مختلف از قبیل موش بزرگ، خارپشت ایرانی، خرگوش ،قوچ وحشی، روباه شنی، روباه، شغال، گرگ، خفاش بال سفید، تشی و کفتار است. همچنین انواع پرندگان زیبا همانند سبز قبا، گنجشک خاکی، زاغ بور، شاهین، قرقی، سارگپه پا بلند، دم سیاه، سهره، گنجشک خانگی، هوبره، جغد کوچک و عقاب طلایی در این منطقه زندگی می‌کنند.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظرتان درباره جاهای دیدنی بیرجند چیست؟ شما سفر جاده‌ای با ماشین شخصی را ترجیح می‌دهید یا حوصله رانندگی ندارید و اقدام به خرید بلیط اتوبوس بیرجند می‌کنید؟ نظرات خود را با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.