قزوین از قدیمی‌ترین شهر‌های ایران است که قدمت آن به ۷ هزار سال قبل از میلاد باز می‌گردد. به‌لطف تمدنی کهن، فرهنگ و تاریخی غنی در این شهر جریان دارد. به‌علاوه در این شهر، آثار تاریخی و بنا‌های باستانی منحصر‌به‌فرد و پر‌شکوهی به چشم می‌خورند که علاوه بر ارزش تاریخی، از زیبایی بصری و اعجاز هنری بی‌نظیری برخوردارند. بازار قزوین از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی در این شهر است که شکوه معماری ایرانی را به رخ جهانیان می‌کشد. به همین سبب در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، قصد داریم به وصف ویژگی‌های این بازار بپردازیم.
بازار قزوین کجاست؟
بازار قزوین، در قلب بافت قدیمی این شهر قرار دارد و از مهم‌ترین جاهای دیدنی قزوین به شمار می‌آید. این بازار از سویی با خیابان امام خمینی و از سوی دیگر با خیابان مولوی احاطه شده است.
معرفی بازار قزوین | از زیبا‌ترین بازار‌های سنتی ایرانی
بازار قزوین از زیبا‌ترین و چشم‌نواز‌ترین بازار‌های تاریخی و سنتی ایران است که در قلب شهر قزوین، جای دارد. جالب است بدانید که این بازار از نظر وسعت و مساحت، سومین مرکز اقتصادی بزرگ کشور به شمار می‌آید. علاوه بر شکوه و عظمت، معماری این بازار قدیمی نیز بسیار ستودنی و اعجاب‌انگیز است. بخش‌های مختلف این بازار هرکدام دارای ویژگی‌ها و جذابیت‌های منحصر‌به‌فردی هستند که باعث می‌شود گشت‌و‌گذار در این بازار برای گردشگران همچون ماجراجویی در قلب تاریخ و هنر، دل‌پذیر و هیجان‌انگیز باشد. به همین سبب توصیه می‌کنیم اگر روزی به شهر زیبای قزوین سفر کردید، بازدید از این بازار منحصر‌به‌فرد و پر‌شکوه را از دست ندهید.
تاریخچه بازار قزوین | یادگار شاه طهماسب صفوی
شهر قزوین در دوره حکومت صفویه، با دستور شاه طهماسب به‌عنوان پایتخت کشور انتخاب شد و از همان زمان، تغییرات گسترده‌ای در این شهر رخ داد و بخش‌های مهمی به آن اضافه شد. یکی از این بخش‌های مهم، بازار قزوین بود. این بازار در آن زمان به شکل میدانی بزرگ، در قلب شهر قزوین، بنا شد. جالب است بدانید که بعد‌ها، میدان نقش جهان اصفهان با الگو‌برداری از این میدان ساخته شده است. گفتنی است که امروزه، به‌دلیل ایجاد تغییرات گسترده در طول تاریخ ۱۰۰۰ساله این بنا، دیگر اثری از آن میدان عظیم و پر‌شکوه باقی نمانده است.
در شروع تغییرات، مسجدالنبی جایگزین کاروان‌سرای شاه عباسی شد. سپس مسجد جامع قزوین، از بافت بازار بزرگ، جدا شد و پس از آن مسجدالنبی، «مسجد جامع جدید» نام گرفت. به‌تدریج گذرگاه‌های جدیدی از مسجدالنبی به سوی بازار سنتی قزوین باز شد. پادشاهان قاجار نیز، توجه ویژه‌ای به این بازار داشتند و به همین سبب، ایجاد تغییرات در جهت توسعه بازار، در دوره حکومت قاجار نیز ادامه داشت. همین امر سبب شد تا بازار سنتی قزوین در آن دوره از تاریخ، به اوج شکوفایی خود برسد و به قلب اقتصادی مرکز ایران و رأس تجارت بین‌المللی از اروپا و روسیه، تبدیل شود. امروزه نیز این بازار نه‌تنها مرکزی مهم برای تجارت، بلکه از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در استان قزوین به شمار می‌آید.
معماری بازار قزوین | شاهکاری مملوء از ظرافت و زیبایی
سبک معماری بازار قزوین، تلفیقی خیره‌کننده، از سبک‌های معماری دوره صفوی و دوره قاجار است. معماری و ظاهر این بازار، شباهت بسیاری به بازار‌های سنتی و قدیمی اصفهان و شیراز دارد. چیزی که بیش از همه در این بازار، بیننده را به شگفتی وا می‌دارد، این است که چنین شاهکار چشم‌نوازی، تنها با هنر آجر‌کاری و کاشی‌کاری زینت داده شده است. مساحت کل این بازار بزرگ سنتی، به ۱۴ هکتار می‌رسد که از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. این بخش‌ها تنها به مکانی برای تجارت محدود نمی‌شوند و در این بازار بخش‌های مذهبی و فرهنگی همچون کاروان‌سرا، حمام و آب‌انبار، زورخانه، مسجد، مدرسه و… نیز به چشم می‌خورند. به همین سبب می‌توان بازار سنتی قزوین را به‌عنوان شاهکاری پر‌شکوه و ستودنی در مرکز ایران، معرفی کرد.
بخش‌های مختلف بازار قزوین | از بازارچه و تیمچه تا قیصریه
-
بازار‌ها و بازارچه‌ها
از بازارچه‌های معروف بازار قزوین می‌توان به بازارچه‌های آقا، معصوم، استاد علی نجار، باغشاه، حاج ادریس، حاج محمد ابراهیم، حاج محمد رحیم، حاج میرحسن، بازارچه قیصریه، تجارت‌خانه توماسیان، حاج محمدحسین جدید، زعفرانیه، چروک و… اشاره کرد.
-
سرا‌ها
در بازار قزوین، سرا‌های متعددی، با معماری چشمگیر و ظاهری خیره‌کننده، همچون نگین‌هایی درخشان، می‌درخشند. از مهم‌ترین سرا‌های این بازار بزرگ و پر‌شکوه، می‌توان به سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی، سرای خوش‌نویسان قزوین، سرای شاه، سرای نقد‌علی، سرای حاج محمدباقر، سرای دالان دراز، سرای ضرابخانه، سرای نگار السلطنه و سرای بهشتی، اشاره کرد.
-
تیمچه‌ها
به بیان ساده، «تیمچه» یعنی «محل تجارت». به‌طور دقیق‌تر باید بگوییم که تیمچه به بخشی از بازار‌های ایرانی گفته می‌شود که به‌لحاظ معماری شبیه به راسته‌های بازار بوده، اما وسعت آن کمتر است. تیمچه‌ها اغلب سر‌پوشیده‌اند و گنبد‌ها و طاق‌های بزرگ و مرتفعی دارند که در بیشتر آن‌ها هنر‌های آجر‌کاری، گچ‌بری و گاهی کاشی‌کاری، به چشم می‌خورند. بازار قزوین نیز دارای چندین تیمچه مهم و زیباست. از مهم‌ترین تیمچه‌های این بازار قدیمی می‌توان به تیمچه سرباز، تیمچه سرپوشیده، تیمچه حاج سید کاظم، تیمچه درویش مهدی و تیمچه حاج محمد تقی اشاره کرد.
مهم‌ترین دیدنی‌های بازار قزوین | از مسجد النبی تا بازار قیصریه
-
مسجدالنبی قزوین
بنای مسجدالنبی که در گذشته به «مسجد شاه» شهرت داشت، با معماری منحصر‌به‌فرد و چشم‌نوازش در بازار قزوین، می‌درخشد. کتیبه‌ای در این مسجد وجود دارد که نشان می‌دهد این بنا یادگاری از دوره قاجاریه بوده و به دستور فتحعلی شاه بنا شده است. با این وجود برخی معتقدند که قدمت این بنا به دوره صفویه باز‌می‌گردد و معمار آن «میرزای شیرازی» بوده است. گفتنی است که این اثر تاریخی ارزشمند در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۳۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در قلب صحن وسیع این مسجد با وسعت بالغ‌بر ۷۰۰ متر‌مربع، حوض سنگی برگی، جای گرفته و جلوه‌ای خیره‌کننده و دل‌ربا به آن بخشیده است. به‌محض رسیدن به صحن مسجدالنبی، سردر اصلی با‌شکوه و مجلل آن که با کاشی‌های مینایی و اسلوبی زینت داده شده است، چشمان شما را به خود خیره خواهد کرد. توصیه می‌کنیم اگر به قزوین سفر کرده و میهمان بازار سنتی قزوین شدید، حتماً از بنای خیره‌کننده مسجدالنبی نیز بازدید کنید.
-
بازار قیصریه
در قسمت شمالی مسجدالنبی، بازار قیصریه بزرگ و زیبا با ۴ ورودی مجزا وجود دارد که هرکدام از این ورودی‌ها به بخش‌های مختلف در بازار قزوین، متصل می‌شوند. ورودی شمالی از تیمچه سرباز، ورودی جنوبی از تیمچه سرپوشیده، ورودی شرقی از سرای وزیر و ورودی غربی از چهار سوق کوچک باز می‌شود. این بازار با طاق‌های آجری بلند و کاشی‌های خوش‌رنگ‌ولعاب، هر بیننده‌ای را شیفته خود می‌کند. بازار قیصریه از مهم‌ترین مراکز تجاری در دوران صفوی به شمار می‌آید و در آن زمان، محل ارائه خدمات صنعتگران در شهر قزوین بوده است.
-
تیمچه سرباز
اگر به‌سوی درب شمالی بازار قیصریه حرکت کنید، به سردر چشم‌نواز و پر‌شکوه تیمچه سرباز می‌رسید که زیبایی و جذابیتش را مدیون حجرههای کوچک و بزرگی است که دیوار به دیوار، در کنار هم قرار گرفته‌اند. این حجره‌ها دارای ارسی چوبی منبت‌کاری شده و طاق‌های مزین شده با کاشی‌کاری‌هایی زرد و صورتی هستند که جلوه‌ای ویژه به آن‌ها بخشیده‌اند.
-
سرای وزیر
رو‌به‌روی درب شرقی بازار قیصریه، در نزدیکی چهارسوق بزرگ، سرایی متشکل از بنایی دو‌طبقه، حیاطی وسیع با حجرههای متعدد در گرداگرد آن، قرار دارد. این سرا، سرای وزیر است. ورودی این سرا دارای هشتی با طاق‌های بلند و کاشی‌کاری‌ها و آجر‌کاری‌های ظریف و زیبا است. در مرکز بنای دو‌طبقه سرای وزیر نیز گنبدی آجری با نورگیری بزرگ قرار دارد. حجرههای طبقه اول این سرا در فاصله یک‌متری از سطح زمین قرار دارند. حجرههای طبقه دوم به‌لطف داشتن در‌های ارسی و طاق‌های زیبا، جلوه بیشتری دارند.
-
سرای رضوی
سرای رضوی که به آن «سرای شاه» یا «کاروان‌سرای شاه» نیز می‌گویند، از دیگر بخش‌های مهم بازار قزوین است. این سرا در زمان حکومت شاه طهماسب به‌عنوان کاروان‌سرا شناخته می‌شد. بعد‌ها فتحعلی شاه با ایجاد تغییراتی، کاربری آن را تغییر داد. در گذشته‌های دور، مسافران همراه با چهار‌پایانشان، برای استراحت و تجدید قوا به سرای رضوی می‌رفتند. امروزه از این بخش از بازار سنتی قزوین، استفاده‌ای دیگر می‌شود. در گرداگرد این سرا، حجره‌‌هایی در دو‌طبقه ساخته شده‌اند که معماری و آجر‌کاری آن‌ها بسیار چشمگیر و زیباست. در ایوان غربی سرای رضوی، گنبدی هشتی‌شکل و آجری قرار دارد که با کاشی‌کاری‌های زیبا، مزین شده است.
-
سرای حاج رضا
قدمت سرای حاج رضا به دوره قاجار باز می‌گردد. این سرا نیز همچون دیگر سرا‌های بازار قزوین، دارای حیاط وسیعی است که گرداگرد آن را حجرههای متعدد، احاطه کرده‌اند. بنای حجرههای سرای حاج رضا دارای قوس‌های جناغی‌شکل و کاشی‌کاری‌های چشم‌نواز است. در‌نهایت جالب است بدانید که این سرا در گذشته، متعلق به تجار قفقازی و تبریزی بوده است.
-
تیمچه حاج سید کاظم
در قسمت میانی بازار قزوین، تیمچه کوچک و پر‌رفت‌و‌آمدی وجود دارد که در گذشته تاجری مشهور به‌نام حاج‌سید‌کاظم چرم‌فروش در آن تجارت می‌کرد. به همین دلیل نیز امروزه از این تیمچه، با نام تیمچه حاج سید کاظم یاد می‌شود. گفتنی است که امروزه نیز این تیمچه مرکز فروش چرم در قزوین است.
-
تیمچه درویش مهدی
تیمچه درویش مهدی در میان چهارسوق بزرگ و حمام جلودار و در برابر درب جنوبی سرای ضرابخانه بازار قزوین قرار دارد. این تیمچه در گذشته محل فعالیت و تجارت ٰشاهین‌سازها بوده است.
-
تیمچه حاج محمد تقی
تیمچه حاج محمد تقی از دیگر بخش‌های مهم و دیدنی بازار سنتی قزوین به شمار می‌آید. شخصی به نام حاج محمد تقی یزدی، این تیمچه را ساخته و تا به امروز نامش بر روی آن به جا مانده است. گفتنی است که این تیمچه در گذشته بازار آهنگران بود و اکنون بازار بار‌فروشی است.
سرای سعد السلطنه | دیدنی‌ترین و پر‌شکوه‌ترین بخش بازار قزوین
کاروان‌سرای سعد‌السطنه را با نام‌های «سرای سعدالسلطنه»، «سرای سعدیه»، «سرای سعادت» و «بازارچه سعدالسلطنه» نیز یاد می‌کنند. این کاروان‌سرا را می‌توان به‌عنوان دیدنی‌ترین و پر‌شکوه‌ترین بخش بازار قزوین معرفی کرد. این کاروان‌سرا، یادگار ناصر‌الدین شاه قاجار در قلب بازار بزرگ شهر قزوین است. جالب است بدانید که این کاروان‌سرای تاریخی و پر‌شکوه، با داشتن مساحتی بالغ‌بر ۲۶ هزار متر‌مربع، به‌عنوان «بزرگترین کاروان‌سرای سرپوشیده جهان» و «بزرگترین کاروان‌سرای درون شهری ایران» شناخته می‌شود. در حوالی کاروان‌سرای سعدالسلطنه، کافه نگارالسلطنه از از سنتی‌ترین کافه های قزوین قرار دارد که جایی دنج برای قرارهای دوستانه و خانوادگی است.
معماری و تزئینات داخلی این بنای تاریخی، به‌قدری زیبا و منحصر‌به‌فرد است که هر چشمی را به خود خیره می‌کند. شکل کلی سرای سعد السلطنه به‌صورت چهار‌ضلعی است که در هر ضلع آن ایوانی حیاط‌دار قرار دارد. طاق‌نما و سقف داخلی این ایوان‌ها با هنر آجر‌کاری، مقرنس‌کاری و کاشی‌کاری زینت داده شده است.
در این کاروان‌سرای وسیع و کامل، چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و… وجود دارد. همچنین گفتنی است که به‌تازگی در این مجموعه توریستی، چندین کافه، بهترین رستوران های قزوین و فروشگاه‌های صنایع‌دستی و سوغات قزوین و آموزشگاه‌های هنری نیز افتتاح شده است. هر گوشه این سرا، داستانی در سینه دارد و با زیبایی و شکوهش، دل‌ربایی می‌کند؛ از‌این‌رو توصیه می‌کنیم در سفر به قزوین، بازدید از کاروان‌سرا و بازار سعدالسلطنه را از دست ندهید.
خرید سوغات قزوین در بازار قزوین | یادگاری ماندگار از سفری فراموش‌نشدنی
بازار بزرگ قزوین، نه‌تنها به‌عنوان مهم‌ترین جاذبه توریستی، بلکه از مهم‌ترین مراکز خرید قزوین برای خرید سوغاتی به شمار می‌آید. امروزه این بازار بیشتر به‌عنوان جاذبه‌ای تاریخی و توریستی شناخته می‌شود؛ اما باید اشاره کنیم که هنوز هم تجارت در آن جریان دارد. از‌این‌رو شما می‌توانید برای خرید انواع کالا، از جمله سوغات قزوین، سری به این بازار زده و با یک تیر، دو نشان بزنید.
جاهای دیدنی نزدیک به بازار قزوین | گشت‌و‌گذار در شهر زیبای قزوین
-
موزه قزوین
فاصله: ۱.۳ کیلومتر
فاصله: ۱.۵ کیلومتر
اطلاعات بازدید از بازار سعدالسلطنه | هر‌آنچه باید بدانید
| آدرس | ایران، استان قزوین، قزوین، خیابان امام خمینی |
| ساعات کاری | هر‌روز هفته از ساعت ۸:۰۰ تا ۲۱:۰۰ (این ساعات ممکن است در روز‌های تعطیل و شلوغ، کمی متفاوت باشد) |
| مدت‌زمان بازدید | بین ۳ تا ۴ ساعت |
مسیر دسترسی به بازار قزوین | دسترسی راحت و بی‌دردسر
بازار قزوین به دلیل موقعیت قرار‌گیری عالی و وسعت چشمگیرش، ورودی‌های مختلفی دارد. از‌این‌رو شما می‌توانید بر‌اساس مبدأ و مسیرتان، از ورودی که به شما نزدیک‌تر است، به بازدید این جاذبه بروید. دسترسی به این بازار از سمت از سمت خیابان امام خمینی، خیابان کوروش و یا خیابان مولوی امکان‌پذیر است.
در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، بر بال خیال، به‌سوی شهر قزوین در مرکز ایران سفر کرده و از جاذبه‌ای پر‌شکوه و تماشایی در این شهر بازدید کردیم. بازار قزوین، مملوء از شگفتی و زیبایی است که شاید وصف آن در سخن نگنجد. توصیه ما به شما این است که اگر هوای سفر به مرکز ایران و شهر قزوین را در سر دارید، پیش از هر کاری، ابتدا راهنمای سفر قزوین را مطالعه کنید تا چراغ راه شما برای تجربه سفری دل‌پذیر باشد. در‌نهایت فراموش نکنید که اگر تاکنون اقبال بازدید از این بازار را داشته‌اید، نظر و تجربیات خود را راجع‌به این بنای پر‌شکوه، با ما و مخاطبان ما به اشتراک بگذارید.
بازار قزوین، در قلب بافت قدیمی این شهر قرار دارد. این بازار از سویی با خیابان امام خمینی و از سوی دیگر با خیابان مولوی احاطه شده است.
هر‌روز هفته از ساعت ۸:۰۰ تا ۲۱:۰۰ (این ساعات ممکن است در روز‌های تعطیل و شلوغ، کمی متفاوت باشد)
از مهم‌ترین بخش‌های بازار قزوین می‌توان به مسجدالنبی قزوین، بازار قیصریه، تیمچه سرباز، سرای وزیر، تیمچه حاج سید کاظم، سرای رضوی، سرای حاج رضا، تیمچه درویش مهدی و تیمچه حاج محمد تقی اشاره کرد.
از بازارچه‌های معروف بازار قزوین می‌توان به بازارچه‌های آقا، معصوم، استاد علی نجار، باغشاه، حاج ادریس، حاج محمد ابراهیم، حاج محمد رحیم، حاج میرحسن، بازارچه قیصریه، تجارت‌خانه توماسیان، حاج محمدحسین جدید، زعفرانیه، چروک و… اشاره کرد.
کاروان‌سرای تاریخی و پر‌شکوه سعدالسلطنه، با داشتن مساحتی بالغ‌بر ۲۶ هزار متر‌مربع، به‌عنوان «بزرگترین کاروان‌سرای سرپوشیده جهان» و «بزرگترین کاروان‌سرای درون شهری ایران» شناخته می‌شود.