عمارت کلاه فرنگی شیراز | موزه پارس و آرامگاه وکیل در باغ نظر

وصف شیراز را باید از لابه‌لای شعرهای زیبای آن شنید. مثل شعر جمشید بختیار که نوشت: «گو به شیراز آی و خاک ما ببوی/ آنکه نشنیده‌ست هرگز بوی عشق» حافظ و سعدی هم که از همین دیار ادب‌پرور هستند. با این وصف شاید کمتر کسی باشد که سفر به شهر شیراز را در برنامه گردشگری خودش نداشته باشد. برای برنامه‌ریزی این سفر، احتمالاً راهنمای سفر شیراز به کارتان می‌آید؛ اما امروز قرار گشت‌وگذار ما، عمارت کلاه فرنگی شیراز در دل باغ نظر است.

عمارت کلاه فرنگی شیراز کجاست؟

برای رفتن به شیراز باید به جنوب ایران سفر کنید. شیراز جایی در دل استان فارس است. راه‌های مختلفی برای رفتن به شهر بهارنارنج‌ها وجود دارد؛ هر جای ایران که هستید، رفتن تا این شهر را به خودتان می‌سپاریم. کافی است خودتان را به خیابان زند برسانید و سپس باغ نظر را در جایی میان بازار وکیل شیراز و ارگ کریم خان پیدا کنید. عمارت کلاه فرنگی را هم در همین باغ ساخته‌اند.

برای آشنایی با سایر جاذبه‌ها و جاهای دیدنی شیراز، روی لینک زیر کلیک کنید:

جاهای دیدنی شیراز

تاریخچه عمارت کلاه فرنگی شیراز

کریم‌خان زند با طبیعت‌دوستی شیرازی‌اش باغ نظر را برای بنای عمارت کلاه فرنگی انتخاب کرد. از این بنا برای میزبانی از مهمان‌های خارجی دولت و فراخوان سفیرها استفاده می‌کردند؛ پس با توجه به کاربردش جای تعجب ندارد که به آن «باغ حکومتی» هم می‌گفتند. قدیم‌ترها این باغ دوبرابر حالا وسعت داشت؛ اما بخش‌های زیادی از آن از بین رفته است.

پس از مرگ کریم‌خان زند ایشان را در همین باغ دفن کردند؛ اما قدرت به دست آغا محمدخان قاجار افتاد و آرامگاه وکیل از دشمنی قاجاری‌ها در امان نماند. آغا محمدخان، در سال 1206 کریم‌خان را نبش قبر کرد و استخوان‌های ایشان را به کاخ گلستان تهران برد و آنجا دفن کرد. سال‌ها بعد این رضاشاه پهلوی بود که استخوان‌ها را به خانه همیشگی‌اش، باغ نظر برگرداند؛ البته این روزها عمارت باغ نظر بیشتر از آرامگاهی سلطنتی، موزه‌ای برای بازدید عموم است.

معماری عمارت کلاه فرنگی شیراز

عمارت کلاه فرنگی شیراز را به سبک عمارت هشت بهشت اصفهان ساخته‌اند. نمای بیرونی این بنا هشت‌ضلعی است. نمای بیرونی آن را هم با کاشی‌هایی با نقش گل و مرغ تزیین کرده‌اند. در بالای عمارت، لچکی‌ها و اسپرهای کاشی‌کاری‌شده، نگاه‌ها را به‌سمت خودش جذب می‌کند. این عمارت خیلی بزرگ نیست؛ اما زیبایی‌اش را به‌خوبی نشانتان می‌دهد. در چهار سمت این بنا، چهار آب‌نما ساخته بودند؛ ولی چیز زیادی از آب‌نمای شمالی که در خیابان زند بود، باقی نمانده است.

داخل عمارت کلاه فرنگی وکیل شیراز تالاری است که سقف آن در مرکز گنبدی است. روی دیوارهای این بنا نگاره‌های قرینه‌ای است که داستان به‌تخت‌نشستن حضرت سلیمان را روایت می‌کند. حوضی از مرمر را در وسط بنا ساخته‌اند و در چهار طرف آن چهار اتاق است؛ در معماری به این اتاق‌ها شاه‌نشین می‌گویند. آرامگاه وکیل در شاه‌نشین شرقی است. حالا که گذرتان به این باغ و عمارت زیبایش افتاده است، فاتحه‌ای هم برای وکیل‌الرعایا بخوانید.

کاربری فعلی عمارت کلاه فرنگی وکیل شیراز

انجمن آثار ملی ایران، عمارت کلاه فرنگی را در سال 1315 هجری خورشیدی به موزه تبدیل کرد. اسم این بنا را هم موزه پارس گذاشتند. قبل از این، همه موزه‌های ایران در پایتخت بودند؛ پس پارس علاوه‌بر اینکه اولین موزه از موزه های شیراز است، اولین موزه شهرستانی ایران هم هست؛ البته همه این‌ها بدون تلاش‌های علی سامی، علی اصغر حکمت شیرازی و فریدون توللی ممکن نبود؛ روحشان شاد. آثار این موزه هم مربوط به دوره پیشاتاریخی، تاریخی و دوره اسلامی است.

موزه پارس

• آثار داخل عمارت کلاه فرنگی شیراز

اگر بر جنبه موزه‌گردی باغ دقیق‌تر شویم، در این عمارت از آثار متفاوتی نگهداری می‌کنند؛ مثلاً

• تابلوهای نقاشی؛
• کتاب‌های خطی؛
• ظروف سفالی؛
• آثار لاکی.

در موزه پارس قرآن‌هایی به خط حضرت علی(ع)، امام حسن(ع) و امام صادق(ع) هستند؛ تا به حال به دیدن دست‌خط این بزرگواران از نزدیک فکر کرده‌اید؟ سه‌تا از قرآن‌های موزه روایت دیگری دارد. دوتا از این قرآن‌ها همان‌هایی هستند که تا سال 1316 بالای دروازه قرآن شیراز بودند. می‌گویند این دو قرآن را ابراهیم سلطان، نوه شاهرخ تیموری به خط ثلث نوشته است. قدیم‌ترها مردم باور داشتند که هر برگ این کتاب 17من وزن دارد و کل کتاب هم به‌شکل شگفت‌انگیزی 17 من است. دست‌خط قرآن دیگر را هم به عثمان، خلیفه سوم منتسب کرده‌اند.

تابلویی از کریم‌خان زند در حال کشیدن قلیان هم در این موزه هست. این تابلو آن‌قدر معروف است که خیلی از نقاش‌ها از روی آن نقاشی کرده‌اند؛ اما خالق اثر اصلی که در موزه پارس نگهداری می‌شود، جعفر نقاش است. در این موزه تابلوهای دیگری هم از نقاش‌هایی مثل میرمصور و صدرالدین شایسته وجود دارد. این دو از شاگردان کمال‌الملک بودند. شمشیر کریم‌خان را هم در همین موزه نگه می‌دارند.

آثار باغ عمارت کلاه فرنگی شیراز

سنگی استوانه‌ای و مدور هم در بخش غربی باغ نظر هست که به آن «لوح تاریخ» می‌گویند. روی سنگ سه کتیبه به خط ثلث، پهلوی و نستعلیق حکاکی کرده‌اند که مربوط به دوره‌های سلجوقی، صفوی، قاجاریه است. این سنگ برای بند رامگرد است و آن را در نزدیکی‌های شیراز کشف کرده‌اند. بعد هم آن را برای نگهداری به موزه پارس منتقل کرده‌اند. قدمت این سنگ به سال 573 خورشیدی می‌رسد.

سنگ دیگری در گوشه باغ هست که تصویری از پهلوان‌های ایرانی با گرزی در درست روی آن‌ها حکاکی کرده‌اند. این سنگ برای دوره قاجار است و به کاخ خورشید تعلق دارد. کاخ خورشید را آغامحمدخان قاجار در باغ نظر ساخت. در سمت دیگر باغ هم نقش‌برجسته دو شیر و یک تاج هست که طرح پیچیده‌تری در مقایسه با سنگ‌های قبلی دارد؛ اما آن هم متعلق به دوران قاجار است.

جاهای دیدنی اطراف عمارت کلاه فرنگی شیراز

وکیل‌الرعایا بعد از رسیدن به قدرت تصمیم گرفت میدان بزرگی شبیه میدان نقش جهان اصفهان در شیراز بسازد. قدیم‌ترها به میدان شیراز، توپ‌خانه می‌گفتند. در ضلع شمالی این میدان، دیوانخانه کریم‌خان و در ضلع جنوبی میدان، مسجد وکیل و حمام وکیل شیراز را ساختند. در ضلع شرقی میدان چند کاروان‌سرا و بازار وکیل است و در غرب میدان، ارگ و اندرونی است. باغ نظر هم در جنوب غربی میدان قرار دارد؛ پس می‌توانید با یک تیر چند نشان بزنید و همه این مکان‌های تاریخی را در برنامه گردشگری‌تان بگذارید.

• ارگ کریم‌خان

وقتی گشت‌وگذارتان در باغ نظر تمام شد، سری هم به ارگ کریم‌خان بزنید. ارگ تا باغ حدود 200 متر فاصله دارد که پیاده‌روی تا آنجا فقط دو دقیقه از وقتتان را می‌گیرد. قدمت ارگ به سال 1145 خورشیدی می‌رسد. این ارگ در دوره قاجار هم استفاده حکومتی داشت و دارالحکومه بود.

• سرای مشیر

این بازار قدیمی را به اسم سرای مشیر شیراز یا سرای گلشن می‌شناسند و فاصله آن تا عمارت کلاه فرنگی 350 متر است. این بازار قجری که در جنوب‌شرقی بازار وکیل شیراز و شمال «اردو بازار» است را در سال 1346 مرمت کرده‌اند. بازار مشیر را با بنایی هشتی به بازار نومشیر وصل کرده‌اند. در بازار چرخی بزنید و از طراوت و جریان زندگی در آن لذت ببرید. اگر می‌خواهید برای دوستان و اقوامتان سوغاتی از سوغات شیراز ببرید، این بازار جای خرید آن است.

• بازار وکیل

مگر می‌شود تا شیراز بیایید و دیدن این بازار را از دست بدهید؟ آن هم حالا که تا این اندازه به آن نزدیک هستید. این بازار از مشهورترین بازارهای تاریخی و سنتی ایران است. قدیم‌ترها این بازار قلب تپنده شیراز بود و تجارت در حجره‌های این باز معنا می‌گرفت. بازار وکیل را ثبت ملی هم کرده‌اند.

• حمام وکیل

این حمام 11هزار متر مربع است که 8هزار و 660 متر آن زیربناست. ورودی این حمام مثل بیشتر حمام های ایران، کوچک است و با شیب میلایمی به هشتی ورودی می‌رسد. سربینه، گرم‌خانه، خزینه، رختکن، دو حاکم‌نشین و دو شاه‌نشین از بخش‌های این حمام هستند. در وسط هر حاکم‌نشین هم دو حوض از مرمر ساخته‌اند. حمام وکیل را ثبت ملی کرده‌اند و موزه مردم شناسی شیراز هم در همین حمام است. این حمام حدود 250 متر با باغ نظر و عمارت کلاه فرنگی وکیل شیراز فاصله دارد.

• مسجد نصیرالملک

به این مسجد «مسجد صورتی» هم می‌گویند که یکی از مسجدهای تاریخی شیراز است. رقص نور و رنگ در این مسجد آن‌قدر چشم‌نواز است که حتی پای خارجی‌ها را هم به شیراز کشانده است. عکس‌هایتان در قاب این مسجد دیدنی می‌شود؛ البته تازگی‌ها کمی برای عکاسی در این مسجد سخت می‌گیرند. مسجد نصیر الملک شیراز 1.2 کیلومتر از باغ نظر فاصله دارد.

بهترین زمان بازدید

شیراز در همه فصل‌ها دیدنی است؛ اما مردم بیشتر بهار و تابستان را برای بازدید از این شهر انتخاب می‌کنند. در بهار عطر بهارنارنج کوچه‌باغ‌های شیراز هر کسی را سر ذوق می‌آورد. تابستان هم که فصل تعطیلی بچه‌هاست و برنامه‌ریزی سفرهای خانوادگی راحت‌تر است. اگر شلوغی این شهر در فصل‌های پربازدید کلافه‌تان می‌کند، بهتر است پاییز را برای سفرتان انتخاب کنید.

اقامت

شیراز شهری گردشگری است؛ پس در هر کوچه و خیابان می‌توانید جایی مناسب سلیقه‌تان برای اقامت پیدا کنید. در این شهر سوئیت و اتاق اجاره می‌دهند. اقامتگاه بومگردی و هتل هم هست. فاصله موزه پارس در باغ نظر با هتل سعدی و هتل فارس که از بهترین هتل های شیراز هستند، فقط 550 متر است.

مسیر دسترسی به عمارت کلاه فرنگی

رفتن تا شیراز را به خودتان می‌سپاریم. از آنجا خودتان را به خیابان زند برسانید. عمارت جایی بین بازار وکیل و ارگ کریم‌خان است که از هرکسی بپرسید، مسیر را نشانتان می‌دهد. مسیر دسترسی پیشنهادی گوگل‌مپ هم می‌تواند دستیار خوبی در این سفر برایتان باشد.

اطلاعات بازدید از عمارت کلاه فرنگی شیراز

روزهای بازدید	تمامی روزهای هفته به‌جز دوشنبه‌ها
ساعت بازدید	از ساعت 8 تا 13:30 و از 14 تا 18
هزینه بلیط ورودی	برای ایرانی‌ها 2500 و برای خارجی‌ها 15هزار تومان

با هم در عمارت کلاه فرنگی شیراز گشتی زدیم و سفری مجازی را با ره بال آسمان تجربه کردیم. اگر در روزگار واقعی گذرتان به این عمارت افتاد، تجربه‌هایتان را برایمان کامنت کنید. می‌خوانیم و حظش را می‌بریم.