آیا تابه‌حال از خودتان پرسیده‌اید که چرا در همه جای جهان خانههای تاریخی اهمیت ویژه‌ای دارند؟ اینکه خانههای قدیمی به یکی از مهم‌ترین مکان‌های دیدنی تبدیل شده‌اند، از کجا نشأت می‌گیرد؟ جواب این سؤال‌ها بسیار ساده است. در هر کدام از این خانههای تاریخی افراد سرشناسی زندگی کرده‌اند و اتفاقات تاریخی زیادی در آن‌ها رقم خورده است. خانه های تاریخی تبریز نیز از این قاعده مستثنا نیستند. شهر تبریز، دیار مفاخر بزرگی همچون ستارخان، باقرخان، شهریار و پروین اعتصامی بوده و با توجه به تاریخ دیرینه خود، اولین‌های زیادی را به خود دیده است. در این مقاله فهرستی کامل از خانه های قدیمی تبریز را آماده کرده‌ایم. هرکدام از این خانههای قدیمی حرف جالبی برای گفتن دارند و شما را با پیشینه مردم این مرز و بوم آشنا می‌کنند. پس اگر به تاریخ و بناهای سنتی علاقه دارید، شش دانگ حواستان را جمع کرده و تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. به شما قول می‌دهیم در پایان این سفر تاریخی، با کوله باری از تجربه‌های متفاوت و به‌یادماندنی، شهر تبریز را ترک می‌کنید؛ تجربه‌هایی که شاید در هیچ‌کجای دیگر دنیا نمی‌توانید طعم واقعی آن‌ها را بچشید.
خانه مشروطه تبریز
در بین خانه های تاریخی تبریز، خانه مشروطه را به‌عنوان اولین مقصد خود در این سفر انتخاب کرده‌ایم. این خانه زمانی محل زندگی حاج مهدی کوزه کنانی و جایی برای برگزاری جلسات مشروطه‌خواهان بوده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید افراد بزرگی مانند ستارخان و باقرخان ساعت‌ها در این خانه نشسته‌اند و تصمیمات بزرگ سیاسی گرفته‌اند. به همین دلیل هم این خانه، نام مشروطه را با خود یدک می‌کشد.
علاوه بر اهمیت سیاسی و اجتماعی این خانه، معماری خاص و بی‌نظیرش باعث شده به یکی از زیباترین خانه های قدیمی تبریز تبدیل شود. درهای چوبی و پنجره‌های رنگی رو به حیاطی دلباز و زیبا، ایوان بزرگ، درهای منبت‌کاری‌شده، ستون‌های استوار و حوضی بزرگ در وسط حیاط همگی از زیبایی‌های این خانه تاریخی محسوب می‌شوند. به لحاظ دسترسی نیز این خانه، در مسیری سرراست قرار دارد. اگر به قصد خرید سوغات تبریز، سری به بازار تبریز بزنید، این خانه را همان حوالی پیدا می‌کنید.
| هزینه بازدید | 2،500 تومان |
| ساعات بازدید | نیمه اول سال از ساعت 9 تا 19:30 | نیمه دوم سال از ساعت 9 تا 17:30 |
| روزهای تعطیل | روزهای دوشنبه هر هفته، عاشورا، تاسوعا، 28صفر، 21 رمضان، 14 خرداد و 25 شوال |
| شماره تماس | 04135256323 |
| آدرس | تبریز، محله راسته کوچه، غرب بازار، روبهروی مسجد جامع |
خانه اردوبادی و موزه اسناد آذربایجان
خانه اردوبادی در اوایل حکومت رضاشاه ساخته شده و از حیث معماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در اغلب خانه‌هایی که در زمان پهلوی ساخته شدند، از مصالح خشت و آجر استفاده می‌شد؛ اما خانه اردوبادی تنها خانه تاریخی شهر تبریز بوده که با آجر و سنگ‌های ساختمانی بنا شده است. عمارت تاریخی اردوبادی در زمینی به مساحت 1600 مترمربع و در 3 طبقه ساخته شده و بنای عظیم و باشکوه آن از کیلومترها آنطرف‌تر خودنمایی می‌کند. این خانه سرگذشت دور و درازی دارد؛ زیرا در زمان جنگ جهانی دوم و اشغال تبریز به دست روس‌ها، سفارت عراق بوده است. همچنین امروزه به‌عنوان یکی از عظیم‌ترین نمادهای شهر تبریز و مرکز اسناد ملی شمال غرب کشور شناخته می‌شود. اگر می‌خواهید تجربه منحصربه‌فرد قدم‌زدن در خانههای تاریخی را به کارنامه ایرانگردی خود اضافه کنید، راه ساده‌ای پیش روی شما قرار دارد. فقط کافی است چمدان‌هایتان را جمع کرده و با خرید بلیط هواپیما تبریز اولین گام را برای این سفر هیجان‌انگیز بردارید.
| آدرس | تبریز، خیابان ارتش جنوبی، پلاک 84 |
| هزیه بازدید | بازدید از این خانه برای عموم آزاد نیست؛ اما در صورت اعلام وقت بازدید هزنیه‌ای از بازدیدکنندگان دریافت نمی‌شود. |
| مدت زمان بازدید | یک ساعت |
خانه امیر نظام گروسی
سفر تاریخی ما به شهر تبریز با بازدید از خانه امیر نظام گروسی ادامه پیدا می‌کند. این شاهکار تاریخی در دوران ناصرالدین شاه قاجار و به دستور امیر نظام گروسی ساخته شد. خانه گروسی جلوه‌گر هنر معماران عصر قاجار بوده و همچون نگینی درخشان در یکی از تاریخی‌ترین محله‌های شهر تبریز قرار دارد. پنجره‌های مشبک که با شیشه‌های رنگارنگ پوشانده شده‌اند، چشم‌ها را خیره می‌کند. کافی است وارد فضای اصلی خانه شوید، تا مشاهده‌گر رقص زیبای پرتوهای رنگی خورشید در جای‌جای خانه باشید. حیاط اندرونی و بیرونی این خانه نیز همچون باغی سرسبز و باصفا بوده و حال‌وهوای خانههای قدیمی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها را برای شما زنده می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم گشتی در این باغ زیبا بزنید و از این هوای مطبوع استشمام کنید و برای دقایقی هم که شده خود را از مشغله‌های زندگی روزمره دور نگه‌دارید.
| آدرس | تبریز، محله ششگلان، خیابان شهریار، پشت مقبره‌الشعرا تبریز، جنب بیمارستان کودکان و مدرسه شیخ عطار |
| مدت زمان بازدید | بین 1 تا 2 ساعت |
| شماره تماس | 04135236568 |
| ساعات بازدید | همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6 عصر |
خانه بهنام (قدکی)، دانشکده معماری
در بین خانه های تاریخی تبریز، خانه بهنام جایی است که ما را به سفر در گذشته‌های دورتر دعوت می‌کند؛ یعنی اواخر دوران زندیه. بنای تاریخی بهنام یا خانه قدکی در زمینی به مساحت ۳هزار مترمربع ساخته شده و قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه بازمی‌گردد. خانه بهنام متشکل از دو ساختمان بوده که بنای اصلی به‌عنوان ساختمان قشلاقی و ساختمان کوچک‌تر به‌عنوان ساختمان ییلاقی استفاده می‌شد. همچنین دو حیاط اندرونی و بیرونی بنا، خانههای قدیمی ایرانی را در ذهن‌ها تداعی می‌کند. از سبک معماری و ساخت خانه مشخص است که زمانی کاربرد مسکونی داشته؛ اما امروزه این شاهکار تاریخی به‌عنوان دانشکده معماری و شهرسازی تبریز شناخته می‌شود. تالار اورسی، حوضخانه، اتاق گوشواره و دهلیز از دیدنی‌ترین بخش‌های خانه بهنام تبریز است که با معماری زیبای قاجاری و نقاشی‌های خارق‌العاده آن دوران، زیبایی آن دوچندان شده است. خلاصه در بازدید از خانه بهنام، دیدنی‌های زیادی در انتظار شماست که با دیدن آن‌ها هنر و هوش معماران قدیم را تحسین خواهید کرد. توجه داشته باشید که مسیر ورودی این عمارت از دالان پشتی خانه در کوچه مشیر دفتر است.
| آدرس | تبریز، میدان ساعت، محله مقصودیه |
| روزهای بازدید | همه روزه به جز تعطیلات از ساعت تا ۱۴ |
| هزینه بازدید | ۵هزار تومان |
خانه پروین اعتصامی
می‌رسیم به پروین اعتصامی، شاعر بنام ایرانی که شاید بدون اغراق همه مردم این کشور او را می‌شناسند. اگر صادقانه نگاه کنیم گاهی فراموش می‌کنیم که تبریز دیار پروین اعتصامی است. به گونه‌ای که هنوز کمتر کسی می‌داند که این شاعر تا 7سالگی در خانه‌ای دلباز در محله ششگلان شهر تبریز زندگی کرده است. به خانه پدری پروین اعتصامی می‌رویم؛ خانه‌ای دو طبقه با حیاطی وسیع و دلباز که هر مهمان تازه‌واردی را مجذوب خود می‌کند. به محض ورود به خانه، مجسمه تمام‌قد پروین را در ابتدای پله‌های ورودی مشاهده می‌کنید؛ گویی همپای شما به دیدار زادگاه خود آمده است. خانه بانوی شعر و ادب فارسی با آن حیاط باصفا و معماری خارق‌العاده، طبع شعر و ذوق هنری را در آدمی زنده کرده و حس‌وحال تازه‌ای را در وجودتان پدیدار می‌کند. خانه پروین یکی از آثار تاریخی تبریز است که می‌توانید با حضور در آن از نمایش آثار هنری و صنایع دستی هنرمندان تبریزی نیز دیدن کنید.
| آدرس | تبریز، محله ششگلان، خیابان عباسی، جنب مسجد میرآقا، کوچه ساوجبلاغی، پلاک 6 |
| ساعات بازدید | همه روزه از ساعت 9 صبح تا 5 عصر |
| هزینه بازدید | ۲هزار تومان |
خانه شهریار
با صحبت درباره شهر تبریز و مفاخر سرشناس آن، مگر ممکن است یادی از شهریار بزرگ نکنیم؟ حیف است که به تبریز سفر کرده باشید و بازدید از خانه استاد شهریار را از دست بدهید. این شاعر پرآوازه اهل آذربایجان بوده و با سرودن شعر حیدربابا، یکی از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی را به نام خودش ثبت کرده است. اگر درباره محل زندگی این هنرمند خوش‌ذوق کنجکاو هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً سری به خانه ایشان زده و از این فضای ادبی لذت ببرید. پس از مرگ استاد شهریار در 27 شهریور سال 1367، شهرداری تبریز خانه شهریار بزرگ را خریداری و به موزه تبدیل کرد. چیزی که بازدید از این موزه را جذاب‌تر می‌کند این است که تمامی اجزا و قسمت‌های خانه، همان شکل و شمایل قدیم خود را حفظ کرده‌اند؛ از یادگاری‌ها و لوازم زندگی گرفته تا کتاب‌ها و دست خط‌های استاد. به طوری که وقتی قدم در خانه می‌گذارید، گویی در زمان سفر کرده و می‌توانید برای مدتی زندگی در روزگاران گذشته را نیز تجربه کنید. اگر به خانه شهریار رفتید، می‌توانید سه‌تار معروف او را نیز از نزدیک ببینید.
| آدرس | تبریز، محله مقصودیه، خیابان ارتش جنوبی، کوچه مقصودیه |
| شماره تماس | 04135558847 |
| مدت زمان بازدید | بین 1 تا 2 ساعت |
| ساعات بازدید | از ساعت 7:30 صبح تا 14:30 و از ساعت 15 تا 19 عصر |
| هرینه بازدید | ۳هزار تومان |
خانه حیدرزاده
گشت‌وگذار در خانه های تاریخی تبریز را با ورود به محله مقصودیه ادامه می‌دهیم. در سمت جنوبی شهرداری و درست در نزدیکی تعدادی از خانه های قدیمی تبریز، خانه حیدرزاده با بنایی سنتی خودنمایی می‌کند. بر اساس مطالعات میدانی کارشناسان میراث فرهنگی، قدمت ساخت این خانه تاریخی به 130 سال پیش بازمی‌گردد. حاج حبیب لک معماری این بنا را به عهده داشته و تمام هنر و ظرافت به کاررفته در ساخت خانه حیدرزاده، حاصل تلاش‌های ایشان است. وقتی وارد خانه حیدرزاده می‌شوید، حس شادابی و سرزندگی در شما پدیدار می‌شود. پنجره‌های چوبی کنده‌کاری شده با آن شیشه‌های رنگارنگ، شما را در جادوی بی‌نظیر رنگ‌ها غرق می‌کنند. از طاق‌های آجرکاری شده و حیاط باصفای عمارت که عبور کنید، به زیباترین اتاق این خانه می‌رسید. اتاق اصلی خانه یا شاه‌نشین، همان بخشی است که شما را شگفت‌زده می‌کند. خوب است بدانید که خانه حیدرزاده در سال 1380 مرمت و بازسازی شد و امروزه به‌عنوان مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری استان آذربایجان شرقی استفاده می‌شود.
| آدرس | تبریز، خیابان مقصودیه، سمت جنوبی عمارت شهرداری تبریز |
| مدت زمان بازدید | بین 1 تا 2 ساعت |
| ساعات بازدید | این خانه فقط در روزهای غیر تعطیل و در ساعات اداری قابل بازدید است |
| هزینه بازدید | رایگان |
خانه ختایی (خانه هنرمندان تبریز)
شهر تبریز پر است از خانههای قدیمی که اغلب آن‌ها روزهای سختی را به خود دیده‌اند؛ از تب‌وتاب انقلاب مشروطه گرفته تا کشتارهای بی‌رحمانه روس‌ها. در آن سال‌های پر فراز و نشیب، خانه ختایی یکی از مهم‌ترین مکان‌های ایستادگی در برابر استبداد صغیر بوده است. این خانه در کوچه‌های تودرتو محله صدر قرار داشته و نماد مقاومت در شهر تبریز است. با گذر از حیاط خانه، عمارتی دو طبقه با سبک معماری قجری روبهروی چشمانتان ظاهر می‌شود. بنای ساختمان که با آجرهای چهارگوش شتری‌رنگ ساخته شده، قدمت 150ساله خانه را به رخ می‌کشاند. در حال حاضر خانه ختایی به موزه هنرمندان تبریز تبدیل شده و مرکز تبلور هنر در شمال غرب ایران است. این خانه به محفل فرهیختگان تبدیل شده و به‌عنوان کتابخانه ملی تبریز شناخته می‌شود. این گنجینه ارزشمند، کتاب‌های زیادی در حوزه هنر و ادبیات را در خود جای داده و یک منبع تحقیقاتی ارزنده در تبریز ایجاد کرده است. خوب است بدانید تعدادی از موزه‌های این شهر مثل موزه کاریکاتور و موزه استاد بهتونی نیز در خانه ختایی قرار دارند. حس خوبی دارد که بتوانید پنجمین موزه کاریکاتور جهان را در یکی از خانه های قدیمی تبریز پیدا کنید.
| آدرس | تبریز، خیابان ارتش جنوبی، کوچه صدر، بن‌بست ختایی‌ها |
| مدت زمان بازدید | کمتر از یک ساعت |
| هزینه بازدید | رایگان |
خانه ستارخان
هنگامی که نام انقلاب مشروطه به میان می‌آید، همیشه نام دو بزرگمرد شجاع در ذهن‌ها تداعی می‌شود: ستارخان و باقرخان که هردوی آن‌ها با رشادت‌های خود، از این مرز و بوم دفاع کردند. ستارخان همان کسی بود که 110 سال پیش تهران را به مقصد تبریز ترک کرد و در مقابل تجاوز نیروهای روس به خاک ایران ایستاد. خانه این سردار ملی از اوایل حکومت ناصرالدین شاه تا حکومت محمدعلی شاه، محل سازماندهی و ستاد فرماندهی مبارزان مشروطهخواه و جنگ‌های ضد استعماری علیه روس‌ها بود. متأسفانه پس از فوت ستارخان، نیروهای روس این خانه را به توپ بستند؛ در نتیجه ساختمانی که امروزه به خانه ستارخان شناخته می‌شود، به دوران حکومت پهلوی بازمی‌گردد. طبیعی است که در این خانه مثل خانههای قاجار، خبری از بخش‌های اندرونی و بیرونی نباشد. خانه جدید ستارخان دارای یک حیاط کوچک بوده که اتاق‌ها با معماری ساده دورتادور آن قرار دارند. آجرکاری‌های نمای شمالی ساختمان و تابلوهای طرح برجسته برنجی از صحنه‌های مبارزه ستارخان که بر دیوارهای حیاط نصب شده‌اند، شکوه این خانه تاریخی را چند برابر کرده است.
| آدرس | تبریز، خیابان شمس تبریزی، کوی امیرخیز، کوچه ستارخان غربی، کاشی 21 |
| مدت زمان بازدید | 30 تا 45 دقیقه |
| هزینه بازدید | رایگان |
خانه سرخه‌ای (خانه میرزا مهدی خان فراشباشی)
محله سرخاب یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر تبریز بوده که دیدنی‌های فراوانی دارد. حتی قدم‌زدن در کوچه‌پس‌کوچه‌های این محله حس شادابی و سرخوشی را در وجودتان زنده می‌کند؛ چه برسد که بخواهید قدم در خانههای سنتی آن بگذارید و چند ساعتی را در آن‌ها گردش کنید. بیایید سری به خانه سرخه ای که از مهم‌ترین خانه های تاریخی تبریز در محله سرخاب است بزنیم. این عمارت از خانههای دوران قاجار بوده و مالک آن داماد مظفرالدین شاه یعنی میرزا مهدی فراشباشی است. خانه سرخه‌ای نیز مانند بسیاری دیگر از خانه های قدیمی تبریز به دو قسمت اندرونی و بیرونی تفکیک شده است. در بدو ورود به خانه وارد حیاط بیرونی می‌شوید و سپس از طریق این حیاط به بخش اندرونی راه پیدا می‌کنید. ایوان‌های ستون‌دار و حوض‌خانه‌ای که در زیرزمین خانه قرار دارد، زیباترین بخش‌های خانه سرخه‌ای هستند. گچ‌بری‌های متنوع، تزئینات چوبی و آیینه‌کاری‌های سقف نیز جلوه ویژه‌ای به بنای خانه بخشیده‌اند. خوب است بدانید که خانه سرخه‌ای در مرداد ماه 1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و هم‌اکنون سازمان میراث فرهنگی استان در حال مرمت و بازسازی آن است.
| آدرس | بریز، خیابان ثقه‌الاسلام، نرسیده به درب قدیمی سرخاب (سرخاب قاپوسی) |
| مدت زمان بازدید | کمتر از یک ساعت |
خانه سلطان القرائی
یکی دیگر از قدیمی‌ترین خانههای شهر تبریز، خانه سلطان القرائی است. این خانه هم مانند بسیاری دیگر از خانههای تاریخی این شهر، ظاهر سنتی خود را حفظ کرده و با پنجره‌های ارسی شکل و شیشه‌های رنگی، در دل گردشگران جا باز کرده است. لوکیشن‌های زیادی برای عکس‌های هنری و دسته‌جمعی در این خانه وجود دارد؛ پس اگر اهل عکاسی هستید، دوربین عکاسی‌تان را بردارید و برای ثبت چند عکس یادگاری راهی این خانه شوید. مسیر دسترسی به خانه سلطان القرائی هم خیلی سرراست است. شما می‌توانید به‌راحتی سوار اتوبوس شماره 116 شده و در ایستگاه امیرخیزی پیاده شوید. از این ایستگاه با حدود 3 دقیقه پیاده‌روی به خانه سلطان‌القرائی خواهید رسید. خانه های تاریخی تبریز شما را فرامی‌خواند و آماده پذیرایی از حضور گرم گردشگران است. پس فرصت را از دست ندهید و در اولین فرصت ممکن، راهی سفر شوید. راستی، بلیط قطار تبریز و بلیط اتوبوس تبریز از وسایل نقلیه‌ای است که هزینه‌های سفرتان را تا حد زیادی کاهش می‌دهد؛ پس دیگر بهانه‌ای برای درنگ‌کردن وجود ندارد.
| آدرس | تبریز، خیابان مفتح، بن‌بست کوزه‌گر |
| مدت زمان بازدید | بین یک تا دو ساعت |
خانه سلماسی موزه سنجش
خانه سلماسی یکی دیگر از خانه های تاریخی تبریز بوده که امروزه نام آن در لیست موزه‌های مهم شهر تبریز می‌درخشد. پروسه ساخت این خانه تاریخی در ابتدا به دست خانواده حیدرزاده انجام شد و بعدها خانواده سلماسی که از تاجرهای سرشناس آن دوران بودند، کارهای تکمیلی را بر عهده گرفتند. خانه سلماسی تا سال‌ها منزل شخصی این خانواده سرشناس بود؛ اما سرانجام این خانه را اداره میراث فرهنگی در سال 1374 خرید و در سال 1381 به موزه سنجش تغییر کاربری داد. موزه سنجش تبریز، تنها موزه سنجش موجود در کشور ایران است؛ پس این تجربه تکرارنشدنی را از دست ندهید. این خانه جزو دیدنی‌ترین موزه های تبریز بوده که ابزارهای ارزشمندی در آن گردآوری شده‌اند که هرکدام از آن‌ها نشانگر تکامل و پیشرفت این فناوری‌ها در گذشته‌های دور هستند. از مهم‌ترین اشیای نگهداری شده در این موزه می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- انواع ابزارهای وزن‌کنی مانند ترازوهای زرگری، قپان‌های بزرگ، سنگ وزنه‌ها، پیمانه‌های مختلف نفتی؛
- وسایل و ابزارهای مربوط به علم نجوم مانند اسطرلاب؛
- ابزارهای مربوط به علم هواشناسی؛
- قطب‌نما و ساعت‌های مختلف.
یک تنه درخت پنج‌میلیون ساله از دوران پلیوسن زمین‌شناسی هم در این موزه نگهداری می‌شود که تماشای آن خالی از لطف نیست. ناگفته نماند که تعداد زیادی از رستوران های تبریز و هتل های تبریز نیز در همین محله قرار داشته و عیش شما را تکمیل می‌کنند. از بین هتل‌هایی که در نزدیکی این موزه قرار دارند می‌توانید در یکی از هتل‌های بهبود، سهند تبریز، ارک و سینا اقامت داشته باشید. همچنین رستوران مزرعه محمدی، چلوکبابی کسری، رستوران مدرن تبریز و دیزی سنگی اوستا کریم هم در چند کیلومتری خانه سلماسی پذیرای شما گردشگران هستند.
| آدرس | تبریز، خیابان امام خمینی، میدان ساعت، کوچه مقصودیه، پشت عمارت شهرداری، بن‌بست سلماسی |
| ساعت بازدید | همه روزه به‌جز جمعه‌ها از ساعت 8 صبح تا 8 شب |
خانه کلانتری
میرزا ابراهیم خان باغمیشه‌ای ملقب به شرف‌الدوله و مشهور به کلانتر یکی از سرشناس‌ترین افراد در شهر تبریز بود. خانه کلانتری که در باغی به همین نام قرار گرفته، ملک شخصی ایشان بوده و امروزه به مکانی برای بازدید گردشگران تبدیل شده است. قدمت این خانه به دوران قاجار بازمی‌گردد و معماری آن با الهام از سبک معماری قفقازی است. البته بسیاری از فاکتورهای معماری قاجار نیز در ساخت خانه رعایت شده؛ برای مثال پلان خانه به صورت کاملاً قرینه بوده و هنر متقارن‌سازی به خوبی در جای‌جای این عمارت دیده می‌شود. سرستون‌های گچی، طلق رومی بالای ستون‌ها، قاب‌بندی‌های آجری، گچ‌بری‌های برجسته و کاشی‌کاری هفت رنگ از دیگر جذابیت‌های ساخت این بنا بوده که هنر و دقت معماران ایرانی را به رخ می‌کشاند. سخن درباره شگفتی و عظمت این خانه ممکن است ساعت‌ها طول بکشد؛ اما متأسفانه این خانه دچار جور زمان شده و این روزها جز مخروبه‌ای از آن باقی نمانده است. مسیر خانه کلانتری بسیار سرراست است؛ مخصوصاً اگر یکی از هتل‌های ائل گلی یا لاله پارک را برای اقامت انتخاب کرده باشید. در غیر این صورت هم غم به دلتان راه ندهید. شما می‌توانید از همه نقاط مهم شهر به‌راحتی به این خانه دسترسی داشته باشید.
| آدرس | تبریز، خیابان عباسی، کوچه هاشمی، پلاک 23 |
| مدت زمان بازدید | کمتر از یک ساعت |
خانه حریری تبریز
خانه حریری تبریز یکی دیگر از جاذبه های گردشگری است که در خیابات تربیت تبریز قرار گرفته است. افرادی که قبلاً به این شهر سفر کرده‌اند می‌دانند که این خیابان خودش به‌تنهایی یک جاذبه توریستی محسوب می‌شود. خانه حریری متعلق به یکی از یکی از تاجران معروف تبریز به نام محمد آقا حریری بود وی از اعضای خاندان حریری محسوب می‌شد که در اوایل حکومت قاجار برای خودشان اسم و رسمی داشتند. تاریخ ایران از نقش وی در انقلاب مشروطه و نهضت شیخ محمد خیابانی نوشته است. بااین حساب چندان عجیب نیست اگر بکوییم خانه حریری خودش به‌تنهایی موزه‌ای زیبا و پررنگ‌ونگار در شهر تبریز است. اطلاعات بازدید این خانه ا برایتان گذاشته‌ایم. در سفر به این شهر، حتماً سری به این جاذبه بزنید.
| آدرس | تبریز، خیابان تربیت، کوچه نور هاشمی، پلاک 132. |
| مدت زمان بازدید | نیم ساعت. |
| امکانات ویژه | دسترسی راحت به وسایل نقلیه عمومی، سرویس بهداشتی، اقامتگاه، رستوران، بوفه، پوشش شبکه‌های مخابراتی. |
خانه گنجه‌ای زاده و دانشکده معماری
خانه گنجه ای زاده یکی دیگر از خانه های قدیمی تبریز بوده که یادگار دوران قاجار و پهلوی است. در واقع بخش شرقی این عمارت در دوران قاجار و بخش غربی آن در اوایل حکومت پهلوی بنا شده است. ازاینرو در معماری خانه نیز می‌توان تلفیقی از معماری دوران قاجار و پهلوی را مشاهده کرد. با ساخت بخش غربی خانه گنجه‌ای زاده، فصلی جدید در معماری ایران رقم خورد. به گونه‌ای که در این بخش خانه دیگر خبری از پنجره‌های خمیده و شیشه‌های رنگارنگ نیست؛ بلکه با پنجره‌های چهارگوش که زاویه‌های تیزی دارند مزین شده است. می‌توان گفت ساخت بنای مربوط به دوران پهلوی، سرآغاز معماری مدرن در شهر تبریز محسوب می‌شود. در طرف مقابل، در بخش شرقی بنای گنجه ای زاده هنوز حس و حال معماری سنتی در جریان بوده و گردشگران را در حس نوستالژیک غرق می‌کند. البته گفتنی است که خانه گنجه ای زاده زمانی دانشکده معماری دانشگاه صنعتی سهند بود؛ اما سرانجام در سال 1390 با رای دیوان اداری، بخش‌هایی از این بنا تخریب شد.
| آدرس | تبریز، محله مقصودیه، روبهروی دانشکده معماری |
| مدت زمان بازدید | کمتر از یک ساعت |
خانه میرزا حسین واعظ
عبدالله واعظ، فرزند میرزا حسین واعظ همان کسی است که این خانه به ایشان تعلق دارد. میرزا حسین، خطیب و مشروطهخواه تبریزی بود که نقش بسیار پررنگی در تشویق مردم تبریز در انقلاب مشروطه داشت. خانه میرزا حسین واعظ از آن دسته خانه های تاریخی تبریز بوده که به سبب بی‌توجهی و عدم رسیدگی مسئولان، شرایط مناسبی ندارد، تا جایی که چند سال قبل با تغییر مالک اصلی بنا، عملیات تخریب آن آغاز شد. اما خوشبختانه با ورود یگان حفاظت میراث فرهنگی استان، عملیات تخریب بنا متوقف شد. همچنین مدتی بعد با پیگیری این اداره در راستای جلوگیری از تخریب خانه میرزا حسین واعظ، این بنا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این خبر خوشحال‌کننده این نوید را به مردم و گردشگران داد که هرگونه عملیاتی که موجب آسیب و تخریب بیشتر به این عمارت تاریخی شود ممنوع بوده و با متخلفان برخورد قضایی خواهد شد. اکنون این یادگار میرزا حسین واعظ در امنیت کامل بوده و هیچکس حق آسیب‌رساندن و تخریب آن را ندارد.
خانه حاج رضا صادری (خانه معبودی)
خانه معبودی در زمینی به مساحت 950 مترمربع در میدان منجم شهر تبریز قرار دارد. این بنا در ابتدا متعلق به احمد جوان بود و پس از آن حسین قنسول از اجداد خانواده تماری آن را خریداری کرد. صاحب بعدی خانه نیز فردی به نام رضا صادری، از تاجران فرش تبریز بود که در سال 1320 مالک این خانه شد. رضا صادری تا زمان مرگش از خانه به‌خوبی نگهداری کرد؛ به‌طوری که خانه معبودی تا آن زمان هنوز حالت اولیه خود را حفظ کرده بود. سرانجام رضا صادری خانه را به حسینیه تبدیل کرد تا اینکه پس از مرگ او یعنی در سال 1366 مهدی معبودی مالک این خانه شد. خوب است بدانید که خانه معبودی دو در دارد که یکی به کوچه چوستدوزان و دیگری به دربند قالیچیلر راه دارد. همچنین این خانه در مرداد ماه سال 1382 با شماره 9471 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
| آدرس | تبریز، میدان منجم |
| مدت زمان بازدید | کمتر از یک ساعت |
خانه حاج ارفع الملک جلیلی
به‌عنوان حسن ختام این مقاله می‌رویم سراغ خانه‌ای تاریخی از دوران پهلوی؛ خانه‌ای به نام حاج ارفع الملک جلیلی که امروزه میزبان علاقه‌مندان به خانههای تاریخی است. اگر در شهر تبریز گذرتان به خیابان شهید بهشتی افتاد، حتماً سری به این خانه باشکوه بزنید. این عمارت با سنگ‌کاری‌های بی‌نظیر چشم‌ها را خیره می‌کند و با گذشت چندین سال، هنوز که هنوز است صلابت و زیبایی خود را حفظ کرده است. آجر به آجر این عمارت قدیمی با شما سخن می‌گوید و شما را با حس و حال خانههای قدیمی پیوند می‌زند. این خانه جزو زیباترین خانه های تاریخی تبریز بوده و سردر بسیار زیبای آن در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
| آدرس | تبریز، خیابان شهید بهشتی، میدان ساعت، دالان میرزا رضا |
| مدت زمان بازدید | کمتر از یک ساعت |
| ساعت بازدید | این بنا فعلا در حال مرمت و بازسازی است |
سخن پایانی
این بار در ره بال آسمان از بین جاهای دیدنی تبریز، سراغ خانه های تاریخی تبریز رفتیم. در قدیمی‌ترین خانههای این شهر قدم زدیم و هوش و ذکاوت معماران ایرانی را تحسین کردیم. تبریز همان شهری است که نمی‌توان دست خالی از آن خارج شد. حال که کوله‌بارتان را از تجربه‌های و خاطرات دل‌نشین پر کرده‌اید، سری هم به مراکز خرید تبریز بزنید و با چند قلم از سوغات تبریز شیرینی سفر خود را چند برابر کنید. محله‌های قدیمی تبریز که درباره آن‌ها صحبت کردیم، اصلی‌ترین قطب گردشگری در این شهر هستند. پس هیچ چیز را از قلم نیندازید و تا می‌توانید از جای‌جای این سرزمین تاریخی دیدن کنید. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید. خوشحال می‌شویم اگر تجربیات و خاطرات خود از این سفر را با ما و دیگر کاربران خوش‌سفر ره بال آسمان به اشتراک بگذارید.
خانه بهنام، خانه سلماسی و خانه حاج ارفع‌الملک جلیلی از مشهورترین خانه های قدیمی تبریز بوده که در نزدیکی میدان ساعت قرار دارند.
از یادگاری‌ها و لوازم زندگی گرفته تا کتاب‌ها و دست خط‌های استاد با همان شکل و شمایل قدیمی در این خانه به نمایش گذاشته می‌شوند.
انواع ابزارهای وزن‌کنی مانند ترازوهای زرگری، قپان‌های بزرگ، سنگ وزنه‌ها، پیمانه‌های مختلف نفتی، وسایل و ابزارهای مربوط به علم نجوم مانند اسطرلاب، ابزارهای مربوط به علم هواشناسی، قطب‌نما و ساعت‌های مختلف.
در حال حاضر خانه ختایی به موزه هنرمندان تبریز تبدیل شده و مرکز تبلور هنر در شرق ایران است.