موزه مارکار یزد و ناگفته‌هایی که شنیدنی است

موزه مارکار یزد یا موزه زرتشتیان، از آن بناهایی است که گذشته پرپیچ‌وخم و البته بسیار زیبایی را از سر گذرانده است. این بنای زیبا که زمانی جان‌پناه کودکان بی‌سرپرست بود، این روزها مثل یک معلم بازنشسته، گوشه‌ای از شهر یزد، چشم‌به‌راه فرزندان ایران زمین است تا خاطرات این ۸۰ سال گذشته را مو‌به‌مو برایشان روایت کند. نظرتان چیست امروز به این بنای تاریخی سری بزنیم؟

موزه مارکار کجاست؟

شاید شما هم دوست داشته باشید قبل از هر چیزی بدانید که موزه مارکار کجاست. این موزه را می‌توانید در میدانی با همین نام پیدا کنید. برای رسیدن به میدان مارکار باید به بلوار منتظر قائم بروید. از آنجا وارد کوچه فرش مشهد شوید تا ساختمان موزه را ببینید. البته بگوییم که بعضی‌ها موزه مارکار را با نام موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان هم می‌شناسند.  با این توضیح اگر روی تابلو یا از زبان کسی، نام دیگرش را شنیدید، خیلی تعجب نکنید.

قدمت موزه مارکار به چه سالی بر می‌گردد؟

تاریخچه موزه مارکار بیشتر شبیه قصه‌های کتاب‌های داستان است. شاید اگر روزی کسی از این قصه زیبا فیلمی بسازد، زیباترین فیلم پرفروش می‌شود. قضیه از این قرار است که زن و مردی ایرانی و ساکن هند، صاحب فرزندی به نام پشوتن جی می‌شوند که از همان کودکی عاشق ایران و فرهنگ ایرانی است. او زبان فارسی یاد می‌گیرد و چند بار به ایران سفر می‌کند. از آنجایی که مارکار در سال‌های متمادی معاون و بعد رئیس انجمن زرتشتیان ایران در بمبئی بود، هر بار که به ایران می‌آمد، سراغ یزد می‌رفت. در همین سفرها بود که فهمید کودکان بی‌سرپرست یزدی، امکانات خوبی برای رشد و تعالی ندارند. همین موضوع باعث شد که دست به‌کار شود و در سال ۱۳۰۱ پرورشگاهی بزرگ را در این شهر احداث کند.

البته برای روح بزرگ و خیرخواه مارکار، ساختن یک پرورشگاه کافی نبود. مدتی بعد و در سال ۱۳۱۲ کلنگ احداث مدرسه و دبیرستان دخترانه و پسرانه مارکار بر زمین خورد و چندی بعد نیز این ساختمان عظیم کارش را شروع کرد. این مجموعه که تا امروز حدود ۸۰ سال از عمرش می‌گذرد تا همین چند سال پیش در خدمت تعلیم و تربیت کودکان یزدی بود. از سال ۱۳۹۶ به بعد، مجموعه مارکار تغییر کاربری داد و به موزه مارکار تبدیل شد.

سایر خدمات مارکار

پشوتن جی مارکار علاوه بر ساخت پرورشگاه و مدرسه دخترانه و پسرانه، چندین و چند خدمت ارزنده دیگر در شهر یزد انجام داد. فعالیت‌های بشردوستانه وی باعث شد که سه بار متوالی نشان خدمت را از دولت پهلوی دریافت کند. از جمله خدمات وی می‌توان به اقدامات زیر اشاره کرد:

• ساخت هنرستان جهانگیری در یزد؛
• ساخت برج گاهنمای فردوسی (میدان فردوسی)؛
• اهدای زمین پارک مارکار؛
• ساخت همایشگاه مارکار در تهران.

در موزه مارکار چه می‌بینیم؟

راهروها و دالان‌ها

اسم موزه روی سردر هر ساختمانی که بیاید، ناخودآگاه خودش را معرفی می‌کند. وارد موزه زرتشتیان یزد هم که می‌شوید، به دالان‌های تودرتویی می‌رسید که در و دیوارش پر است از قاب‌های مختلفی که هر کدام داستانی از زندگی شخص مارکار یا وقایع مربوط به حضرت زرتشت و پیروانشان را نشان می‌دهد. در این بخش از موزه مارکار با کتاب گات‌ها هم آشنا می‌شوید. در کنار آن نیز زندگی‌نامه زرتشت و خدماتش، پوشش زرتشتیان و آداب‌ورسومشان را هم نمایش می‌دهند. در این موزه اطلاعاتی درباره موبدان و درجه‌های عرفانی مختلفی که دارند نیز در اختیارتان قرار می‌گیرد.

در بخش دیگر راهروها و اتاق‌ها نیز وسایلی می‌بینید که مربوط به ساکنان قدیمی یزد بوده است. همچنین اطلاعاتی درباره زیارتگاه های مخصوص زرتشتیان مثل زیارتگاه چک چک یزد یا گوردخمه های آنان به دست می‌آورید. در ادامه نیز انگار وارد آشپزخانه یک خانه قدیمی شده باشید؛ می‌توانید هرآنچه در یک مطبخ سنتی وجود داشته را تماشا کنید. همه توضیحات مربوط به این بخش‌هایی که برایتان گفتیم روی تابلویی به دو زبان فارسی و انگلیسی نوشته شده است. همچنین راهنمای صبور و مهربانی در آنجا حاضر است که همه اطلاعات را با جزيیات و ریزبه‌ریز توضیح می‌دهد.

سایر بخش‌های موزه

بخش دیگر موزه به بنای ساختمان پرورشگاه اختصاص دارد. در این بخش شما راه‌پله‌های قدیمی، حمام سنتی، آب انبار و جاده گاو رو را مشاهده می‌کنید.

• آب انبار

باید ساکن یکی از شهرهای کویری باشید که اهمیت احداث آب انبار را با گوشت و پوست احساس کنید. در این مناطق، آب از الماس هم گران‌بهاتر است؛ چراکه برای داشتن یک ظرف آب باید تا عمق زمین چاه کند و پایین رفت. آب انبارها در شهرهایی مثل یزد و کرمان، حکم بهشتی پر از نعمت را داشته است. در اماکن بزرگ مثل عمارت‌های پادشاهی یا مساجد و حتی همین یتیم‌خانه، لازم بود آب‌انباری ایجاد شود تا ساکنانش برای مصارف روزانه‌شان دچار دردسر نشوند.

• جاده گاو رو

شاید از خودتان بپرسید لزوم وجود گاو در مدرسه و یتیم‌خانه چیست. در پاسخ باید برایتان بگوییم که برای لای‌روبی‌کردن آب انبار یا برداشتن آب از آن نیروی بسیاری لازم بود. از آنجایی که توان آدمیزاد به‌تنهایی به چنین کارهایی نمی‌رسید، از گاو‌ها برای این منظور استفاده می‌شد. به همین منظور جایی مخصوص نگهداری یا گذر گاو تعبیه می‌کردند که به جاده گاو رو معروف است. نمونه‌ای از این جاده در مجموعه تاریخی مارکار یزد هم دیده می‌شود.

• حمام سنتی

همه می‌دانیم که در گذشته کمتر خانه‌ای به حمام مجهز بود. اکثر مردم برای استحمام به حمام‌های عمومی می‌رفتند. فقط شاهان و امیران یا افراد عالی‌منصب این توانایی را داشتند که در قصر یا عمارتشان حمام اختصاصی بنا کنند. گفتیم که مجموعه مارکار به کودکان بی‌سرپرست تعلق داشت. پشوتن جی برای رفاه حال این کودکان، حمامی نیز در مجموعه ساخت تا با خیال راحت به نظافت شخصی‌شان برسند.

جاهای دیدنی نزدیک به موزه مارکار یزد کدامند؟

یزد شهر بناهای تاریخی و خانه‌ها و کوچه‌های سنتی است. در فاصله کمتر از یک‌کیلومتری موزه زرتشتیان یزد، می‌توانید سراغ آتشکده بهرام یزد، آب انبار رستم گیو، موزه دیرینه شناسی کامبرین و آب انبار شش بادگیر را بگیرید. اگر هم از میدان مارکار چند کیلومتری دورتر شوید بسیاری از جاهای دیدنی یزد از جمله میدان امیرچخماق را پیدا می‌کنید که در اوج شکوه و زیبایی میهمانانش را به خود دعوت می‌کند. بازار خان یزد، حمام خان یزد، مسجد جامع یزد، بازار طلافروشان راسته خیابان قیام، کوچه‌پس‌کوچه‌های ضیایی و چندین و چند اثر تاریخی دیگر در همان حوالی وجود دارد که شما را سرگرم می‌کند.

راستی مي‌دانید حمام خان چند سالی است به یکی از رستوران های یزد تبدیل شده؟ با این اوصاف می‌توانید برای ناهار یا شام، خودتان را به این رستوران برسانید و دلی از عزا دربیاورید. اگر هم دلتان خواست از سوغات یزد، چیزی برای خانواده و آشنایان ببرید، میدان امیرچخماق و بازار خان گزینه‌های مناسبی هستند. هتل های سنتی یزد نیز در همین بافت تاریخی پیدا می‌شوند. یک شب اقامت در این هتل های زیبا، بسیار دل‌انگیز است.

بهترین زمان بازدید از موزه مارکار یزد چه فصلی است؟

استان یزد را تقریباً همه می‌شناسند. هوای گرم و خشک مشخصه بارز شهرهای مرکز ایران است. برای اینکه تفریح دل‌انگیزی در این شهر داشته باشید، بهتر است فصل بهار یا ایام نوروز را برای سفر انتخاب کنید. در این فصل هوا نه‌چندان سرد است و نه خیلی گرم. برای آنکه در این ایام بتوانید بیشترین بهره را از حضور در شهر ببرید، مقاله یزدگردی در نوروز را مطالعه کنید. آقای مشرقی در این مقاله به شما می‌گویند که چطور زمان سفرتان را برنامه‌ریزی کنید که به همه جاذبه‌های شهر برسید.

اطلاعات بازدید از موزه مارکار یزد

چگونه به موزه مارکار یزد برویم؟

برای رفتن به موزه مارکار چند گزینه پیش روی شماست. اولین و بهترین گزینه، استفاده از ماشین شخصی است. یزد خوشبختانه شهر شلوغی نیست و به‌ندرت می‌توان در آن شاهد ترافیک سنگین بود. به همین دلیل خیلی زود و راحت می‌توانید خودتان را به میدان مارکار برسانید. به میدان که رسیدید، چشمتان به تابلوهای راهنمایی باشد تا کوچه فرش مشهد را رد نکنید. وارد کوچه که شوید، دیوارهای موزه خودشان را به شما نشان می‌دهند.

اگر در روزهای عادی سال به یزد رفته‌اید، استفاده از اتوبوس خط واحد هم پیشنهاد خوبی است. یادتان باشد که اتوبوسرانی یزد در روزهای تعطیل سال، فعالیت چندانی ندارد و ممکن است کمی معطل شوید. گزینه دیگر هم استفاده از تاکسی‌های اینترنتی است. خوبی این تاکسی‌ها این است که در تمامی سطح شهر به‌راحتی پیدا می‌شوند و قیمت معقولی دارند.

در این نوشته شما را به یکی از معروف‌ترین موزه های یزد، یعنی موزه مارکار یزد بردیم. از تاریخچه‌اش گفتیم و بخشی از درون موزه را برایتان وصف کردیم. گفتیم که این موزه کجای شهر قرار دارد و چگونه می‌توان به آن سر زد. حال نوبت شماست که تجربه‌ها و خاطراتتان را با ما در میان بگذارید. شما از شهر یزد و موزه زرتشتیان آن چه خاطره‌ای دارید؟ برای ما در بخش نظرات بلاگ ره بال آسمان بنویسید تا به نام خودتان منتشر شود.