جاهای دیدنی سی سخت | راهنمای سفر سی سخت

سی سخت با مردمی سخت‌کوش و صبور و مهربان، در پناه دنا، نور امید و شور زندگی را هر روز جرعه‌جرعه به جان مردم این شهر و مسافران و گردشگرانش می‌ریزد. این شهر رؤیایی هر سال در بهار و تابستان آغوشش را برای پذیرایی از مسافران و طبیعت‌گردان باز می‌کند. اگر شما هم می‌خواهید با راه و چاه سفر به سی سخت آشنا شوید، همراه ما باشید تا به این منطقه سرسبز سفر کنیم. امروز قرار است از جاهای دیدنی سی سخت برایتان بگوییم.

سی سخت کجاست؟

سی سخت، در 35کیلومتری شمال غربی شهر یاسوج، در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. این شهر مرکز شهرستان دنا در جنوب ایران است و مردمان آن از دودمان بزرگ بویراحمدی هستند. این شهر در ارتفاع ۲هزار متری از سطح دریا قرار دارد و آبشارها، تپه‌های سرسبز، دریاچه‌ها و کوهسارهایش آن را به نگین استان کهکیلویه و بویراحمد تبدیل کرده‌اند. مردم این شهر نژاد لری دارند و به زبان لری صحبت می‌کنند.

بهترین زمان سفر به سی سخت

سی سخت در دامنه کوه دنا، بلندترین کوه رشته‌کوه زاگرس، جای گرفته است. قرارگرفتن در دامنه کوه و همسایگی با رودها و چشمه‌ساران، این شهر را به مکانی توریستی و سرسبز تبدیل کرده است. در فصل بهار سی سخت به نهایت زیبایی خود می‌رسد، به همین دلیل بسیاری از گردشگران این فصل را برای سفر به این  انتخاب می‌کنند.

طبیعت سی سخت

غالب پوشش منطقه‌ای این شهر را جنگل‌های خشک تشکیل می‌دهند. در دامنه‌های جنوبی پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا تا ارتفاع 2500 متری، جنگل‌های بلوط همه جا را پوشانده‌‌اند. در ارتفاعات بیشتر از 2500 متر هم درختچه‌های ارژن، شن، انواع گون و درختان سرو کوهی می‌رویند. از ارتفاع 3500 متر به بالاتر اثری از درخت و درختچه دیده نمی‌شود و فقط شاهد پوششی از گون‌ها و گیاهان علفی و بوته‌ای هستیم. بالاتر از 4000 متر فقط گیاهان کوچک زیبایی در پناه سنگ‌ها و شکاف صخره‌ها روییده‌اند.

کوه دنا، مشرف بر این شهر یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات‌وحش ایران محسوب می‌شود. در این زیست‌بوم گونه‌های مهمی مثل کل، بز، خرس قهوه‌ای، خوک وحشی، پلنگ و… زندگی می‌کنند. همچنین کبک دری، انواع چکاوک‌ها، گرگ، گربه‌های وحشی، سنجاب ایرانی و پازن نیز در دنا دیده شده‌اند.

جاهای دیدنی سی سخت

• منطقه کوه گل

منطقه کوه گل در فاصله 8کیلومتری شرق سی سخت و 44کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد. این منطقه از مجموعه دریاچه زیبای کوه گل، دشت‌های لاله واژگون و آبشار زیبای کوه گل تشکیل شده است که همگی در فهرست جاهای دیدنی اطراف یاسوج جای گرفته‌اند.

• دریاچه کوه گل

گیاهان و گل‌های فراوان اطراف دریاچه کوه گل در فصل بهار و تابستان، زیبایی خاصی به محیطش داده است. علاوه بر دریاچه، رودخانه کوه گل نیز از دیگر جاهای دیدنی سی سخت و جاذبه‌های این مجموعه است.

• آبشار تنگه نمک

آبشار تنگه نمک یکی از آبشارهای منطقه کوه گل است که در 6کیلومتری شرق سی سخت و در انتهای کوه گل قرار گرفته است. این آبشار از تنگه‌ای به همین نام به پایین سرازیر می‌شود و آب آن به رودخانه کوه گل می‌ریزد.

• منطقه زنگونی

منطقه زنگونی در 2کیلومتری غرب سی‌سخت قرار دارد. بوته‌های خوش‌بوی جاشیر، قارچ‌های کوهی، بوته‌های گینه، گل‌های شقایق، سنبل، آلاله، لاله‌های واژگون و درختان بلوط پوشش گیاهی منحصربه‌فرد این منطقه را تشکیل می‌دهند.

• منطقه حفاظت شده دنا

منطقه حفاظت شده دنا یک منطقه کاملاً کوهستانی است. در شرق دنا گردنه تاریخی بیژن قرار دارد و مرزهای شمالی، غربی و جنوبی آن را رودخانه‌های ماربر و بشار احاطه کرده‌اند.

• چشمه میشی

چشمه میشی معروف‌ترین اثر طبیعی این منطقه است که در قسمت شمال شرقی شهر قرار دارد. در افسانه‌ها آمده است کیخسرو، پادشاه ایرانی، در این چشمه غسل کرد. این چشمه علاوه بر تأمین آب شرب شهر سی سخت، تأمین‌کننده آب کشاورزی باغ‌های سیب، انگور و گردوی این شهر و روستاهای پایین‌دست هم هست.

• غار ده شیخ

غار ده شیخ در ۲کیلومتری روستای ده شیخ و 35کیلومتری شهر سی سخت واقع شده است. در سال 1389، یک چوپان که در پی پیدا‌کردن گوسفندش بود، به‌طور اتفاقی این غار را کشف کرد. غار ده شیخ مربوط به دوره دوم زمین‌شناسی است و قدمتی 135 میلیون ساله دارد. ده شیخ یک غار آهکی کاملاً طبیعی است. در طی سالیان دراز جاری‌شدن جوی‌ها و ریزش آب از حفره‌ها، موجب ایجاد قندیل‌ها و دالان‌هایی شگفت‌انگیز در آن شده است.

• گردنه بیژن

گردنه بیژن بین دو شهر سی سخت و پادنا، در دامنه مرتفع‌ترین قله زاگرس قرار دارد. ارتفاع این گردنه از سطح دریا حدود ۳هزار و ۳۰۰ متر است که با نخستین بارش برف پاییزی بسته شده و در اردیبهشت‌ماه بازگشایی می‌شود. گردنه بیژن به‌خاطر بارش سنگین برف و ماندگاری آن، برای ساخت پیست اسکی بهاره و تابستانه بسیار مناسب است.

• چشمه طوف

چشمه‌ طوف در همه روزهای سال پر آب است و در مسیر صعود به کوه دنا قرار دارد. چشمه تاگی و سردو از دیگر چشمه‌های جاری‌شده از دنا هستند که برای آبیاری باغ‌‌های انگور و کشاورزی مردم شهر استفاده می‌شود.

• دشتک

دشتک دشت کوچکی است که در 8کیلومتری غرب سی سخت و در دامنه کوه دنا قرار دارد. این منطقه پوشیده از جنگل‌های سر به‌فلک‌کشیده بلوط است.

• آبشار نادری

آبشار نادری در 6کیلومتری بخش جنوبی منطقه حفاظت شده دنا واقع شده است و تقریباً 40 تا 70 متر ارتفاع دارد. برای دیدن این آبشار باید به محلی به نام بن‌رود رفت. آبشارهای دره نادری و توف شاه در این منطقه قرار دارند.

• آبشار بهرام بیگی

در روستای بهرام بیگی در 50کیلومتری شمال غرب سی سخت، آبشار بهرام بیگی قرار دارد. این روستا ییلاق عشایر بویراحمدی است و یکی از کانون‌های پرورش اسب‌های خان‌های عشایری به شمار می‌رود. آبشار بهرام بیگی از ارتفاعی حدوداً 35متری با آب بسیار خنک به سمت دره‌های پر پیچ‌وخمی سرازیر می‌شود که پوشیده از درختان چند صد ساله چنار و گردو هستند. جاده‌هایی که به این روستا و آبشار می‌روند، تماماً آسفالت هستند و با هر نوع وسیله نقلیه‌ای می‌توان به آنجا رسید.

• غار نول

غار نول در 20کیلومتری سی سخت، واقع شده است. این غار با طول 80 متر، چندین تالار پلکانی و انشعاب‌های مختلفی دارد و از نظر زمین‌شناسی غار بسیار مهمی است. سقف و بدنه غار از سنگ‌های آهکی و قندیل‌های زیبا پوشیده شده و در داخل آن چند چشمه وجود دارد.

تاریخچه سی سخت

سی سخت پیشینه تاریخی بسیار کهنی دارد و سابقه سکونت در آن به پیش از اسلام باز می‌گردد. کشف آثار سفالی از تمدن‌های پیشین در حفاری‌های این شهر و گورهایی با قدمت ۳هزار سال پیش از میلاد، حاکی از این موضوع است. در روایات اسطوره‌ای کهن ایرانی نقل شده که سی سخت نام خود را از سی پهلوان ارتش کیخسرو گرفته است که با رشادت و فداکاری‌های فراوان در این منطقه با دشمن جنگیده‌اند. کوه دنا همان کوهی است که کیخسرو از آن به بهشت رفت و جاویدان شد. به همین دلیل سی سخت را شهری به قدمت اسطوره‌ها می‌دانند.

در تل اسپید آثاری از هزاره اول تا دوره ساسانی و دوره صفوی شناسایی شده‌اند. همین امر باعث شده که این تل در فهرست آثار ملی به ثبت برسد. همچنین تل قلات که آن هم در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، آثاری از دوران سلجوقی تا قاجار را در خود جای داده است. سی سخت روستایی بود که در سال 1362 خورشیدی به جمع شهرهای کشور پیوست. این شهر با وجود پیشینه تاریخی بسیار، عمارت یا مکانی با جاذبه تاریخی ندارد.

اماکن مذهبی سی سخت

بقعه امامزاده سید محمد (ع) در دامنه کوهی این شهر واقع شده است. از بنای اولیه امامزاده هیچ‌ شواهدی در دست نیست؛ اما به گفته بومیان منطقه، عمارت قدیمی آن به‌وسیله خشت و گل احداث شده و بر فراز آن گنبدی کوتاه ساخته شده بود. بنای اولیه این بقعه بر اثر زلزله‌ای ویران‌گر تخریب شده و در سال 1375 با رعایت اصول فنی تجدید بنا شد.

لباس و پوشش مردم سی سخت

لباس‌های محلی سی سخت از جاذبه‌های بومی این شهر هستند؛ چرا که با ورود به شهر، با پوشش سنتی مردم بومی رو‌به‌رو می‌شویم. به گفته اداره میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد، قدمت لباس محلی زنان این استان و مشخصاً شهر سی سخت به قرن هشتم و دوران تیموریان می‌رسد. امروزه لباس محلی را بیشتر در زنان بیشتر از 30 سال می‌بینیم؛ اما در مجالس و عروسی‌ها همه زنان و دختران مانند یک سنت، از لباس‌های محلی استفاده می‌کنند.

لباس محلی زنان از سه بخش اصلی سرپوش، بالاتنه و پایین‌تنه تشکیل شده که مجموع این‌ها پوشش کاملی برای زنان است. لباس محلی مردان نیز از جبه، دلگ، شال، پیراهن بدون آهار و یقه با آستین گشاد، زیرشلوار، گیوه و کلاه تشکیل شده است.

صنایع دستی سی سخت

قالی، قالیچه، جاجیم، گلیم، سفره دست‌باف، آیینه‌دان، جا قرآنی، نمکدان، نمدمالی، سجاده و گبه از جمله صنایع‌دستی سی سخت هستند. در حال حاضر 12 کارگاه در شهرستان دنا در زمینه گلیم‌بافی و البسه مشغول به فعالیت هستند. در مجموع قریب به 2هزار بافنده صنایع‌دستی در زمینه‌های مرتبط با صنایع‌دستی در دنا فعالیت می‌کنند.

غذا

غذاهای سنتی كهگیلویه و بویراحمد و همچنین سی سخت، با گذشته مردمانش عجین است. چون مردم ناحیه سی سخت در گذشته عمدتاً عشایر بودند، غذاهای محلی این ناحیه معمولاً از محصولات و فرآورده‌های تولیدشده به دست خود مردم تهیه می‌شد.

• نان کلگی

یکی از این نان‌های سنتی سی سخت، نانی است که از میوه درخت بلوط تهیه می‌شود و در زبان محلی به آن نان کلگی می‌گویند. این نان قهوه‌ای تیره، قدیمی‌ترین نان محلی كهگیلویه و بویراحمد است.

• گونه

یکی از غذاهای لذیذ و سنتی شهر است که از ترکیب بلغور گندم، پیاز، ناردانه، ادویه و نمک تهیه می‌شود. برای پخت آن بلغور گندم را با آب، پیاز، نمک، ادویه و ناردانه مخلوط کرده و می‌پزند تا زمانی که آب آن تبخیر شود و سپس مانند دمپخت آن را دم می‌کنند.

• آش دنگو

از دیگر غذاهای محلی کهگیلویه است که سرشار از حبوبات بوده و پخت آن در فصل زمستان بیشتر رواج دارد و برای سرماخوردگی بسیار مناسب است.

اقامت در سی سخت

یکی از گزینه‌های اقامت در سی سخت هتل سوئیت سیمرغ دنا است که علاوه بر امکانات خوب و قرارداشتن در منطقه زیبای شهر، خدمات دیگری نیز دارد. تور گردشگری عشایر، تور کوه‌نوردی، تور گردشگری روستایی و صحرایی، بازدید از پارک ملی دنا و غیره از خدمات این هتل هستند.

اقامتگاه بومگردی به نام اقامتگاه بوم‌گردی رئیس در سطح شهر وجود دارد که از بازسازی یک خانه قدیمی ساخته شده است و در میان جنگل‌های سرسبز بلوط قرار دارد. معماری بومی و سنتی خانه همراه با خشت و گل و چوب فضای دل‌نشینی را برای اقامت به وجود آورده است. این اقامتگاه 6 واحد با ظرفیت 4 تا 10 نفر دارد. آلاچیق، حوض میان حیاط، آشپزخانه همگانی، سیاه‌چادر ترکی و غرفه صنایع‌دستی از سایر امکانات این اقامتگاه است.

اقامتگاه بوم‌گردی عشایری ایل بوم در دل طبیعت بکر دنا قرار دارد. ایل بوم متشکل از چند سیاه‌چادر ویژه اقامت، یک سیاه‌چادر عکاس‌خانه (عکاسی با پوشش محلی کهگیلویه و بویراحمد) و یک سیاه‌چادر دمنوش‌خانه است. همچنین کانکس سرویس بهداشتی و حمام هم در محوطه اقامتگاه قرار دارند. همه وعده‌های غذایی ایل بوم از محصولات و غذاهای محلی است. گاهی نیز جشن‌های نامزدی و عقد و حنابندان هم در محوطه آن برگزار می‌شود.

سوغات سی سخت

سوغاتی‌های استان کهگیلویه و بویراحمد زبانزد مردم ایران است. محصولات محلی این سرزمین، با طبیعت، کشاورزی و دام‌داری گره خورده است. یکی از معروف‌ترین این محصولات عسل و گردو است (به‌ویژه گردوی سی سخت و عسل کوه دنا) که متقاضی‌های فراوان در خارج از استان و در بین مسافران و گردشگران نوروزی دارند.

انگور سی سخت نیز در فصل‌های برداشت یکی از سوغات‌های محلی این استان است. مهم‌ترین انواع انگورهای استان عبارت‌اند از یاقوتی، عسگری، سیاه، ریش‌بابا، رجبی و رطبی که در مردادماه برداشت می‌شوند. در دامنه کوه دنا، انواع گیاهان دارویی و خوراکی هم می‌رویند که هم خواص درمانی دارند و هم مزه خوبی به غذا می‌دهند. مثلاً پونه و خاری دو گیاهی هستند که در دوغ می‌ریزند. همچنین باریجه، آویشن دنایی، کاسنی، شیرین‌بیان، گل‌گاوزبان، باباآدم، بومادران، شکر تیفال، ختمی، افدرا، دم‌اسب و… از دیگر گیاهان معروف شهرستان سی سخت هستند.

مسیر‌های دسترسی

• مسیر زمینی

دو مسیر مهم برای دسترسی به این شهر وجود دارد، یکی جاده یاسوج سی سخت و دیگری جاده اصفهان سی سخت یا جاده 55 است. جاده 78 هم این شهر را به سورمق در استان فارس و سپس شهر یزد می‌رساند.

• مسیر هوایی

نزدیک‌ترین فرودگاه‌ها به سی سخت، فرودگاه یاسوج و فرودگاه گچساران هستند.

سی سخت زیبا در استان کهکیلویه و بویراحمد در بهار و تابستان آغوش پر مهرش را برای دوست‌داران طبیعت و مسافران عزیزش باز می‌کند. در این نوشته با جاهای دیدنی سی سخت آشنا شدید. شما به این شهر سفر کرده‌اید؟ نظرتان درباره سی سخت چیست؟ برای ره بال آسمان بنویسید.