راهنمای سفر ایلام | شهر نجیب کردنشین ایران

شاید اسم «عروس زاگرس» یا «شهر کوهستان‌های سبز» به گوش شما هم آشنا باشد. ایلام در غرب ایران، سرزمینی پر از رنگ‌های جذاب و چشم‌نواز، مانند دخترکی زیبا در حصار رشته‌کوه زاگرس مأوا گرفته است. این شهر تاریخی در بهار و تابستان از گردشگران ایرانی و خارجی استقبال می‌کند. زیبایی‌های طبیعی و تاریخی ایلام تا حدی است که دل از هر بیننده‌ای می‌برد. ما امروز قرار است چمدانمان را به قصد سفر به ایلام ببندیم. پیشنهاد می‌کنیم شما هم همراه ما شوید. قول می‌دهیم آنقدر مشغول شوید که خستگی سفر را حس نکنید.

ایلام کجاست؟

ایلام، مرکز استان ایلام در غرب ایران به چشم می‌خورد. این شهر، سومین شهر بزرگ کردنشین ایران است که مردمانش با زبان کردی و گاهی لری صحبت می‌کنند. هرچند پیشینه ساخت این شهر به کمتر از ۱۰۰ سال گذشته برمی‌گردد؛ اما بناهای تاریخی و باستانی، از حکومت ساسانیان در این منطقه حکایت می‌کند. اگر از مسیر همدان به این شهر سفر کنید، فاصله تهران تا ایلام ۶۷۲ کیلومتر است.

بهترین زمان سفر به ایلام | بهار و تابستان

به علت موقعیت جغرافیایی ایلام، در این شهر در کنار طبیعت زیبای گندم‌زارها، کویر، دشت‌ها، کوه‌های پر از برف و جنگل‌های سرسبز وجود دارد. این شهر در حصار جنگل‌ها و کوه‌ها قرار دارد و به‌طور کلی آب‌وهوای آن معتدل کوهستانی است. دی و بهمن سردترین و تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های شهر ایلام است. بهترین زمان سفر به ایلام در فصل بهار و اوایل تابستان است.

طبیعت ایلام | کوهستانی سرسبز

رشته کوه کبیرکوه عامل مهم جغرافیایی است که آب‌وهوای ایلام را تحت تأثیر خود قرار داده است. به علت آب‌‌وهوای متنوع، در این شهر منابع گیاهی متنوعی از جمله گیاهان دارویی و خوراکی یافت می‌شوند. بنه یا همان پسته کوهی و بلوط از درختان بسیار فراوان این ناحیه هستند. انجیر، زالزالک، تمشک و پرسیاوش نیز از دیگر گیاهانی هستند که در اقلیم ایلام رشد می‌کنند.

این شهر از طرف شمال به کوه شنه چیر، از شرق به کوه شلم و از طرف غرب به قلقیران و نهایتاً کبیرکوه منتهی می‌شود. بلندترین نقطه شهر، قله خان‌صفی در کبیرکوه است. کوه‌های مانشت، سیاه‌کوه و گچان از کوه‌های مهم و رودخانه‌های گوارخوش و تلخاب از رودهای مهم شهر ایلام هستند.

منطقه حفاظت ‌شده کبیرکوه که این شهر در شمال آن واقع شده است، به علت پستی و بلندی‌ها، تپه‌ها و صخره‌های خاص خود، زیستگاه مناسبی برای جانوران است و همین ویژگی باعث تنوع حیات‌وحش در ایلام شده است. گونه‌های پستاندارانی مثل خرس قهوه‌ای، پلنگ، کفتار، کاراکال، خرگوش، سنجاب و موش در این ناحیه یافت می‌شوند. حیات‌وحش ایلام از نظر تنوع پرندگان نیز بسیار غنی است.

جاهای دیدنی ایلام | کوه و آبشار

• رشته کوه قالقیران

در ۳کیلومتری شمال شهر ایلام، رشته کوه قالقیران قرار دارد و تفرجگاه ششدار در نزدیکی آن، در جاده ایلام به کرمانشاه قرار دارد. طرح میدان آزادی از این کوه گرفته شده و فیلم دالاهو در دامنه این کوه فیلم‌بردای شده است.

• دره ارغوان

دره ارغوان در ۵کیلومتری ایلام و در مسیر روستای کلاته آهن قرار دارد و یکی از مناطق حفاظت شده ایلام است که زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. این منطقه پرآب، دره‌ای است مملو از ارغوان‌های رنگی، بابونه، لاله و اشک‌مریم قرمزرنگ که در ماه‌های مختلف، مخصوصاً در اردیبهشت‌ماه، بسیار چشم‌نواز است.

• منطقه حفاظت شده مانشت

منطقه حفاظت شده مانشت در ۶کیلومتری شمال شرق ایلام و در منطقه‌ای پوشیده از بلوط‌های زیبا به چشم می‌خورد. در شمال غربی آن کوه بانکول و در جنوب غربی آن کوه گاوه قرار دارد. در اطراف این کوه، ۳ رودخانه کنگیر، مورت و آسازنگان جاری است. در دل این کوه ۳ غار وجود دارد که با نام های غار شاه افلادان در قله کوه و غار طلسم و خورمگزان در اطراف آن شناخته می‌شوند. غار طلسم، محل زندگی خفاش‌هاست و غار خورمگزان نیز همواره در سایه است و آفتاب به آن نمی‌رسد.

• آبشار گچان

در شمال شرق این شهر، درست در مسیر ایلام به سرآبله و در میان تنگه، آبشار گچان خودنمایی می‌کند. کوه‌های مانشت و قلارنگ به کوه گچان رسیده‌اند و در میان آن‌ها این آبشار جاری‌ است. این منطقه به علت جنگل‌های زیبای درخت گردو، آبشار زیبای گچان و دسترسی آسان همواره در مرکز توجه گردشگران بوده است.

• دریاچه سد ایلام

دریاچه سد ایلام در کنار جاده قدیم ایلام به دره‌شهر و در ۲۰کیلومتری جنوب ‌شرق ایلام، نزدیک شهر ملک شاهی است. با وجود اینکه در اطراف این دریاچه امکانات رفاهی و تفریحی خاصی وجود ندارد؛ اما به علت طبیعت زیبا در بهار و تابستان میزبان بازدیدکنندگان بسیاری است.

• آبشار سرطاف

در ۵کیلومتری جنوب شهر ایلام و در شرق روستای شهید کشوری، آبشار سرطاف جا خوش کرده است. این آبشار چند پله‌ای است و به همین علت محوطه وسیعی را در بر می‌گیرد. البته در فصل‌های کم‌آبی خشک می‌شود و نمی‌شود انتظار شکوه خاصی از آن داشت.

• آبشار وه ریز

در نزدیکی روستای چشمه کبود و در ۷کیلومتری شهر ایلام هم آبشار دیگری به نام آبشار وه ریز قرار دارد. این آبشار از ارتفاعات کبیرکوه منشأ می‌گیرد و با ارتفاع ۱۰ متر از صخره‌های هلالی‌شکل به پایین می‌ریزد.

• تپه خرگوشان

تپه خرگوشان که به تپه شاهد هم شناخته می‌شود، یک تپه سرسبز با درختان بلند است که در خیابان مدرس قرار دارد. این ناحیه به دلیل خرگوش‌های فراوانی که در آن قرار دارد به این نام خوانده می‌شود. اگر از داخل هواپیما یا از ارتفاع زیاد به شهر ایلام نگاه کنید، تپه خرگوشان مانند یک نگین در شهر می‌درخشد.

برای دیدن کل این شهر می‌توانید از سربالایی تپه بالا بروید. با این کار شهر ایلام زیر پای شما قرار می‌گیرد. به همین دلیل هم هست که تپه ‌خرگوشان را بام ایلام می‌دانند. اردیبهشت‌ماه بهترین زمان بازدید از این تپه است.

• پارک جنگلی چغاسبز

در جنوب شهر و در مسیر فرودگاه ایلام، پارک جنگلی چغاسبز قرار دارد. برای رسیدن به این پارک باید از بزرگراه امام خمینی عبور کرد. علاوه بر امکانات گردشگری و رفاهی که در این پارک جنگلی قرار دارد، انواع گونه‌های گیاهی، پرندگان و درختان میوه را می‌توان در آن مشاهده کرد. این پارک جنگلی، دره‌های متعددی دارد. همچنین مزرعه‌های متعدد، چشمه‌ها و درختان پسته، زالزالک، بلوط و کاج، زیبایی‌های دو چندان به این منطقه داده‌اند. در حال حاضر نیز عملیات‌های جنگل‌کاری و بذرکاری برای بهبود شرایط این پارک جنگلی در دست اقدام است.

تاریخچه | ایلام در گذر زمان

ایلام در گذشته به نام‌های آلامتو، ده‌بالا، اریوجان و اخیراً به نام‌های دیوالا و حسین آباد نامیده شده ‌است. این شهر در دوره ساسانی بخشی از سرزمین پهلوی بوده است. ایلام کنونی در منطقه حسین آباد، در سال ۱۳۰۸ ساخته شده است.

تپه خرگوشان، دره ارغوان و قبر یکی از خلفای عباسی که در این منطقه قرار دارد، باعث توجه غلامرضا خان والی به این منطقه شد. به دستور او در بین کوه‌ها قلعه والی بنا شد و پس از آن، با هجرت مردم به دور قلعه، این شهر شکل گرفت. این شهر در طول ۸ سال جنگ تحمیلی آسیب‌های زیادی دیده ‌است و هنوز بسیاری از قسمت‌های آن به مرمت و بازسازی نیاز دارد.

بناهای تاریخی | یادگار حکام

• قلعه اسماعیل خان

قلعه اسماعیل خان یک قلعه سنگی و گچی واقع در ارتفاعات آب انبار است. این بنا به‌صورت دایره‌ای است و ۳ برج برای نگهبانی و دید‌بانی در آن قرار دارد. در حاشیه ارتفاعات قلعه، جنگل‌های بلوط به چشم می‌خورند. چشمه دائمی انبار آب در گذشته تنها راه تأمین آب اهالی قلعه بوده است. این قلعه به علت مسیر کوهستانی، صعب‌‌العبور است و تنها مسیر عبوری برای رسیدن به آن از سمت جنوب شرقی است.

• تخت خاتون

تخت خاتون ایلام سنگ‌نوشته‌ای از زمان قاجار است که در مسیر روستای بافروشان در منطقه صالح آباد، در مسیر این شهر به مهران قرار دارد. به علت استقرار طولانی خان‌ والی در این منطقه، خان ‌والی دستور به نوشتن کتیبه تخت خاتون می‌دهد. این کتیبه علاوه بر زیبایی متن و خط نستعلیق شکسته‌ای که دارد، اطلاعات فراوانی از گذشته والی خان و کارهای عمرانی وی در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.

• قلعه والی

قلعه والی ایلام در دوره قاجار، روی تپه چغامیرگ در ضلع شمالی خیابان پاسداران ساخته شده است. نمای کلی این قلعه به‌صورت ذوزنقه است و در ضلع شمالی آن تالار شاه‌نشین قرار دارد که حوض کوچکی در وسط آن قرار دارد. در این بنا ۲۰ اتاق بزرگ، ۵ اتاق کوچک، ۴ ایوان و ۲ تراس به‌صورت تو در تو وجود دارند و ضلع شرقی و غربی قلعه قرینه یکدیگر است.

این قلعه ۳ در ورودی در قسمت جنوبی، شرقی و غربی دارد که در جنوبی، ورودی اصلی است. مصالح به‌کاررفته در ساخت این بنا آجر و سنگ است و درختان بلند و کهنسال کاج در اطراف حوض مستطیلی‌شکل در جلوی قلعه، زیبایی دوچندانی به آن داده است. از سال ۱۳۸۵ این قلعه به موزه مردم شناسی تغییر کاربری داده است و همه روزه به جز دوشنبه‌ها صبح و عصر میزبان بازدیدکنندگان است. در ایام نوروز هم در این مکان موسیقی کردی پخش می‌شود و نمایشگاه سوغاتی و صنایع‌دستی برقرار است.

• موزه تاریخ طبیعی

موزه تاریخ طبیعی در انتهای بلوار مدرس واقع شده و نمونه‌های جانوری، گیاهی، فسیل‌ها و نمونه‌های تاکسیدرمی‌شده متنوعی در آن قرار دارد.

• کاخ فلاحتی

کاخ فلاحتی ایلام در خیابان آیت‌الله حیدری و در داخل محوطه سازمان جهاد کشاورزی قرار دارد و به همین دلیل با نام کاخ کشاورزی شناخته می‌شود. این کاخ در زمان قاجار و به دستور غلامرضاخان ساخته شده است. در نقشه درونی این کاخ، ۲ اتاق تو در تو در اطراف و یک هال بزرگ در وسط قرار دارد. جلوی هال یک ایوان وجود دارد و طراحی اتاق‌ها ساده و بدون تزئینات است.

• مسجد والی

مسجد والی قدیمی‌ترین مسجد ایلام است که به دست والی پشت‌کوه بنا شده است. این مسجد در میدان 22 بهمن قرار دارد.

• مسجد صاحب‌الزمان ایلام

مسجد صاحب‌الزمان ایلام در مرکز شهر قرار دارد. زائران فراوانی چهارشنبه‌ها به این مکان زیارتی می‌آیند.

فرهنگ و هنر | تجلی ایلام در دوران

• لباس محلی

در ایلام رنگ‌های متنوع، جنس‌های مرغوب و زیورآلاتی که لباس‌های زنان ایلامی را زینت می‌بخشند، معرف شخصیت و جایگاه زنان این منطقه است. عرقچین نوعی کلاه زنانه است که از پارچه سفید دوخته می‌شود. تاکاری نیز نوعی دیگر از سرپوش‌های زنانه است که از حریر تهیه می‌شود. هبر یک سرپوش مشکی از جنس مخمل است که شکلی سه گوش دارد. قتره نیز نوعی چادر زنانه آستین‌دار گشاد است.

یل یکی از انواع کت‌های زنانه و از جنس مخمل است که دارای جیب در طرفین است. کراس پیراهن بلند و آستین‌داری است که بیشتر زنان روستایی و عشایر از آن استفاده می‌کنند. شلوار محلی ایلامی‌ها دو گونه است؛ شلوار کردی مخصوص عشایر و روستایی‌ها و شلوار بی‌جامه که فاقد جیب است و در فصل کشاورزی بیشتر استفاده می‌شود.

در گذشته ایلامی‌ها از کلاش که نوعی پاپوش محلی بافته شده‌است، به‌عنوان کفش استفاده می‌کردند. مردان ایلامی نیز از کلاه و عرقچین تهیه شده از پارچه سفید استفاده می‌کنند. چفیه نیز یکی دیگر از سرپوش‌های مردان ایلامی است. عبا هم پارچه‌ای است نازک و بلند که در رنگ‌‌های تیره دوخته می‌شود که ویژه سادات و عرب‌زبان‌هاست. خفتان نیز نوعی پالتوی مردانه است که از مخمل سرمه‌ای یا مشکی تهیه شده و فاقد تزئینات است.

• موسیقی

ساخت ساز سه تار در ایلام طرفداران خاصی دارد. نوازندگان ایلامی با نواختن ساز، احساسات شورانگیز خود را به نمایش می‌گذارند. نوازندگان ساز که به آن‌ها لوطی یا مطرب می‌گویند، این هنر را بیشتر به‌صورت تجربی یا از پدرانشان آموخته‌اند. از ترانه‌های ایلامی می‌توان به هوره اشاره کرد که به‌صورت تک‌خوانی و بیشتر در بین عشایر این شهر و کرمانشاه اجرا می‌شود؛ همچنین گورانی یک ترانه شاد با موسیقی است و ساریخانی که مضمونی عاشقانه و سوزناک دارد و با کمانچه نواخته می‌شود. رقص‌های کردی مانند رقص چپی و شانه شکی زیبایی‌های خیره‌کننده‌ای دارند که هرکدام بیان‌گر عواطف و احساسات مردم آن ناحیه است.

• غذا

کپه ایلامی، کوفته سیرابی شیردان، آبگوشت بامیه، آش ترخینه و شله امیری از غذاهای معروف و لذیذ این شهر هستند که با یک بار امتحان کردن آن‌ها حتماً خاطره خوبی از ایلام در ذهنتان به جا می‌ماند.

رستوران های ایلام | جایی برای تجربه طعم جدید

در هر خیابان این شهر، رستوران‌های فراوانی وجود دارد و شما به راحتی می‌توانید غذاهای محلی و خوشمزه ایلام را تهیه کنید. از این میان می‌توان رستوران سعید، سفره خانه سنتی باران، کبابی مراد و رستوران گیلانه را نام برد. پیتزا سیب هم برای صرف فست فود و کافه گرامافون برای میان وعده شامل انواع کیک و نوشیدنی به شما پیشنهاد می‌شود.

اقامت در ایلام | یک شب کنار کردهای غیور

هتل زاگرس در میدان امام حسین و نزدیکی پارک چغاسبز، هتل دالاهو در خیابان فردوسی و نبش خیابان واسطی برای اقامت چند روزه در هتل های ایلام، گزینه‌های مناسبی هستند.

سوغاتی | یادگار سفر

سوغات ایلام به دو دسته صنایع دستی و انواع شیرینی تقسیم می‌شود.

• صنایع دستی

زندگی عشایری و سنتی در ایلام باعث شده است تا اکثر مردان و زنان ایلامی به هنرهای خاصی تسلط داشته باشند. بافت قالی کردی و سیاه چادر، گیوه دوزی، جاجیم‌بافی، سفال‌گری و قلم‌زنی روی مس از صنایع دستی زیبای این شهر است.

• شیرینی

شیرینی‌های معروف شهر ایلام بژی‌برساق، کله‌کنجی، نان‌های محلی و بنه و سقز است. بژی‌برساق یک شیرینی قدیمی است که در عروسی‌ها طرفداران فراوانی دارد. بژی در زبان کردی به معنای «زندگی کن» است که با این شیرینی افراد را به شادی و زندگی‌کردن دعوت می‌کنند. کله کنجی نیز یکی از حلواهای شیرین این شهر است که بیشتر در شب یلدا پخته می‌شود.

حلوای بگل نیز مانند کله‌کنجی از خرما و کنجد تهیه می‌شود که به آن کشک بگل نیز اضافه می‌کنند. نان‌های محلی نظیر نان فطیر و نان ساجی از شیرینی‌های پرطرفدار شهر ایلام هستند. بنه یا همان پسته کوهی که شیره درخت آن به سقز معروف است، برای درمان زخم‌ها و تقویت اعصاب گزینه بسیار مناسبی است.

مراکز خرید ایلام| لذت بازارگردی

آب‌وهوای مناسب این شهر باعث شده تا با رونق پوشش گیاهی و جانوری، بتوان لبنیات و عسل‌های خوبی از عشایر ایلامی خرید. فهرستی از مراکز خرید ایلام که ما به شما پیشنهاد می‌کنیم شامل پاساژ مرکزی، ملت و پاساژ رضا این شهر است.

مسیرهای دسترسی

• مسیر هوایی

فرودگاه شهدای ایلام در ۲کیلومتری شهر واقع شده و خرید بلیط هواپیما ایلام از شرکت‌های هواپیمایی آسمان، ماهان و ایران‌ایر امکان‌پذیر است. به علت کوهستانی‌بودن شهر و نبودن امکانات کافی برای لندینگ، فرودگاه ایلام در شب پرواز ندارد!

• مسیر زمینی

جاده ایلام، ایوان، اسلام آباد، یا جاده شماره 17، اصلی‌ترین مسیر این شهر به تهران است. جاده ایلام، دهلران، دشت عباس که جاده شماره 64 است، برای سفر به خوزستان؛ و جاده‌های شماره 21 و 19، یا مسیر ایلام، بدره، دره شهر، پل‌‌دختر برای دسترسی به لرستان مناسب است. به نظر شما خرید بلیط اتوبوس ایلام برای کدام جاده مناسب‌تر است؟

• راه آهن

شهر ایلام هنوز به خط ریلی کشور ملحق نشده است و ایستگاه راه‌آهنی در حوالی آن وجود ندارد.

ایلام، شهر نجیب کردنشین ایران با آغوش باز پذیرای شما مسافران عزیزش است. نظر شما درباره این شهر چه بود؟ از کدام جاذبه یا جاهای دیدنی ایلام بیشتر خوشتان آمد؟ اگر روزی خواستید به این شهر سفر کنید، بیشتر سراغ کدام جاذبه می‌روید؟ قبلاً به این شهر سفر کرده‌اید؟ اگر پاسختان مثبت است از تجربه‌ها و خاطره‌های خوبتان برای ره بال آسمان بنویسید.

{“@context”:”https://schema.org”,”@type”:”FAQPage”,”mainEntity”:[{“@type”:”Question”,”name”:”بهترین زمان سفر به ایلام چه فصلی است؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”بهترین زمان سفر به ایلام در فصل بهار و اوایل تابستان است.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”جاهای دیدنی ایلام کدامند؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”دریاچه سد ایلام، آبشار سرطاف، آبشار گچان، پارک جنگلی، تپه خرگوشان، قلعه والی، موزه تاریخ طبیعی، عمارت فلاحتی و غیره.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”رستوران خوب در ایلام کدام است؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”رستوران سعید، سفره خانه سنتی باران، کبابی مراد و رستوران گیلانه را نام برد. پیتزا سیب هم برای صرف فست فود و کافه گرامافون برای میان وعده شامل انواع کیک و نوشیدنی به شما پیشنهاد می‌شود.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”برای اقامت در ایلام به کجا برویم؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”هتل زاگرس در میدان امام حسین و نزدیکی پارک چغاسبز، هتل دالاهو در خیابان فردوسی و نبش خیابان واسطی برای اقامت چند روزه در شهر ایلام، انتخاب‌های مناسبی هستند.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”سوغات ایلام چیست؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”علاوه بر انواع شیرینی، قالی کردی و سیاه چادر، گیوه دوزی، جاجیم‌بافی، سفال‌گری و قلم‌زنی روی مس از صنایع دستی زیبا و سوغات شهر ایلام است.”}}]}