راهنمای سفر به مهران | شهری مرزی و مهم 

مهران یکی از شهرهای استان ایلام و از مهم‌ترین مرزهای غرب ایران به حساب می‌آید. در ایام محرم، زائران بسیاری در این شهر گرد هم جمع می‌شوند تا به‌سمت کربلا حرکت کنند. از طرف دیگر کسانی که به‌صورت زمینی قصد حرکت به‌سمت ترکیه را دارند نیز مهران را به‌عنوان مبدأ حرکت انتخاب می‌کنند. به همین خاطر، مهران یکی از شهرهای پرمسافر و مهم محسوب می‌شود. همین موضوع باعث شد امروز تصمیم بگیریم تا شما را به‌صورت کامل و جامع با شهر مهران آشنا کنیم.

مهران کجاست؟

مهران یکی از شهرهای استان ایلام به شمار می‌آید. این شهر مرکز شهرستان ایلام است و در فاصله 100‌کیلومتری جنوب‌غرب ایلام قرار دارد. مهران به چهار بخش بهین، رستم‌آباد، هرمزآباد، فرخ‌آباد و بهروزان تقسیم می‌شود. فاصله مهران تا مرز عراق، فقط چند کیلومتر است. این شهر یکی از مهم‌ترین شهرهای مرزی بین ایران و عراق محسوب می‌شود.

طبیعت مهران

مهران در ارتفاع 136 متر از سطح دریا واقع شده است و به همین خاطر می‌توان آن را جزء شهرهای پست از نظر ارتفاعی دانست. با وجود آنکه آب‌وهوای استان ایلام، معتدل و کوهستانی است؛ اما مهران به‌دلیل مجاورت با عراق، هوایی گرم و کویری را به ارث برده است. با وجود این، حضور دو رودخانه پربرکت کنجان‌چم و همچنین رود گاوی باعث شده تا خاک این منطقه بسیار حاصلخیز باشد. به لطف این دو رود، بسیاری از مزارع کشاورزی سیراب می‌شوند و کشاورزی در این شهر رونق پیدا کرده است. این شهر طبیعت سرسبز و خاصی ندارد. با وجود این مردم محلی مشغول برداشت نعمات الهی از این خاک هستند.

بهترین زمان سفر به مهران

همان طور که در بخش قبلی اشاره کردیم، این شهر دارای آب‌وهوای گرم است. به همین خاطر اگر قصد سفر به مهران را دارید، باید 6 ماه دوم سال را برای سفر خود انتخاب کنید. در 6 ماه اول سال، مخصوصاً در تابستان، گرمای هوا به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. تحمل این هوا برای مسافران بسیار دشوار خواهد بود. پس می‌توان گفت که بهترین زمان سفر به این شهر، اواسط پاییز تا اواخر زمستان است.

جاهای دیدنی مهران

نباید تصور کنید که آب‌وهوای گرم و کویری این شهر باعث شده تا خبری از جاهای دیدنی در مهران نباشد. از طرف دیگر باید گفت که اکثر جاهای دیدنی مهران، کمتر‌شناخته‌شده و بکر باقی مانده‌اند. در این بخش تعدادی از جاهای دیدنی مهران را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد.

• غار زینه گان

غار زینه گان یک غار طبیعی است که در دشت منطقه صالح‌آباد واقع شده است. همه‌ساله گردشگران بسیاری فقط برای تماشای زیبایی این غار، عازم این شهر می‌شوند. در بخش‌های قبلی اشاره کردیم که حتی فکر بازدید از این شهر در فصل تابستان به سرتان نزند؛ اما این غار آب‌وهوایی بسیار خنک دارد و بهتر است تابستان را برای بازدید از آن انتخاب کنید! حق با شماست! حتماً شما هم سرتان را جلو و عقب می‌کنید و بادقت مشغول تماشای تصویر بالا هستید تا غار زینگان را در آن کشف کنید! شما اشتباه نمی‌کنید! این غار از نظر فنی بیشتر شبیه یک تنگه است؛ اما به اشتباه با نام غار زینگان شهرت پیدا کرده. در مسیر تنگه آب جریان دارد و چند درجه دمای بدن شما را خنک می‌کند. گاهی فاصله این تنگه به‌حدی کم می‌شود که اگر چهارشانه باشید، برای عبور‌ باید خودتان را کج کنید!

• دریاچه سد کنجان چم

دو رودخانه کنجان چم و رود گاوی، به‌صورت کلی این منطقه را از یک دشت گرم و خشک به یک دشت گرم و حاصلخیز تبدیل کرده‌اند! واقعاً که وجود نعمات الهی در یک دشت چطور می‌تواند ورق بازی زندگی را برگرداند؟ خب زمانی که رودی به این بزرگی در مهران جریان داشته باشد، چرا از ذخیره آب آن برای مصارف کشاورزی و شرب استفاده نکنند؟ سد کنجان چم مهران روی رودخانه کنجان چم واقع شده است.

این سد در فاصله 30‌کیلومتری این شهر قرار دارد. سد کنجان چم یک سد خاکی با هسته رسی به حساب می‌آید. ارتفاع پی این سد به 79 متر می‌رسد. بستر رودخانه نیز 68 متر طول دارد و ارتفاع تاج سد نیز حدود 240 متر است. پس باید گفت که این سد یکی از سدهای بزرگ کشورمان است. دریاچه مصنوعی پشت این سد، به یکی از جاهای دیدنی مهران تبدیل شده است. آب‌تنی، ماهی‌گیری و قایق‌سواری تفریحاتی هستند که می‌توانید در این دریاچه تجربه کنید.

• منطقه حفاظت شده کولک

منطقه حفاظت شده کولک یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی مهران به حساب می‌آید. این منطقه 76هزار‌هکتار وسعت دارد و 50هزار‌هکتار آن تحت محافظت سازمان حفاظت از محیط زیست قرار گرفته است. این منطقه طبیعی در 80‌کیلومتری جنوب‌غرب ایلام و 20‌کیلومتری شمال مهران واقع شده است. دشت کولک در حدفاصل بین رودخانه‌های گدارخوش و کنجان چم قرار دارد. بد نیست بدانید از نظر جغرافیایی، منطقه حفاظت‌شده کولک تفاوت بسیاری با دشت‌های کم‌ارتفاع مهران دارد. این منطقه دارای اکوسیستم کوهستانی و تپه ماهوری است. بین سال‌های 1394 الی 1395، شکار در این منطقه ممنوع اعلام شد.

در منطقه کولک، حیوانات بسیاری همانند قوچ، میش، بز، پلنگ، خرس، گراز، سیاگوش و صدها گونه مختلف پرنده زندگی می‌کنند. متأسفانه شکار غیرمجاز، آسیب بسیاری به جمعیت این حیوانات زیبا و دوست‌داشتنی وارد کرده است. شاید از نظر ظاهری تاکنون فقط مناطق حفاظت‌شده جنگلی و سرسبز دیده باشد. ممکن است کولک از نظر ظاهری اصلاً برای گردشگران عام زیبایی نداشته باشد؛ اما اینجا خانه حیوانات است. خانه‌ای امن که انسان‌ها آن را به ویرانه تبدیل کرده‌اند. خب چه توقعی از انسان‌هایی است که حتی بر سر هم‌نوعان خود نیز بمب و موشک می‌ریزند!؟ بهتر است بحث را غمگین نکنیم و امیدوار باشیم که در آینده نزدیک خبری از شنیدن صدای مهیب تیر در کولک نباشد.

• غار زینه گان

خب دنبال نکته نگردید! این غار واقعاً یک غار است! فقط یک تنگه را به اشتباه غار خطاب کردند! قرار نیست که تمام غارها تنگه باشند! 87درصد از مساحت استان ایلام، به منابع طبیعی و ذخیرگاه‌های مهم طبیعت اختصاص یافته است. جاهای دیدنی استان ایلام بی‌شمار هستند. پس به شما پیشنهاد می‌کنیم تا طی یک برنامه کامل و جامع، از همه بخش‌های استان ایلام دیدن کنید. این غار جزء انواع غارهای روباز است و یک کیلومتر طول دارد. وجود آب فراوان، قندیل‌های متعدد، دهلیزهای آبگیر و همچنین آبچک‌های طبیعی، غار زنیه گان را به یکی از زیباترین غارهای ایران تبدیل کرده است. بد نیست بدانید که در اوج گرمای تابستان نیز می‌توانید از این غار دیدن کنید.

شاید باورش سخت باشد؛ اما دمای داخل غار بین 10 تا 20 درجه با دمای بیرون آن تفاوت دارد! انگار که خداوند کولر اسپلیت خودش را در این غار گذاشته و نخواسته آن را پس از خلقت خاموش کند! هوای خنک، آب کافی و حفره‌های متعدد در غار باعث شده تا جاندران بسیاری نیز در غار زینه گان زندگی کنند. این غار می‌تواند گزینه مناسبی برای ماجراجویی و تفریح در مهران باشد.

تاریخچه مهران

متأسفانه اطلاعات دقیقی درباره تاریخ این شهر در دست نیست. بسیاری از کارشناسان و تاریخ‌شناسان در این زمینه با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. همین چند سال پیش بود که طی ساخت سد کنجان چم، آثار باستانی خاصی یافت شدند. بر اساس نظر کارشناسان، قدمت این آثار به دوران پارینه سنگی باز می‌گردد. متأسفانه احداث این سد، هر آنچه که زیر خاک باقی مانده بود را با خود شکست، برد و تاریخ یک قوم را به تباهی کشاند! الحق که گاهی قدرت نابودی پروژه‌های غیرمهندسی، بیشتر از چنگیز مغول و اسکندر مقدونی است!

به هر صورت بخشی از کتاب تاریخ این شهر که از آن اطلاع داریم، به منصورآباد می‌رسد. منصورآباد همین مهران خودمان است! در گذشته دور، این شهر را با نام منصورآباد می‌شناختند. جالب است بدانید این شهر در برهه‌ای از تاریخ به‌حدی غریب مانده بود که حتی نامی برای آن انتخاب نکرده بودند. آخر مگر می‌شود؟! یعنی به هم می‌گفتند که من در حال سفر به «اون شهره!» هستم!؟ به هر صورت بر اساس روایت تاریخ، در سال 1309 و در دوران رضاخان، این شهر با تصویب فرهنگستان لغت، مهران نام گرفت. این‌ها تنها اطلاعاتی هستند که از تاریخچه مهران در دست است!

بناهای تاریخی مهران

• قلعه کنجان چم

قلعه کنجان چم یکی از جاهای دیدنی مهران محسوب می‌شود. این قلعه در 15‌کیلومتری شمال این شهر قرار دارد. در بخش قبلی گفتیم که تاریخ این شهر در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است. با وجود این یک اثر تاریخی زیبا با معماری خاص و منحصر‌به‌فرد در این شهر جا خوش کرده است. قلعه کنجان چم تنها اثر تاریخی این شهر به حساب می‌آید. این قلعه در سال 1326 به دستور غلامرضا خان ابوقداره، آخرین والی ایلام ساخته شد. البته در آن دوران که خبری از ویلاهای میلیاردی نبود، امیرها قلعه تابستانی و زمستانی برای خود می‌ساختند!

این قلعه مقر حکومتی خاندان والی در زمستان بود! گویا سرمای هوا برای پوست ظریف و روحیه لطیف خان و خان‌زاده‌ها مناسب نبود. پس برای آنکه در فصل زمستان حین اخذ زیرسیبیلی و خراج از مردم مظلوم، احساس سرما نکنند، این قلعه را بنا کرده بودند! نام این قلعه در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد. پس در سفر به این شهر، سری به قلعه کنجان بزنید تا با سختی‌های زندگی والیان آن دوران بیشتر آشنا شوید!

• امامزاده سید حسن بن موسی کاظم

امامزاده سید حسن‌بن‌موسی کاظم یکی از فرزندان امام موسی کاظم هستند. مقبره این امامزاده در فاصله 3‌کیلومتری جاده اصلی مهران – دهلران قرار دارد. این بقعه یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی مهران به حساب می‌آید. بر اساس کتیبه‌ای که بر روی دیوار این امامزاده قرار دارد، قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. این مقبره دارای 8 شبستان و گنبد‌های کوچک آینه‌کاری شده است. یک گنبد بزرگ نیز بر روی ضریح اصلی به چشم می‌خورد. فضای داخلی امامزاده سید حسن، بسیار آرامش‌بخش است. این مقبره جزء اماکن مقدس برای مردم مهران به حساب می‌آید. بسیاری از مراسم مذهبی نیز در همین مقبره برگزار می‌شوند.

فرهنگ و هنر

مردم مهران اکثراً از نژاد کرد فیلی هستند. آن‌ها به زبان کردی ایلامی صحبت می‌کنند. مذهب اکثریت مردم، اسلام و شیعه است. شاید برایتان جالب باشد بدانید که زندگی در این شهر، هنوز هم به‌صورت ایل و قبیله‌ای است! اکثریت این شهر از ایل بزرگ ملکشاهی هستند. لباس مردم این شهر، همان لباس سنتی مردم ایلام است. اکثر مردم این شهر به شغل کشاورزی مشغول هستند. عمده محصول کشاورزان مهران را گندم تشکیل می‌دهد. البته در این هوای گرم، محصولی به‌جز گندم را نمی‌توان برداشت کرد. زنان این شهر نیز به تولید صنایع‌دستی مشغول هستند. قالی، گیوه و سیاه چادر جزء مهم‌ترین صنایع‌دستی مردم این شهر محسوب می‌شوند. اگر به‌دنبال سوغاتی برجسته از این شهر هستید، گلیم نقش‌برجسته انتخاب شایسته‌ای خواهد بود.

اقتصاد این شهر بیشتر بر پایه تجارت و زیارت بنا شده است. در طول ایام محرم، میلیون‌ها زائر ایرانی از این شهر عبور می‌کنند تا خودشان را به عراق و کربلا برسانند. در همین مدت، حضور گردشگران باعث می‌شود تا چرخ اقتصاد این شهر به گردش در بیاید. در روزهای سال نیز به‌صورت روزانه چندین و چند ماشین ترانزیت از این شهر عبور می‌کند. در حقیقت مرزی‌بودن این شهر، اقتصاد آن را شکل می‌دهد.

اقامت در مهران

همه‌‌روزه این شهر شاهد مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است؛ اما اکثر این مسافران یا وارد مرز می‌شوند یا در حال خروج از آن هستند. به همین خاطر کمتر کسی برای اقامت، مهران را انتخاب می‌کند. حتی کسانی که قصد اقامت پیدا می‌کنند، بیشتر به‌خاطر مشکلاتی است که هنگام خروج از مرز با آن مواجه می‌شوند. همین مسئله باعث شده تا با وجود حضور میلیون‌ها گردشگر در سال، این شهر هتل لوکس و بزرگی نداشته باشد. برای اقامت می‌توانید سری به هتل‌های نزدیک پاساژ مهران بزنید. هتل خلیج فارس، هتل کربلا، مجتمع رفاهی نور سپاه و هتل رستوران میلاد جزء اقامتگاه‌های معروف این شهر به حساب می‌آیند.

رستوران در مهران

رستوران‌های متعددی در این شهر مشغول به کار هستند؛ اما شاید بیشتر آن‌ها باب میل سخت‌پسندان نباشند. در مهران بهتر است سری به رستوران هتل‌های شیک، مثلاً هتل رستوران میلاد یا خلیج‌فارس بزنید. البته اگر انتظار رستوران‌های لوکس و آن‌چنانی پایتخت یا شهرهای بزرگ را نداشته باشید، می‌توانید طعم غذاهای سنتی این شهر که ترکیبی از دست‌پخت ایرانی و عربی است را بچشید.

سوغات مهران

این شهر سوغات چندانی ندارد. شما می‌توانید انواع نان محلی، لبنیات سنتی، بامیه و البته گلیم نقش‌برجسته را به‌عنوان سوغات انتخاب کنید.

مسیر دسترسی

• سفر زمینی

مهران در غربی‌ترین نقطه کشور قرار دارد. فاصله تهران تا مهران حدود 760‌کیلومتر است. فاصله ایلام تا مهران نیز به حدود 100‌کیلومتر می‌رسد. برای دسترسی به این شهر باید ابتدا خودتان را به کرمانشاه، سپس ایلام و نهایتاً مهران برسانید. مسیر جاده‌ای مهران، از ایلام کیفیت چندانی ندارد. معمولاً در ایام شلوغی نیز این جاده ترافیک سنگینی را تجربه می‌کند. متأسفانه مهران فاقد ایستگاه قطار مستقل و اختصاصی است. ایستگاه قطار اندیمشک، نزدیک‌ترین ایستگاه به این شهر محسوب می‌شود. از اندیمشک نیز می‌توانید با سواری، اتوبوس یا ون خودتان را به این شهر برسانید. بهترین مسیر زمینی برای سفر به مهران، سفر همراه اتوبوس است. البته اتوبوس‌های VIP را انتخاب کنید تا از طولانی‌بودن مسیر کلافه نشوید.

• سفر هوایی

با وجود آنکه این شهر یک شهر مهم مرزی به حساب می‌آید؛ اما فرودگاه مستقل ندارد. فرودگاه ایلام، نزدیک‌ترین فرودگاه به مهران محسوب می‌شود. از ایلام نیز سواری، اتوبوس و ون برای دسترسی به مهران حضور دارند.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره سفر به مهران چیست؟ آیا شما قصد سفر به این شهر را فقط برای تماشای جاهای دیدنی مهران دارید؟ یا اینکه حین عبور از مرز شاید سری به آن بزنید؟ آیا سفر به این شهر را در برنامه ایلام‌گردی خود قرار می‌دهید؟ نظرات خود را با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.