جاهای دیدنی شیروان | راهنمای سفر به شیروان

سفر به استان خراسان، فقط به بازدید از حرم امام رضا محدود و خلاصه نمی‌شود. در مسیر رسیدن به مشهد، شهرها و روستاهای مختلفی وجود دارند که هر کدام مقصد فوق‌العاده‌ای برای گشت‌وگذار و تفریح به حساب می‌آیند. ما در این نوشته به شیروان سفر می‌کنیم. در این شهرستان طبیعت چشم‌نوازی وجود دارد که نقطه‌نقطه‌اش گردشگران را سر ذوق می‌آورد. اگر دوست دارید با این جاذبه‌های گردشگری شیروان آشنا شوید، همراه ما باشید.

شیروان کجاست؟

شیروان یکی از شهرستان‌های خراسان شمالی است که از شمال به ترکمنستان و از جنوب به شهرستان اسفراین، از شرق به شهرستان فاروج و همچنین از ناحیه غرب به بجنورد که مرکز استان خراسان شمالی است محدود می‌شود. در استان خراسان شمالی و به‌خصوص شهر شیروان زبان‌ها و لهجه‌های متعددی رواج دارد و مردم با گویش‌ها و زبان‌های ترکی، فارسی، تاتی، بلوچی، کرمانجی و ترکمنی صحبت می‌کنند.

بهترین زمان سفر به شیروان

شیروان از شهرهای مرتفع استان خراسان شمالی در شمال شرق ایران است که در دره رود مرزی اترک، مابین کوه‌های کپه داغ و آلاداغ قرار گرفته‌ است. شهرستان شیروان دارای آب و هوایی کوهستانی است؛ به‌طوری که در زمستان آب‌وهوایی نسبتاً سرد و در تابستان آب‌و‌هوایی گرم و معتدل دارد. به طور کلی برای افرادی که به شرایط نسبتاً سرد و معتدل کوهستانی علاقه دارند، شیروان می‌تواند محل مناسبی باشد.

طبیعت شیروان

پوشش گیاهی شیروان و به‌طور کلی‌‌تر استان خراسان شمالی، با توجه به آب‌وهوای این استان، به طرز چشمگیری متنوع و متغیر است. در این استان، جنگل‌های برگ‌ریز و ارس، کویر، مراتع ضعیف و بسیار قوی و انواع دیگری از پوشش گیاهی به فاصله کمی از هم مشاهده می‌شود. همین طبیعت متنوع و متغیر استان خراسان شمالی، زیستگاهی مناسب برای جانوران گوناگون به وجود آورده است.

جاهای دیدنی شیروان

• آبشار اسطرخی

حدود ۲۸کیلومتری شیروان، در روستای اسطرخی آبشاری زیبا انتظار شما را می‌کشد. این آبشار که در بین محلی‌ها به شار شار معروف است، از دل درختان گردو، بید و سپیدار راهی باز کرده و به زمین می‌ریزد. شدت و حجم آب هنگام برخورد به موانع سنگی، باعث می‌شود چیزی شبیه به ابر ایجاد شود که زیبایی خاصی می‌آفریند.

بالای این آبشار هم یک آسیاب آبی قدیمی وجود دارد که به مخروبه‌ای تبدیل شده است. در مجموع، هوای دل‌پذیر، عظمت آبشار و انبوه درختانی که چیزی شبیه به جنگل ایجاد کرده‌اند، آبشار اسطرخی را به مکانی مناسب برای تفریح در تعطیلات تبدیل کرده‌اند.

• روستای اوغاز

روستای اوغاز یکی دیگر از جاهای دیدنی شیروان است. این روستا هوایی بسیار دل‌پذیر دارد. البته فقط هوای روستا باعث جذب گردشگر در آن نمی‌شود. وجود درختی کهنسال با قدمت 500 سال، یکی از جاذبه‌های دیگر آن است. در کنار همه این‌ها آبشار روستای اوغاز گزینه بعدی برای جذب مسافر است. آب آبشار در دل روستا در جریان است و مسیر آن، جاده سنگلاخی جالبی برای پیاده‌روی است. یکی دیگر از امتیازهای این روستا، آب معدنی کیسمار است.

• غارهای اسفیدان

در روستای اسفیدان شهر شیروان، چند غار نیز وجود دارد که برخی دست‌ساز بشر هستند و برخی طبیعی. در انتهای غاری که ساخته دست بشر است، چاهی وجود دارد که در گذشته به‌عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌کرده‌اند. این غار به اسم خزانه در بین مردم محلی معروف است و در بالای صخره چشمه هینورد قرار دارد.

• دره زوارم شیروان

دره زوارم به معنی دره بهشت در 28کیلومتری جنوب غربی شیروان در شمال شرق ایران قرار دارد. در این دره همان طور که از نامش انتظار می‌رود چشمه‌سارها، حوضچه‌های سنگی، آبشارهای زیبا، کوه‌های مرتفع، باغ‌ها و دشت‌های پر از درخت و گیاهان سرسبز و رودخانه جاری و پرآب وجود دارد. همه این‌ها کنار هم بهشت کوچکی در دره زوارم ایجاد کرده‌اند. سخن درباره شگفتی‌های روستای زوارم زیاد است؛ بنابراین بقیه توضیحات را در مقاله‌ای مجزا می‌گذاریم.

• روستای گلیان

اگر دوست دارید نمونه‌ای از ماسوله گیلان را در خراسان شمالی ببینید، می‌توانید به روستای گلیان سری بزنید. خانه‌های پلکانی زیبایی که هنوز بافت سنتی و کاهگلی خود را حفظ کرده‌اند، چشم‌انداز زیبا و منحصربه‌فردی به این روستا داده‌اند.

• غارهای هنامه

یکی دیگر از جاهای دیدنی شیروان که در روستای هنامه در دهستان سیوکانلو وجود دارد، غارهای مسکونی هنامه است. این غارها به دست بشر ایجاد شده‌اند و به همین دلیل به آن‌ها غارهای دستکند می‌گویند. این غارها در سه طبقه مجزا در دیوار عمودی کوه کنده شده است. شبیه این نوع غارهای مسکونی، در میمند کرمان و خربس جزیره قشم هم دیده می‌شود.

• غار پوستین دوز

غار پوستین دوز در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد. این غار جوان است و از قندیل‌هایش می‌توان حدس زد، عمر چندانی ندارد. داخل خار قندیل‌های متنوع و زیبایی تشکیل‌ شده است. بازدید از این غار تقریباً ۲ ساعت طول می کشد؛ زیرا بخش وسیعی از آن را باید به‌صورت سینه‌خیز طی کرد.

همچنین این غار پیچ‌وخم‌های بسیاری دارد که اگر راهنما و بلد راه با شما نباشد، بی‌شک در آن گم خواهید شد. با این توضیح هرگز بدون تجهیزات و راهنما، به دیدن غار نروید. اگر هم در این زمینه حرفه‌ای هستید، به ۶کیلومتری شمال شرقی روستای لولجی بروید. این غار در دامه کوه‌های امام حاضر قرار دارد.

• امامزاده زکریا و مراسم شکرگزاری

تابستان هر سال، قبل از کوچ عشایر و دامداران، در کنار مرقد امامزاده زکریا، مراسم شکرگزاری برپا می‌شود. در این مراسم همه اهالی از ایل‌های مختلف کنار هم جمع می‌شوند. در ابتدای مراسم، جوان‌ترین فرد قبیله، دسته‌ای زیبا از خوشه‌های طلایی گندم را به پیرترین فرد قبیله هدیه می‌کند. سپس همگی دعا و ثنا می‌خوانند و از خدا بابت همه نعمت‌هایی که در آن سال برایشان روزی کرده بود، تشکر می‌کنند.

 

در پایان مراسم نیز سفره بلندبالایی گستره می‌شود که در آن گوشت قرمه با نان محلی و دوغ و ماست کاملاً طبیعی وجود دارد. همه اهالی بر سر سفره جمع می‌شوند تا بخشی از حاصل چند ماهه خود را در کنار هم نوش جان کنند. در این مراسم مرسوم است که همه با هم به صلح و آشتی برسند و قبل از کوچ به قشلاق کسی با دیگری قهر نباشد. این سنت زیبا هر سال در همین مکان برگزار می‌شود.

• امامزاده حمزه

در ۶کیلومتری شیروان، بقعه‌ای آجری و چهارگوش به نام امامزاده حمزه وجود دارد. بنا به روایات این امامزاده، برادر امام رضا (ع) است که به دست سربازان مأمون به شهادت رسیده است. معماری این بنا را متعلق به دوره سلجوقیان می‌دانند. در وسط امامزاده یک صندوق مشبک ظریف و زیبا قرار دارد که مرقد امامزاده در آن است. این امامزاده در روز عید فطر بسیار شلوغ می‌شود. همچنین مراسم دیرینه کشتی باچوخه، بیش از ۲۰۰ سال است که در کنار این امامزاده برگزار می‌شود.

سایر جاهای دیدنی شیروان

• آتشکده قلعه سام در روستای چم بور از توابع چرداول؛
• قلعه باستانی هره قلوس در مسیر جاده سربله به روستای شباب؛
• قلعه آسمان آباد دوله شیروان در علی آباد سفلی؛
• قزل قلعه (قلعه دختر) در بخش قوشخانه شیروان؛
• بنای چهارطاقی تیموری در کنار روستا زیارت، ۶کیلومتری شیروان؛
• منطقه نمونه گردشگری قلعه زو در ۲۳کیلومتری شمال شهر شیروان و… .

تاریخچه شیروان

در ایران معمولاً شهرها و آبادی‌های کهن را به پهلوانان و شهریاران نسبت می‌دهند. شیروان هم مانند بسیاری از مناطق تاریخی، به انوشیروان نسبت داده ‌شده است. طبق روایتی دیگر، نام شیروان منسوب به شیربانانی بوده که در قرون گذشته در جنگل‌های منطقه شیروان به شکار و نگهداری شیر اشتغال داشته‌اند. شیروان روزگاری پایتخت قوم پارت بوده‌است. دیاکونوف، محقق روسی، معتقد است، اولین امپراطوری مقتدر پارت‌ها به نام «کوشانیان» در شیروان به وجود آمده است.

بناهای تاریخی شیروان

شیروان یکی از شهرهای مهم نادر شاه افشار به حساب می‌آمده، در ۱۲۰۰ ه.ق آغامحمد خان قاجار هنگام رفتن به مشهد، از شیروان عبور کرده‌ و امیر گونه خان، حاکم شیروان، به وی اعلام وفاداری کرده است. در روزگار زمام‌داری محمدشاه قاجار، شیروان یکی از نواحی مهم درگیری‌ حاکمان محلی، از جمله حاکمان قوچان و بجنورد بوده است.

از آثار تاریخی این شهرستان می‌توان به چهار طاقی تیموری در ۶کیلومتری شیروان اشاره کرد. این مقبره به «عید خواجه» یکی از سرداران تیمور لنگ منسوب است. حمام پیر شهید واقع در شیروان نیز، یکی دیگر از مکان‌های تاریخی این شهرستان است. این بنا، نمونه یک حمام خزینه‌ای است و از بخش‌های رختکن، گرم‌خانه و خزینه آب گرم و سرد تشکیل شده است.

بناهای مذهبی شیروان

از اماکن مذهبی شیروان می‌توان به آرامگاه امامزاده زکریا در فاصله 85کیلومتری شهرستان شیروان و در ارتفاع ۲هزار و ۸۱۶متری از سطح دریا اشاره کرد. این مکان هم از نظر آب‌وهوای مطبوع و هم از نظر وجود امامزاده، برای جذب توریست و زائر بسیار کارآمد است. بنا بر روایات کهن، در محل آرامگاه، سر بریده زکریای پیامبر دفن شده و بدن او به‌صورت جداگانه در فاصله نزدیکی از بارگاه اصلی مدفون است.

از دیگر اماکن مذهبی، بقعه باشکوه امامزاده حمزه رضا برادر امام هشتم شیعیان، در روستای زیارت در ۵کیلومتری شمال غرب شهرستان شیروان است که از زیارتگاه‌های مشهور استان خراسان شمالی شمرده می‌شود.

لباس و پوشش

لباس محلی مردم خراسان شمالی، با وجود اقوام مختلف دارای تنوع چشم‌گیری در رنگ و طرح است که دارای پوشش کاملی است و از لباس‌های محلی کهن کشور به حساب می‌آید. پوشش زنان و دختران شامل ۵ قسمت است با نام‌های یاشار، چارقد، کراس(بلوز)، شیلوار وشلیته. پوشاک مردان کرمانج نیز شامل عرقچین، که‌لاو، لچگ و… است.

موسیقی

معروف‌ترین موسیقی‌های خراسان شمالی، موسیقی‌ها و ترانه‌هایی با زبان کرمانجی است. از خواننده‌های معروف موسیقی کرمانج در این منطقه، باید به محسن میرزاده اشاره کرد. سازهای معروف این ناحیه از شمال خراسان دوتار، سورنا، قشمه، کمانچه، نی و… است.

اقامت

برای اقامت در شهرستان شیروان هتل‌ها و مهمانسراهای مختلفی مانند هتل جهانگردی و هتل رضا وجود دارد. همچنین می‌توان از امکانات بومی و مهمانسراهای محلی و سنتی به‌جای چادر زدن در فضاهای عمومی و پارک‌ها استفاده کرد تا هم به حفظ زیبایی شهرها کمک کنیم و هم اقامتی راحت‌تر و مطمئن‌تر داشته باشیم.

غذاهای محلی

از معروف‌ترین غذاهای محلی شیروان قتلمه، اگینجه، کلوچه برنجی و نون قاتق و… را باید نام برد.

سوغاتی و خرید

صنایع دستی شیروان به‌عنوان بخشی از جاذبه‌های گردشگری جایگاه خاص خود را نزد گردشگران داراست و شامل شیرینی‌هایی چون نان شیرمال و کماچ و دیگر صنایع دستی غیر خوراکی می‌شود. گلیم بافی، زیلو بافی، سفره کردی، چارق دوزی، ساخت سازهای سنتی، دوخت لباس‌های محلی و نمدمالی و… از جمله صنایع دستی شیروان است.

مسیرهای دسترسی به شهرستان شیروان

استان خراسان شمالی بر خلاف قرارگرفتن در مسیر عبوری مسافران استان‌های شمالی کشور و حرم مطهر امام رضا (علیه السلام) در مشهد، از وجود خط راه آهن سراسری محروم است و نتوانسته از مزایای آن استفاده کند.

همچنین این شهر فاقد خطوط هوایی است؛ ولی در ۶۰کیلومتری این شهرستان یعنی در بجنورد که مرکز استان است، فرودگاهی وجود دارد. هم‌اکنون در این فرودگاه سه شرکت هواپیمایی ماهان، آسمان و ایران ایر به مقصد تهران و بالعکس پرواز دارند به‌طوری که در تمام روزهای هفته حداقل یک پرواز تهران به بجنورد و بالعکس برقرار است.

شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی با طبیعت زیبایش، آغوشش را برای استقبال از همه مسافران از سراسر کشور باز کرده است. در سفر به این شهر بازدید از جاهای دیدنی را از دست ندهید. اگر هم قبلاً به شیروان سفر کرده‌اید، ما و سایر مخاطبان ره بال آسمان را در بخش نظرات، مهمان خاطرات زیبایتان کنید.