راهنمای سفر کنگاور | شهری از دل تاریخ باستان

اگر دلتان می‌خواهد در دل تاریخ سفر کنید، شهر کنگاور در استان کرمانشاه گزینه خوبی برای شماست. این شهر زیبا با طبیعت کوهستانی و آثار تاریخی فراوان، میزبان خوبی برای شما خواهد بود. ما در این نوشته قصد داریم به این شهر سفر کنیم و با جاهای دیدنی کنگاور بیشتر آشنا شویم. اگر شما هم مایلید، همراه ما شوید. به نظر سفر خوشایندی می‌آید.

کنگاور کجاست؟

کنگاور شرقی‌ترین شهر استان کرمانشاه است که در غرب ایران جا خوش کرده است. اسد آباد همدان در شمال این شهر است و نهاوند در جنوب آن. در سمت چپ کنگاور می‌توانید شهر صحنه و هریس را ببینید و در سمت راستش تویسرکان را.

بهترین زمان سفر به کنگاور | آب و هوای کنگاور

بخش عمده‌ای از مناطق غربی ایران را رشته کوه‌های زاگرس فراگرفته‌اند و شهر کنگاور هم در قسمت غربی این رشته‌کوه‌ها قرار دارد. کوه‌های سخت و خشنی این شهر را در آغوش گرفته‌اند که هر کدام از دیگری پر برف‌تر هستند. هوای این شهر در تابستان‌ها داغ و در زمستان‌ها بسیار سرد است. با این توضیح، بهترین زمان سفر به کنگاور، فصل بهار است.

طبیعت کنگاور

رودهای خرم‌رود، کنگاور و اسدآباد در این منطقه جاری هستند و زیبایی خاصی با حضور خود به آن بخشیده‌اند. این رودها، با پیوستن به هم رودخانه‌ بزرگ «گامسیاب» را تشکیل می‌دهند. پوشش گیاهی مناسب منطقه، محلی مطلوب، برای پرورش دام فراهم آورده است. کنگاور، برخلاف اکثر نقاط استان کرمانشاه، دارای پوشش نیمه‌استپی و فاقد جنگل است، ضمن اینکه این شهر جزو مناطق کوهستانی زاگرسی طبقه‌بندی می‌شود.

از گونه‌های جانوری مهم این منطقه می‌توان به سیاه‌گوش، پلنگ، کفتار، شغال، کمرکولی، کبک، دلیجه، آگامای قفقازی، چک‌چک پشت سفید و گربه‌ وحشی اشاره کرد. دلیجه و چک‌چک پشت سفید نوعی پرنده‌ نادر ساکن این نواحی هستند. آگامای قفقازی هم نوعی سوسمار کمیاب است که در استان کرمانشاه پیدا می‌شود. این سوسمار را می‌توان در قفقاز، شرق ترکیه، تاجیکستان، پاکستان و افغانستان پیدا کرد. کمرکولی هم نوعی پرنده آوازخوان در این منطقه است.

جاهای دیدنی کنگاور

چشمه‌های عبدل، هندی‌آباد و صیفور، جزو جاذبه‌های طبیعی این شهر به حساب می‌آیند.

• چشمه‌ صیفور

چشمه‌ صیفور در شمال شرقی کنگاور قرار دارد و به‌خاطرزیبایی محوطه‌ اطرافش و جریان آب مناسب، محلی برای تفریح مردم محسوب می‌شود.

• چشمه عبدل

چشمه عبدل از کوه‌هایی در شمال کنگاور جریان می‌یابد و در قلعه‌ امام الله خان اصلانی از آب آن استفاده می‌شود.

• سراب کبوترخانه، فش، بوجان و ماران

چهار سراب کبوترخانه، فش، بوجان و ماران از دیگر جاذبه‌های طبیعی شهر هستند که به ترتیب در غرب، شمال‌غرب، شمال و جنوب‌غربی شهر قرار گرفته‌اند. سراب بوجان از مکان‌های پرورش ماهی هم هست و در فصل بهار زیبایی خاصی دارد. این سراب، نگاه هر مسافری را به خود جذب می‌کند.

تاریخچه کنگاور

درباره‌ ریشه‌ کلمه‌ کنگاور، نظرات مختلفی وجود دارد. برخی این کلمه را برگرفته از عبارت «کان گوهر» می‌دانند و برخی از عبارت «گنگ ور» مشتقش کرده‌اند. نظر اولی اشاره به سخت‌کوشی مردمان این خطه دارد و نظر دومی به‌معنای صاحب گنگ، به طبیعت پرآب این شهر اشاره می‌کند. «جنگاور» نیز کلمه‌ دیگری است که اصل نام کنگاور را برآمده از آن می‌دانند.

کنگاور، دارای قدمتی طولانی است و تاریخ آن را تا ۸هزار سال تخمین زده‌اند. این شهر در عصر ساسانیان مرکز یک استان بوده؛ اما پیش از زمان ساسانیان هم شهری آبادان بوده است. کاوش‌های باستان‌شناسی در گودین تپه و معبد آناهیتا، قدمت این شهر را بسی دیرینه‌تر از عهد ساسانی تخمین زده‌اند. قرارگرفتن این شهر در نزدیکی هگمتانه به‌عنوان پایتخت حکومت ماد، به این شهر ویژگی استراتژیک می‌‌داده و قرارگرفتنش در مسیر هگمتانه به بین‌النهرین، بر اهمیت آن می‌افزوده است. مسیو اولویه از جهانگردان فرانسوی است که در قرن هجدهم، از این منطقه بازدید کرده و در یادداشت‌هایش به این شهر اشاره کرده است. ایزودور خاراکسی در سال 37 میلادی از این شهر نام برده و این کهن‌ترین سندی است که در آن به کنگاور اشاره شده است.

بناهای تاریخی کنگاور

بیش از 120 اثر تاریخی در شهرستان کنگاور به ثبت رسیده است. از اماکن تاریخی معروف و دیدنی شهرستان کنگاور می‌توان به گودین‌تپه، معبد آناهیتا، حمام توکل و حمام بزرگ و قلعه‌ ساری‌اصلان اشاره کرد. متأسفانه سهل‌انگاری در رسیدگی به بناهای تاریخی این شهر، اکثر آن‌ها را در معرض تخریب قرار داده است. در این بین گودین‌تپه در معرض خرابی صد در صدی و جدی‌تری است.

• حمام توکل

حمام توکل یکی از یادگاری‌های دوره صفوی و یکی از جاهای دیدنی کنگاور است. برای دیدن حمام باید به بخش غربی خیابان شهدا بروید. درست روبه‌روی دیوار معبد آناهیتا، حمام توکل را پیدا می‌کنید. این حمام تاریخی در سال ۱۳۷۶ به ثبت رسید.

• حمام بزرگ

یکی دیگر از جاهای دیدنی کنگاور حمام بزرگ است. این حمام در دوره قاجار ساخته شده و در سال ۱۳۸۴ به ثبت آثار ملی رسیده است. برای بازدید از حمام باید محله قدیمی گرگون بروید. بین این محله و محله سرجوب، درست در خیابان شهید مطهری، حمام بزرگ قرار دارد.

• معبد آناهیتا

معبد آناهیتا قطعاً معروف‌ترین بنای تاریخی این شهر و یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی کنگاور به حساب می‌آید. این معبد روی صخره‌ای به سمت دشت کنگاور ساخته شده است. صفه‌سازی که نوعی سکوسازی است، در گذشته‌های دور در سرزمین ایران رواج بسیاری داشته است. معبد آناهیتا به‌عنوان دومین بنای بزرگ سنگی ایران است که به همین شیوه بنا شده است. ستون‌هایی به ارتفاع 354 سانتی‌متر در معبد ساخته شده که بقایای آن امروزه هم باقی مانده است.

• گودین تپه

گودین تپه قلعه‌ای بازمانده از دوره‌ ماد است. این قلعه در کاوش‌های باستان‌شناسی سال 1961 کشف شد. اطراف این قلعه‌ برج‌های دیدبانی و دیوارهایی وجود داشته که برای تیراندازی و محافظت از قلعه بنا شده بودند.  البته شکاف‌هایی به همین منظور روی آن‌ها تعبیه شده بود. سالن تخت‌گاه از قسمت‌های مهم این قلعه بود. گویا الگوی ساخت قصر کوروش بزرگ، شاه هخامنشی، در پاسارگاد همین بنا بوده است.

سایر بناهای تاریخ کنگاور

در ابتدای توضیحاتمان گفتیم که این شهر حدود ۱۲۰ اثر تاریخی و باستانی دارد. توضیح همه این آثار در این نوشته نمی‌گنجد؛ بنابراین نام معروف‌ترینشان را می‌آوریم و در مقاله‌هایی مجزا به آن‌ها می‌پردازیم.

• خانه ساری‌اصلانی؛
• مسجد جامع کنگاور؛
• پل کوچه؛
• تپه جودا (جهودا)؛
• تپه برج؛
• تپه گوری؛
• معدن اله دانه؛
• معدن شل مران (چل مران)؛
• معدن باغ ملی؛
• گورستان ماقبل تاریخ رستم آباد؛
• کاروانسرای شاه عباسی؛
• حمام حاج اصغر خان؛
• حمام حسن خان؛
• گورستان قبرآقا؛
• قلعه دختر گبر
• و… .

بناهای مذهبی کنگاور

امامزاده ابراهیم، امامزاده سید جمال‌الدین، امامزاده حسن‌آباد و  امامزاده باقر از جمله بناهای مذهبی در شهرستان کنگاور هستند. مسجد امامزاده ابراهیم در شمال بنای شاهزاده ابراهیم و در محله‌ گچ‌کن شهر کنگاور قرار دارد. این بنای مستطیل‌شکل در دو طبقه‌ شبستان و سردابه ساخته شده است. شبستان محل عبادت و سردابه، وضوخانه بوده است. قدمت این بنا به دوره‌ قاجاریه باز می‌گردد و بخش‌هایی از آن به مرور زمان از بین رفته است. این مسجد، محراب زیبایی دارد که در قسمت غربی آن قرار گرفته است.

فرهنگ و هنر

• زبان

فارسی، ترکی، کردی و لری از گویش‌های مردم این منطقه است. زبان ترکی پس از عصر صفویه و با کوچ برخی مردم ترک‌زبان نواحی اطراف به این شهر به گویش‌های محلی افزوده شد. مردم کنگاور از اقوام لر وکرد هستند و به زبان‌های لری و کردی صحبت می‌کنند. این نکته را باید اضافه کرد که عده‌ای از ارامنه نیز در این منطقه ساکنند و بنا بر قول‌های شفاهی خودشان که بیشتر شبیه به افسانه است، خود را از همراهان شیرین، زن ارمنی خسرو دوم ساسانی، می‌دانند. البته وجود قبرستان جودا یا جهودها در شمال معبد آناهیتا، نشان می‌دهد که این شهر مسکن یهودی‌ها هم بوده است.

• لباس محلی

کنگاور یکی از شهرهای استان کرمانشاه است. برای اشنایی با پوشش محلی مردم این شهر، می‌توان به ویژگی‌های پوشش مردم این استان توجه کرد. پوشش مردان کرد کرمانشاهی، شامل عرق‌چین، سربند، قبا، شال، سلته، جافی، پاپوش، کپنک و جوراب است. سلته، نیم‌تنه‌ آستین‌دار است و جافی، شلواری که امروزه در نقاط مختلف ایران هم از آن استفاده می‌شود. کپنک هم لباسی است که به جای پالتو استفاده می‌شود. پوشش زنان کرد این استان هم از نیم‌تنه، پیراهن، زیرپوش، سربند، قبا، شلوار و روپوش تشکیل شده است.

• موسیقی

سازهای سنتی، مانند تنبور و سه‌تار به دست هنرمندان این شهر ساخته می‌شود تا وسیله‌ای شود برای صیقل روح و جان به دست نوازندگان اصیل استان. تنبور از جمله سازهای عرفانی است و طی صد سال گذشته نوازندگان برجسته‌ای از کرمانشاه، ایلام و لرستان با آن اخت گرفته‌اند.

• غذاهای محلی

غذاهای معروف شهر کنگاور عبارت هستند از خورشت خلال بادام، آش عدسی، آش عباسی، حلوای محلی و آش ترخینه. آش ترخینه از غذاهای مخصوص استان‌های غربی کشور، یعنی همدان، لرستان و کرمانشاه است. آش عباسی هم مختص استان کرمانشاه است که به‌ویژه در ماه رمضان، از آن استفاده می‌کنند. خورشت خلال بادام هم مخصوص مردم کرمانشاه است و در تهیه‌ آن از روغن کرمانشاهی استفاده می‌شود.

• صنایع دستی

صنایع چوبی، گلیم و معرق و منبت از جمله صنایع دستی این شهر محسوب می‌شوند. معرق‌کاری، هنر دستی با چوب است و از کنار هم چیدن تکه‌های رنگی چوب، با مواد دیگری مثل صدف و عاج و فلز تهیه می‌شود. منبت‌کاری هم هنر کنده‌کاری و کار برجسته روی چوب است که ملایر در غرب ایران به‌عنوان پایتخت این هنر در کشور ایران شناخته می‌شود.

اقامت در کنگاور

گویا در شهر کنگاور هیچ هتلی ساخته نشده است. البته برای اقامت جای نگرانی نیست. شما می‌توانید به هتل‌های موجود در کرمانشاه مراجعه کنید. فاصله کنگاور تا کرمانشاه 98 کیلومتر است.

سوغات کنگاور

نان ساجی و تافتون مخصوص از جمله خوراکی‌هایی هستند که در شهر کنگاور تولید می‌شوند. نان ساجی خوراکی مخصوص مردم کرد و لر است که در استان‌های خوزستان، ایلام، فارس، کرمانشاه و لرستان تهیه می‌شود. این نان نازک و پهن است و بر یک صفحه‌ فلزی پخته می‌شود.

مسیرهای دسترسی به کنگاور

کنگاور در شرقی‌ترین بخش استان کرمانشاه قرار دارد و از تهران حدوداً 530 کیلومتر فاصله دارد. البته اگر با ماشین شخصی به این شهر سفر کنید، از طبیعت زیبای مسیر، لذت می‌برید. از سه مسیر می‌توان به کنگاور دسترسی پیدا کرد. از شهر همدان به کنگاور، یک ساعت راه پیش روی شماست. جاده‌ شماره 48 این دو شهر را به هم ارتباط می‌دهد.

شهرهای اسدآباد و جنت‌آباد بر سر راه این جاده قرار دارند. امتداد جاده‌ شماره‌ 48 هم به شهر کرمانشاه می‌رسد و مسیر ارتباطی کنگاور ـ کرمانشاه را شکل می‌دهد. طول این مسیر از کرمانشاه تا کنگاور یک ساعت و نیم است و با گذشتن از سه راهه‌ نهاوند، به کنگاور می‌رسد. اگر هم از سمت نهاوند به قصد کنگاور حرکت کنید، پس از رسیدن به جاده همدان کرمانشاه باید مسیر همدان را در پیش بگیرید تا به مقصد برسید.

همراهان عزیز ره بال آسمان، سفر امروز چطور بود؟ شما قبلاً به جاهای دیدنی کنگاور سر زده‌اید؟ نظرتان درباره این شهر چیست؟ برای ما بنویسید تا سایر دوستانتان نیز از تجربه‌ های شما بهره ببرند.