جاهای دیدنی قصر شیرین | راهنمای سفر قصر شیرین

نام شیرین و زیبای قصر شیرین شاید برای بیشتر شما آشنا باشد. اگر اهل ادبیات باشید، حتماً داستان دل‌دادگی خسرو به شاهزاده ارمنی را شنیده‌اید یا قصه جان‌فدایی فرهاد برای دستیابی به شیرین را. خاستگاه همه این داستان‌های جذاب و جالب، شهر قصر شیرین است. ما نیز امروز از سر کنجکاوی می‌خواهیم به این شهر سفر کنیم. با جاهای دیدنی قصر شیرین آشنا شویم و در گذشته پرعظمتش سیر کنیم. بی‌شک با آن همه جلال و شکوهی که از حکومت ساسانی به یادگار مانده است، ارزش چند دقیقه وقت‌گذاشتن را دارد. پس شما نیز همراه ما شوید.

‌‌‌‌قصر شیرین کجاست؟

‌‌‌‌قصر شیرین یکی از شهرستان‌های تاریخی استان کرمانشاه، واقع در غرب ایران است و یکی از مهم‌‌ترین دروازه‌های ایران نیز محسوب ‌‌می‌شود. این شهرستان از شمال و غرب به کشور عراق و از شرق به شهرستان‌های گیلان غرب و سرپل ذهاب منتهی ‌‌می‌شود. مرکز این شهرستان ‌‌‌‌قصر شیرین است و سومار، شهر دیگر آن. این منطقه از معدود شهرهای مرزی کشورمان است که دو مرز رسمی با نام پرویزخان و خسروی برای انجام مبادلات تجاری دارد. ورود و خروج مسافران و گردشگران به کشور عراق هم از این دو مرز انجام می‌شود.

بهترین زمان سفر به قصر شیرین

آب‌وهوا در قسمت‌های مختلف این منطقه متفاوت است. در جنوب قصرشیرین، آب‌وهوای بیابانی و گرم، در مرکز آن آب‌وهوای خشک و نیمه‌معتدل و در شمال و شرق آن آب‌وهوای نیمه‌خشک سرد حاکم است. قصر شیرین در فصل بهار آب‌وهوایی مطبوع و دل‌چسب دارد.

اگر قصد سفر به این شهر تاریخی را دارید برای اینکه از طبیعت آن بی‌نصیب نمانید، فصل بهار را برای گردش انتخاب کنید. نکته جالب درباره این شهر‌‌‌، بهار زودهنگام این منطقه ‌‌‌‌است که به واسطه شرایط اقلیمی اتفاق ‌‌می‌افتد. برخلاف دیگر شهرها که طبیعت زیبا و خیره‌کننده‌ای در ماه‌های خرداد و اردیبهشت جلوه‌گری می‌کند، در قصر شیرین در روزهای پایانی اسفند و تعطیلات نوروز شاهد این زیبایی شگفت‌انگیز هستیم.

طبیعت قصر شیرین

پوشش‌های گیاهی موجود در این منطقه بیشتر در زیستگاه‌های حفاظت شده به چشم ‌‌می‌خورد. از جمله آن‌ها ‌‌می‌توان آلبالوی وحشی‌‌‌، تنگرس، بلوط و برخی از گیاهان مرتعی را برشمرد. تنگرس یا بادام خارآلود، گونه‌ای بادام است که فقط در ایران ‌‌می‌روید. این نوع بادام درختچه خاردار پرشاخه‌ای دارد که شاخه‌های جوان آن قهوه‌ای رنگ و شاخه‌های قدیمی‌‌تر آن مایل به خاکستری ‌‌‌‌است. این درختچه‌ها در برابر خشکی و کم‌آبی مقاوم هستند. به همین دلیل هم هست که با شرایط این منطقه که خشک و گرمسیر ‌‌‌‌است‌‌‌، سازگاری دارند.

منطقه‌‌‌‌ای به نام قراویز بین ‌‌‌‌قصر شیرین و سرپل ذهاب به‌طور مشترک وجود دارد که در آن تیراندازی و شکار ممنوع ‌‌‌‌است‌‌‌. این منطقه تنها زیستگاه منحصربه‌فرد آهوی ایرانی در منطقه غرب کشور است. منطقه‌‌‌‌ای مشترک نیز بین شهرستان‌های قصر شیرین و گیلان‌غرب نیز هست که از مناطق حفاظت شده گونه‌های نادر جانوران است. این جانوان اعم از گرگ‌‌‌، بزمجه‌‌‌، خرگوش‌‌‌، قوچ و میش‌‌‌، بزکوهی و روباه ‌‌‌‌هستند. از پرندگانی که در این زیستگاه زندگی می‌کنند‌‌‌، ‌‌می‌توان کبک‌‌‌، سار و فاخته را نام برد.

جاهای دیدنی قصر شیرین

• رودخانه الوند

واژه الوند به معنای بلندی و بزرگی است. این رودخانه همیشه سرزنده از سراب اسکندر سرچشمه ‌‌می‌گیرد. رودخانه الوند در شهرستان‌های ‌‌‌‌قصر شیرین‌‌‌، دالاهو و سرپل ذهاب جریان دارد. گفتنی است رودبار‌های کوچک مانند یاران‌‌‌، قلعه شاهین‌‌‌، دیره‌‌‌، آب سراب گرم و… از سرچشمه‌های جداگانه، به سمت این رودخانه جاری ‌‌می‌شوند. رودخانه الوند از مرز ایران و عراق عبور ‌‌می‌کند و سپس از شهر خانقین واقع در کشور عراق به رودخانه سیروان ‌‌می‌ریزد‌‌‌.

با عبور این رودخانه در این شهر، کشاورزی رواج پیدا کرده و آب‌وهوای اطراف این مناطق، مدیترانه‌ای شده است. این رودخانه علاوه بر سیراب‌کردن مزارع کشاورزی‌‌‌، نیزار‌ها و نخلستان‌هایی در سطح شهر پدید آورده است. این نخلستان‌ها تفرجگاهی برای دوست‌داران طبیعت و علاقه‌مندان به ماهی‌گیری به حساب می‌آید.

• نهر شاهگدار

این کانال در بین اهالی روستا به نهر شاهگدار معروف شده است. این نهر در دوران ساسانیان، از ملات گچ و بلوک‌هایی ساخته شده است که جنس آن‌ها از سنگ‌های ماسه‌‌‌‌ای ‌‌‌‌است و به رنگ خاکستری مایل به سبز هستند. ارتفاع دیواره‌های این کانال بلند است و دریچه‌هایی در دو طرف کانال برای انتقال آب قرار داده شده است. در دوره پهلوی برای احیای باغ‌ها و مزارع کشاورزی از این کانال استفاده ‌‌می‌شد و اکنون آب رود حلوان (الوند) را به شمال شهرستان قصر شیرین به وسیله بندی در روستای سید ایاز انتقال ‌‌می‌دهد.

تاریخچه قصرشیرین

پیشینه تاریخی قصرشیرین به دوره ماد‌ها می‌رسد. در دوران هخامنشینان هم راه تجاری بوده است و به نام دروازه آسیا شناخته می‌شده است. اما علت نام‌گذاری این شهرستان به دوران ساسانی باز‌‌می‌گردد. این کاخ برای همسر مسیحی خسرو پرویز ساخته شده است و افسانه معروف شیرین و فرهاد هم از وقایعی تاریخی آن دوره الهام گرفته شده است که در این محل رخ داده‌اند.

در زمان این پادشاه، ‌‌‌‌قصر شیرین باغ وسیعی بوده که قصرهای زیبای بسیاری در آن بنا شده بود. به مرور زمان، شهرهایی در اطراف این قصر‌ها پدید آمدند و کم‌کم به شهر واحدی به نام قصر شیرین تبدیل شدند. در جنگ جهانی اول این منطقه مرز سربازان دولتی آلمان و عثمانی از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. در جنگ ۸ساله عراق علیه ایران‌‌‌، از طریق این شهر که مانند امروز شهر مرزی میان عراق و ایران بود، عراقی‌ها وارد خاک ایران شدند و خرابی بسیاری به بار آوردند. این منطقه، به دلیل موقعیت خاصش بارها بازسازی شده است و اکنون جلوه ویژه‌ای برای گردشگران دارد.

بناهای تاریخی قصر شیرین

• کاخ خسرو یا در اصطلاح محلی حوش کوری

کاخ خسرو که ساخته خسرو پرویز ساسانی برای همسرش شیرین بود، واقع در نخلستان‌های ‌‌‌‌قصر شیرین است که اکنون از آن جز ویرانه‌‌‌‌ای باقی نمانده است. البته با وجود ویرانی‌های بسیار‌‌‌، هنوز در قسمت‌هایی از بنا ایوان‌های بازمانده از آن نمایان است. در این ایوان‌ها اتاق‌های مسقف طاقی قرار داشت که سه طاق آن، مدخل یک دهلیز طویل را تشکیل ‌‌می‌داد. مدخل اصلی این عمارت، از وسط ایوان به یک سرازیری راه داشت و از آنجا به عمارت خصوصی شاه وارد ‌‌می‌شد.

اولین تالار بزرگ و وسیع این کاخ، به ۳ راهرو تقسیم ‌‌می‌شد و در انتهای این تالار، اتاق مربعی شکلی وجود داشت. اتاق‌های پادشاه برخلاف اتاق‌های دیگر عمارت، دارای سقف چوبی بود و ستون‌ها از آجرتراش‌ها ساخته شده بود. در قسمت شمالی تراس این عمارت‌‌‌، چندین خانه به چشم ‌‌می‌خورد که خانه‌های مرکزی حرم پادشاه و خانه‌های اطراف محلی برای پذیرایی مهمانان شاه بوده است.

نکته جالب این است که حیوانات وحشی آزادانه در این عمارت زندگی می‌کردند و آب رودخانه الوند به باغ‌های این عمارت جاری ‌‌می‌شد. یاقوت حموی کاخ خسرو را یکی از عجایب جهان معرفی کرده است. این بنا به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

• چهارقاپی یا چهارقاپو یا آتشکده‌ چهارقاپی

چهارقاپی یا چهارقاپو  یا آتشکده‌ چهارقاپی به‌صورت چهارطاقی، از مصالحی مانند لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. این بنا مربوط به دوران ساسانی و جزو آثار ملی ثبت شده در ایران است. چهارقاپی به‌معنای چهار در و عنوانی برای آتشکده‌های عصر ساسانی است. این آتشکده، از آتشکده‌هایی است که دالان طواف داشته‌اند. به مرور زمان، رواق آتشکده تخریب شده؛ اما آثاری از این بنا هنوز هم قابل رؤیت است. این آتشکده مربعی شکل و سقف آن به‌صورت گنبدی ‌‌‌‌است.

• موزه مردم شناسی قصر شیرین

تنها موزه موجود در ‌‌‌‌قصر شیرین، موزه مردم شناسی است. در این موزه پوشاک کردی‌‌‌، وسایل عشایری و ابزار زندگی کشاورزی در معرض دید عموم به نمایش گذاشته شده‌اند. بازدید از این موزه، برای آشنایی با زندگی گذشتگان و آشنایی با فرهنگ و لباس و پوشش کردی، خالی از لطف نیست.

• کاروانسرای عباسی قصر شیرین

قبلاً اشاره کردیم که قصرشیرین در مرز مبادلات اقتصادی قرار دارد. همین موضوع باعث شد که در دوران صفوی، مثل هر شهر مهم دیگر ایران، در قصر شیرین هم کاروانسرایی احداث شود. بخشی از این کاروانسرا در دوره پهلوی ترمیم و بازسازی شد. متأسفانه در زلزله اخیر بخش زیادی از کاروانسرا تخریب شد؛ اما هنوز هم می‌تواند جاذبه جالبی برای گردشگری باشد.

فرهنگ و هنر

• زبان

زبان مردم قصر شیرین، کردی جنوبی است و گویش‌های دیگر کردی همچون سنجافی‌‌‌، جافی، باجلانی و گورانی نیز به‌صورت محدود شنیده می‌شود. مدتی است که کمتر کسی به دو گویش گورانی و باجلانی صحبت ‌‌می‌کند و ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، این دو گویش به دست فراموشی سپرده شود.

• موسیقی

موسیقی اصیل کرمانشاهی (کردی) در این منطقه بسیار محبوب و پرطرف‌دار است و پیوندی ناگسستنی با زندگی روزمره ساکنان این شهر دارد. سازهای رایج در این موسیقی نی‌‌‌، سرنا‌‌‌، دهل، دف، تنبک و تپانچه است. این موسیقی حاوی آواز‌ها و شیوه‌های مختلفی مانند حیران‌‌‌، هوره‌‌‌، لاووک و چمری ‌‌‌‌است.

• صنایع دستی

در این شهرستان فعالیت صنایع دستی که زمینه اشتغال پایدار در خانواده‌ها را فراهم کرده‌‌‌، رونق گرفته است. گلیم، گیوه‌‌‌، تذهیب، سرمه دوزی، منبت، معرق‌‌‌، حصیربافی و گلدوزی از جمله رشته‌های محبوب مردمان ‌‌‌‌قصر شیرین ‌‌‌‌است.

سرمه دوزی (ملیله دوزی و ترمه دوزی)

این هنر، دوخت انواع ملیله‌ها‌ی فلزی روی پارچه‌های نفیس محکم از جمله ترمه است. طرح‌های سرمه‌دوزی معمولاً انواع گل و بته و گل‌های شاه عباسی ‌‌‌‌است و مانند گلدوزی محدودیتی در انتخاب طرح ندارد. انتخاب پارچه در این هنر اصیل و زیبا بسیار مهم ‌‌‌‌است؛ چرا که ضخامت و مقاومت پارچه‌‌‌‌ای که سرمه دوزی روی آن انجام ‌‌می‌گیرد باید به اندازه‌‌‌‌ای باشد که پس از اتمام دوخت‌‌‌، پارچه چروک نشود.

منبت‌کاری

این هنر در ایران قدمتی هزار ساله دارد. منبت‌کاری بیشتر به‌صورت کنده‌کاری روی چوب انجام ‌‌می‌شود و نقش‌های برجسته‌‌‌‌ای روی نقش زده می‌شود. رشته‌های هنری چوبی همچون خراطی و معرق نیز نوعی کنده‌کاری است؛ اما تفاوت منبت‌کاری با سایر هنر‌های چوبی در این است که منبت‌کاری به‌صورت کنده‌کاری غیرهمگن، برای ایجاد طرح مدنظر انجام ‌‌می‌شود.

اقامت در قصر شیرین

اگر به شهرستان ‌‌‌‌قصر شیرین سفر کردید و به دنبال مکانی آرام و راحت برای اقامت بودید، هتل کسری و هتل سهند واقع در بلوار راه کربلا ‌‌می‌تواند از بهترین انتخاب‌ها برای هر گردشگری باشد. از ویژگی‌های اقامت در این دو هتل ‌‌باید به نزدیک‌بودن آن‌ها به برخی جاذبه‌های گردشگری معروف، همچون چهارقاپی، عمارت خسرو‌‌‌، آتشکده آذر و نخلستان الوند اشاره کرد. این هتل‌ها با قیمتی مناسب و موقعیتی عالی، سفر دل‌پذیری را برای شما رقم خواهند زد.

سوغات قصر شیرین

لیموشیرین و خرما‌های قصرشیرین بسیار پرطرفدار هستند و از سوغاتی‌های اصیل این شهر محسوب ‌‌می‌شوند. وجود بازارچه سنتی در کاروانسرای شاه عباسی، محلی برای عرضه انواع کالا‌های خارجی وارداتی ‌‌‌‌است. در تعطیلات نوروز و آخر هفته‌ها این مکان بسیار پررفت‌وآمد و همواره در مرکز توجه گردشگران است.

مسیرهای دسترسی به قصرشیرین

قصر شیرین فرودگاه و ایستگاه راه‌آهن ندارد؛ با این وجود، اولین گزینه برای افتتاح فرودگاه در استان کرمانشاه است. با این توضیح در حال حاضر فقط با ماشین شخصی خود یا با اتوبوس‌های بین شهری می‌توانید به قصر شیرین سفر کنید. برای سفر به قصر شیرین حتماً ابتدا باید به کرمانشاه رفت و پس از عبور از شهرهای کرندغرب و سرپل‌ذهاب به قصر شیرین ‌رسید.

هرگاه سخن از قدمت و بزرگی تاریخ ایران می‌شود، پای هر مسافری در محل خشک می‌شود و دیگر نمی‌خواهد  چشم از زیبایی‌های شهر بردارد؛ اما چاره نیست و هر سفری را پاینی است. اکنون نیز ما به پایان سفر به سرزمین زیبا و پر از خاطره قصر شیرین رسیدیم. نظر شما درباره این شهر چیست؟ دوست دارید در نوشته‌های دیگر ره بال آسمان به کدام یک از این بناها و جاهای دیدنی قصر شیرین بپردازیم؟ برای ما بنویسید.