راهنمای سفر به شبستر | دومین شهر صنعتی آذربایجان شرقی

امروز می‌خواهیم به یکی دیگر از شهرهای استان آذربایجان شرقی سرک بکشیم. شهری زیبا که آن را در گذشته با نام چیحست می‌شناختند. شهری که هزاران سال قدمت دارد؛ اما کسی به تاریخ غنی آن اهمیتی نمی‌دهد. با ما همراه باشید تا با شهر زیبای شبستر آشنا شوید و از سفر به آن نهایت لذت را ببرید.

شبستر کجاست؟

شبستر یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود. این شهر در غرب استان قرار دارد و مرکز شهرستان شبستر است. شبستر در فاصله 65کیلومتری شمال‌غرب تبریز واقع شده است و دومین شهر صنعتی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید.

طبیعت شبستر

شبستر در ارتفاع 1،500متری از سطح دریا قرار دارد. به همین خاطر این شهر را باید یکی از شهرهای سرد و کوهستانی دانست. در این شهر مناطق کوهستانی بسیاری وجود دارد. مراتع سرسبز، دامنه‌های تماشایی، رودهای خروشان و چشمه‌هایی که در هر وجب، سر از خاک بیرون می‌آورند. در استان آذربایجان شرقی، هر شهر زیبایی منحصر به خود را دارد. با وجود این، شبستر را باید گل سرسبد شهرهای این استان دانست. مردم شبستر رابطه بسیار خوبی با طبیعت برقرار می‌کنند. با وجود آنکه این شهر دومین شهر صنعتی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید؛ اما هنوز هم خبری از آلودگی شدید هوا در منطقه نیست. همین مسئله باعث شده تا هوایی عالی برای تنفس در شبستر باقی مانده باشد.

زمانی که کنجکاوی شما گل کند و به دل طبیعت بزنید، با مناظری بکر و دست‌نخورده رو‌به‌رو خواهید شد. مناظری که مثال آن را ندیده‌اید و هنوز انسان در آن دست‌کاری نکرده است. به لطف طبیعت بکر، حیوانات متعدد نیز آزاد و آسوده در مناطق کوهستانی این شهر مشغول زندگی هستند. خرگوش، گراز، روباه، شغال، کفتار، تشی و انواع پرندگان شکاری و غیرشکاری در این منطقه زندگی می‌کنند.

بهترین زمان سفر به شبستر

شبستر با 1،500 متر ارتفاع از سطح دریا، یکی از شهرهای سرد و کوهستانی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. البته همان طور که می‌دانید، به‌صورت کلی همه شهرهای استان آذربایجان شرقی جزو شهرهای سردسیر هستند. به همین خاطر به‌صورت کلی سفر به این استان در زمستان، ایده جالبی نخواهد بود. زمستان در این استان از اواخر پاییز آغاز می‌شود. شبستر نیز از این قاعده مستثنی نیست. پس از اواخر آذر‌ماه هوا سرد می‌شود و دیگر سفر به این شهر جاذبه‌ای نخواهد داشت. در اواسط بهمن، چهره شهر سفیدپوش خواهد شد. در طول زمستان، شبستر یخ‌بندان‌های بسیار شدیدی را تجربه می‌کند.

این سرما به‌حدی سخت است که حتی عمو نوروز نیز به‌راحتی نمی‌تواند خراب‌کاری ننه سرما را راست‌وریس کند. پس هوا تا اواسط فروردین هم کماکان سرد خواهد بود. از اوایل اردیبهشت هوا به‌تدریج گرم می‌شود. خورشید روی ماه گل‌های زیبا را نوازش می‌دهد و مادر طبیعت با بوسه‌ای آن‌ها را از خواب ناز بیدار می‌کند. شقایق‌های سرخ همین طور که دستان خود را به‌سمت آسمان گرفته‌اند و خمیازه می‌کشند، قلنج می‌شکنند و با صورتی گشاده، به طبیعت لبخند می‌زنند.

در تابستان هم خبری از گرمای شدید هوا نیست. انگار که کلاً زور گرما به سرما نمی‌چربد و همیشه مغلوب این مبارزه است! پس در تابستان نیز برای فرار از گرمای شهرهای دیگر می‌توانید به شبستر پناه بیاورید. از اواخر شهریور هوای پاییزی آغاز می‌شود. با وجود سرمای شدید هوا، پاییز فصلی عاشقانه و آرام در شبستر است. با تمامی این اوصاف، از نظر بسیاری از گردشگران، تابستان بهترین زمان سفر به این شهر محسوب می‌شود.

جاهای دیدنی شبستر

• تفرجگاه گردشگری امند

تفرجگاه گردشگری امند یکی از باصفاترین جاهای دیدنی شبستر است. این تفرجگاه در 15کیلومتری جاده تبریز – صفویان و کنار سد امند قرار دارد. سد امند با هدف انحراف، انتقال و ذخیره‌سازی آب روی رودخانه شیخ چایی احداث شده است. بخش عمده آب شرب مردم شبستر نیز از طریق همین سد تأمین می‌شود. سد امند از جنس سدهای خاکی غیرهمگن با هسته رسی است و ارتفاع تاج آن به 200متر می‌رسد.

دریاچه سد امند محل پرورش ماهی کپور و همچنین زیستگاه درناهای روسی است. پس با سفر به دریاچه سد امند در فصل زمستان می‌توانید شاهد حضور درناهای روسی زیبا با پر و بال‌های سفید و مشکی باشید. همچنین در این دریاچه امکان ماهیگیری و صید یک ماهی کپور خوشمزه و عالی وجود دارد. در کنار این سد، فضای سبزی زیبا که 6هزار اصله درخت اقاقیا را شامل می‌شود در کنار امکانات کامل از قبیل بوفه و آلاچیق به چشم می‌خورد. همچنین امکان تجربه قایق‌سواری و جت‌اسکی نیز در این منطقه وجود دارد.

• بندر شرفخانه

بند شرفخانه در فاصله 20کیلومتری شبستر و در دل روستایی با همین نام قرار دارد. این بندر یکی از بنادر زیبای دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت که این بندر یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی شبستر به حساب می‌آید. اسکله چوبی این بندر حدود 100 سال قدمت دارد. قدم‌زدن روی این اسکله لذت بسیاری خواهد داشت و می‌توانید از مناظر و چشم‌اندازهای تماشایی آن دیدن کنید. بد نیست بدانید نام اسکله این بندر در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد. در گذشته کنار این بندر امکانات مختلفی همانند کمپ ساحلی، قایق‌سواری حرفه‌ای و تفریحی و هتل 5ستاره قرار داشت. متأسفانه با توجه به خشکی آب دریاچه ارومیه، تمامی این امکانات نیز از بین رفتند.

تاریخچه شبستر

تاریخ شبستر را می‌توان شبیه مرواریدی دانست که زیر خروارها آب مدفون شده و کسی به آن توجه نمی‌کند. نکته بسیار مهم و گفتنی درباره تاریخچه شبستر این است که از ابتدای ورود اقوام آریایی به فلات ایران، این منطقه همیشه جزو مناطق مسکونی به حساب ‌آمده است. روستای دیزج خلیل، یکی از مهم‌ترین مناطق تاریخی این شهر است. تپه‌های باستانی بسیاری در این روستا وجود دارند؛ اما متأسفانه تاکنون هیچ‌گونه حفاری در این منطقه انجام نشده است. روستاهای دیگر همانند کوزه کنان هم جزو مناطق تاریخی و باستانی هستند. درباره این روستاها نیز تحقیقاتی انجام نداده‌اند. هنوز هم دلیل این سهل‌انگاری مشخص نیست؛ اما زمانی که حفاری انجام شود، قطعاً کارشناسان به یافته‌های بسیار خاص و منحصر‌به‌فردی دست پیدا خواهند کرد. پس باید بدانید شبستر هزاران سال قدمت دارد و در تمامی ادوار منطقه‌ای مسکونی بوده است.

بناهای تاریخی و مذهبی شبستر

• کلیسای موجومبار

کلیسای موجومبار یکی از جاهای دیدنی شبستر است که آن را با نام کلیسای سنت هریپسیمه نیز می‌شناسند. این کلیسای تاریخی و زیبا در فاصله 30کیلومتری جاده تبریز – مرند و کنار روستایی با نام موجومبار قرار دارد. این کلیسا در دره سبز ساری‌چای واقع شده است و یکی از زیباترین کلیساهای منطقه به حساب می‌آید. پلان کلی کلیسا به‌شکل مستطیل ساخته شده است و گنبد ندارد. از سنگ، آهک و ملات برای ساخت این کلیسا استفاده کرده‌اند. به احتمال فراوان، نام این کلیسا از دختر آشوت باگرادونی، یعنی هریپسیمه گرفته شده است. آشوت یکی از پادشاهان دولت ارامنه بود. کلیسای موجومبار یکی از آثار ملی ایران به حساب می‌آید و از اهمیت خاصی برخوردار است.

• کلیسای سهرقه

در منطقه آذربایجان شرقی چندین و چند کلیسای مختلف وجود دارند. کلیسای سهرقه نیز یکی از کلیساهای ایران است که اهمیت بسیاری دارد. این کلیسا را به نام کلیسای سهر و حتی کلیسای هوانس مقدس نیز می‌شناسند. کلیسای سهرقه در روستای سهرل قرار دارد که از توابع شهرستان شبستر محسوب می‌شود. قدمت کلیسای سهرقه به قرن پنجم و ششم هجری قمری باز می‌گردد. در طول تاریخ بارها و بارها این کلیسا را بازسازی کرده‌اند و به همین خاطر کلیسای سهرقه ظاهری بسیار زیبا و سالم دارد. بنای فعلی این کلیسا به‌دست معماران و استادکاران آذربایجانی، فرانسوی و روسی در سال 1840 ساخته شده است. نام این کلیسا بر اساس یوحنا از نام یکی از حواریون گرفته شده است. این کلیسا در ارمنستان با نام هوانس شهرت دارد و یکی از آثار ملی ایران به حساب می‌آید.

• مسجد جامع شبستر

معمولاً چنین رسم است که قدیمی‌ترین یا بزرگ‌ترین مساجد را به مسجد جامع یک شهر تبدیل می‌کنند. مسجد جامع شبستر نیز از این قاعده مستثنی نیست. قدمت این مسجد به دوران ایلخانی باز می‌گردد. البته در ادوار مختلف، چندین بار این مسجد را بازسازی کرده‌اند. نکته جالب اینجاست که از دوره ایلخانی تا به امروز، این مسجد در هر دوره تاریخی پابرجا بوده است و همیشه محل تجمع مسلمانان به حساب ‌آمده. با توجه به اینکه بخش‌های گوناگون مسجد در ادوار مختلف بازسازی شده‌اند، نمی‌توان گفت که هر آنچه از این مسجد مشاهده می‌کنیم، به دوران ایلخانی تعلق دارد. در حقیقت یکی از مناره‌های این مسجد، قدیمی‌ترین قسمت آن است که به دوران ایلخانی تعلق دارد. این مسجد فاقد تزئینات مجلل است و سادگی در آن موج می‌زند.

• باغ گلشن راز

باغ گلشن راز یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی شبستر به حساب می‌آید. این باغ مکانی زیبا است که پیکر سعدالدین محمد بن عبدالکریم بن یحیی معروف به شیخ محمد شبستری و پیکر یعقوب تبریزی را در خود جای داده است. هر دوی این بزرگواران جزو مهم‌ترین عرفای این شهر بوده‌اند و مقبره هر دو در باغ گلشن راز شبستر قرار دارد. قدمت آرامگاه به قرن ششم و هفتم هجری قمری بازمی‌گردد. روی مزار این دو عارف، ضریح وجود ندارد. حتی مقبره آن‌ها نیز بسیار ساده و بی‌آلایش است. انگار طراحان با این کار تلاش داشتند تا زندگی ساده این عرفای گران‌قدر را به تصویر بکشند. در سفر به شبستر، به‌هیچ‌وجه نباید بازدید از باغ گلشن راز را از قلم بیندازید.

فرهنگ و هنر

بر اساس آخرین سرشماری انجام‌شده، 123هزار نفر در این شهر نه‌چندان کوچک زندگی می‌کنند. مردم این شهر ترک‌زبان هستند و به زبان ترکی آذری صحبت می‌کنند. آن‌ها مسلمان و اکثراً شیعه هستند. همان طور که در بخش ابتدایی مقاله اشاره کردیم، این شهر دومین شهر صنعتی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. همچنین در بین شهرهای شمال غرب ایران، این شهر دارای چند دانشگاه معروف با رتبه و مقام بالا است. بیشتر مردم شهر نیز در مشاغل صنعتی مشغول به کار هستند. همچنین برخی دیگر از مردم شبستر، در مشاغلی همانند باغداری، دامداری و زنبورداری فعالیت می‌کنند.

بد نیست بدانید بسیاری این شهر را به شعرا و عرفای گران‌قدر آن می‌شناسند. محمد خیابان و میرزا علی معجز شبستی، شاعر طنزسرا و نویسنده برتر، هر دو اهل شبستر بودند. شیخ محمود شبستری نیز جزو بزرگ‌ترین مشاهیر این شهر به حساب می‌آید. وی را به آثاری همچون حق‌الیقین، مثنوی گلشن و سعادت‌نامه می‌شناسیم که همگی جزو برترین آثار شعر و ادب فارسی هستند.

اقامت در شبستر

شبستر شهر کوچکی نیست؛ اما گردشگر فروانی ندارد. به همین خاطر نمی‌توان انتظار وجود هتل‌های بزرگ و 5 ستاره را در این شهر داشت. برای اقامت در این شهر، مسافرخانه، هتل آپارتمان، هتل‌های 2 ستاره و انواع اقامتگاه بوم‌گردی گزینه‌هایی هستند که پیش روی خود دارید. همچنین امکان اجاره روزانه خانه مبله با تمامی امکانات در این شهر وجود دارد. در ضمن کمپ‌های طبیعت‌گردی در تابستان، سفرتان را به خاطره‌ای فراموش‌نشدنی تبدیل می‌کنند.

رستوران در شبستر

• ‌فست‌فود استار: شبستر، جاده وایقان؛

• فست‌فود دنیز: شبستر، جاده بنیس، جاده شانجان؛

• رستوران گل گندم: شبستر، جاده وایقان؛

• رستوران گلبرگ: شبستر، جاده صوفیان؛

• رستوران مجید: شبستر، جاده صوفیان، رو‌به‌روی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.

سوغات شبستر

• قرابیه؛
• نوقا؛
• ریس؛
• باقلوا؛
• راحت الحلقوم رنگارنگ؛
• کفش چرم؛
• منبت‌کاری؛
• قالی دست‌باف؛
• سفال؛
• آلبالو؛
• گردو.

مسیر دسترسی

شبستر در استان آذربایجان شرقی و در 65کیلومتری شمال‌غرب تبریز قرار دارد. این شهر مساحت چندانی ندارد و به همین خاطر خبری از فرودگاه اختصاصی در آن نیست. اگر قصد تجربه سفر هوایی به این شهر را دارید، باید ابتدا خودتان را به تبریز برسانید و از آنجا با اتوبوس یا تاکسی راهی شبستر شوید. خوشبختانه شبستر دارای ایستگاه قطار اختصاصی است. این ایستگاه، ایستگاه راه‌آهن دیزج خلیل نام دارد. سفر با اتوبوس نیز یکی از ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش‌های سفر به این شهر محسوب می‌شود. توجه داشته باشید اگر قصد دارید با وسیله نقلیه شخصی خودتان به این شهر سفر کنید، در فصل زمستان جاده‌های منتهی به شبستر دچار یخ‌بندان و برف شدید می‌شوند.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره سفر به شبستر چیست؟ آیا تاکنون از این شهر زیبا دیدن کرده‌اید؟ اگر اهل شبستر هستید، درباره جاهای دیدنی این شهر بیشتر با ما صحبت کنید.