راهنمای سفر جهرم | شهری خوشبو مثل پرتقال و شیرین مثل خرما

بوی خوش لیموی ترش آمیخته با خرمای شیرین پارادوکس ترش و شیرین عجیبی است که در باغ‌های جهرم می‌توانید به چشم ببینید. مرکبات عالی سردسیری در کنار خرمای گرمسیری تناقص شگرفی است که طبیعت این خطه به ایران هدیه می‌کند. از جاهای دیدنی جهرم و جاذبه‌های گردشگری‌اش، حرف بسیار است. در ادامه پای سخنان ره بال آسمان بنشینید تا از ناگفته‌های این شهر برایتان حکایت کند.

جهرم کجاست؟

این روزها به لطف درس جغرافیا همه می‌دانیم که جهرم کجاست. این شهر در قسمت جنوبی استان فارس قرار دارد. از سمت شمال به شهرهای شیراز و سروستان، از شرق به فسا و داراب، از جنوب به لار و کارزین و از غرب به فیروزآباد محدود می‌شود. زبان مردمش، فارسی است؛ اما جهرمی‌ها لهجه خاصی دارند که به لهجه شیرازی بسیار نزدیک است.

بهترین زمان سفر به جهرم | سفر به شهر مرکبات تازه

هوای در بیشتر روزهای سال گرم است. در این شهر ظهرهای تابستانی بسیار داغ را تجربه خواهید کرد؛ اما در عوض پاییز و زمستان هوایی معتدل برای شما به ارمغان می‌آورد که با بوی پرتقال و لیمو گره خورده است. بهترین فصل سفر به جهرم اواخر پاییز و اوایل زمستان است که نوز هوا لطافت خود را دارد.

طبیعت جهرم | ترکیبی از هوای گرمسیری و سردسیری

درخت خرما خود با زبان بی‌زبانی از هوای گرم و طبیعت گرمسیری حکایت می کند. در این شهر پوشش گیاهی تقریباً کم‌پشت است و نمی‌توانید انتظار دشت ها و جنگل‌های سرسبز را داشته باشید.

حیواناتی مثل کل، آهو، پازن، بز کوهی، قوچ و میش، روباه، گرگ، کفتار و خرگوش، و پرندگانی نظیر عقاب، قوش، کبک، کبوتر، تیهو، قمری، گنجشک، بلبل، چفت، پرستو، مار قِیطونی، مارهای جعفری، کبری، کوتوله پارسی، شترمار شیرازی و… در این شهرستان زندگی می‌کنند.

جاهای دیدنی جهرم | جلوه‌های زیبای طبیعت در جهرم

• آبشار مروارید خَفر

آبشار شهرستان خفر یکی از جاذبه های طبیعی جهرم است که در شهرستان خفر قرار دارد. در فصل زمستان، آبی گرم همراه با بخار از این چشمه می‌جوشد که باعث زیبایی هر چه بیشتر این آبشار طبیعی می‌شود. آب این چشمه، شیرین و خوردنی است.

البته ناگفته نماند در آب این آبشار، ماهی و خرچنگ زندگی می‌کنند و خزه‌ها هم جلوه خاصی به آن می‌بخشند. هنگام عبور از کوچه‌باغ‌ها برای رسیدن به این مکان زیبا، ترکیب زیبایی از درختان متنوع و متفاوت سردسیری و گرمسیری مثل سیب، انار، گردو، ازگیل، نخل و… دیده می‌شود.

• غار سنگ اشکن

بیش از چندصد سال پیش، در ابتدای دره قلات و در جنوب غربی جهرم، زیر تپه‌های البرزکوهِ جنوبی، غاری به دست سنگ‌شکنان جهرمی ساخته شد. هنوز تاریخ دقیقی برای ساخت و حفر تونل‌های آن به دست نیامده است؛ اما اغلب کارشناسان و ساکنان محلی، این غار را مربوط به دوره صفویه می‌دانند.

غار سنگ اشکن با بیش از ۱۰۰ ستون سنگی و ۱۲ دهانه، ثبت ملی شده و یکی از جاذبه‌های تاریخی و جاهای دیدنی جهرم است. طول غار حدود ۳۵۰ متر و عرض آن ۱۵۰ متر، با وسعتی حدود ۴ هکتار است. ارتفاع این غار ۳ تا ۴ متر است که در انتها به کمتر از یک متر می‌رسد.

نمونه سنگ‌های غار سنگ اشکن را در بناهای جهرم و شیراز، به‌خصوص مسجد جامع عتیق، بیمارستان نمازی و بعضی خانه‌های اعیانی می‌توان دید.

شیوه سنگ‌شکنان برای برداشت سنگ از این غار، به این صورت بوده است که بعد از چند متر پیشروی، ستون‌های سنگی را به جا می‌گذاشتند که جلوه‌ای زیبا به این غار بخشیده است. متأسفانه بخشی از ورودی غار به‌دلیل بارندگی ریزش کرده است.

• غار شفق

غار شفق، در ۱۴۰کیلومتری شرق شیراز، در بخش سیمکان، در ۷۵کیلومتری جهرم و دقیقاً روبه‌روی روستای کوشکسار قرار گرفته است. غار شفق، غاری است از جنس آهک و از غارهای تونلی و طبقاتی تشکیل شده است.

این غار، ۳ دهانه دارد و درون آن مانند سالنی با گنجایش صدها انسان است. کوهنوردان فارس این غار را در دهه ۴۰ شمسی کشف کردند. رطوبت داخل غار نسبتاً زیاد بوده و برای بازدید از این مکان زیبا باید لوازم فنی ضروری همراه داشت.

تاریخچه جهرم | جهرم در گذر تاریخ

جهرم، از شهرهای بسیار قدیمی ایران است و نام قبلی آن «گهرم» بوده ‌است. به روایت مورخان و محققان، تاریخ شهر به سده ۴ قبل از میلاد می‌رسد. در شاهنامه فردوسی از آبادانی این شهر، در دوره هخامنشیان و ساسانیان روایت شده است. فردوسی در شاهنامه نام دلاور ایرانی یعنی گهرم را برای این شهر برگزیده‌ است. همچنین در تاخت و تاز اسکندر از جهرم نام برده می‌شود و این شهر را در عصر پادشاهی بهرام گور دشتی بی‌آب می‌خواند.

جهرم یا گهرم به معنی جای گرم است. به استناد نوشته‌های استخری، ابن بلخی و حمدالله مستوفی، جهرم قلعه‌ا‌ی بزرگ، معروف به خورشه و خورشاه داشت که فاصله آن تا شهر، ۵ فرسخ بود. بانی این قلعه، خورشه، عامل خلفای بنی‌امیه در جهرم بود. این قلعه بعدها به همت خواجه نظام‌الملک، وزیر مشهور سلجوقیان، تعمیر و مرمت شد. در آن زمان این شهر در جنوب ایران بزرگ‌ترین آبادی به حساب می‌آمد. در نهایت پس از پیروزی اعراب، این شهر را جهرم خواندند. گفته‌اند یکی از جنگ‌های بزرگ اعراب و ایرانیان، در نزدیکی این شهر رخ داد و تعداد کشته‌های آن، آنقدر زیاد بود که نام و یاد این نبردها هنوز بر اماکن جغرافیایی مانده است.

جاذبه های تاریخی | یادگاری‌های مردان و زنان گذشته

• دروازه پیرشبیب

دروازه پیرشبیب که از آثار دوره قاجاریه است، در داخل شهر جهرم قرار دارد. این اثر دالانی با سقف گنبدی است و عرقچین و مقرنس‌کاری گچی، پوشش درونی آن را تشکیل می‌دهد. ارتفاع گنبد تا کف ۵ متر است و بالای این دروازه کتیبه‌ای تعبیه شده که تاریخ ۱۲۶۸ قمری روی آن حک شده ‌است.

در بدنه دیوار این دروازه، ۶ کتیبه وجود دارد. همچنین سکویی ۲ طرف این دروازه به عرض ۵/۴ متر و با ارتفاع یک متر تعبیه شده است. از جمله تزئینات این دروازه می‌توان به کاربندی‌های داخل سقف آن اشاره کرد. در سمت چپ این دروازه ۲ دریچه مشبک‌کاری شده وجود دارد که آن را با قبرستان و مسجد پیرشبیب جدا کرده است. عمده مصالح به‌کاررفته در این بنا لاشه سنگ با ملات گچ است.

• آرامگاه جاماسب حکیم

آرامگاه جاماسب حکیم در خفر جهرم قرار دارد و یکی از بناهای تاریخی استان فارس است. این آرامگاه روی تپه‌ای مشرف به روستاهای این بخش در روستای گاره، در ۱۵کیلومتری جنوب غربی مرکز خفر قرار دارد. از تاریخ بنای آرامگاه اطلاع دقیقی در دست نیست و گفته می‌شود این حکیم حاذق در زمان زرتشت، پیامبر ایرانی، زندگی می‌کرده و در حکمت و طبابت سرآمد روزگار خود بوده است.

• آسیاب قطب آباد

آسیاب قطب آباد یکی از بناهای تاریخی به‌جامانده از دوره قاجار ‌‌است. سنگ‌های این آسیاب به وسیله آب چشمه قدیمی «بخون» که از روستای باباعربِ جهرم سرچشمه می‌گیرد، به حرکت در می‌آمده ‌است.

• بازار سرپوشیده جهرم

بازار سرپوشیده، یکی از بناهای تاریخی اواخر دوره زندیه و قاجاریه در شهرستان جهرم است. از این بنا به‌عنوان خواهر دوقلوی بازار وکیل شیراز نام برده می‌شود. این بازار از نوع بازارهای صلیبی با ۴ راسته شمالی، جنوبی، شرقی و غربی است که به‌وسیله چهارسوقی زیبا در وسط به هم متصل شده‌اند. حاج محمدحسین‌خان جهرمی، حاکم جهرم و فسا در سال ۱۲۵۰هـ.ق این بنا را با چند کاروان‌سرا، تیمچه، مسجد و حمام متصل به آن، طی ۶ سال ساخت و در دوره‌های بعد، توسعه‌اش داد. بازار جهرم با بیش از ۱۰۰ حجره و بیش از ۲هزار متر زیربنا، یکی از بازارهای مهم سرپوشیده ایران است. البته از همه بناهای چسبیده به آن فقط یک کاروان‌سرا باقی مانده است.

در حال حاضر بازار سرپوشیده‌ به موازات خیابان جمهوری اسلامی قرار گرفته که بیشتر حجره‌های آن به پارچه‌فروشی اختصاص دارد و از این رو به بازار پارچه‌ای نیز معروف است. بازار جهرم در سال ۱۳۵۲ از سوی وزارت فرهنگ و هنر، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آثار مذهبی | رد پای مذاهب گوناگون بر چهره شهر

• قدمگاه

آتشکده جهرم یا قدمگاه، نام یکی از جاهای دیدنی جهرم است. در خیابان آزادگان و در دامنه شمالی کوه البرز روی تپه‌ای کوچک، ساختمانی سنگی است که آن را قدمگاه می‌خوانند.

این بنا به شبستان‌های مسجد شباهت دارد و تعدادی طاق رو به شمال دارد. در قسمت وسط در پشت طاق‌های فوق، محوطه سرپوشیده‌ای شبیه چارسوق بازار وجود دارد. ازآنجاکه در گذشته آن را جای پای امام علی(ع) می‌دانستند آن را قدمگاه نامیده‌اند. در گذشته بالای درگاه یکی از اطاق‌های شرقی در داخل بنا سنگی نصب شده بود که اشعاری از حکیم سرائی، شاعر معروف جهرم، روی آن به چشم می‌خورد.

• مسجد و مدرسه خان

مسجد و مدرسه خان متعلق به دوره صفویه در غرب شهر قرار دارد. بر اساس سنگ‌نوشته سردر ورودی، این بنا از آثار ساخته‌شده در دوره شاه سلیمان دوم صفوی است. این بنا از خشت، گل، آجر، سنگ و گچ ساخته شده است و بانی آن همان بانی بازار سنتی جهرم، حاج محمدحسن‌خان ذوالقدر است. این بنا را حدود ۲۰۰ سال قبل یکی از افراد خاندان مؤسس تعمیر کرد. تاریخ تعمیر آن با حروف ابجد با شعری بر سنگی نوشته شده و بالای در ورودی مدرسه نصب شده است. ساختمان مسجد شامل شبستانی ساده با طاق‌های متعدد است که فاقد تزئینات و کاشی‌کاری است.

• مسجد جامع جهرم

مسجد جامع جهرم از نظر طرح و معماری از نمونه‌های بسیار جالب مربوط به قبل از دوران صفویه است. هم‌اکنون تعدادی از طلاب و مدرسان حوزه علمیه همه روزه در این مدرسه مشغول تحصیل و تدریس‌ هستند.

مشاهیر جهرم | بزرگان این مرزوبوم

از مشاهیر شهر می‌توان به باربد (موسیقی‌دان، شاعر و خواننده دوران ساسانی)، سید عبدالحسین لاری، خواجه نصیر ثانی (شاعر سده اول)، حسین آیت‌اللهی، حسین شب‌زنده‌دار جهرمی، مهدی شب‌زنده‌دار، علی کریمی جهرمی، سید عبدالحسین آیت‌اللهی (آقای بزرگ) و… اشاره کرد.

پوشش مردم جهرم | نمادی از تفاوت‌های فرهنگی

گذر زمان روی نوع پوشش مردم جهرم و به‌طور کلی استان فارس مؤثر بوده است. امروزه لباس محلی استان فارس فقط در میان عشایر استفاده می‌شود. پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن و دامن (تنبان قری) است که اغلب در رنگ‌های بسیار شاد و متنوع تهیه می‌شود. پوشاک مردان عشایر هم شامل کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک است.

غذاهای جهرم | خوشمزه‌های متفاوت

آش ماست، آش الوک، کوفته سبزی جهرمی، قیمه جهرمی، کلم پلو و کوفته ریزه جهرمی و غذاهایی از این دست طرف‌داران خاص خود را دارد.

رستوران های جهرم | شکم‌گردی در جهرم

• رستوران هتل پاسارگاد

بنا بر نظر اکثر کاربران و مسافران، رستوران هتل پاسارگاد غذای خوب و قیمت مناسبی دارد. البته قیمت غذاها نسبت‌به جاهای دیگر کمی بیشتر است که کیفیت خوب آن‌ها این بخش را جبران می کند.

• رستوران گلدیس

در میدان چمران و ابتدای بلوار دانشگاه آزاد می‌توانید رستوران گلدیس را مشاهده کنید. این رستوران به خاطر غذاهای لذیذ و قیمت مناسبش بین جهرمی‌ها طرف‌داران بسیاری دارد.

• فست فودهای جهرم

پیتزا تک و پیتزا دومینوس هم در جهرم هستند که به اعتقاد مشتریانشان، غذاهای فست فودی خوبی ارائه می‌کنند.

اقامت در جهرم | رفع خستگی سفر

هتل پاسارگاد، تنها هتل ۲ ستاره جهرم است که در ۴ طبقه احداث شده است و دارای ۲۶ اتاق ‌‌است. همچنین این هتل دارای رستورانی با ظرفیت ۱۲۰ نفر ‌‌است.

• هتل فرهمند

در خیابان هواشناسی، کنار پمپ بنزین فرهمندنیا که بروید به هتل فرهمند می‌رسید که برای اقامت با هزینه متوسط گزینه مناسبی است.

• خانه معلم

برای فرهنگیان عزیزی که قصد سفر به جهرم را دارند، این خبر خوش را داریم که خانه معلم برای ایشان و بستگان درجه یک آن‌ها امکانات مطلبوبی فراهم کرده است. البته توجه داشته باشید که این خانه معلم فقط برای ۲۸ نفر ظرفیت دارد؛ پس اگر در روزهای شلوغ عازم جهرم هستید، از قبل محل اقامتتان را رزرو کنید.

سوغات و خرید | یادگاری‌های سفر

• مرکبات

کشاورزی جهرم پر رونق است و محصولات بسیاری می‌توان در آن کاشت و برداشت کرد. از جمله محصولاتش می‌توانیم به خرما، پرتقال، نارنگی، لیموشیرین، پنبه و جو اشاره کنیم. این شهر در زمینه تولید و صادرات مرکبات هم درصد خوبی را به خود اختصاص داده است. پرتقال و نارنگی جهرم آوازه‌ای جهانی دارند.

• خرما

شرکت‌های فرآوری و بسته‌بندی خرما در جهرم مشغول به فعالیت هستند و بیش از ۲درصد از خرمای جهان را جهرم تولید می‌کند. خرما یکی از محصولات اصلی این شهر است. در این شهر نخلستان‌های فراوانی وجود دارد. نیمه‌خشک بودن خرما، پوست نازک آن و درصد زیاد گوشت خرما نسبت‌به پوست آن در کنار قیمت مناسب، باعث شده تا تقاضای جهانی برای این محصول روزبه‌روز افزایش یابد. در حال حاضر خرمای جهرم یکی از گران‌قیمت‌ترین انواع خرما در جهان است.

• شیرینی محلی

رنگینک، حلوای خارک، حلوای خرمایی، خرما کنجدی و نان مشت از جمله شیرینی‌های جهرم هستند که عمدتاً با خرما درست می‌شوند و انصافاً طعم و مزه خوب و همه‌پسندی هم دارند.

• صنایع دستی جهرم

در این منطقه صنایع دستی متنوعی وجود دارد. مسگری، ملکی دوزی، کوزه‌گری، نمدمالی، لوده بافی، چینی‌بندزنی و قالی‌بافی از هنرهای بومی این منطقه است. البته امروزه آثار کمی از صنعت دستی این خطه در بازارها دیده می‌شود.

مراکز خرید جهرم | لذت بازارگردی

به غیر از بازار سنتی که بافتی سنتی و تاریخی دارد، در جای‌جای شهر هم مراکز خرید یا پاساژهایی وجود دارد که می‌توانید به آن‌ها سر بزنید و برای خود یا عزیزانتان سوغاتی بخرید. پاساژ گل‌ها، پاساژ اطلس، پاساژ زیتون و پاساژ آفتاب از مراکز خرید جهرم هستند.

مسیرهای دسترسی به جهرم | سفر به شهر خرما و پرتقال

• مسیر هوایی

فرودگاه جهرم از سال ۱۳۴۸ فعالیت خود را آغاز کرده است و از قدیمی‌‌ترین فرودگاه‌های کشور است. این فرودگاه فعالیت خود را بعد از تعطیلی چندین ساله، مجدداً از آذرماه ۱۳۹۶ با پرواز مستقیم به تهران از سر گرفت. در حال حاضر شما می‌توانید بلیط هواپیما جهرم را سه روز در هفته تهیه کنید.

• مسیر جاده ای

کافی است بگویید از کدام شهر بلیط اتوبوس جهرم را خریده‌اید تا راه‌های جاده‌ای را نشانتان دهیم. متداول‌‌ترین راه برای رسیدن به این شهر از طریق جاده‌ها به شرح زیر است:

• از سمت شمال از طریق بزرگراه شیراز ـ جهرم یا جاده ‌۶۷؛
• از سمت شمال‌شرقی از شهرستان داراب یا جاده ۹۲؛
• از سوی شرق از شهرستان فسا یا جاده‌های ۸۶ و۹۲؛
• و از سمت جنوب غربی از شهرستان قیر و کارزین به جهرم راه است.

• راه آهن

خط راه آهن شیراز جهرم در دست ساخت است.

مثل هر سفر دیگری، ناچاریم سوت پایان سفر را بشنویم و از قطار ره بال آسمان پیاده شویم. امیدواریم در این سفر مجازی به شما هم خوش گذشته باشد. شما در دنیای حقیقی تاکنون از جاهای دیدنی جهرم بازدید کرده‌اید؟ اگر جوابتان مثبت است، در بخش نظرات برای ما از حال‌وهوای این شهر بنویسید و تجربه‌هایتان را با ما شریک شوید.