راهنمای سفر خرمشهر | شهر نخلستان‌های صبور

خرمشهر که روزگاری دوشادوش آبادان لقب اولین شهرهای متمدن ایران را از آن خود کرده بود، پس از گذشتن از فرازوفرودهای جنگ تحمیلی، چهره دیگری به خود گرفته است. این شهر گرم و سوزان در روزهای سرد سال، هوای معتدلی دارد و گزینه بسیار مناسبی برای سفرهای زمستانی محسوب می‌شود. برای شروع سفر همراه ما باشید تا با جاهای دیدنی خرمشهر آشنا شوید و با برنامه دقیق چمدانتان را برای یک سفر واقعی ببندید.

خرمشهر کجاست؟

در جنوب غربی ایران، جایی کنار اروند و کارون، شهری به نام خرمشهر قرار دارد. در این شهر تلفیقی از فرهنگ‌ها و نژادهای مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند. خرمشهر زیبا که سال‌ها میزبان جنگ بود، این روزها با تنی نیمه‌جان، پذیرای مهمانانش است.

در سفر به این شهر با اقوام مختلفی از جمله اعراب، عمله‌‌ها، بختیاری‌‌ها، بالاگریوه‌‌ها و کولی‌‌ها آشنا ‌می‌‌‌شوید. همچنین از زبان‌‌ها، گویش‌‌ها و لهجه‌‌های لری، فارسی یا لهجه‌‌های دزفولی، شوشتری، بهبهانی، آبادانی و خرمشهری (لهجه شهرنشینان) و عربی که از زبان‌‌های رایج در خوزستان است بیشتر لذت ‌می‌‌‌برید.

بهترین زمان سفر به خرمشهر

خرمشهر در جنوبی‌ترین نقطه خوزستان قرار دارد و کمی از مدار رأس‌السرطان بالاتر است. به همین دلیل هم از نظر آب‌وهوایی درست تفاوت چندانی با مناطق استوایی ندارد. خرمشهر به دلیل آب‌وهوای گرمش به شهر بدون زمستان معروف است. البته وجود رودهای کارون، اروندرود و بهمنشیر در نزدیکی آبادان و خرمشهر اندکی از گرمای هوا کاهش داده و زمستان‌‌های معتدلی را به ارمغان آورده است. هوای مطبوع این فصل گردشگران فراوانی را در زمستان راهی خوزستان ‌می‌‌‌کند.

گرمای هوا در ماه‌‌های تیر و مرداد به 58 درجه سانتی‌گراد نیز ‌می‌‌‌رسد. حرارت و گرمای شهر در چهره آفتاب‌سوخته اهالی خرمشهر هویداست. سردترین دمای شهر در بهمن‌ماه اتفاق می‌افتد که دمای هوا به صفر درجه سانتی‌گراد هم ‌می‌‌‌رسد. همین هوای سرد هم دیری نمی‌پاید گویی که شهر نمی‌‌‌خواهد خمودگی و سردی را به خود ببیند. اوج بارندگی‌‌ها در ماه‌‌های آذر تا اردیبهشت رخ ‌می‌‌‌دهد و گاهی باعث آب‌گرفتگی در خیابان‌ها ‌می‌‌‌شود. بهترین فصل‌‌ها برای سفر به استان خوزستان، پاییز و زمستان است.

طبیعت خرمشهر

در زمان‌‌های دور، خاک این منطقه غیرقابل کشت بود؛ ولی با عبور رودهای کارون و بهمنشیر و اروندرود، این منطقه به یک منطقه جلگه‌ای و حاصل‌خیز تبدیل شد که برای کشت بسیاری از گیاهان مناسب است. نخلستان‌‌های آبادان و خرمهشر در کلِ ایران معروف است. قدم‌زدن در سایه‌سار این نخل‌‌های بلند از جاذبه‌‌های این شهر جنوبی است که نباید لذتش را از دست داد.

جاهای دیدنی خرمشهر

• تالاب ناصری خرمشهر

یکی از تالاب های مصنوعی ایران در خرمشهر واقع شده است که تالاب ناصری نام دارد. این تالاب با هدف افزایش تعداد گونه‌ها و تراکم جمعیت پرندگان منطقه ساخته شده است. همچنین این تالاب محلی برای تجمع گونه‌‌های مهاجر انواع اردک‌‌های سر حنایی، کله سبز، نوک پهن، سرسفید تاج‌دار، سرسیاه، دم دراز، بلوطی، ارده‌ای، ابروسفید، خوتکا، گیلار و فیلوش است.

گونه‌‌های اردک غاز نما، آنقوت، تنجه و انواع غازها مانند غاز پیشانی سفید، غاز خاکستری و غاز پارزو از دیگر گونه‌‌های مهاجری هستند که برای گذراندن زمستان به این تالاب مهاجرت ‌می‌‌‌کنند. اگر به مشاهده و عکاسی از پرندگان علاقه‌مند هستید، این مکان یکی از بهترین مکان‌‌ها برای عکاسی است. طوری که ساعت‌‌ها ‌می‌‌‌توان نشست و به پرنده‌‌ها نگاه کرد بدون اینکه گذر زمان را متوجه شد.

• پارک ساحلی خرمشهر

یکی از جاهای دیدنی خرمشهر، پارک ساحلی آن است. فضایی سرسبز در کنار اب روان، این فرصت را پدید می‌آورد که لحظات و ساعات خوشی را در کنار خانواده و دوستان خود داشته باشید.

• مجتمع گردشگری جزیره مینو

در مجتمع گردشگری مینو با مهمانخانه‌هایی با سبک جدید روبه‌رو می‌شوید که برای پذیرایی از شما آماده شده‌اند. عروسک‌های مختلف با لباس محلی خوزستان نیز در این مجتمع انتظار شما را می‌کشند. ضمناً در جزیره مینو می‌توانید خودتان را مهمان بستنی‌سنتی‌هایی نید که از شیر گاومیش تهیه شده‌اند و طعمی فوق‌العاده دارند.

• مرکز فرهنگی دفاع مقدس (موزه جنگ)

اگر به بازدید از موزه جنگ بروید، با ساختمان قدیمی‌‌‌ای مواجه ‌می‌‌‌شوید که پر است از دست نوشته‌‌های عربیِ بازمانده از زمان جنگ ایران و عراق. اهالی ‌می‌‌‌گویند که قبل از جنگ از این ساختمان به‌عنوان بخش اداری شرکت نفت استفاده ‌می‌‌‌شد. پس از جنگ به آلبومی سه بعدی از خاطرات زمان جنگ و حماسه‌‌ها و غم‌‌ها و شادی‌‌های آن روزها تبدیل شده است. در این ساختمان ‌می‌‌‌توانید آثار باقی‌مانده از فرماندهان جنگی، مثل محمد جهان‌آرا را مشاهده کنید.

• مقبره دریادار بایندر

دریادار بایندر اولین فرمانده نیروی دریایی مدرن ایران بود که در روز نخست حمله انگلستان به ایران در جنگ جهانی دوم، در خرمشهر و در حال دفاع از وطن جان باخت. مقبره وی در جنوب خرمشهر و در محلِ نیروی دریایی سابق قرار دارد.

• مضیف حاج عبدالله

مضیف واژه‌ای است عربی به معنای مهمان‌خانه. یکی از زیباترین مهمان‌خانه‌ها در ایران مضیف حاج عبدالله است که در جزیره مینوی خرمشهر واقع شده است. در واقع این جزیره بین خرمشهر و آبادان قرار دارد. مضیف حاج عبدالله در باغی بزرگ و زیبا به مساحت ۱۵هزار متر قرار گرفته است. این مجموعه شامل ۲ باب مضیف گروهی و جمعی، ۲ باب مضیف خانوادگی، ۵ باب مضیف کوچک و یک چای‌خانه سنتی است.

• کانال عضدی خرمشهر

در دوره عضدالدوله دیلمی، برای ارتباط رود کارون به اروند و کوتاه‌ترکردن مسیر اهواز به بصره، کانالی ساخته شد که آن را کانال عضدی نامیدند. این کانال خرمشهر را به دو قسمت جنوبی و شمالی تقسیم ‌می‌‌‌کند. ساخت این کانال 47 سال طول کشیده است.

• موزه بهبهان خرمشهر

در موزه بهبهان آثار نفیسی نگهداری می‌شود که از برجسته‌ترین آن‌ها حلقه قدرت ارجان است. این حلقه داستان جالبی دارد. در آرامگاه کیدین هوتران یکی از پسران کوروش، تابوتی برنزی کشف شد که در آن یک حلقه طلایی، ۹۸ دکمه زرین، یک دِشنه، میله‌ای نقره‌ای و جامی به همراه سینی برنزی و چند شیء دیگر قرار داشت و جسد، حلقه قدرت را در دست چپش گرفته بود. قدمت این حلقه به قرن هشتم قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. این چنین اثری تا به حال در هیچ جای دنیا به این شکل دیده نشده است.

• پل جهان آرا (پل دوم خرمشهر)

یکی از پل‌های زیبای خرمشهر به نام پل شهید جهان آرا یا پل دوم خرمشهر معروف است. این پل در شب نمای زیبایی دارد. این پل بعد از جنگ ساخته شده و تلاش کرده تا چهره شهر را تغییر دهد.

تاریخچه خرمشهر

مورخان بنای این شهر را به اسکندر مقدونی نسبت می‌دهند. البته در همان دوره اسکندر مقدونی ویران شد و به جای آن شهر دیگری به نام «بیان» بنا نهاده شد که در حال حاضر روستایی در ۲ کیلومتری انتهایی کارون، با همین نام است. خرمشهر تا 1314 شمسی «مُحَمرَه» یا «مُحمِره» نام داشت. علت این نام‌گذاری وجود خاک سرخ در اطراف شهر و سرخ‌شدن آب کارون هنگام غروب آفتاب بود. سال‌ها قبایل مختلف در این سرزمین حکومت می‌کردند.

تا همین چند سال قبل، رضا شاه به حکومت شیخ خزعل پایان داد. در همان سال طی مصوبه‌ای، نام این شهر از مُحَمَره به خرمشهر تغییر یافت. در طول تاریخ این شهر آبستن حوادث گوناگونی بوده است و گویی جنگ با نام این سرزمین گره خورده است.

بناهای مذهبی

• مسجد جامع خرمشهر

هر شهری در دنیا برای خودش یک نمادی دارد. مسجد جامع خرمشهر، برای این شهر فقط یک مسجد معمولی نیست. نه فقط برای خرمشهر بلکه برای ایران به‌عنوان سمبل مقاومت و ایثار شناخته می‌شود. تقریباً همه ما با مسجد معروف خرمشهر آشنایی داریم. این مکان خطِ آخر دفاع خرمشهر بود و به قلعه‌ای برای مقابله با دشمن تبدیل شد که مأمن رزمندگان در روزهای پرالتهاب آن دوران بود. این مسجد 120 سال قدمت دارد و مانند پدری پیر برای خرمشهر است که غم‌‌ها و شادی‌‌های آن را دیده. با دیدن گنبد و گلدسته آن به یاد سوم خرداد و آزادی خرمشهر و آن عکس‌‌های مشهور از رزمندگان و گنبد آسیب دیده آن ‌می‌‌‌افتیم.

• یادمان شهدای شلمچه

یادمان شهدای شلمچه در نقطه صفر مرزی ایران و عراق واقع شده و روزانه میزبان کاروان‌‌های راهیان نور و گردشگرانِ مناطق جنگی از سراسر کشور است. در این یادمان، آثاری از دوران ۸ سال دفاع مقدس مانند تانک‌‌ها و نفربرهای ایرانی و عراقی متوقف شده در خاکریزها و منطقه‌‌های مین‌گذاری و حصار‌کشی شده در معرض دیدِ بازدیدکنندگان قرار دارد. خرمشهر بیشتر از هر شهر دیگری، درد یاران جنگ را درک کرده است و درد را ‌می‌‌‌توان در نمادهای موجود در شهر به‌وضوح دید، گویی این شهر در تاریخ متوقف شده است و هنوز داغ‌دار جوانانی است که مرگ آنان را به چشم دیده است.

بناهای تاریخی

بلای خانمان‌سوز جنگ تحمیلی باعث شد بسیاری از بناهای خرمشهر زیر تیرباران دشمن تخریب شود. با وجود همه این‌ها از محوطه‌های تاریخی ‌منطقه، ‌می‌توان‌ به بندرسرق ‌که مرکز صادرات شیشه و مصنوعات سفالی و دستی است، شهرک ولی‌عصر، ساختمان هلال احمر، مسجد ولی‌عصر، کاخ فیلیه و مسجد جامع خرمشهر اشاره کرد.

سوغات خرمشهر

خرما و ماهی تازه دو سوغاتی خوب و خوشمزه از خرمشهر هستند.

مراکز خرید خرمشهر

از جذاب‌ترین اماکن گردشگری در شهرهای ایران، بازارهای سنتی هستند. بازار صفای خرمشهر یکی از همان بازارهای سنتی و معروف شهر است که در طی سال‌‌ها تغییر چندانی نکرده. مثل همه بازارهای قدیمی می‌توانید انواع خوراکی‌ها، ماهی، خواربار و… را در آن پیدا کنید. برای رسیدن به بازار صفا، راه سختی در پیش ندارید؛ چرا که این بازار درست پشت مسجد جامع قرار گرفته است.

برای خرید اجناس خارجی ارزان هم می‌توانید به کنزالمال سری بزنید. این مجموعه تجاری قبلاً به نام بازار چینی‌ها معروف بود. معاف‌بودن از مالیات امتیازی است که باعث می‌شود بسیاری از کالاهای این فروشگاه بزرگ بسیار ارزان‌تر از جاهای دیگر به فروش برسد. علاوه بر این‌ها بازار سیف و مجتمع تجاری برلیان نیز در این شهر وجود دارد که در آن‌ها می توانید همه کالاهای مدنظرتان را تهیه کنید.

غذاهای محلی

یکی از جاذبه‌‌های شهرهای جنوبی کشور که به هیچ عنوان نمی‌‌‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، غذاهای محلی خوزستان است. غذاهای محلی را باید در مضیف‌‌ها (رستوران‌های محلی) نوش جان کرد. از قلیه‌ماهی و فلافل معروف که بگذریم، هر منطقه‌ای از خوزستان نیز مثل بقیه استان‌‌های کشورمان غذاهای محلی و منحصربه‌فرد خود را دارد.

خرمشهر نیز از این قاعده مستثنی نیست. مخصوصاً اگر گذرتان به روستاهای اطراف خرمشهر بیفتد، با عطر غذاهایی محلی زنان روستایی هوش از سرتان خواهد رفت. غذاهایی مانند صبور، مدفونه، امگشت، معلوگه که همه این‌ها با ماهی درست ‌می‌‌‌شوند و به‌خاطر استفاده از ادویه‌جات‌‌ مخصوص جزو خوشمزه‌ترین غذاهای این مناطق به شمار ‌می‌‌‌روند. رنگینک هم به‌عنوان یک شیرینی خانگی، در ماه مبارک رمضان طرف‌داران بسیاری دارد. رنگینک را فقط باید در جنوب مزه کنید؛ چرا که معمولاً در هیچ قنادی یا فروشگاهی عرضه نمی‌‌‌شود. کلیچه هم از دیگر شیرینی‌های منطقه است. کلیچه یک نوع کلوچه خرمایی است که قدمت پخت آن به یک قرن پیش ‌باز می‌گردد.

رستوران در خرمشهر

از بین صدها رستوران و فست فودی که در خرمشهر وجود دارند، چندتای آن‌ها از نظر مسافران و بومی‌های منطقه امتیاز بیشتری گرفته‌اند. برای مثال می‌توان به رستوران سوم خرداد و رستوران مضیف حاج عبدالله برای صرف غذاهای محلی و سنتی؛ کافه رستوران آکواریوم و فلافل یوگا برای صرف فست فود و فلافل و بستنی محلی عشایر برای سرو یک بستنی عالی اشاره کرد.

اقامت در خرمشهر

هتل رویال اروند و هتل آپارتمان نسترن دو گزینه خوب برای اقامت در خرمشهر هستند.

مسیرهای دسترسی

• مسیر هوایی

فرودگاه‌های آبادان و اهواز برای کسانی که اهل سفر هوایی هستند، گزینه‌‌های اصلی به شمار ‌می‌‌‌روند.

• راه آهن

راه آهن ۷۰ساله خرمشهر در مسیر راه آهن سراسری قرار دارد. خرید بلیط قطار خرمشهر و سفر با قطار گردشگران را به ایستگاه خرمشهر ‌‌می‌‌‌رساند. این ایستگاه خودش جاذبه‌ای تاریخی و گردشگری محسوب ‌می‌‌شود.

• مسیر زمینی

برای رفتن به خرمشهر از هر کجای ایران به غیر از بُعد مسافت، مشکل خاصی نخواهید داشت. خرمشهر از قدیم الایام یکی از بنادر مهم و تجاری ایران بوده و نزدیکی آن به شهرهایی چون آبادان و اهواز مسافرت به این شهر را آسان‌تر کرده است. سه مسیر اصلی، خرمشهر را به داخل خاک ایران مرتبط می‌کند.

نخستین مسیر، جاده قدیم خرمشهر ـ اهواز است یا جاده شماره 41. مسیر دیگر که موازی با جاده قدیم است، جاده جدید خرمشهر ـ اهواز است یا جاده شماره 37 که خرمشهر را به اهواز متصل می‌کند و از آنجا دسترسی به شهرهای شمالی و غربی میسر است. مسیر سوم، امتداد جاده شماره 96 است که خرمشهر را به آبادان و از آن طریق به شهرهای جنوبی و شرقی متصل می‌کند. به نطر شما رانندگی در این جاده‌ها مناسب‌تر است یا شروع سفر با خرید بلیط اتوبوس خرمشهر؟

خرمشهر که روزگاری جوانی پرشروشور و سرزنده بود و مدال لقب اولین تمدن‌ شهرنشینی نوین ایران را بر سینه خود داشت، با همه نجابت و مهربانی‌اش، این روزها مثل پیری خمیده‌پشت و ساکت در کنار اروند آرام گرفته است. اگر به دیدن این شهر رفتید، حتماً ساعتی پای درددل‌های مردمانش و مخصوصاً صیادانش بنشینید. با آن‌ها عکس یادگاری بگیرید و خاطرات این سفر را برای ره بال آسمان به سوغات بیاورید. به امید روزی که این شهر همچون قبل آباد شود و طنین شادی و جوانی و سرزندگی را بار دیگر از این مناطق صبور و مهربان بشنویم.