جاهای دیدنی میانه | راهنمای سفر میانه

به استان آذربایجان شرقی که سفر کنید هزاران جای دیدنی پیش روی شماست که شاید بازدیدشان تا روزها هم طول بکشد. یکی از جاذبه های گردشگری این استان، شهرستان میانه است. این شهرستان با جاهای دیدنی منحصربه‌فرد خود، همواره میزبان خوبی برای گردشگران و ایران‌گردان بوده است. ما نیز امروز قصد کرده‌ایم که به این شهر سری بزنیم. ما را در طول سفر تنها نگذارید. قول می‌دهیم به شما هم خوش بگذرد.

میانه کجاست؟

یکی از شهرستان‌های آذربایجان شرقی، شهرستان میانه است که در جنوب شرقی این استان در شمال غرب ایران واقع شده و در مرکز آن نیز شهری با همین نام قرار دارد. بعد از تبریز و مراغه، شهرستان میانه به‌عنوان سومین شهر بزرگ و پنجمین شهر پرجمعیت استان آذربایجان شرقی شناخته می‌شود. این شهر در 165کیلومتری تبریز قرار دارد و با شهرستان سراب از سمت شمال، با استان زنجان از سمت جنوب، با استان اردبیل از سمت شرق و با شهرستان‌های هشترود و بستان آباد از سمت غرب دارای مرز مشترک است.

بهترین زمان سفر به میانه

آب‌وهوای میانه به جز در قسمت‌های میانی و جنوب شرقی آن، خشک و سرد است؛ اما به طور کل در تمام فصل‌های سال دو نوع آب‌وهوا دارد. در واقع این شهر در تابستان و نیمی از بهار، آب‌وهوای نیمه‌خشک و گرم دارد و در پاییز آب‌و‌هوایی سرد و کوهستانی. میانگین بارش سالانه در قسمت‌های مختلف اقلیم متفاوت است. بهترین زمان سفر به میانه، اوایل بهار است.

طبیعت میانه

شهرستان میانه به لحاظ پوشش گیاهی غنی است و انواع گیاهان خودرو را می‌توان در مراتع سرسبز آن مشاهده کرد. از بین این گیاهان، علف آبه، کهیلیگ اوتو، بولاغ اوتو، کاکوتی، خاکشیر، پونه، بومادران، نعناع کوهی، درمنه و… معروف‌ترند.

همچنین علاوه بر گونه‌های مختلف گیاهی، گونه‌های مختلف جانوری نیز در منطقه حفاظت شده کاغذکنان، زندگی می‌کنند. این منطقه در جنوب شهرستان میانه قرار گرفته و یکی از بزرگ‌ترین مناطق حفاظت شده کشور است. در این منطقه علاوه بر پوشش گیاهی مختلف، جاندارانی همچون پلنگ، آهو، خرس قهوهای، گربه وحشی، رودک، راسو، گراز، گرگ، روباه و پرندگانی چون شاهین، عقاب طلایی، کورکور، کرکس، تیهو و… تحت حفاظت سازمان محیط زیست قراردارند.

جاهای دیدنی میانه

موقعیت کوهستانی میانه، جاذبه‌های طبیعی فراوانی را در دل خود جای داده است. کوه، رود، آبشار، دریاچه، چشمه، غار، دره و… از جمله جاذبه های گردشگری این شهر هستند. در ادامه به چند گزینه از جاهای دیدنی میانه اشاره می‌کنیم.

• کوه های آلاداغ

یکی از این جاهای دیدنی میانه، کوه های آلاداغ هستند که در 25‌کیلومتری شمال شرقی تبریز و در مسیر شهرستان خواجه قرار گرفته‌اند. این کوه‌ها در واقع قله‌هایی رنگین هستند که هر چشمی را خیره می‌کنند و با رنگ‌های زرد، قرمز، سفید و نارنجی همچون نقاشی‌های زیبایی به نظر می‌رسند. از دیگر کوه‌های زیبای این شهرستان، می‌توان به کوه‌های اجاق داغی، چاخار، قافلان کوه و آق داغ اشاره کرد.

• آبشار بلوکان

آبشار بلوکان یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و زیبای میانه است که در 4کیلومتری شهرستان بلوکان قرار گرفته و از دیدنی‌های محبوب شهرستان است. این آبشار که در دره‌ای سرسبز واقع شده، از دامنه ارتفاعات بزغوش سرچشمه می‌گیرد و با 10متر ارتفاع به پایین می‌ریزد.

آبشار بلوکان به رودخانه شهرچای سرازیر شده و پس از آن به قزل اوزن و در نهایت به دریای خزر می‌ریزد. این آبشار یکی از مناطق دیدنی است که علاوه بر مناظری زیبا، آب‌وهوایی ملایم و تمیز دارد.

• رودهای میانه

میانه سه رود اصلی دارد که قزل اوزن، شهرچای و قوریچای نام دارند و در تأمین آب شهر و تلطیف آب‌وهوای شهرستان نقش بسزایی دارند. رودخانه قزل اوزن، یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های ایران است که از کوه‌های کردستان سرچشمه می‌گیرد و به دریای خزر می‌ریزد. علاوه بر این رودخانه‌ها، چند دریاچه طبیعی و مصنوعی هم در این شهر وجود دارد. از جمله آن‌ها می‌توان تالاب ماهی آباد، فاضل گولی، گول یوردی و دریاچه سد آیدوغموش را نام برد.

این شهر از چشمه های آب معدنی نیز غنی است. یکی از این چشمه‌ها، چشمه سیدلر نام دارد. این چشمه در 25کیلومتری مسیر میانه به تبریز در شهرستان سیدلر در دهستان گرمه شمالی قرار دارد و یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان میانه به شمار می‌رود. آب گوارای این چشمه، در کنار آب‌وهوای بهشتی اطراف آن و خاصیت درمانی آن به جذب گردشگر در منطقه کمک بسیاری کرده است. بنا به نظر اهالی، آب این منطقه برای درمان سنگ کلیه بسیار مفید است.

• غارهای میانه

در منطقه میانه، چند غار نیز وجود دارد. از بین این غارها، باید غار آتدرسی و غار توشمانلو را نام برد.

• دشت میانه

دشت میانه به‌عنوان یکی از عناصر طبیعی این خطه، اهمیت بسیاری برای ساکنانش دارد. این دشت در بین شهرستان زنجان و شهرستان میانه قرار دارد که در فصل‌های بهار و تابستان سرشار از تصاویر دل‌انگیز و زیبایی از گل‌های بهاری و سبزه‌های نورسته می‌شود.

تاریخچه میانه

از کتیبه‌ها و اسناد تاریخی، این‌گونه بر می‌آید که سابقه تاریخی میانه به سال‌های قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. برخی منابع، سابقه این شهر را به 720 سال پیش از میلاد مسیح می‌رسانند. کشف کتیبه‌های آشوری و آثار باستانی و سفالینه‌ها در شهرستان‌های اطراف، نشان می‌دهد که تاریخ این شهر به سال‌ها قبل از تشکیل دولت ماد پیوند می‌خورد.

ذکر این نکته نیز جالب است که نام این شهر، در کتاب‌ها و سفرنامه‌های تاریخی به اسم میانج ثبت شده و به نظر می‌رسد این ناحیه در گذشته میان سرزمین ماد و پارت قرار داشته است. علاوه بر این شواهد، در سال 1352 در پی حفاری‌های انجام‌شده در یکی از شهرستان‌های اطراف میانه، یک مجسمه سفالین مربوط دوره ساسانیان در این منطقه کشف شد. هنوز هم این منطقه میزبان کاووش‌های باستان‌شناسی است.

بناهای تاریخی میانه

این شهرستان به سبب برخورداری از تاریخی غنی و کهن، آثار تاریخی فراوانی را در خود جای داده است؛ به گونه‌ای که رتبه اول را از لحاظ دارابودن آثار تاریخی در استان آذربایجان شرقی کسب کرده است.

• قلعه دختر

قیز قلعه سی یا قلعه دختر از جمله جاذبه‌های گردشگری شهرستان میانه است که در فراز قافلانکوه روی صخره‌ای بزرگ قرار گرفته است. این قلعه 18کیلومتر از بخش جنوبی شهرستان فاصله دارد. قدمت قلعه دختر را مربوط به دوران پس از اسلام می‌دانند. به گفته افراد محلی، اشرار و سارقان از این قلعه در زمان شاه عباس اول استفاده می‌کردند که شاه دستور تخریب آن را می‌دهد. این قلعه از سنگ و آجر ساخته شده و در بین کوه‌های قافلان کوه همچون نگینی چند ضلعی می‌درخشد.

• محله کاغذکنان

یکی از مناطق تاریخی میانه، محله کاغذکنان است که گفته می‌شود در گذشته یک شهر آباد و شلوغ محسوب می‌شد. این محله در نزدیکی غرب شهر آقکند از توابع میانه قرار گرفته است. به گفته باستان‌شناسان، این محله در زمان سلجوقیان و در زمان حمله مغول یک شهر مهم تجاری در ایران بوده است. از مکان‌های تاریخی بازمانده از این محله، می‌توان به کاروانسرای جمال آباد، قلعه سنگی و شهر سوخته کاغذکنان اشاره کرد.

• پل پردلیس

یکی از جاذبه‌های تاریخی در محله کاغذکنان شهرستان میانه، پل پردلیس است. پل پردلیس پلی است که از 9 دهانه تشکیل شده و در گذشته‌های دور، برای عبور از ایران به روسیه و قفقاز و همین طور برای رفتن به اردبیل از این پل استفاده می‌شد. این پل با مصالحی مثل آهک و ساروج ساخته شده و با 5 پایه سنگی روی رودخانه قزل اوزون قرار گرفته است.

• پل دختر میانه

یکی دیگر از پل‌های تاریخی میانه، پل دختر است که در فاصله 20کیلومتری شهرستان قرار گرفته است. این پل در گذشته تنها راه ارتباطی غرب و شرق بوده و کاروان‌های تجاری و نظامی فراوانی از روی آن رفت‌وآمد می‌کردند؛ بنابراین حائز اهمیت ویژه‌ای بوده است. برخی قدمت آن را مربوط به قرن هشتم هجری و برخی قدمت آن را مربوط به دوره ساسانی می‌دانند.

• قلعه نجف قلی خان

قلعه خاکی نجف قلی خان در کنار رودخانه شهرچای و در جنوب شرقی میانه قرار دارد. تاریخ این قلعه به دوره ساسانیان می‌رسد. البته تا اواخر دوره قاجار، حکومت وقت از آن استفاده می‌کرد. نام این بنا در سال 1354 در فهرست آثار ملی ثبت شد.

اماکن مذهبی شهرستان میانه

• بقعه و مناره سید اسماعیل

یکی از اماکن دیدنی و مذهبی شهرستان، بقعه باصفای امامزاده اسماعیل، کمال‌الدین‌بن‌سیدمحمدبن‌جعفرصادق (ع) است که در ضلع جنوبی مسجد جامع شهر قرار گرفته است. تاریخ ساخت این بقعه، به 923 ه. ق می‌رسد. اهالی شهر، ایشان را نوه امام جعفرصادق (ع) می‌دانند و عده‌ای هم بر این باورند که امامزاده سید محمد در کندوان، پدر امامزاده اسماعیل است.

• مسجد سنگی ترک

یکی از مساجد تاریخی میانه، مسجد سنگی روستای ترک از توابع شهرستان است که 29 کیلومتر از شهر فاصله دارد. تمام بخش‌های این مسجد با سنگ ساخته شده و تاریخ آن به اواخر دوره ایلخانی می‌رسد. کتیبه‌ها و کنده‌کاری‌های زیبایی در این مسجد به چشم می‌خورد که همگی به خط نستعلیق کار شده‌اند و ارزش بسیاری دارند. این مسجد زیبا در سال 1348 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

• مسجد خاتون آباد

یکی دیگر از مساجد شهرستان میانه، مسجد خاتون آباد است که محبوبیت و شهرت خود را مدیون پنجره‌های ارسی زیبایش است. تاریخ این مسجد به اواخر دوره صفویه و اویل عهد قاجار بازمی‌گردد. این مسجد با داشتن نمای آجری و سقف و ستون‌های چوبی کنده‌کاری شده، همین‌طور پنجره‌های ارسی زیبایی که دارد، یکی از مساجد زیبای شمال غرب کشور به حساب می‌آید.

فرهنگ و هنر

• زبان

مردم میانه همچون دیگر شهرهای آذربایجان شرقی، به زبان ترکی آذری صحبت می‌کنند. البته بسیاری از اهالی این خطه، علاوه بر ترکی، زبان فارسی را نیز می‌دانند.

• لباس محلی

لباس‌های محلی هر منطقه، نماد فرهنگ، تاریخ و هویت آن منطقه است که اصالت مردم آنجا را نشان می‌دهد. در بسیاری از روستاهای شهرستان میانه، زنان و مردان همچنان از لباس‌های محلی خود استفاده می‌کنند و این لباس‌ها هنوز اصالت خود را در این مناطق از دست نداده‌اند. لباس‌های محلی بانوان، ترکیبی از شکوه و زیبایی است که به نقش‌‌ونگارهای رنگارنگ، حاشیه‌دوزی، منجوق‌دوزی یا دوختن سکه مزین شده ‌است و هنر مردم این سرزمین را نیز نشان می‌دهد.

• مشاهیر

شهرستان میانه، در زمینه‌های گوناگونی دارای چهره‌هایی برجسته است. عین‌القضات میانجی، فیلسوف معروف و افضل‌الدین خونجی، پزشک معروف قرن هشتم از مشاهیر این خطه‌اند. ریزعلی خواجوی، دهقان فداکار معروف کتاب‌های دبستان نیز یکی دیگر از چهره‌های برجسته کشوری است. یوسف کرمی تکواندوکار و شهرام و بهنام محمودی والیبالیست نیز از چهره‌های ورزشی شهرستان هستند.

• موسیقی محلی

موسیقی در شهرهای آذری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عاشیق یا آشیق، نغمه‌سرایانی هستند که آوازهای محلی را در قالب تصنیف‌هایی زیبا اجرا می‌کنند. در مراسم‌ها و جشن‌های شهرستان میانه، عاشیق‌ها بخش عمده جشن هستند و مجلس را با آهنگ‌ها و آوازهای محلی خود گرم می‌کنند. عاشیق محمد فرزانگان یکی از عاشیق‌های شهرستان میانه است که به‌عنوان چهره موسیقی در این شهرستان شناخته می‌شود.

• غذاهای سنتی

این شهرستان نیز غذاهای مخصوص به خود را دارد که از فرهنگ و ذائقه مردم این منطقه نشأت می‌گیرد. ماهی ساجی یکی از غذاهای محلی شهرستان است که برای تهیه آن، ماهی قزل‌آلا را با آرد و نمک طعم‌دار کرده و آن را روی صفحه‌ای فلزی به نام ساج پهن کرده و سرخ می‌کنند. این غذا یکی از غذاهای سنتی میانه است که در غذاخوری‌های سنتی طبخ می‌شود. ایشلی فطیر یکی دیگر از غذاهای محلی میانه است که نوعی نان است. این فطیر، به دو صورت سنتی و فانتزی وجود دارد. شکل فانتزی آن در مغازه‌ها و با تنور شیرینی‌پزی و شیوه سنتی آن در تنورهای خانگی تهیه می‌شود. این نان با آرد، کره، خمیرمایه، شیر، آب، نمک، شکر و روغن تهیه می‌شود و داخل آن را با شیره خرما و زنجبیل و زرد چوبه پر می‌کنند.

اقامت

برای اقامت در میانه، می‌توانید به هتل‌ها و مسافرخانه‌های سطح شهر مراجعه کنید. یکی از هتل‌ها، هتل سولماز است که در جاده ترانزیت میانه واقع شده و موقعیت آن به گونه‌ای است که می‌توانید از آنجا به شهرستان میانه و روستاهای اطراف آن دسترسی داشت.

سوغات میانه

یکی از سوغاتی‌های بارز میانه، جارو یا سوپورگه است که در واقع نام گیاهی است که در منطقه آذربایجان به‌ویژه در میانه رشد می‌کند. کمبوزه نیز دیگر سوغاتی میانه است که یک میوه گرد و کشیده دارد. این میوه در واقع حالت نارس طالبی و خربزه است و مزه‌ای شبیه به خیار دارد. از دیگر سوغاتی‌های معروف می‌توان به انواع ماست و پنیر محلی، برنج، عسل، گیاهان دارویی و گلیم اشاره کرد که در مغازه‌ها و مراکز خرید این شهرستان پیدا می‌شوند.

مراکز خرید میانه

بازار بزرگ میانه یکی از بازارهای اصلی و مرکز خرید بزرگ شهرستان است که بیشتر لوازم ضروری در آنجا پیدا می‌شود. انواع پوشاک، کیف، کفش، لوازم خانگی و سوغاتی‌های شهرستان میانه را می‌توان از این بازار تهیه کرد. از دیگر مراکز خرید میانه می‌توان به پاساژ الماس، پاساژ محمد و… اشاره کرد.

مسیرهای دسترسی به شهرستان میانه

دسترسی به شهرستان میانه، از طریق جاده ترانزیت، اتوبان یا راه آهن امکان‌پذیر است.

• مسیر زمینی

گردشگران با خودروی شخصی می‌توانند به‌راحتی از تمامی جهات جغرافیایی به این شهر سفر کنند. جاده‌های آسفالت دسترسی به این شهرستان را از راه جاده‌ای و از تمام جهات جغرافیایی آسان کرده‌اند. مسیر آزادراه تهران کرج و آزادراه قزوین زنجان یکی از همین مسیرهای جاده‌ای است که به میانه ختم می‌شود.

• راه آهن

علاوه بر مسیر زمینی، راه آهن هم یکی دیگر از مسیرهای دسترسی به این شهر است. ایستگاه راه آهن میانه یکی از ایستگاه‌های مهم استان آذربایجان شرقی است که در جنوب شهرستان قرار داد. در این ایستگاه روزانه 3 قطار مستقیم از تهران به میانه و بالعکس حرکت می‌کند. همین طور در کنار دو قطار تهران – تبریز و 2 قطار تهران – مراغه، هفته‌ای یکبار نیز قطار مشهد – میانه و بالعکس در این ایستگاه توقف می‌کند.

• پرواز

میانه، فرودگاه ندارد؛ اما برای سفر هوایی به این شهرستان، فرودگاه‌های بین‌المللی زنجان و تبریز نزدیک‌ترین فرودگاه‌ها به این شهر هستند.

امیدواریم از سفر با ره بال آسمان به میانه لذت برده باشید. شما چقدر از جاهای دیدنی میانه را می‌شناسید؟ جایی هم هست که از لیست ما جا مانده باشد؟ برایمان در بخش نظرات بنویسد تا در مقالات بعدی به آن بپردازیم.