جاهای دیدنی کازرون | راهنمای سفر کازرون

اگر از نسل دهه‌های 60 و 70 هستید، حتماً خانواده هاشمی در کتاب تعلیمات اجتماعی را می‌شناسید. شاید بپرسید که این موضوع چه ربطی به متن گردشگری دارد. عجله نکنید. برایتان می‌گوییم. یادتان هست که این خانواده اهل کازرون بودند؟ امروز می‌خواهیم به شهر خانواده هاشمی برویم و با جاهای دیدنی آنجا آشنا شویم. همراه ما باشید.

کازرون کجاست؟

کازرون شهری مهم و پرجمعیت در استان فارس است که به شهر سبز و شهر علم نیز شناخته می‌شود. این شهر قدمتی کهن دارد. فاصله شیراز تا کازرون 154 کیلومتر است. در واقع این شهر در میانه جاده شیراز و بوشهر قرار دارد. فاصله کازرون تا تهران هم 1050کیلومتر است.

بهترین زمان سفر به کازرون | پاییز و زمستان

چشمه‌های جوشان و خنک در تابستان و هوای ملایم و بهاری در زمستان دلیل روی‌آوردن مسافران به کازرون است. آب‌و‌هوای این منطقه در تابستان گرم‌ و خشک است؛ ولی با این حال ییلاق اهالی بوشهر در تابستان محسوب می‌شود.

در زمستان نیز رشته‌کوه‌های گرداگرد شهر، هوایی خنک و معتدل را بر منطقه حاکم می‌کنند. همین آب‌وهوای خاص و مطلوب کازرون است که در گذشته این شهر را در مرکز توجه و علاقه شاهان ساسانی قرار داده بود.

با این توضیحات بهترین زمان سفر به کازرون برای اهالی شمالی کشور، پاییز و زمستان است. گرمای تابستان کازرون را فقط اهالی جنوب ایران می‌توانند تحمل کنند.

طبیعت کازرون | دشت گل‌های نرگس

پوشش گیاهی کازرون بیشتر به‌صورت درختچه‌زارها و بوته‌زارهای باز است و در اطرافش علفزارها و چمنزارهایی وجود دارد. در قسمت شرقی این شهرستان بزرگ‌ترین جنگل‌های بلوط (دشت برم) در ایران مشاهده می‌شود و در بخش غربی شهرستان، نخلستان‌های وسیع را شاهدیم. در نهایت نیز لطافت و زیبایی نرگس‌زار و شقایق‌زار‌های وسیع، حسن ختامی برای این پوشش گیاهی متنوع است.

گوزن زرد ایرانی، گونه شاخص این ناحیه است که در منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان زندگی می‌کند. چهارگونه ماهی بومی دریاچه پریشان را می‌توان جزو پوشش جانوری خاص این منطقه دانست. ماهی زردکف، ماهی سرخه، ماهی پرک و مارماهی آب شیرین از این دسته هستند.

جاهای دیدنی کازرون

کازرون به علت وجود کوه‌ها و دشت‌هایش، جاذبه‌های طبیعی فراوانی دارد که در ادامه به معرفی چندتای آن‌ها می‌پردازیم.

• نرگس زار کازرون

بخش ویژه این نرگس‌زارها، منطقه جره، بلبک، سرمشهد و فامور است. گل‌های نرگس، گونه‌های متعددی دارد که سرآمد آن‌ها «نرگس شهلا» است. شاعران اهل فارس در شعرهایشان از زیبایی آن برای تشبیه‌ها و استعاره‌ها به‌وفور بهره برده‌اند. اگر خواهان دیدار آن نرگس شهلای کازرونی هستید، باید از اوایل دی تا اواسط بهمن به کازرون، دیار نرگس‌ها، بشتابید.

• دشت برم کازرون

دشت برم در 20کیلومتری جاده شیراز است و جنگل‌های انبوه بلوط و گلستان‌های شقایق را در خود جای داده است. این ناحیه، در اواخر زمستان، فروردین و اردیبهشت، بهشت فارس خوانده می‌شود. تنها کاروانسرای سنگی ایران هم در این دشت قرار دارد.

• دریاچه پریشان کازرون

دریاچه پریشان یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه است؛ البته تا قبل از خشکسالی‌های اخیر! دور تا دور این دریاچه را کوه احاطه کرده و از جمله اکوسیستم‌های پایداری است که میلیون‌ها سال، شرایطش را حفظ کرده است.

البته متأسفانه، با سوزاندن بخش بزرگی از نیزارهای اطراف این دریاچه به منظور عملیات راه‌سازی، حیات زیستی آن‌ را در معرض خطر قرار داده‌اند. این لکه ننگ بر پیششانی بشر تا ابد می‌ماند که در پی این آتش سوزی‌ها، هزاران قطعه لاک‌پشت و پرنده مهاجر از بین رفتند!

• باغ نظر

باغ نظر نام باغی است که خواجه علی‌قلی‌ خان‌ افشار در سال 1150 هجری قمری، در جنوب غربی کازرون احداث کرده و قدمتش حداقل به 300 سال پیش می‌رسد. این بنا به نوعی جزو آثار تاریخی است؛ اما طبیعتی ورای وصف دارد. درختان این باغ، اغلب مرکبات به‌خصوص نارنج، بکرایی، انار و خرماست.

این تنوع درختان و سرسبزی، در مساحت تقریبی 5 هکتار، همواره استراحتگاهی خنک و باطراوت برای شاهان و حکام بوده است و امروزه نیز محل مناسبی برای فصل بهار و سفرهای نوروزی گردشگران است. علت نام‌گذاری این باغ، به باغ نظر، تطابق حروف این اسم به صورت ابجد است که سال ساخت این باغ را (1150) نشان می‌دهد.

• آبشار حکیم باشی

این آبشار، در روستای حکیم باشی کازرون قرار دارد و میزان آبش را مدیون بارندگی‌های منطقه است. جریان آبشار از آبان‌ماه شروع می‌شود. شدت و حجم آب، بسته به بارش سالانه تا اردیبهشت‌ماه ادامه دارد. ارتفاع آبشار حدوداً 25 متر است و سرچشمه‌اش از منطقه ماهور نشأت می‌گیرد. در بعضی از زمستان‌های پربارش که حجم بارش‌ها موجب ایجاد جنبش‌های سیل‌آسا می‌شود، آبشار حکیم باشی، حوضچه‌هایی زیبا و نادر، در پایین‌دست خود می‌سازد. در نهایت این آبشار بعد از جاری‌شدن به سمت مناطق کم‌ارتفاع، در دل زمین نفوذ می‌کند.

• تنگ تیکاب

تنگ تیکاب در دامنه کوه‌های شمالی کازرون قرار دارد و یکی از جاذبه‌های ژئوتوریستی این شهرستان است. حالت فرسایشی این تنگه، زیبایی خاصی و ویژه‌ای دارد. این تنگ، در جوار روستای دوان قرار دارد.

دوان روستایی پلکانی در دامنه کوهستان است که به «ماسوله فارس» شناخته می‌شود. تنگ تیکاب در جاده اصلی شیراز کازرون قرار دارد. اگر در امتداد کوه، از جاده فرعی عبور کنید، روستای پلکانی دوان را می‌بینید.

• چشمه دادین

در روستای دادین، از توابع دهستان دادین، در 50کیلومتری جنوب شهرستان کازرون، در بخش جره و بالاده، چشمه دادین قرار دارد. این چشمه از تعداد بی‌شماری چشمه‌های کوچک‌تر تشکیل شدهاست. البته در سال‌های اخیر به دلیل خشک‌سالی‌ها از حجم و تعداد این چشمه‌ها کاسته شده است.

نخل‌هایی در اطراف چشمه رسته‌اند که زیبایی‌ منطقه را دو چندان کرده‌اند. فصل پر آب و زیبای چشمه دادین بهار است و مکانی است که در تعطیلات نوروزی، سر زدن به آن بسیار توصیه می‌شود.

• روستاهای اطراف کازرون

حتماً تا اینجای مطلب متوجه شده‌اید که کازرون در بخش غربی استان فارس و میان دو رشته کوه موازی از دامنه‌های فرعی زاگرس قرار دارد و چند روستا، به طور دایره‌وار، به شعاع یک تا سه فرسنگ اطراف شهر را احاطه کرده‌اند. بازدید از این روستاها هم خالی از لطف نیست؛ زیرا همچنان بافت تاریخی چند هزار ساله‌شان‌ را حفظ کرده‌اند و آرامشی خارج از زندگی ماشینی شهری را به گردشگران هدیه می‌کنند.

تاریخ | گذر زمان بر کازرون

کازرون در دوره ساسانیان به دستور شاپور اول تأسیس شد. در آن زمان، کازرون از ۳ روستا تشکیل می‌شد و در کتب جغرافیایی عهد اسلامی، به «بلدالعتیق» شهرت داشت. این شهر و اقلیم اطرافش، به‌خاطر آب‌‌وهوای خوش و قرارگرفتن در مهم‌ترین کانون مذهبی‌سیاسی دوره ساسانی، یکی از پایتخت‌های زمستانی و پررونق این سلسله شد.

بعد از ویرانی بیشاپور به دست اعراب، مردم بیشاپور به کازرون مهاجرت کردند. کازرون در زمان دیلمان، به شهری آباد و پر از کارخانه‌های پارچه‌بافی تبدیل شد. به صورتی‌که بنا بر گفته‌ای ۱۲هزار گازر در این شهر زندگی می‌کردند. به همین دلیل هم به این شهذ، گازران می‌گفتند. به مرور زمان این لفظ به گازرون و سپس به کازرون تغییر کرد.

در بعضی روایات آمده سغمان (دهی در بالای کوه شاپور نزدیک کازرون) همان سمنگان شاهنامه فردوسی است که دژ سپید در آنجا قرار داشت.

بناهای تاریخی | یادگار تمدن ایرانی

• ویرانه‌های بیشاپور

این ویرانه‌ها، بقایای شهر باستانی بیشاپور است و ۲۰۰هکتار وسعت دارد. بیشاپور، بر سر راه تخت‌جمشید به تیسفون ساخته شده بود. ظاهراً فرمان احداث این بنا را شاپور اول به میمنت و یادبود پیروزی‌اش بر والریانوس، امپرتور روم، به یک معمار سوری داده بود. شما وقتی به این مکان که در دره چوگان قرار دارد، وارد شوید، با مجموعه‌ای نفیس از آثار باستانی ساسانی روبه‌رو می‌شوید که کاخ والرین تنها یکی از آن‌هاست.

این کاخ به‌تمامی با سنگ‌های یکدست و نقش‌دار مزین شده است. البته در قرن اخیر، اکثر بناها و بقایای شهر بیشاپور از بین رفته است، در حالی که این شهر باستانی تا اوایل قرن 19میلادی برپا بوده است. نقاشی‌های سیاحان اروپایی از این بنا، این واقعیت را اثبات می‌کند.

•  قلعه دختر

قلعه دختر روی ارتفاعات مشرف بر ضلع شمالی شهر بیشاپور قرار دارد و به نظر می‌رسد پادگان کوچکی برای حفاظت از شهر بوده است. نقشه داخلی قلعه به‌صورت یک راهروی ورودی است که چند برج در طول آن قرار گرفته‌ است. این معماری استراتژیک، باعث می‌شده مسیر ورودی مهاجمان به قلعه بسیار سخت و دشوار شود.

در ضلع شرقی این دژ، بقایایی از ستون‌ها به چشم می‌خورد که نشان از ساخت‌وساز طبقاتی بناست. امروزه تنها بقایای کمی از این بنای عظیم مانده که دیدن این اندک نیز برای گردشگران و باستان‌شناسان، خالی از لطف نیست.

• آتشکده کازرون

آتشکده کازرون یکی از ۵ آتشکده بنا شده به دست مهرنرسی است. بنای آن از سنگ و ملات گچ بوده و در زمان ساسانیان ساخته شده است. اکنون متأسفانه ویرانه‌ای از آن باقی مانده است.

• غار شاپور

در انتهای تنگ چوگان و در ارتفاع 800متری از سطح زمین، غار شاپور واقع شده و مجسمه شاپور در دهانه این غار قرار دارد. ارتفاع زیاد ورودی غار و صعب‌العبوری مسیر آن، موجب مصونیت مجسمه شاپور از دست غارتگران آثار باستانی شده است.

این مجسمه هزار و ۷۰۰ سال پیش با تراشیدن ستون چکیده غول‌پیکری، ساخته‌ شد. در دهانه غار دو کتیبه سنگی وجود دارد که یکی ترجمه کتیبه شاپور در نقش رجب و دیگری نحوه برپا‌سازی مجدد مجسمه بعد از هزار سال در سال به دست ارتش وقت است.

کاروانسرای میان‌کتل یا شاه عباسی

کاروانسرای میان کتل در جاده قدیم کازرون شیراز، روی تپه‌ای مشرف بر دشت برم و دقیقاً در منطقه محافظت شده گوزن زرد ایرانی قرار گرفته است و از بقایای به‌جامانده از دوره صفوی است. در دوران نادرشاه افشار، به علت رونق بندر بوشهر، از این کاروانسرا بسیار استفاده می‌شده است.

• پل دالکی

پل دالکی که امروزه به پل مشیر معروف است، با فرمی ترکیبی از پل‌های مثلثی و خطی و ترکیب دو نوع قوس ضربدری و رومی در طاق پل، در زمان ناصرالدین شاه و به دستور میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک با معماری محمدرحیم شیرازی ساخته شد و تا اواخر دوره پهلوی از آن استفاده می‌شد.

سال‌ها بعد سازمان آب منطقه‌ای فارس و بوشهر، بدون مطالعات لازم و کسب مجوز از میراث فرهنگی، مبادرت به انتقال لوله‌های فلزی و سنگین آب از روی پل کرد که همین امر موجب حرکت ماشین‌های سنگین از روی پل و فروریختن پل در بعضی از قسمت‌ها شد!

اماکن مذهبی کازرون | جایی برای اهل دین

تنها امامزاده کازرون، امامزاده سید حسین‌بن‌امیر است که نتیجه امام سجاد است و بارگاه او در شمال شهر بیشاپور قرار دارد. این ناحیه، علاوه بر بارگاه امامزاده، دارای چشمه‌سار (سر آب اردشیر)، باغات و چای‌خانه‌هایی است که گردشگران را به جز مقاصد زیارتی و با مقاصد تفریحی نیز به این ناحیه جذب می‌کند.

فرهنگ و هنر | تجلی تمدن در بین مردم

• لهجه و گویش

مردم این منطقه با زبان فارسی و به لهجه کازرونی سخن می‌گویند. ریشه این لهجه به زبان پهلوی باز می‌گردد. واژه‌های محلی و آداب و رسومی که نسل‌به‌نسل حفظ کرده‌اند، نشان از آن دارد که نژاد اکثر کازرونی‌ها پارسی و شاخه‌ای از نژاد آریایی است.

قصه یا به قول مردم محل، مثلک‌های ناب و شعرهای عامیانه در بین مردم این شهر فراوان است؛ از جمله این اشعار، اشعاری با لهجه کازرونی از محسن پزشکیان است که مردمش را به اتحاد دعوت کرده یا شعر دیگری از نصرالله مردانی با لهجه کازرونی در وصف طبیعت زیبای این شهر به جا مانده است.

• مشاهیر

کازرون به علت تاریخ پربارش یکی از مراکز علم و تمدن ایرانی اسلامی در دوران طلایی اسلام است و دارای نامداران علمی و فرهنگی بی‌شماری است. قطب الدین کازرونی ریاضی‌دان، منجم و پزشک و کاشف مشهور بود که قبل از گالیله به گردبودن زمین پی برد. همچنین دلیل ایجاد رنگین‌کمان را توضیح داد.

میرزا محمدصالح کازرونی، ناشر اولین روزنامه در ایران و اولین ایرانی تحصیل‌کرده در فرنگ، شیخ ابواسحاق کازرونی از بزرگ‌ترین عارفان قرن چهارم و پنجم هجری، چهره‌نگار کازرونی، پدر عکاسی ایران، بهجت‌العلما، علامه جلال‌الدین دوانی، ابراهیم نادری کازرونی، شیخ امین‌الدین بلیانی و غیره نیز از جمله مشاهیر کازرون هستند.

• موسیقی

علاقه شاهان ساسانی به موسیقی را می‌توان از نقوشی که بر ظرف‌های سیمین کنده‌کاری شده و از موزاییک‌های پیداشده در کازرون، فهمید. نقش یکی از موزاییک‌های نفیس پیداشده در ویرانه‌های بیشاپور، در سال 1319، یک زن نوازنده است که در حالت نشسته، چنگ می‌نوازد.

از نامداران عرصه موسیقی در این شهر، قطب‌الدین کازرونی است که از بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان ایران در گذشته بود. این شهر نوای خاص و منحصر به خود ندارد و بیشتر توجه مردم منطقه روی موسیقی شیرازی و لری است.

• لباس‌های محلی کازرون

پوشاک از گذشته تا به امروز نقش مؤثری در شناسایی فرهنگ غنی هر ملتی داشته و دارد. اهالی کازرون لباس سنتی مخصوص به خود را دارند؛ اما امروزه به تأثیر از فرهنگ بیگانه و نوگرایی مدرن، لباس‌های سنتی به تن نمی‌کنند و فقط یک نمونه از آن در موزه مردم‌شناسی کازرون به نمایش گذاشته شده است.

لباس محلی مردان، پیراهنی ساده، یقه گرد و بدون یقه برگردان بود. در قسمت جلو پیراهن تا زیر سینه چاک دار بود و روی آن، به دور کمر شال می‌بستند. این پیراهن بلند بوده به طوری که تا زیر زانو می‌رسیده است. به جای شلوار هم تنبان می‌پوشیدند که به نسبت شلوارهای امروزی گشادتر بود. کلاه نمدی یا کلاه پشمی به سر می‌گذاشتند. کفششان هم معمولاً گیوه‌ای یا لاستیکی بود.

لباس محلی زنان هم بسیار ساده و زیبا بود. این نوع لباس، رنگ‌های زیبایی با الهام از طبیعت اطراف داشت. لباس آن‌ها شامل جلیقه‌ای کوتاه مزین به گلدوزی‌های رنگی، بلوزی نسبتاً گشاد و بلند که در زیر آن دامنی بسیار پر چین تا بالای زانو میپوشیدند. شلوارشان هم نسبتاً تنگ بود و در قسمت مچ پا چین‌های زیبایی داشت. از چادر و چاقچور هم برای پوشش سر استفاده می‌کردند.

• غذا

کازرون نیز نان‌های مخصوص خود دارد. برای مثال نان تتک نان نازک و پهن و گردی است که مخصوص مناطق روستایی است. در کنار نان پلو بابونه کازرون غذای معروفی است و بیشتر زمانی طبخ می‌شود که یکی از اعضای خانواده سرما خورده باشد.

آش معروف شهر هم آش هودرده است. اهالی کازرون در ماه بهمن و بعد از برداشت محصولات به مناسبت پایان چله‌، جشنی برپا ‎می‌کردند و آشی پر از گوشت و حبوبات و سبزی می‌پختند.

مردم محل باور داشتند که این آش برای هر بیماری شفاست، حتی اگر هفت درد داشته باشد! به همین سبب به این آش، هودرده یا هفت درده می‌گویند. امروزه پخت این آش، بیشتر در ایام محرم و اربعین رواج دارد

رستوران در کازرون | لذت شکم‌گردی

یکی از رستوران‌های معروف کازرون، رستوران هفت‌خان است که حجم غذایش زیاد و کیفیتش بسیار خوب است. یک غذاخوری هم به نام ترنج در خیابان طالقانی شهر قرار دارد که به شکل مطبخ است و غذای آماده خانگی را با کیفیت خوب عرضه می‌کند.

سوغات کازرون |ره‌آورد سفر

سوغاتی خوشمزه‌ای که این شهر به شما هدیه می‌دهد، گووک یا همان نوعی شیرینی است که با خرما تهیه می‌شود. البته ترشیجات، خرما، بلوط، زیتون، مسقطی کازرون هم دیگر رهاوردهای شما می‌توانند باشند.

دول‌چه دوزی از صنایع دستی خاص کازرون است که امروزه به‌صورت نماد در یکی از میدان‌های شهر به چشم می‌خورد. این وسیله به‌صورت ظرف مخروطی شکل با پوست دباغی شده (چرم) یا با مشک آبخوری سوراخ‌شده عشایر ساخته می‌شود.

سال‌ها قبل از گسترش لوله‌کشی و حضور یخچال در خانه‌ها، از این وسیله برای خنک نگه‌داشتن آب استفاده می‌کردند. به غیر از این هنر، گیوه‌دوزی، نمدمالی، سفالسازی، لحافدوزی، قالی‌بافی، گلیم‌بافی، گبه، جاجیم و سبدبافی از صنایع دستی این شهر هستند.

مراکز خرید کازرون | بازارگردی

بازار سنتی کازرون معروف به «بازار نو» دربرگیرنده اصالت و فرهنگ و ریشه شهر است و از دوران‌ گذشته رونق داشته است. در این بازار کارهای تولیدی، تجارت، بازرگانی و… رواج دارد. تولیداتی مثل صنعت ساخت ظروف فلزی و ابزار و یراق کشاورزی، تولید کفش، دکان‌هایی با پیشه پخت و فروش غذا مثل کله‌پزی و مغازه‌هایی مثل بقالی و عطاری و زرگری را هم شامل می‌شود. تاریخ این بازار به عصر صفویه برمی‌گردد؛ اما قسمت‌های قدیمی آن، مربوط به دوره قاجاریه است و از بازارهای بزرگ ایران در آن زمان به حساب می‌آمده است.

اقامت در کازرون | زدودن رنج سفر

هتل 4 ستاره بیشاپور، مهم‌ترین اقامتگاه شهر است که در خیابان بهجت‌العلما قرار دارد. هتل یک ستاره فرهنگیان که از نامش پیداست برای قشر فرهنگی در نظر گرفته شده است. دو مسافرخانه به نام‌های مهمانپذیر مهرکازرون و مهمانپذیر رضاییان‌زاده با امکاناتی نسبتاً خوب و قیمتی مقرون‌به‌صرفه از دیگر اقامتگاه‌های این شهر هستند.

به غیر از هتل‌ها اگر بخواهید از اقامتگاه‌های بوم‌گردی استفاده کنید، باید بگوییم که خبرهایی مبنی بر احداث این نوع اقامتگاه‌ها در بخش کنارتخته و کمارج شهر به گوش می‌رسد؛ اما زمان دقیق بهره‌برداری از آن مشخص نیست.

مسیرهای دسترسی

• مسیرهای زمینی

از مسیرهای مهم منتهی به کازرون، می‌توان این مسیرها را نام برد: مسیر کازرون به شیراز، مسیر کازرون به بوشهر، جاده کازرون به نورآباد ممسنی و مسیر کازرون به فراشبند.

دو جاده مهم از سوی شیراز، منتهی به کازرون است؛ جاده جدید از سمت شیراز، از دشت ارژن و دریاچه پریشان می‌گذرد که از ‌جمله جاذبه‌های طبیعی این مسیر است.

• راه آهن

راه آهن بندرعباس به سمت خوزستان، از کازرون می‌گذرد و تنها مسیر ریلی کشور که در کازرون ایستگاه دارد همین مسیر است.

•  مسیر هوایی

با وجود مطالبه زیاد مردم این ناحیه، هنوز تصمیمی برای احداث فرودگاه در این شهر گرفته نشده است. نزدیک‌ترین فرودگاه‌ها به کازرون، فرودگاه‌های شیراز و بوشهر است.

سفر به شهر کازرون در اینجا به پایان رسید. شما از کدام جاذبه این شهر بیشتر خوشتان آمد. بین جاهای دیدنی کازرون و روستاهای اطراف آن، کدام بیشتر نظر شما را جلب کرد؟ برای ره بال آسمان بنویسید تا در نوشته های بعدی درباره آن بیشتر با هم صحبت کنیم.