جاهای دیدنی تفت | شهری همسایه و هم‌پای یزد

وقتی در روزهای سرد سال هوس سفر به سرمان ‌می‌زند، شاید با خودمان بگوییم در این برف و یخبندان به کجا برویم؟ جواب ساده است. ایران عزیز ما، چنان تنوع اقلیمی خوبی دارد که در هیچ‌کدام از روزهای سال، ما را دست‌خالی و ناامید نمی‌گذارد. همین تفت در استان یزد و در مرکز ایران، جان می‌دهد برای یک سفر زمستانه. دوست دارید قبل از سفر با جاهای دیدنی تفت آشنا شوید؟ پس همراه ما شوید تا پایان این نوشته.

تفت کجاست؟

بگذارید قبل از هر چیز بگوییم که تفت کجاست. روی نقشه ایران که نگاه کنید، شهر تفت کمی آن طرف‌تر از شهر یزد، چیزی حدود 20 کیلومتر، در دل شهرستانی با همین نام قرار گرفته است. این شهر به‌خاطر واقع‌شدن در دامنه شیرکوه، آب‌وهوای خوب و خنکی دارد که آن را از شهرهای دیگر استان یزد متمایز می‌کند. بخش شمالی تفت، آب‌وهوایی گرمسیری و بخش جنوبی آن موقعیتی سردسیری دارد.

چرا نام تفت؟

بنا بر حدس و گمانه‌زنی‌های تاریخی، این شهر از پیش از اسلام وجود داشته است. البته اینکه چه اسمی داشته، مشخص نیست. نام امروزی شهر، هم معنای گرم‌شدن می‌دهد و هم معنای سبد میوه. کوه تفته در نزدیکی این شهر در اوج روز از شدت گرما حالت گداخته به خود می‌گیرد. بعضی می‌گویند به همین دلیل به این شهر هم تفت می‌گویند. یک عده دیگر اما بحث سبدهای انار را پیش می‌کشند و می‌گویند تفت یعنی سبد میوه.

بهترین زمان سفر به تفت

در مقدمه برایتان گفتیم که تفت جان می‌دهد برای سفر زمستانی. این حرفمان البته به این معنا نیست که در بهار یا تابستان نتوانید به این شهر سفر کنید. بگذارید بهتر برایتان توضیح دهیم. در اصل، رشته‌کوه شیرکوه، بخش‌های مرکزی استان یزد را از بخش غربی جدا می‌کند. ارتفاعات شیرکوه همواره پر از برف هستند و همین موضوع روح زندگی را به شهرهایی مثل تفت بخشیده است. شهرستان تفت هم به موهبت همین کوه، آب‌وهوای نیمه‌خشک و کوهستانی دارد و هر چهار فصل سال برای سفر به این شهر مطلوب است. بارندگی نسبتاً خوبی در تفت وجود دارد و نوسان درجه حرارت هوا بین 34 و 12 درجه سانتی‌گراد است. البته طبیعی است که هر چه از دامنه کوه دورتر می‌شویم میزان بارندگی کاهش یابد.

طبیعت تفت

تا کنون چیزی درباره پوشش گیاهی ایرانی ـ تورانی شنیده‌اید؟ اگر می‌دانید چیست که چه بهتر. اگر نمی‌دانید باید گیاهانی مثل چنار، گون، کتیرا و انغوزه را در ذهنتان تصور کنید. طبیعت شهر تفت پوشیده از این گیاهان است. به دلیل قرارگرفتن کویر و کوهستان در کنار هم، جانوران مختلفی در این ناحیه زندگی می‌کنند. برای مثال گرگ، آهو، میش، خرگوش، کبک، تیهو، شغال، بزکوه و… در طبیعت این شهر دیده شده‌اند.

جاهای دیدنی تفت

قبل از هر چیز بگوییم که از طبیعت ایرانی و تورانی نباید انتظار جنگل‌های سرسبز و دشت‌های باشکوه داشت؛ اما با این حال، طبیعت لطفش را از این شهر دریغ نکرده است. جاذبه‌های طبیعی تفت، در عین سکوت، زیبایی‌شان را فریاد می‌زنند. برای مثال عقاب کوه، آبشار دره گاهان، برفخانه طرزجان و چشمه تامهر، این شهر را دیدنی‌تر می‌کنند.

• عقاب کوه

به تصویر بالا نگاه کنید. شکوه پیکره یک عقاب را می‌بینید که چشم به افق دوخته است. این عظمت طبیعی خارق‌العاده، عقاب کوه نام دارد. برای دیدنش لازم است به روستای اسلامیه بروید. اگر رفتید، حس و حالتان را برای ما هم بنویسید. به نظر خیلی باشکوه می‌آید.

• روستای ده بالا

روستای ده بالا تفت یکی از سرسبزترین و زیباترین روستاهایی است که مسافران خودش را انگشت‌به‌دهان می‌گذارد. فکرش را بکنید که در اوج گرمای تفتیده تفت، روستایی سراسر سبزی و آب باشد که تنفس در آن خنکای خاصی به وجودتان هدیه دهد. همین موقعیت خوب باعث شده است بسیاری از اهالی یزد و شهرستان‌های اطراف برای گذران یک روز خوب، به روستای ده بالا بیایند. حتی سر خریدن باغ یا ویلا در این روستا هم رقابت خاصی بین مالکان است. این روستای زیبا یکی از جاهای دیدنی اطراف یزد است که همه چیز را برای تفریحی دل‌چسب و رؤیایی فراهم می‌کند.

• آبشار درگاهان (دره‌ گاهان)

اگر اهل هیجان بیشتری هستید و دستتان به صخره‌نوردی می‌رود، آبشار درگاهان یا همان آبشار دره گاهان را از دست ندهید. این آبشار هم یکی از جاهای دیدنی تفت است که بیشتر از 20 متر ارتفاع دارد و در جنوب‌غربی این شهر و در دامنه شیرکوه واقع شده است.

• برفخانه طزرجان

برای اهالی کوه‌نوردی هم مژده دیگری داریم. یکی دیگر از جاهای دیدنی تفت که در روستای طزرجان قرار دارد، برفخانه آن است. اینجا یک یخچال طبیعی است که دهلیز و دیوار سنگی مناسبی برای صعود دارد. اهالی محلی از فرصتی که طبیعت برایشان در نظر گرفته، استفاده می کنند. آن‌ها قطعات یخ را لابه‌لای کاه گذاشته و با حیواناتی مانند قاطر به روستای خود می‌برند. راستی تا یادمان نرفته بگوییم که زمستان‌ها، اینجا پیست برف‌بازی می‌شود.

• چشمه تامهر تفت

گاهی نام‌گذای برخی اماکن جالب است. هیچ فکر کرده‌اید چرا به این چشمه تامهر می‌گویند؟ جوابش ظریف است. این چشمه در اوایل بهار تا انتهای تابستان پر آب است و با آغاز فصل پاییز آب آن کم می‌شود. به دلیل همین کم‌آبی در فصل پاییز، به آن نام لقب تا مهر داده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم اگر با خانواده سفر می کنید، سری به این چشمه بزنید. اینجا آلاچیق دارد و امکانات رفاهی تا حد معقول تعبیه شده است. آدرسش را هم اگر بخواهید باید به 6کیلومتری شهر تفت بروید. آنجا تابلوی راهنما به حد کافی هست.

گذر زمان بر تفت

تفت ناحیه‌ای تاریخی با قدمتی طولانی است و نام آن همیشه با یزد در پیوند بوده است. متأسفانه سوابق تاریخی مشخصی درباره تاریخچه این شهر وجود ندارد که قدمت آن را مشخص کند. البته برای تخمین قدمت این شهر می‌توان به نقش‌های موجود در کوه ارنان، در منطقه پشت‌کوه اشاره کرد که قدمتی 12هزار ساله دارند.

بناهای تاریخی تفت

معمولاً شهرهای کویری بافت تاریخی و بناهای زیبایی دارند که جبران کمبود جاذبه‌های طبیعی شهر را می‌کند. باغ صدری، مجموعه شاه نعمت‌الله ولی‌، آب انبار، آسیاب آبی و… از بناهای تاریخی شهر تفت هستند. در ادامه هرچند کوتاه، گذری در این اماکن می‌کنیم.

• باغ صدری

باغ صدری در زمان زندیه به دستور صدرالعلما ساخته شد. این بنا بادگیری بلند، آسیاب آبی، حوضچه سنگی و یک تالار بزرگ دارد. زیبایی بنا باعث شده در زمره آثار ملی ثبت شود. البته اگر از اهالی محل نام «باغ نمیر تفتی» هم شنیدید، تعجب نکنید. این نام به‌خاطر سکونت ارباب نمیر تفتی در این باغ، در سال‌های گذشته است.

• مجموعه شاه نعمت‌الله ولی

نخل‌های بزرگ چوبی مخصوص عزاداری محرم یزدی‌ها را از تلویزیون دیده‌اید؟ نمونه آن را می‌توانید در مجموعه شاه نعمت‌الله ولی مشاهده کنید. این مجموعه شامل بناهایی از جمله زورخانه، مسجد، حسینیه، مدرسه، میدان و بازار است. برای رفتن به این مجموعه، آدرس عجیبی لازم ندارید. این بنا در مرکز شهر تفت قرار دارد و در زمره آثار ملی ایران ثبت شده است.

• قلعه گرمسیر

یکی از بناهای تاریخی شهر تفت، قلعه گرمسیر آن است. از این قلعه معروف فقط بخشی از دیوار باقی مانده است. این قلعه متعلق به دوره قاجار است. چند سالی هم هست که سازمان میراث فرهنگی در صدد برآمده این قلعه را بازسازی کند.

• آسیاب آبی

آسیاب آبی از بناهای مهم شهر تفت است که تعدادش در این شهر به نزدیک 18 عدد می‌رسد. از مهم‌ترین این آسیاب‌ها می‌توان به شواز، سرده، باغ گلابدان، صدری، بی‌غم و نوابی اشاره کرد. شاید این همه آسیاب بخواهند بگویند که شغل مردم این شهر در گذشته تهیه آرد بوده است!

• بنای آب انبار

سراغ کوچه حوض بلبل را از محلی‌های شهر بگیرید. راهنمایی‌تان می‌کنند. آنجا آب انبار شهر درست در قسمت شرقی حسینیه قرار دارد. سال‌ها پیش که آب لوله‌کشی نبود، آب خنکی از این محل برای مردم تفت تأمین می‌شد.

• بازار شاه ولی

سابقه بازار شاه ولی به قرن نهم می‌رسد. البته در اصل با نام بازار خان معروف بوده است. این بازار بنا بر فرمان امیر چخماق ساخته شده و از کانون‌های تجارت در شهر تفت به حساب می‌آمده است.

اماکن مذهبی تفت

یزد که دارالعباد است و تفت هم که در نزدیکی آن قرار گرفته، شهری مذهبی است. حسینیه شاه ولی از اماکن مذهبی شهر تفت است که قدمتش به قرن نهم هجری بر می‌گردد. این حسینیه در بخش جنوبی میدان امام شهر قرار گرفته و کاشی‌‌کاری بسیار زیبایی هم دارد.

غذاهای سنتی تفتژ

شهر تفت هم مثل بقیه شهرهای مرکز ایران غذاهای خوشمزه و مخصوص به خودش را دارد. از بین این غذاها می‌شود به آش گندم، آش کدو، انواع اشکنه، سوروک که نوعی کلوچه محلی است و نیز انواع شولی اشاره کرد.

اقامت در تفت

اگر بین راه سفرتان به تفت آمده‌اید که می‌توانید هر کجا شب رسید، جایی برای اقامت پیدا کنید. اما اگر مقصد نهایی‌تان تفت است، این مژده را به شما می‌دهیم که این شهر اقامتگاه‌های بومگردی جذابی دارد. اقامتگاه بومگردی نار تی تی، اقامتگاه بومگردی دو سرو و اقامتگاه بومگردی حاجی خان، از جمله آن‌ها هستند. با اجاره این اقامتگاه‌ها، سکونت در خانه خشت و گلی با پنجره‌های رنگی و درهای چوبی را تجربه می‌کنید.

سوغات تفت

یکی از بخش‌های جذاب هر سفری، خرید سوغات آن شهر است. از بین صنایع دستی مرسوم در تفت می‌توان به گیوه‌دوزی، کاشی‌کاری، قالی‌بافی و منبت‌کاری اشاره کرد. محصولات خوراکی این شهر هم شامل انار، توت خشک، عرقی‌جات و آلبالوخشکه می‌شود. انتخاب با خودتان است که کدام را بپسندید و از کدام برای خودتان و دوستانتان بخرید.

مسیر دسترسی

برای رسیدن به شهر تفت می‌توان مسیرهای مختلفی را طی کرد. از شهر یزد تا تفت، 20 کیلومتر فاصله است و از طریق جاده 78 به مرکز استان متصل می‌شود. امتداد جاده 78 هم این شهر را به سورمق در استان فارس مرتبط می‌کند. جاده 71 این شهر را از شمال به میبد و در نهایت به کاشان در استان اصفهان متصل می‌کند. مسیر دسترسی این شهر از سمت جنوب، با امتداد جاده 71 به رفسنجان در استان کرمان می‌رسد.

متأسفانه این شهر ایستگاه راه‌آهن و فرودگاه ندارد. البته جایی هم برای نگرانی نیست. گفتیم این شهر تا یزد فقط 20 کیلومتر راه دارد و این یعنی فقط یک ربع تا نهایتاً نیم ساعت تحمل جاده. برای همین می‌توانید از طریق سایت ره بال آسمان، بلیط هواپیما یا قطار یزد را تهیه کنید.

امیدواریم از گشت‌وگذار در جاهای دیدنی تفت لذت برده باشید. نمی‌دانیم قبلاً به این شهر سفر کرده‌اید یا نه؛ اما پیشنهاد می‌کنیم برای تجربه هم که شده سری به این شهر بزنید و تجربه خود را با ما و همراهان ره بال آسمان به اشتراک بذارید.