جاهای دیدنی سیرجان | راهنمای سفر سیرجان

شهر سیرجان کرمان با آثار تاریخی و باستانی فراوان و منابع و معادن ارزشمند، یکی از جاذبه‌های اقتصادی و گردشگری ایران محسوب می‌شود. به همین دلیل می‌خواهیم در این نوشته به معرفی تمام و کمال سیرجان بپردازیم تا قبل از سفر به این شهر تماشایی، از هرآنچه که باید بدانید،‌ آگاه باشید؛ پس ما را همراهی کنید.

سیرجان کجاست؟

سیرجان، شهری در جنوب غربی استان کرمان و مرکز شهرستان سیرجان است که یکی از شهرهای مهم صنعتی و اقتصادی کشور هم به شمار می‌رود. این شهرستان از نظر منابع معدنی بسیار غنی است و دارای معدن سنگ‌آهن گل گهر، معادن مس، سنگ مرمر، سنگ چینی، نمک طعام، آهک، شن، ماسه و گچ است. این شهر به‌خاطر منطقه ویژه اقتصادی‌اش کارخانه‌ها و بازارهای زیادی هم دارد.

بهترین زمان سفر به سیرجان | بهار و اوایل تابستان

این شهر آب و هوایی نیمه‌بیابانی دارد. هوای این شهر در تابستان گرم و خشک و در زمستان سرد و خشک است. بارندگی‌ها در این منطقه عموماً در بهار رخ می‌دهند. با این توضیح بهترین زمان سفر به سیرجان در فصل بهار است.

طبیعت سیرجان

آب‌وهوای بیابانی و نیمه بیابانی سیرجان، کم‌باران بودن منطقه و اختلاف شدید دمای روز و شب از دلایل پوشش گیاهی کم و فقیر این منطقه هستند. پوشش مناطق کوهستانی را معمولاً درختانی مانند بنه، درختچه‌های بادام کوهی (بادام بش)، ارچن، زارچ (زرشک)، کوشترک، تربنگ، قاق، انواع گون و بوته‌هایی مانند عسلان (سریشو) و خار (درمون) تشکیل می‌دهند. در نواحی گرمسیری شهرستان، خرما، مرکبات، حنا و وسمه و در نواحی معتدل و سردسیر آن، پسته و انواع درختان میوه پرورش داده می‌شوند.

پوشش جانوری

جانورانی مثل روباه، گرگ، کفتار، پلنگ، قوچ، میش و کل در کوهستان‌های این ناحیه و آهو و گورخر هم در دشت‌ها دیده شده‌اند. پرندگانی از قبیل کبک، سینه‌سیاه و تیهو نیز از پرندگان خاص این ناحیه هستند. در منطقه حفاظت‌شده گودغول نیز حیواناتی مثل کل، بز، قوچ، میش، جبیر، عقاب طلایی، سارگپه پابلند، دلیجه، شاهین، کبک، تیهو، زاغ بور و هوبره یافت می‌شوند.

منطقه حفاظت‌شده بهرام گور، مهم‌ترین پناهگاه گورخر ایرانی است و کاراکال، زاغ بور، هوبره، کل، بز، قوچ، میش، گراز، روباه، گرگ، کفتار، گربه جنگلی، جبیر، کبک، تیهو، باقرقره و انواع پرندگان شکاری از دیگر جانوران این منطقه هستند.

جاهای دیدنی سیرجان | جاذبه‌های کویر و کوهستان

• کفه نمک

کفه نمک، یک دشت سفید مملو از نمک است که در ۲۷کیلومتری جاده سیرجان و در نزدیکی روستای خیرآباد قرار دارد. دورتادور دریاچه را کوهستان‌ احاطه کرده‌ است و سطح آن در فصل کم‌آبی پر از نمک‌های باد کرده است که از درون شکاف خورده‌اند و رد موج‌های خشک‌شده از کف دریا بر آن‌ها به جا مانده است.

• باغ سنگی بلورد

باغ سنگی بلورد با میوه‌هایی از جنس سنگ در ۴۵کیلومتری شهر سیرجان قرار دارد و به دست درویش‌خان گنگ اسفندیارپور ساخته شده است. درویش خان ناشنوا بوده است و این باغ را به یادگار از گلستان و باغی ساخته که در گذشته از دست داده بود. روی درختان تصاویری از پرنده هوبره هم کنده‌کاری شده است.

• باغ بیمند

در باغ بیمند سیرجان، بقعه‌ای منسوب به امامزاده‌ احمد قرار دارد و در کنار آن درخت سروی قدیمی و تناور روییده است.

• روستای پاریز

روستای پاریز با آب‌وهوای کوهستانی است و در فاصله 64کیلومتری شمال این شهر قرار دارد. این روستا باغ‌های میوه فراوانی دارد.

• چشمه معدنی گلی آونگ

چشمه معدنی گلی آونگ در جنوب شرقی سیرجان قرار دارد و اطراف آن را رسوبات آبرفتی پوشانده است.

• کوه سرمشک

کوه سرمشک در شرق روستای سرمشک قرار دارد. از ارتفاعات مهم این کوه، قله دندانه هنزا با 3650 متر ارتفاع است.

• دشت‌های بلورد

دشت‌های بلورد زیستگاه تابستانی پرنده‌های در حال انقراض هوبره است.

• کوه بید شیرین

کوه بید شیرین در 58کیلومتری شرق سیرجان قرار دارد و سرچشمه رودخانه حسین آباد است.

• منطقه شکار ممنوع گودغول

منطقه شکار ممنوع گودغول در غرب کویر نمک و در ۴۰کیلومتری غرب شهر سیرجان قرار دارد و آبشخورهایی برای جانداران منطقه دارد.

• منطقه حفاظت شده بهرام گور

منطقه حفاظت شده بهرام گور در 80کیلومتری سیرجان و در مرز استان کرمان و استان فارس قرار دارد و مهم‌ترین پناهگاه گورخر ایرانی است.

• منطقه چهار گنبد بلورد

منطقه چهار گنبد بلورد در شرق این شهر و در محدوده‌ای میان شهرهای سیرجان، بافت و بردسیر واقع شده است. مردم ناحیه معتقدند که نام این منطقه به این خاطر چهار گنبد است که چهار زیارتگاه در آن قرار دارد. این منطقه با آب‌وهوای کوهستانی، زمستان‌های پر برف و تابستان‌های خنکش یکی از مناطق ییلاقی و خوش آب و هوای سیرجان است.

• منطقه گدار

منطقه گدار منطقه‌ای کوهستانی در 60کیلومتری این شهر و در جاده سیرجان کرمان است. در این منطقه باران‌ به فراوانی می بارد و هوای خنک کوهستانی دارد. کوچ‌نشینان سیرجان بهار و تابستان را در این ناحیه می‌‌گذرانند.

تاریخچه | سیرجان در گذر زمان

این شهر در نزدیکی جیرفت و منطقه هلیلن، در منطقه‌ای قرار دارد که تمدنش به هزاره سوم قبل از میلاد می‌رسد،. در اسطوره‌های ایرانی آمده است که گشتاسب، پادشاه ایرانی، پس از پذیرفتن دین زرتشت، به کوهی به نام تنبور (در نزدیکی سیرجان امروزی) رفت و در آن به عبادت پرداخت. ساخت شهر سیرجان قدیم (سیرگان) را به بهمن، پادشاه اشکانی، نسبت می‌دهند.

این شهر پس از اسلام به‌عنوان یکی از چهار ولایت مهم کرمان شناخته می‌شد. شهر قدیم آن در محل کنونی قلعه سنگ، در فاصله ۹کیلومتری شهر سیرجان کنونی قرار داشت و تا زمان حمله تیمور، در قرن هشتم هجری، آباد بود.

بعد از این واقعه شهری در نزدیکی باغ بمید احداث شد که با حمله افغان‌ها به‌طور کامل نابود شد. حدوداً در سال ۱۲۰۰ هـ.ق با احداث قناتی در نزدیکی زیدآباد، این منطقه دوباره رونق گرفت و شهر کنونی سیرجان پدید آمد.

بناهای تاریخی | اصیل و تماشایی

• آرامگاه میر زبیر

آرامگاه میر زبیر در کنار قبرستان روستای شریف آباد قرار دارد. آرامگاه به‌صورت مربعی‌شکل و به ابعاد خارجی 9 ‏و داخلی 7 متر با قلوه‌سنگ و ملات گچ ساخته شده است. ارتفاع بنا از کف تا زیر گنبد (که فروریخته)، حدود 8 متر است. شکل بنا در ارتفاع 4متری به‌صورت هشت‌ضلعی و سپس با کاربندی به دایره تبدیل و گنبد روی آن استوار شده است. ‏فضای داخلی بنا تزئینات و کتیبه‌های متعددی دارد.

• قلعه سنگ

قلعه سنگ در 14کیلومتری سیرجان قرار دارد و محوطه آن از سه قسمت صخره سنگی میانی و دو حصار پیرامونش تشکیل شده است. فاصله حصار اول و دوم حداکثر حدود 200 متر است. همه واحدهای مسکونی و ساختمان‌های عمومی قلعه در فاصله دو حصار ساخته شده است. تمامی بناهای این قسمت از جنس خشت خام است. در دیوارها آجرهایی از دوره آل‌بویه و دوره سلجوقی کشف شده است.

• بادگیر چپقی

ساختمان قدیمی که به بادگیر چپقی مشهور شده است، باقی‌مانده خانه قدیمی آقا سید علی‌‌اصغر رضوی است. این بادگیر با شبکه‌های هندسی منظم روی فضاهای مستطیل‌شکل شمال شرقی بنا قرار گرفته است و هوای اطراف را با عبور از کانال‌های تهویه به درون تابستان‌نشین خانه می‌فرستد. از جمله تزئینات به‌‌کاررفته در بنا، مجموعه لوله‌های چپقی‌شکل بادگیر است که در چهار جهت دهانه دارد. بدنه خارجی لوله‌های بادگیر هم با قطعات کوچک آجرهای هندسی شش‌ضلعی تزئین شده است.

• یخدان‌های دوقلو

یخدان‌های دوقلوی سیرجان در سال ۱۲۷۴ هـ.ش، از خشت خام و ملات گل، به دست عده‌ای خیرین ساخته شد.

• شاه فیروز سیرجان

شاه فیروز، آتشکده‌ای در عهد ساسانی بوده که از گنبدی هشت‌پایه‌ روی تپه سنگی سیاه تشکیل شده است. طاق درگاه‌ها جناقی است و سقف گنبد دولایه دارد. زیر گنبد، حفره‌ای با طول و عرض 0.4 در 1.5 متر و عمق 0.4 در سنگ تراشیده شده که احتمالاً آتشدان بوده است.

• خانه حاج رشید

خانه حاج رشید از عزاخانه‌های سیرجان است که قدمتش به عهد قاجار می‌رسد و دارای هشتی، حیاط، میان‌سرا و بادگیرهایی در سقف است.

• خانه سعیدنیا

خانه سعیدنیا  هم از خانه‌های تاریخی سیرجان است و در محل باغ بمید این شهر قرار دارد. نمای آجری، سرستون‌ها، گلدان‌هایی با دسته‌گل در بدنه بنا و… از تزئینات این بنا هستند.

• خانه صدرزاده

خانه صدرزاده عمارتی دوطبقه در وسط باغ پسته‌ای قرار گرفته استو این باغ اصطبل، حمام، گاوچاه، استخر، باغچه، حوض‌خانه و شیر سنگی نیز دارد.

• شهر زیدآباد

زیدآباد از شهرهای استان کرمان و از توابع سیرجان است. از دیدنی‌های شهر زیدآباد می‌توان به مسجد بزرگ صاحب‌الزمان، حسینیه تاریخی زیدآباد و تکیه‌ای معروف به مکان خلوت اشاره کرد.

اماکن مذهبی

سیرجان میزبان چند امامزاده است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

• در روستای ابراهیم آباد رضوی در ۳کیلومتری جنوب غربی قلعه سنگ دو بقعه به نام امامزاده‌ حسنین وجود دارد.
• در 15کیلومتری این شهر بین راه سیرجان و قلعه سنگ، بقعه امامزاده‌ علی قرار دارد که در زمان قاجار بنا شده است. دیوارها با نقوش و خطوط زیبا و اشعاری قدیمی تزئین شده‌اند.
• مرقد امامزاده‌ احمد در شمال غربی شهر قرار دارد و سرو کهن‌سالی در کنار آن روییده است.
• بقعه امامزاده‌ محمد هم در ۲۲ کیلومتری سیرجان، در مسیر زیدآباد قرار دارد.

فرهنگ و هنر | فرهیحتگان هنرمند

• مشاهیر

از مشاهیر سیرجان می‌توان به محمدابراهیم باستانی پاریزی، طاهره صفارزاده، محمدحسن زیدآبادی و… اشاره کرد.

• زبان و گویش

زبان مردم سیرجان فارسی با لهجه کرمانی است؛ ولی عشایر اطراف به زبان ترکی هم صحبت می‌کنند. مهم‌ترین ایلات سیرجان ایل افشار، ارشلو، قرایی، بچاقچی و شول هستند.

• لباس و پوشش

پوشش محلی سیرجان، لباس محلی کرمانی است. پوشش زنان این ناحیه از چارقد، پیچه، چادردلاغ، شلیت، پیرن، یل، ساغری، گیوه و گالش تشکیل شده است. پوشاک محلی مردان هم شامل انواع کلاه‌های نمدی، شاپو، بافتنی، پیراهن، قبا، پاپوشه، پاپیچ و مُچ پیچ می‌شود.

• موسیقی

ساز بادی سُرنا از آلات موسیقی پرکاربرد در این شهر است. به سرنا در اصطلاح محلی ساز و به نوازنده آن سازی گفته می‌شود. از دیگر سازها می‌توان کرنا، سفید مهره، نی محلی، نی جفتو، نی مشکی، فیقو، شاخ نفیر و سوتک اشاره کرد.

• غذاهای سیرجان

از غذاهای سنتی این شهر می‌توان به پلو سیرجانی، آبگوشت بادمجان و کشک، آبگوشت زیره، آش گندم شیر، اوماچ آش، خورشت بزقورمه، خورشت به آلو، زیره پلو و کشک کدو اشاره‌ کرد.

رستوران در سیرجان

رستوران فامیلی، بلوط، خاتون، برگ و پدربزرگ از رستوران‌های خوب سیرجان هستند.

اقامت

از اقامتگاه‌های شناخته‌شده سیرجان می‌‌توان هتل‌های فدک، سروش، قائم، عطر سیب، کهکشان و مهمانسرای جهان‌گردی را نام برد.

سوغات و خرید

سوغات سیرجان شیرکی پیچ (نوعی گلیم) است که شهرت جهانی دارد. طرح‌ها و نقش‌های این گلیم به‌صورت ذهنی زده می‌شوند. از دیگر صنایع‌دستی این شهر می‌توان به پته‌دوزی و قالی‌بافی اشاره کرد.

مسقطی، قاووت که مردم به آن قوتو می‌گویند، کماج که نوعی شیرینی سنتی است و پسته، باقلوا، کماچ سهن و کلمپه از دیگر سوغاتی‌های سیرجان هستند.

مراکز خرید سیرجان

• بازار دو قلو

بازار سیرجان یا بازار دوقلو در دوره قاجار ساخته و در سال ۱۳۲۲ مرمت شده است. سقف‌های گنبدی این بازار و نورگیرهای آن‌، نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. در این بازار بیشتر شیرینی‌فروش‌ها و عطاری‌ها دکان دارند. از بناهای داخل بازار می‌‌توان به مدرسه احمدی، مسجد جامع اعظم ملاحسین‌خان و مسجد کلاه‌مال‌ها اشاره کرد.

• بازار آقا ابراهیم

بازار آقا ابراهیم هم بازاری قدیمی است که به انتهای بازار نو وصل می‌‌شود و به کاروانسرای سیرجان راه دارد. در این بازار گلیم‌ و فرش فروخته می‌شود.

• بازار نو

معماری بازار نو همچون معماری بازار کهنه است. در گذشته بیشتر مغازه‌های عطاری در آن یافت می‌شدند؛ اما اکنون این مغازه‌ها جای خود را به طلافروشی‌ها و پارچه‌فروشی‌ها داده‌اند.

• مرکز خرید کوثر سیرجان

مرکز خرید کوثر از بازار‌های جدید و مدرن سیرجان است که در آن لباس، لوازم خانگی، لوازم لوکس و تزئینی، لوازم‌آرایشی و… پیدا می‌‌شود.

از دیگر بازار‌‌های این شهر می‌‌توان به بازار روز بلوار سید جمال، بازار مرکزی، پاساژ کندو، پاساژ علی ابن ابی‌طالب، پاساژ صاحب‌الزمان، پاساژ یکتا، پاساژ جهان و پاساژ رحیم اشاره کرد.

مسیرهای دسترسی به سیرجان

• پرواز سیرجان

فرودگاه سیرجان در شمال این شهر قرار دارد و بلیط هواپیما سیرجان را می‌توانید از شهر‌های تهران، مشهد و کیش تهیه کنید.

• قطار سیرجان

سیرجان دارای ایستگاه قطار است. بلیط قطار سیرجان را می‌توانید در مسیر قطارهای تهران بندرعباس تهیه کنید.

• مسیر زمینی

جاده شماره 71 سیرجان را از شمال به شهر بابک و سپس یزد و از جنوب به بندرعباس متصل می‌کند. جاده شماره 86 هم این شهر را از غرب به فسا در استان فارس و از شرق به کرمان می‌رساند. جاده شماره 88 نیز مسیر ارتباطی این شهر با جیرفت است. اگر نمی‌خواهید این جاده را با ماشین شخصی خود بپیمایید، خرید بلیط اتوبوس سیرجان پیشنهاد بعدی ماست.

به پایان سفر مجازی خود به سیرجان کرمان رسیدیم. سفر چطور گذشت؟ آیا در دنیای واقعی به این شهر سفر کرده‌اید؟ دیدنی‌هایش را دیده‌اید؟ سیرجان چگونه شهری است؟ سیرجانی‌ها چگونه مردمانی هستند؟ از شما می‌خواهیم نظرات و تجربیات سفر خود را با ما و همراهان همیشگی ره بال آسمان در میان بگذارید.