راهنمای سفر به قمصر | از گل تا گلاب

سفر امروز ما سفری خوش‌عطر‌و‌بو است. سفری به گل و گلاب، همراه با غرق‌شدن در گلاب دو‌آتشه کاشان و قمصر که همه آن را به‌خوبی می‌شناسند. درست حدس زدید، امروز قصد داریم تا شما را با شهر گلاب‌گیری، یعنی قمصر کاشان آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا این شهر زیبا را بهتر بشناسید و از زیبایی‌های آن نهایت بهره را ببرید.

قمصر کجاست؟

قمصر در 27کیلومتری جنوب شهرستان کاشان قرار دارد و جزء استان اصفهان به حساب می‌آید.

طبیعت قمصر

با وجود آنکه قمصر در استان اصفهان که یک استان نسبتاً کویری در مرکز ایران است؛ اما دارای طبیعتی بسیار بکر و زیباست. همان طور که می‌دانید، این شهر را به وجود گل‌های محمدی که همان گل سرخ یا گل رز است می‌شناسند. بد نیست بدانید حدود 20هزار گونه مختلف گل رز در جهان وجود دارد؛ اما عطر هیچ‌کدام به پای گل محمدی قمصر کاشان نمی‌رسد. کیفیت عصاره این گل یا همان گلاب به‌حدی زیاد است که از آن در شست‌وشوی کعبه استفاده می‌کنند. به‌جز گل محمدی که از آن گلاب‌ می‌گیرند، انواع دیگر گل رز از جمله گل مینیاتوری سرخ بنگال، گل سرخ فرانسه و گل نسترن نیز در این منطقه رشد می‌کنند. پس در قمصر می‌توانید طبیعتی زیبا، معطر و رنگارنگ را به چشم خود ببینید.

البته همان طور که می‌دانید، عمر گل کوتاه هست. فقط در فصل بهار آن هم در کمتر از 2 هفته امکان تماشای زیبایی این گل‌های رؤیایی و رنگارنگ وجود دارد. با وجود این زیبایی‌های طبیعت قمصر در فصل بهار به پایان نمی‌رسد. دشت‌های وسیع، مناطق کوهستانی و مراتع سرسبز در هر فصل زیبایی منحصر‌به‌فرد دارند. حتی در فصل زمستان وقتی این مناظر زیر خروارها برف مدفون می‌شوند، باز هم قمصر زیبایی خود را از دست نمی‌دهد.

بهترین زمان سفر به قمصر

قمصر در ارتفاع حدود ۲هزار متری از سطح دریا قرار دارد و در بین کوه‌های مختلف محصور است. به همین خاطر قمصر کاشان برخلاف تصور بسیاری از افراد، آب‌وهوای نسبتاً سرد و کوهستانی دارد. البته به‌لطف وجود باغات فراوان و رطوبت نسبتاً مطلوب، آب‌وهوای قمصر را به‌صورت کلی می‌توان در دسته «معتدل» قرار داد. از‌این‌رو حداکثر دما در فصل تابستان 35 درجه سانتی‌گراد و حداقل دما در زمستان به منفی 19 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. میانگین بارش نیز در طول سال به حدود 190 میلی‌متر می‌رسد که رقم بدی نیست.

تا اینجای کار همان طور که مشخص است، در فصل زمستان اصلاً نباید فکر بازدید از این شهر را در سر داشته باشید. زمستان‌های قمصر بسیار سخت و طاقت‌فرسا هستند. به همین خاطر بهار و تابستان را می‌توان بهترین زمان بازدید از قمصر دانست. از طرف دیگر تعیین بهترین زمان بازدید از قمصر، فقط محدود به شرایط آب‌وهوایی نیست. همان طور که می‌دانید، گلاب‌گیری یکی از مهم‌ترین رویدادهایی است که در این شهر اتفاق می‌افتد. از‌این‌رو بهتر است هم‌زمان با برگزاری این جشنواره به این منطقه سفر کنید. به‌صورت کلی گلاب‌گیری در قمصر کاشان از 15 اردیبهشت آغاز می‌شود و تا 25 اردیبهشت ادامه دارد. پس می‌توان گفت که این بازه زمانی، بهترین زمان سفر به قمصر خواهد بود. البته فراموش نکنید گاهی گلاب‌گیری تا اواسط خرداد نیز ادامه دارد.

جاهای دیدنی قمصر

• باغ پرندگان

باغ پرندگان یکی از زیباترین جاهای دیدنی قمصر به حساب می‌آید. بیشتر شهرهای توریستی ایران دارای باغ پرندگان منحصر‌به‌فرد هستند و قمصر نیز از این قاعده مستثنی نیست. باغ پرندگان قمصر با 10هزار‌هکتار وسعت یکی از جاهای دیدنی این شهر است که می‌توانید چندساعتی در آن وقت بگذرانید. در این باغ، پرندگانی از 17 کشور مختلف حضور دارند. پس اگر عاشق پرندگان و تماشای آن‌ها هستید، سری به باغ پرندگان قمصر بزنید. برخی از پرندگان شکاری همانند شاهین و عقاب درون قفس حضور دارند؛ اما برخی دیگر از پرندگان به‌صورت آزادانه از کنار شما پرواز می‌کنند. این مسئله نقطه جذابیت باغ پرندگان قمصر کاشان است.

تاریخچه قمصر

قمصر از نظر موقعیت جغرافیایی در مکانی بسیار عالی قرار دارد. این شهر از یک سمت به کوه ختم می‌شود و دارای منابع آب کافی است. منابع آب کافی، موقعیت استراتژیک عالی و البته زمین حاصلخیز، سه رأس مثلث حیات به حساب می‌آیند. از‌این‌رو می‌توان انتظار داشت که از دیرباز، تمدن در این منطقه وجود داشته است. همین طور که تاریخ را مرور می‌کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که حتی پیش از دوران هخامنشیان نیز اقوام ایرانی در این منطقه زندگی می‌کردند. زمانی که صحبت از تاریخچه و قدمت اکثر مناطق ایران به میان می‌آید، متوجه می‌شویم که از هزاران سال پیش در این مناطق زندگی جریان داشته؛ اما اغلب در دوره‌هایی از تاریخ نیز خالی از سکنه بوده‌اند. این در حالی است که قمصر در ادوار مختلف همواره جمعیت و تمدن را به خود دیده و هیچ‌گاه خالی از سکنه نبوده است.

این شهر تاریخ پرفرازونشیبی را تجربه کرده است. بر اساس اسناد تاریخی، در حمله ملک سلجوقی به کاشان در سال 532 هجری قمری، قمصر کاملاً ویران شد. قمصر دارای منابع طبیعی بی‌شماری بود و هنوز هم هست. به‌عنوان مثال وجود معدن سنگ‌های لاجورد خاص در این منطقه و همچنین گیاه شاهدانه باعث شد تا پس از ویرانی، دوباره پادشاهان به این منطقه توجه خاصی کنند. به این ترتیب قمصر دوباره از خاکستر متولد شد و مردم در آن ساکن شدند. در دوران شاه عباس صفوی، ساخت کاروان‌سراهای مختلف در نزدیکی این شهر، به رواج بیشتر آن کمک شایان توجهی کرد. از دوران صفویه به بعد، خبری از ویرانی یا آسیب به قمصر نیست و تمدن و فرهنگ آن روزبه‌روز در حال رشد است.

بناهای تاریخی و مذهبی قمصر

• سرای خاتون قمصر

سرای خاتون یکی از جاهای دیدنی قمصر است که دارای معماری مدرن و در عین حال اسلامی است. گچ‌بری‌های آن را می‌توان یکی از نکات منحصر‌به‌فرد این سرا دانست. بر اساس نظر کارشناسان، معماری این بنا از خانه پیرنیا الگوبرداری شده است. در گوشه‌های این سرا نیز می‌توانیم شاهد آیینه‌کاری‌هایی باشیم که مشابه آن در عالی قاپو اصفهان و شاهچراغ به چشم می‌خورند. با تمام این اوصاف، سرای خاتون ظاهری بسیار زیبا دارد و بازدید از آن به گردشگران اکیداً توصیه می‌شود.

• خانه حاج مانده علی و احسانی‌ها

خانه حاج مانده علی و احسانی‌ها جزء خانه‌های اعیانی قمصر به حساب می‌آیند. این خانه‌ها، محل سکونت ییلاقی اعیان قاجار و پیش از آن هستند. قدمت این خانه‌ها به حدود 200 سال پیش بازمی‌گردد و در ادوار مختلف از آن استفاده می‌کردند. در حال حاضر این خانه‌ها کاربرد مسکونی ندارند و خبری از بازسازی و رسیدگی در آن‌ها نیست.

• موزه گلاب

موزه گلاب را می‌توان یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی قمصر دانست. همان طور که می‌دانید، قمصر کاشان به پایتخت گلاب‌گیری ایران شهرت دارد. در حقیقت چرخ اقتصاد این شهر بر پایه گلاب‌گیری بنا شده است. بر اساس اسناد تاریخی، قدمت گلاب‌گیری در این شهر به حدود هزار سال پیش بازمی‌گردد. گویا در ادوار مختلف، نیاکان مردم عزیز این شهر نیز به همین کار مشغول بودند. از‌این‌رو می‌توان گفت که گلاب‌گیری نه فقط یک فعالیت اقتصادی، بلکه بخشی از فرهنگ مردم قمصر به حساب می‌آید. به همین خاطر موزه‌ای با نام موزه گلاب در قمصر کاشان بنا شده است که می‌توانید با حضور در آن، شناخت کامل و کافی درباره گلاب‌گیری پیدا کنید.

فرهنگ و هنر

ساکنان قمصر عمدتاً فارسی‌زبان هستند. البته از نظر گویش و لهجه، تفاوت جزئی بین مردم قمصر و سایر فارسی‌زبان‌ها وجود دارد. بسیاری بر این باور هستند که گویش مردم قمصر بیشتر به مردم کاشان شباهت دارد. البته گویش آن‌ها اصلاً شبیه به زبان نیست و کاملاً می‌توان لهجه آن‌ها را متوجه شد. مردم قمصر مردمانی مقاوم و باغیرت هستند. مردم این شهر بیشتر به پرورش گل رز یا گل محمدی می‌پردازند. مغازه‌های فروش گلاب و کارگاه‌های گلاب‌گیری نیز جزء مشاغل مهم این شهر به حساب می‌آیند.

اقامت در قمصر

قمصر شهر نسبتاً کوچکی است. با وجود آنکه همه‌ساله گردشگران بسیاری برای مراسم گلاب‌گیری عازم قمصر می‌شوند؛ اما کمتر کسی قصد اقامت شبانه در این شهر را پیدا می‌کند. بسیاری از سفرها به این شهر، به‌صورت سفرهای نیم‌روزی انجام می‌شوند. به همین خاطر خبری از هتل‌های بزرگ و لوکس در این شهر نیست. اگر قصد اقامت شبانه در قمصر کاشان را دارید، باید سری به دو هتل این شهر بزنید. هتل گلستان که هتلی دو ستاره معمولی است و هتل دیگر مهمان‌سرای کوشک آقا محمد قمصر است.

همان طور که حدس می‌زنید، نباید انتظار امکانات لوکس و مجلل را از این دو هتل داشته باشید. هتل گلستان ظاهر و امکانات نسبتاً خوبی دارد. در حالی که مهمان‌سرای  کوشک آقا محمد یک اقامتگاه سنتی و بوم‌گردی به حساب می‌آید. این اقامتگاه در کنار باغی دل‌باز قرار دارد و پنجره برخی اتاق‌ها به‌سمت باغ باز می‌شود. البته در عین حال شاید برخی از امکانات همانند سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی در هر اتاق این اقامتگاه وجود نداشته باشد.

رستوران در قمصر

• رستوران ایدئال: بلوار امام خمینی؛
• سفره‌خانه غروب دهکده: جاده کاشان؛
• آشپزخانه بزرگ قمصر: خیابان شهدای خاندانی؛
• رستوران سید: بلوار یثربی؛
• سفره‌خانه سنتی آبشار: کمربندی به‌سمت قزآن.

سوغات قمصر

در تمامی نقاط ایران، گلاب را به قمصر کاشان می‌شناسند! پس چه سوغاتی می‌تواند بهتر از گلاب باشد؟ البته سوغات این شهر محدود به گلاب نیست. در حقیقت گلاب اصلی‌ترین سوغات قمصر به حساب می‌آید؛ اما می‌توانید انواع صابون سنتی، قالی‌های قمصری، آلوچه خشک، گوجه سبز، آلو بخارا، هلو، ترشه و گلابی را به‌عنوان سوغات قمصر تهیه کنید. در کنار تمامی این سوغات، در قمصر کاشان شاید نام «جوز قند» نیز به گوشتان بخورد. جوز قند یک نوع شیرینی سنتی است که هنگام شب یلدا در بازارهای سنتی شهرهای مختلف ایران عرضه شود. جوز قند را از ترکیب هلوی پوست‌کنده و خشک‌شده با پودر بادام، شکر، هل و آرد نخودچی آماده می‌کنند. این خوراکی بسیار شیرین است و اصلاً برای افراد دیابتی مناسب نخواهد بود.

مسیر دسترسی

قمصر شهر چندان بزرگی نیست. به همین خاطر فاقد ایستگاه قطار اختصاصی، فرودگاه یا حتی ترمینال اتوبوس بین شهری است. از‌این‌رو اگر قصد سفر به این شهر را دارید، باید خودتان را به نزدیک‌ترین شهر، یعنی کاشان برسانید. قمصر در فاصله 27کیلومتری جنوب شهرستان کاشان قرار دارد. کاشان دارای فرودگاه، ایستگاه قطار و البته ترمینال اتوبوس است. از کاشان نیز تاکسی، ون و اتوبوس‌های مخصوص برای دسترسی به قمصر وجود دارد. مسیر دسترسی به این شهر بسیار ساده و سرراست است و با دنبال‌کردن تابلوهای راهنما، به‌راحتی خودتان را به قمصر خواهید رساند.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره سفر به قمصر کاشان چیست؟ آیا تاکنون از این شهر دیدن کرده‌اید؟ به نظرتان گلاب قمصر را می‌توان در سطح جهانی مطرح کرد؟ نظرات خود را درباره سفر به این شهر و جاهای دیدنی قمصر با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.