مشهد اردهال یا مشهد قالی؟

خب اجازه دهید با چند سؤال مقاله را آغاز کنیم. به نظرتان مشهد اردهال کجاست؟ اگر فکر می‌کنید که این شهر در استان خراسان رضوی یا خراسان شمالی یا شاید هم در خراسان جنوبی است، باید بگوییم که سخت در اشتباه هستید. مشهد اردهال یکی از جاهای دیدنی مرکز ایران و استان اصفهان محسوب می‌شود. بله! تعجب نکنید! مگر هر گردی گردو است!؟ امروز با ما همراه باشید تا هر آنچه که باید را درباره مشهد اردهال یا همان مشهد قالی بدانید.

مشهد اردهال کجاست؟

مشهد اردهال در استان اصفهان و 42کیلومتری غرب کاشان واقع شده است. فاصله این روستا تا دلیجان به 32کیلومتر می‌رسد.

طبیعت مشهد اردهال

اردهال در فاصله کمی از کاشان قرار دارد. به همین خاطر از نظر بافت طبیعی و پوشش گیاهی و جانوری، شباهت بسیاری به کاشان دارد. البته متأسفانه مشهد اردهال از گل‌های رز بی‌نظیر قمصر بی‌نصیب مانده و این نعمتی است که خداوند متعال فقط ارزانی قمصر کرده است. با وجود این مناطق کوهستانی اردهال بسیار زیبا و تماشایی هستند. در طول زمستان تمامی مناطق کوهستانی و دشت‌های وسیع اردهال پوشیده از برف می‌شوند. در مشهد اردهال هر فصل زیبایی منحصر‌به‌فردی دارد. این شهر را می‌توان در حقیقت منطقه ییلاقی کاشان و فین دانست.

در گذشته نیز از این حوالی به‌عنوان یک منطقه ییلاقی یاد می‌کردند. اردهال زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک و لذت‌بخشی را تجربه می‌کند. به همین خاطر بسیاری از اهالی کاشان و مخصوصاً فین، برای فرار از شر گرمای تابستان به این منطقه پناه می‌آورند. دشت‌های وسیع پوشیده از گیاهان دارویی و بوته‌های متنوع، برای طبیعت‌گردی و پیاده‌روی در طبیعت جان می‌دهد. بسیاری از پرندگان کوچک و بزرگ مختلف در این منطقه آزادانه مشغول زندگی هستند. هرچه به ارتفاعات بیشتری دسترسی پیدا کنید، شاهد پرندگان بزرگ‌تر و شکاری همانند عقاب یا شاهین خواهید بود.

بهترین زمان سفر به مشهد اردهال

همان طور که در بخش قبلی خاطرنشان کردیم، این شهر جزو مناطق ییلاقی کاشان و فین به حساب می‌آید. پس دور از ذهن نیست که هوای آن در فصل زمستان بسیار سرد باشد. این شهر در فصل زمستان، روزهای متوالی را در یخ‌بندان به سر می‌برد. در حقیقت بهترین زمان سفر به مشهد اردهال، 6 ماه دوم سال است. البته این موضوع را نیز باید در نظر بگیریم که برای یافتن بهترین زمان سفر به مشهد اردهال، فقط نباید وضعیت آب‌وهوا را بررسی کنیم. بلکه این شهر به رسم خاصی با نام «قالی‌شویی» شهرت دارد. به همین خاطر بهتر است طوری برنامه‌ریزی سفر خود را انجام دهید که حتماً از این رسم خاص و تماشایی دیدن کنید. همه‌ساله در دومین جمعه مهر‌ماه، این رسم در مشهد اردهال و داخل مقبره امامزاده سلطانعلی برگزار می‌شود.

جاهای دیدنی مشهد اردهال

اردهال آن‌قدر به مقبره سهراب سپهری و امامزاده سلطانعلی شهرت دارد که در منابع مختلف، به‌ندرت صحبت از جاهای دیدنی مشهد اردهال به میان می‌آید. این شهر در مناطق بکر و کوهستانی کاشان قرار دارد. دشت‌های وسیع، علفزارهای سرسبز و مناظر کوهستانی متعدد در این منطقه انتظار شما را می‌کشند. معمولاً همه مسافران آن‌قدر سرگرم مراسم قالی‌شویی و بازدید از مزار سهراب سپهری می‌شوند، که از جاهای دیدنی مشهد اردهال غافل می‌مانند. در این منطقه آبشار معروف یا چشمه خاصی وجود ندارد؛ اما فقط کافی است تا یک جفت کفش ورزشی مخصوص پیاده‌روی به پا کنید و با یک کوله‌پشتی به دل طبیعت بزنید.

در این شهر هرچه پیش‌تر بروید، با مناطق کوهستانی بیشتری رو‌به‌رو خواهید شد. آن‌قدر ادامه دهید تا به مناطق بکر و دست‌نخورده‌ای برسید که در آنجا فقط باد با شما صحبت می‌کند. آسمان آبی، هوایی پاک و پر از اکسیژن و دشت‌هایی که تا چشم کار می‌کند سبز و تماشایی است، همگی در کنار هم منتظر شما هستند.

تاریخچه مشهد اردهال

تاریخچه مشهد اردهال روایت جالبی است که حتماً باید آن را بیان کنیم. مردم فین کاشان در سال 133 هجری قمری، یک قاصد با نام عامر بن ناصر فینی را به مدینه نزد امام محمد باقر فرستاده بودند. مردم از ایشان درخواست یک پیشوای دینی کرده بودند. امام نیز سلطانعلی، برادر امام جعفر صادق را رهسپار ایران و شهر کاشان کردند. امامزاده سلطانعلی به شهر کاشان رسیدند و در محله فین ساکن شدند. گویا تابستان‌های فین کاشان بسیار گرم بود. از‌این‌رو امامزاده برای فرار از گرمای تابستان، در این فصل به مشهد اردهال پناه می‌بردند.

امامزاده سلطانعلی پس از مدتی کوتاه، نفوذ بسیاری در بین مردم اردهال پیدا کردند. به همین خاطر حاکم اردهال که زرین کفش نام داشت، از این بابت احساس هراس کرد. به همین دلیل لشگری جمع کرد تا امامزاده سلطانعلی را به قتل برساند. این جنگ کاملاً نابرابر بود. امامزاده سلطانعلی یاران بسیار کمی داشتند؛ اما با این حال توانستند حدود 3 روز در برابر لشگر زرین کفش از خود دفاع کنند. در نهایت امامزاده سلطانعلی به همراه تمام یارانش به قتل رسیدند. مردم کاشان زمانی این خبر را شنیدند که کار از کار گذشته بود.

آن‌ها سراسیمه به اردهال آمدند؛ اما دیگر تأثیری نداشت. اهالی کاشان فقط توانستند پیکر امامزاده را درون یک قالی قرار دهند و بدن بی‌جان وی را درون آب رودخانه اردهال شست‌وشو دهند. سپس از قالی به‌عنوان کفن استفاده کردند و پیکر وی را به خاک سپردند. از آن روز به بعد، اردهال را با نام مشهد اردهال می‌شناسند. همان طور که می‌دانید، مشهد یک واژه عربی و به‌معنای محل شهادت است.

بناهای تاریخی و مذهبی مشهد اردهال

• آرامگاه سهراب سپهری

سهراب سپهری، شاعر، نقاش و مدرس هنرستان هنرهای ایران، یکی از مهم‌ترین مشاهیر معاصر کشورمان است. وی همان طور که شعر «اهل کاشانم» گفته، در سال 1307 در شهر کاشان دیده به جهان گشود. متأسفانه پس از 51 سال زندگی، وی در سال 1359 به‌دلیل سرطان خون در بیمارستان پارس تهران جان باخت. گویا این شاعر عزیز وصیت کرده بود تا پیکر او را در نزدیکی کاشان و در شهر مشهد اردهال، داخل مقبره امامزاده سلطانعلی به خاک بسپارند. خانواده او به وصیتش عمل کردند و در حال حاضر پیکر بی‌جان استاد شعر نو ایران در مقبره امامزاده سلطانعلی و کنار محل دفن این امامزاده بزرگوار به خاک سپرده شده است. آرامگاه سهراب سپهری یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی مشهد اردهال به حساب می‌آید.

• امامزاده سلطانعلی ابن محمد باقر

در بخش قبلی به‌صورت کامل درباره سرگذشت تلخ امامزاده سلطانعلی صحبت کردیم. همان طور که اشاره کردیم، این امامزاده به درخواست مردم کاشان، برای پیشوایی به این شهر سفر کرد. در طول تابستان به‌خاطر گرمای هوا، این عزیز به روستای اردهال می‌رفت. به‌دلیل نفوذی که وی در بین مردم پیدا کرده بود، به‌دستور پادشاه اردهال یعنی زرین کفش به قتل رسید. مردم کاشان پس از آنکه متوجه این موضوع شدند، پیکر او را در رودخانه شست‌وشو دادند و در همین روستا به خاک سپردند. مقبره این امامزاده در مقایسه با مساحت روستا، بسیار بزرگ و چشم‌گیر است. همچنین ساختمان اصلی مقبره از نظر تاریخی نیز یکی از جاهای دیدنی مشهد اردهال به حساب می‌آید. این مقبره در سال 1334 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. بسیاری از مردم به این امامزاده ارادت دارند و برای اجابت دعا به زیارت وی می‌آیند.

فرهنگ و هنر

ساکنین مشهد اردهال از نظر گویش، فرهنگ و شرایط زندگی شباهت بسیاری به مردم کاشان دارند. در این شهر مراسم بسیار مهمی با نام « مراسم قالی‌شویی» برگزار می‌شود. این مراسم به‌حدی بزرگ و مهم است که اردهال را با نام مشهد قالی نیز می‌شناسند. اگر به بخش تاریخچه مراجعه کنید، متوجه خواهید شد مردم کاشان پس از اینکه پیکر بی‌جان امامزاده سلطانعلی را در اردهال یافتند، آن را در بین یک قالی قرار دادند. سپس به کنار رودخانه رفتند و پیکر خونین وی را در آب رودخانه غسل دادند و به خاک سپردند. به همین خاطر همه‌ساله در هفته دوم مهر و با پایان برداشت محصولات، مردم محلی برای بزرگداشت این امامزاده و به مناسبت سالگرد وی، به کنار رودخانه می‌روند و در آن قالی می‌شویند.

این یک سنت دیرینه است که پس از شهادت امامزاده سلطانعلی در بین مردم رواج پیدا کرد. برخی افراد بر این باور هستند که این حرکت نمادین، دلالت بر خون‌خواهی مردم این منطقه دارد. به این ترتیب آن‌ها نشان می‌دهند که هنوز هم قصد خون‌خواهی دارند و می‌خواهند تا انتقام خون امامزاده خود را بگیرند. از طرف دیگر برخی آن را نوعی مراسم سوگواری می‌دانند. انگار که مردم با این کار می‌خواهند همه‌ساله یاد این امامزاده و شهادت غریبانه وی زنده بماند.

جالب است بدانید در این مراسم که در دومین جمعه مهر‌ماه برگزار می‌شود، هزاران نفر از فین کاشان به اردهال می‌آیند. پس می‌توان گفت که مراسم قالی‌شویی یکی از مهم‌ترین مراسم آباواجدادی مردم کاشان، فین و اردهال به حساب می‌آید. اگر قصد سفر به اردهال را دارید، طوری برنامه‌ریزی کنید که از نزدیک شاهد این مراسم خاص و منحصر‌به‌فرد باشید.

اقامت در مشهد اردهال

مشهد اردهال یکی از شهرهای کوچک استان اصفهان به حساب می‌آید. اکثر مسافرانی هم که به این شهر سفر می‌کنند، بعد بازدید از مقبره سلطانعلی و سهراب سپهری، آن را ترک خواهند کرد. به همین خاطر به‌ندرت احتیاج به هتل و مسافرخانه در این منطقه احساس می‌شود. پس همان طور که حدس می‌زنید، در این حوالی خبری از هتل‌های بزرگ و لوکس نیست. مجتمع اقامتی خورشید اردهال کاشان یکی از معروف‌ترین مراکز اقامتی در این شهر محسوب می‌شود. البته اجاره ویلا و کلبه در مناطق کوهستانی و ییلاقی اردهال نیز بسیار رایج است. در ضمن شما می‌توانید انواع سوئیت یا هتل آپارتمان نیز کرایه کنید. همچنین در فصل تابستان، کمپ‌زدن در طبیعت اردهال می‌تواند خاطره‌ای زیبا و جذاب را برای شما رقم بزند.

رستوران در مشهد اردهال

رستوران‌ مجتمع خورشید، رستوران مجلل مجدالدین و رستوران بزرگ حضرت همگی در نزدیکی امامزاده هستند. به این ترتیب پس از زیارت نیاز نیست که برای صرف ناهار یا شام جای دوری بروید.

سوغات مشهد اردهال

• جاجیم؛
• گلیم؛
• صنایع‌دستی مخصوص منطقه.

مسیر دسترسی

اردهال شهر بسیار کوچکی است. پس نباید انتظار وجود ترمینال اتوبوس مخصوص، فرودگاه اختصاصی یا ایستگاه قطار را در آن داشته باشید. برای دسترسی به این شهر، باید ابتدا کاشان را مقصد حرکت خود قرار دهید. در کاشان فرودگاه اختصاصی، ایستگاه قطار و البته ترمینال اتوبوس‌های بین‌شهری وجود دارد. از‌این‌رو به هر طریق ممکن می‌توانید خودتان را به کاشان برسانید. از کاشان نیز تاکسی، ون و اتوبوس‌های توریستی مخصوص، گردشگران را به شهر اردهال می‌رسانند و پس از چند ساعت مجدداً به کاشان باز می‌گردند. اردهال در فاصله 33کیلومتری دلیجان و 32کیلومتری کاشان قرار دارد. البته بهتر است حرکت خود را از کاشان آغاز کنید. مخصوصاً اگر وسیله‌ نقلیه شخصی ندارید، از کاشان وسایل نقلیه عمومی مختلفی برای دسترسی به اردهال وجود دارد.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره سفر به مشهد اردهال چیست؟ آیا از وجود این شهر زیبا با مراسم خاص و منحصر‌به‌فردشان اطلاع داشتید؟ شما چه زمانی را برای سفر به این شهر انتخاب می‌کنید؟ به نظرتان بهتر است در سرمای مهر از مراسم قالی‌شویی دیدن کنید یا اینکه تابستان را برای سفرتان انتخاب خواهید کرد؟ نظرات خود را با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.