راهنمای سفر ابیانه اصفهان | سفر به سرزمین سرخ

روستای ابیانه یکی از جاهای دیدنی استان اصفهان است. این روستا در نزدیکی کاشان و ارتفاع 2،200متری از سطح دریا قرار دارد. ابیانه دارای جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی بسیاری است. امروز قصد داریم تا شما را با جاهای دیدنی روستای ابیانه بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا تمام جاهای دیدنی ابیانه را بهتر بشناسید.

روستای ابیانه کجاست؟

روستای ابیانه در دامنه کوه کرکس و ارتفاع 2،200متری از سطح دریا قرار دارد. این روستا در فاصله 40کیلومتری شمال‌غرب نطنز و 70کیلومتری جنوب کاشان جا خوش کرده است. دسترسی به این روستا در گذشته کمی دشوار بود؛ اما با استقبال گردشگران، مسیر دسترسی مناسب و آسفالته برای این روستا تعبیه شد. این روستا در مناطق سرد کوهستانی قرار دارد. پس می‌توانید انتظار تماشای جاهای دیدنی طبیعی بسیاری را داشته باشید. سبک خاص معماری خانه‌های کوهستانی و رنگ سرخ خانه‌ها، این روستا را بسیار معروف کرده است. در ادامه شما را با جاهای دیدنی روستای ابیانه بیشتر آشنا خواهیم کرد.

طبیعت ابیانه

همان طور که اشاره کردیم، روستای ابیانه یکی از روستاهای پلکانی ایران است که در دامنه کوهستان قرار دارد. به همین خاطر این روستا آب‌وهوای سرد و نسبتاً خشکی را در زمستان تجربه می‌کند. ارتفاع این روستا از سطح دریا به 2،160متر می‌رسد. وجود هوای عالی و منابع آب کافی باعث شده تا در حاشیه این روستا، شاهد باغات میوه‌های سرماپسندی همانند بادام، گردو و آلو باشیم.

بهترین زمان سفر به ابیانه

همان طور که انتظار دارید، ابیانه دارای زمستان‌هایی بسیار سرد است. به همین خاطر 6 ماه اول سال، بهترین زمان بازدید از روستای ابیانه محسوب می‌شود. در فصل تابستان بسیاری از میوه‌های خوشمزه باغات ابیانه همانند آلو به بار می‌نشینند. پس چه بهتر تابستان به این روستا سفر کنیم تا از میوه‌های خوشمزه و ارگانیک آن‌ها بی‌بهره نمانیم.

جاهای دیدنی طبیعی ابیانه

• چشمه‌های ابیانه

در نزدیکی روستای ابیانه، چندین و چند چشمه جوشان، آبی زلال را به مردم محلی هدیه می‌دهند. چشمه رئیسون یکی از مهم‌ترین چشمه‌های این روستا است. این چشمه کمی بالاتر از آسیاب روستا قرار دارد. همین چشمه آب شرب مردم روستا را تأمین می‌کند. جالب است بدانید مردم محلی تصور می‌کنند با نوشیدن این آب، عمرتان بیشتر می‌شود! به غیر از این چشمه، دو چشمه دیگر در غرب روستای ابیانه قرار دارند. این چشمه‌ها فصلی نیستند و در همه روزهای سال آب دارند.

• باغات میوه

زمین حاصلخیز، تابش مستقیم آفتاب و همچنین منابع آب کافی همگی باعث شدند تا دورتادور روستای ابیانه باغ‌های میوه پربار و بی‌نظیر وجود داشته باشند. این باغ‌ها یکی از زیباترین جاهای دیدنی ابیانه به حساب می‌آید. در فصل تابستان بسیاری از این باغ‌ها به بار می‌نشینند و می‌توانید از میوه‌های ارگانیک و خوشمزه آن‌ها لذت ببرید.

تاریخچه ابیانه

روستای ابیانه یکی از قدیمی‌ترین روستاهای ایران به حساب می‌آید. قدمت آتشکده‌ای که در این روستا قرار دارد، به دوران هخامنشیان باز می‌گردد. در ادوار مختلف تاریخی، هیچگاه این روستا خالی از سکنه باقی نماند. در هر دوره این روستا از اهمیت خاصی برخوردار بود. همیشه پادشاهان توجه ویژه‌ای به این روستای زیبا داشتند. در دوران صفویه، پادشاهان صفوی از این روستا برای اقامت تابستانی خود استفاده می‌کردند. در هر صورت باید گفت که این روستا جزء مهم‌ترین روستاهای تاریخی ایران و استان اصفهان به حساب می‌آید.

تاریخی‌ترین جاهای دیدنی ابیانه

جاهای دیدنی ابیانه بسیار متنوع هستند. به هر صورت با بررسی جاهای دیدنی روستای ابیانه، دلیلی برای بازدید از این روستای تماشایی خواهید یافت. پس در ادامه با ما همراه باشید و سیر تا پیاز این روستای سرخ و تاریخی را بهتر بشناسید.

• معماری خانه‌های ابیانه

زمانی که وارد روستای ابیانه می‌شوید، احساس می‌کنید که ساعت مردم این روستا در دوران قاجار یا پهلوی یخ زده است. کوچه‌های باریک، خانه‌های خشتی با معماری سنتی، پنجره‌های چوبی ارسی، ایوان‌های چوبی و طراحی‌های زیبا در این روستا خود‌نمایی می‌کنند. برخلاف بسیاری از خانه‌های روستایی، این خانه‌ها بسیار شیک و زیبا هستند؛ اما از سبک معماری قدیمی در ساخت آن‌ها استفاده شده است. با بازدید از روستای ابیانه، احساس می‌کنید که در حال سفر در زمان هستید. انگار که همین الآن قشون شاه عباس برای استراحت به این روستا می‌آیند و اسب‌های خود را کنار کاروان‌سرا به چوب می‌بندند.

روی دیوارهای تمامی خانه‌ها، خاکی سرخ وجود دارد. این خاک سرخ از معدنی که در نزدیکی روستای ابیانه قرار دارد استخراج می‌شود. خاک سرخ منطقه، یک لایه محافظ محسوب می‌شود. این لایه مقاومت بسیاری از خود نشان می‌دهد و باعث می‌شود آسیبی به خانه‌ها وارد نشود.

حضور این روستا در مناطق کوهستانی دو تأثیر مهم در معماری خانه‌های ابیانه داشته است. اول اینکه خانه‌های روستای ابیانه همانند روستای ماسوله به‌صورت پلکانی روی یکدیگر ساخته شده‌اند. دوم اینکه ساختار کلی روستا، به‌شکل حلزونی است. طراحی حلزونی این روستا به دوران سلجوقیان باز می‌گردد. اهالی هنوز هم از این سبک در ساخت خانه و کوچه‌های خود استفاده می‌کنند. در مناطق کوهستانی وزش باد شدت پیدا می‌کند؛ اما طراحی حلزونی سرعت باد را می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد باد به خانه و زندگی مردم آسیب برساند. پس همین خانه‌های سرخ و زیبا، یکی از زیباترین جاهای دیدنی اطراف اصفهان به حساب می‌آیند.

• آتشکده روستای ابیانه

آتشکده روستای ابیانه، مهم‌ترین و قدیمی‌ترین جاذبه گردشگری و تاریخی این روستا محسوب می‌شود. قدمت این آتشکده به دوران هخامنشیان باز می‌گردد. البته استفاده از آن در دوران ساسانی یعنی حدود 1،500 سال پیش به اوج خود رسید. متأسفانه این آتشکده آسیب بسیاری دیده است. در حال حاضر امکان بازدید از اتاق بالایی آتشکده وجود دارد. گویا در این اتاق آتش بزرگی وجود داشت که آن را مدام با زغال‌سنگ تأمین می‌کردند. این مسئله را می‌توان تفاوت اصلی آتشکده ابیانه با سایر آتشکده‌ها دانست. زیرا در آتشکده‌های دیگر از چوب استفاده می‌کردند؛ اما به‌دلیل وجود معادن زغال‌سنگ در اطراف ابیانه، در این آتشکده از زغال‌سنگ استفاده می‌شد.

• بافت قدیمی روستای ابیانه

روستای ابیانه به دو بخش امروزی و قدیمی تقسیم می‌شود. بافت قدیمی روستا در سال 1354، در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. قدمت برخی از خانه‌های این بخش، به دوران ساسانی، سلجوقی، صفوی و قاجار بازمی‌گردد. آتشکده معروفی که در بخش قبلی به شما معرفی کردیم نیز در همین بافت جا خوش کرده است. بررسی خانه‌های تاریخی که هر یک به دوره‌ای خاص تعلق دارند، می‌تواند بسیار جذاب و هیجان‌انگیز باشد. همچنین بد نیست بدانید نطنز یکی از مناطق ییلاقی محبوب پادشاهان صفوی بوده است. البته گویا پادشاهان در آن دوران روستای ابیانه را برای اقامت انتخاب می‌کردند. این بخش یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ابیانه به حساب می‌آید.

• زیارتگاه هینزا

زیارتگاه هینزا یکی دیگر از جاهای دیدنی روستای ابیانه است. این زیارتگاه محل دفن بی بی زیده خاتون، دختر امام موسی بن جعفر است. زیارتگاه هینزا در دل صخره‌ای بزرگ و دره‌‌ای باریک، در جنوب‌شرق روستا واقع شده است. این زیارتگاه برای بسیاری از اهالی روستا، اهمیت بسیاری دارد. به همین خاطر همیشه می‌توانید شاهد شمع‌هایی روشن در این بارگاه باشید. هر شمع دلالت بر یک حاجت دارد. کاش که خداوند یک‌شبه حاجت همه را مستجاب کند.

• زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی (ع)

زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی (ع) یکی دیگر از جاهای دیدنی روستای ابیانه به حساب می‌آید. توجه داشته باشید که پیکر هر دو امامزاده در یک مقبره و یک زیارتگاه قرار دارد. اطلاعات دقیقی درباره قدمت تاریخی این زیارتگاه در دست نیست؛ اما بسیاری آن را به دوران صفویه نسبت می‌دهند. این دو امامزاده، جزء فرزندان امام موسی بن جعفر بودند. در سال 1386، با رعایت اصول معماری و حفظ اصالت، این زیارتگاه به‌صورت کامل بازسازی شد. فضای آرام و ظاهر ساده این زیارتگاه هر گردشگری را جذب خود می‌کند.

• مسجد حاجتگاه

در بسیاری از نقاط ایران، مساجد جزء مهم‌ترین ابنیه تاریخی به حساب می‌آیند. در هر دوره تاریخی، از سبک خاصی برای معماری استفاده می‌شد. بسیاری از باستان‌شناسان، از همین روش قدمت یک مسجد را تخمین می‌زنند. بد نیست بدانید قدمت مسجد حاجتگاه روستای ابیانه به حدود 400 سال پیش باز می‌گردد. این مسجد در کنار قبرستان قدیمی روستا قرار دارد. پنجره‌های مشبک هلالی و ظاهر ساده آجری آن بسیار چشم‌نواز است و چشم هر بیننده‌ای را به خود می‌دوزد. بر اساس کتیبه روی دیوار، این مسجد در سال 953 و در دوران سلطنت شاه طهماسب اول بنا شده است. لازم به ذکر است مردم محلی بر این باور هستند که دعا در این مسجد به احتمال فراوان مستجاب می‌شود؛ به همین خاطر آن را مسجد حاجتگاه می‌نامند.

• مسجد یوسمون

مسجد یوسمون حتی از مسجد حاجتگاه نیز قدیمی‌تر است. یوسمون حدود 700 سال عمر دارد! این مسجد از یک سازه 2طبقه تشکیل شده است. مسجد یوسمون با ظاهر آجری و ساده خود، هنوز هم میزبان عزاداری و مراسم مذهبی مردم روستا است. به همین خاطر می‌توان آن را یکی دیگر از مهم‌ترین جاهای دیدنی روستای ابیانه کاشان دانست.

• مسجد پرزله

مسجد پرزله یکی از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی ابیانه به شمار می‌آید. بر اساس اسناد تاریخی، قدمت این مسجد به دوران ایلخانی باز می‌گردد. این مسجد 2طبقه، در هر دوره تاریخی پرکاربرد بوده و هیچ‌وقت متروکه رها نشده است. در یک بخش از این مسجد، تاریخ 701 هجری قمری و در بخش دیگر تاریخ 1058 قمری به چشم می‌خورد. این مسئله دلالت بر ارزش تاریخی مسجد پرزله در ادوار مختلف دارد. البته باید بدانید که طبقه دوم مسجد که یک سالن بسیار بزرگ است را در دوران صفوی به آن اضافه کردند. همچنین در دوران قاجار، ایوان کوچکی به این طبقه اضافه شد.

• مسجد جامع ابیانه

همیشه بزرگترین، مهم‌ترین یا قدیمی‌ترین مسجد یک شهر یا روستا را به‌عنوان مسجد جامع می‌شناسند. مسجد جامع ابیانه که به مسجد میان‌ده نیز شهرت دارد، قدیمی‌ترین مسجد روستای ابیانه به حساب می‌آید. این مسجد از دو شبستان تشکیل می‌شود. بد نیست بدانید که هنوز هم کف این شبستان چوبی است! قدمت محراب چوبی این مسجد به سال 477هجری قمری باز می‌گردد و در بخش جنوبی شبستان قرار دارد.

با ورود به فضای داخلی مسجد، منبری چوبی در گوشه شبستان به چشمتان خواهد خورد. قدمت این منبر چوبی به سال 466 و دوران سلجوقی باز می‌گردد! نقوش روی این منبر دلالت بر هنر ایرانیان در طول تاریخ دارد. این مسجد یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ابیانه به حساب می‌آید و هنوز هم میزبان نمازگزاران این روستاست.

• خانقاه‌های روستای ابیانه

در این روستا می‌توانید شاهد چند خانقاه در محله پس خانقاه باشید. خانقاه در حقیقت محل زندگی صوفیان و دراویش بوده است. در دوران صفوی، پادشاهان از این خانقاه‌ها برای استراحت ییلاقی خود استفاده می‌کردند. برخی از این خانقاه‌ها آسیب فراوانی دیده‌اند؛ اما خانقاه اشرفه ظاهری سالم دارد و برای گردشگران بسیار جذاب است. خانقاه‌های این روستا عمدتاً سازه‌هایی 3طبقه هستند که نمایی آجری دارند. البته اکثر این تزئینات در دوران صفویه به این خانقاه‌ها اضافه شده است.

• قلعه‌های تاریخی ابیانه

در مجموع 3 قلعه تاریخی در اطراف روستای ابیانه وجود دارند که بخش دیگری از جاهای دیدنی ابیانه به حساب می‌آیند. قلعه پاله واقع در محله پل در شمال‌غرب روستا، قلعه هردره در محله هردره واقع در شمال‌شرق ابیانه و قلعه پال هونه یا معروف به تخت هامان واقع در جنوب‌غرب ابیانه، 3 قلعه تاریخی این روستا هستند. بر اساس اسناد تاریخی، مردم از این قلعه‌ها برای حفاظت مالشان در برابر حمله یاغیان استفاده می‌کردند. قدمت قلعه پال هونه به حدود 200 سال پیش باز می‌گردد. جالب است بدانید که بر اساس سند رسمی روستای ابیانه، سهم هر خانواده از این قلعه مشخص شده است!

• آب انبارهای ابیانه

تأمین آب در گذشته به سادگی امروز نبود. یعنی نمی‌توانستید خیلی راحت شیر آب را بچرخانید و از آب استفاده کنید. البته که امروزه شیرها هوشمند شدند و حتی سختی پیچاندن شیر را هم از انسان گرفته‌اند! در گذشته آب از قنات به آب‌انبار منتقل می‌شد و مردم برای تأمین آب شرب خود به آب‌انبار می‌رفتند. در این روستا چند آب‌انبار مختلف وجود دارد که دیگر هیچ‌کدام کاربردی نیستند. آب انبار میان‌ده، واقع در محله میان‌ده با قدمت 100 سال، یکی دیگر از جاهای دیدنی روستای ابیانه به حساب می‌آید. آب انبار پرزله واقع در محله بالاده، آب‌انبار پالیزه واقع در محله یوسمون و آب‌انبار پس باغچه واقع در محله یسمون جزء سایر آب‌انبارهای این روستا هستند.

• قبرستان قدیمی روستا

قبرستان قدیمی روستای ابیانه در کنار مسجد حاجتگاه قرار دارد. عمر این قبرستان هنوز مشخص نیست؛ اما صدها سال قدمت دارد. سنگ‌های قبر این قبرستان به‌شکل مثلثی هستند. بر روی هر سنگ قبر، مشخصات متوفی ذکر شده است. یکی از نکات جالب، استفاده از علائم مختلف برای نشان‌دادن جنسیت متوفی است.

• موزه مردم شناسی ابیانه

به نظر شما فرهنگ و روش زندگی مردم روستایی که حداقل 2هزار سال قدمت دارد جذاب نیست؟ اگر به شناخت بیشتر مردم این روستا علاقه‌مند هستید، حتماً باید سری به موزه مردم شناسی بزنید. موزه مردم شناسی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ابیانه به حساب می‌آید. در این موزه می‌توانید با روش زندگی، فرهنگ، باورها، آیین، لباس‌های سنتی ، ظروف مخصوص پخت‌وپز، وسایل کشاورزی و آثار هنری و فرهنگی مردم روستای ابیانه بیشتر آشنا شوید.

• حسینیه قدیم و حسینیه جدید

در روستای ابیانه دو حسینیه وجود دارد. حسینیه قدیمی در محله بالا ده روستا واقع شده است. بد نیست بدانید نخل مخصوص مراسم آیینی و معروف نخل‌گردانی روستا در این حسینیه نگهداری می‌شود. این حسینیه در نزدیکی زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی قرار دارد که در بخش‌های قبلی به شما معرفی کردیم. حسینیه جدید نیز حاجتگاه نام دارد و قدمت آن به دهه 70 شمسی باز می‌گردد.

• آسیاب‌ها

در گذشته برای تولید آرد از گندم، نیاز به آسیاب بود. آسیاب‌ها با کمک نیروی باد یا نیروی آب، سنگ‌های بزرگ را به حرکت در می‌آوردند و غلات را آسیاب می‌کردند. در روستای ابیانه سه آسیاب در امتداد رودخانه داریون وجود دارد. میون، هره و داریون نام این سه آسیاب است. بر اساس روایات مردم محلی، این آسیاب‌ها در دوره‌های مشخص، به مردم محلی اجاره داده می‌شد.

فرهنگ و هنر

جالب است بدانید بر اساس آخرین سرشماری انجام‌شده در سال 1395، فقط 301 نفر معادل 147 خانوار در روستای ابیانه زندگی می‌کنند. این مسئله واقعاً یک اخطار بزرگ به حساب می‌آید. انگار که مهاجرت تیشه به ریشه ابیانه زده است. با این سرعت، به‌زودی شاهد تخلیه کامل این روستا خواهیم بود. مردم روستا گویش محلی مخصوص به خود را دارند. البته با کمی دقت می‌توان زبان آن‌ها را درک کرد و متوجه منظورشان شد. مردم روستا همگی مسلمان هستند. آن‌ها بیشتر به باغداری، زنبورداری یا دامداری مشغول هستند. مردم خوش‌ذوق این شهر، میوه‌های خوشمزه خود را تبدیل به لواشک می‌کنند. این لواشک‌ها بسیار خوشمزه است و از چشیدن آن‌ها سیر نخواهید شد.

اقامت در ابیانه

هتل ویونا و هتل ابیانه دو هتل بزرگ روستای ابیانه به حساب می‌آیند. اگر قصد اقامت در هتل‌های بزرگ با امکانات کامل را دارید، حتماً سری به این دو هتل بزنید. در غیر این صورت می‌توانید سری به اقامتگاه بوم‌گردی هارپاک بزنید. این اقامتگاه حس زندگی بومی مردم را به شما منتقل می‌کند. همچنین امکان اقامت در خانه‌های روستایی و سوئیت‌های سنتی نیز وجود دارد.

رستوران در ابیانه

• رستوران ویونج: ابیانه، محله پنج علی، ورودی اصلی.
• سفره‌خانه سنتی محمودی: ابیانه، جاده پایین ده
• رستوران هتل ویونا: ابیانه، جاده پایین ده

سوغات روستای ابیانه

• زیورآلات؛
• آویزهای تزئینی؛
• قالی؛
• گیوه؛
• لواشک؛
• میوه تابستانی؛
• گردو.

مسیر دسترسی

روستای ابیانه در فاصله 332کیلومتری تهران قرار دارد. یعنی با ماشین خودتان می‌توانید در کمتر از 4 ساعت از تهران خودتان را به این روستا برسانید. ابیانه فاقد فرودگاه اختصاصی یا ایستگاه قطار است. اگر می‌خواهید سفر ریلی یا هوایی را تجربه کنید، حتماً باید خودتان را به اصفهان برسانید و از آنجا با اتوبوس یا ماشین راهی ابیانه شوید. سفر با اتوبوس به ابیانه نیز یک روش ساده و ارزان سفر به این روستا محسوب می‌شود.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره روستای ابیانه چیست؟ به جز ابیانه کدام روستا را در مرکز ایران می‌شناسید؟ به نظر شما کدام جاذبه از لیست جاهای دیدنی روستای ابیانه جا مانده است؟ نظرات و تجربیات خود را درباره جاهای دیدنی ابیانه با ما به اشتراک بگذارید.